بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
دانشگاه علوم پزشکی بوشهر
دانشکده بهداشت
برنامه ملی مبارزه با بیماریهای واگیر
اسلاید 2 :
هاری وحیوان گزیدگی
(Rabies)
اسلاید 3 :
هاری و حیوان گزیدگی
معرفي بيماري
هاري يك بيماري حاد ويروسي است كه موجب آنسفالوميليت در انسان و همه پستا نداران خونگرم مي شود.
اين بيماري يكي از مهمترين و قديمي ترين زئونوزها و بيماري هاي ويروسي است.
اهميت بهداشتی
ميزان كشندگي بالا (100%) ودر صورت ظهور علائم هاري، درمان امكان ندارد و مرگ اين بيماران حتمي است
افزايش روند موارد حيوان گزيدگي در جوامع مختلف
تلفات و خسارات اقتصادي در دام ها
سالانه مبالغ زیادی صرف خرید سرم و واکسن.
اسلاید 4 :
هاری و حیوان گزیدگی
ايران از نظر بروز بيماري هاري در جهان جزو كشورهايي است كه بيماري هم در حيوانات وحشي و هم در حيوانات اهلي ديده ميشود.
بيماري هاري در كشور ايران هنوز يكي از معضلات بهداشتي اقتصادي مي باشد و تقريبا همه استان ها كم و بيش به اين بيماري آلوده هستند.
با توجه به تقويت سيستم مراقبت و گزار ش دهي موارد حيوان گزيدگي و به موازات آن افزايش موارد هاري حيواني در20 سال گذشته در كشور ،آمار موارد حيوان گزيدگي از 18305 مورد (با ميزان بروز 35 در صد هزار نفر جمعيت) درسال 1366 به 135448 مورد (با ميزان بروز 177 در صدهزار نفر جمعيت) در سال 1390 افزايش يافته است كه با اقدامات به موقع (ارجاع به مراكز مجهز شستشو و واكسيناسيون) نسبت موارد هاري انساني به ميزان بروز حيوان گزيدگي (به عنوان يكي از شاخص هاي مهم مراقبت حيوان گزيدگي) كاهش يافته است.
اسلاید 5 :
هاری و حیوان گزیدگی
روند بروز حيوان گزيدگي و هاري انساني در كشور از سال 1366 لغايت 1390
اسلاید 6 :
هاری و حیوان گزیدگی
بر اساس آخرين وضعيت بروز حيوان گزيدگي در كشور، بيشترين ميزان بروز در استا نهاي گلستان و اردبيل ( 503- 398 در صد هزار ) و پس از آن استان هاي خراسان شمالي و چهارمحال و بختياري ( 397- 292 در صد هزار نفر جمعيت) قرار دارند. ساير استان ها بروز متوسط و خفيفي دارند.
هاري انساني و موارد فوت نيز در استان هاي شمالي وشمال غربي (مازندران و گلستان) مركزي و جنوبي (كرمان، فارس و هرمزگان) و غربي (همدان، كردستان، لرستان وكرمانشاه) گزارش شده است.
اسلاید 7 :
هاری و حیوان گزیدگی
اسلاید 8 :
هاری و حیوان گزیدگی
فراواني موارد هاري در كشور در سال 1390
اسلاید 9 :
سیر بیماری
در انسان 4 مرحله است.
1. دوره کمون
Incubation period
20 الی 90 روز
گاهی کمتر( 9 روز) ویا حتی بیشتر (1 سال و بیشتر)
عوامل موثر در طول دوره کمون:
در کودکان کوتاهتر است
وسعت جراحات
راه ورود تنفس: کوتاهتر
محل زخم: عصبدهی فراوان
نوع حیوان مهاجم: وحشی خصوصا گرگ خطر ناک و سریع الانتشار تر از اهلی
فاصله از مغز
تعداد و گونه ویروس
اسلاید 10 :
سیر بیماری
.2. دوره مقدماتی
Prodromal phase
قبل از ظهور علائم اصلی بیماری است.
10 - 2 روز طول می کشد.
نشانه ها:
کسالت، تب، کاهش اشتها، خستگی، سردرد،
50-80% درد وحساسیت در محل گزیدگی (موضعی، انتشاری، سوزش یا خارش)
ترس، اضطراب، بی خوابی، افسردگی
گلودرد، سرفه ، تب و لرز، دل درد، تهوع، استفراغ، اسهال
اسلاید 11 :
3. دوره نورولوژیک حاد: دوره برانگیختگی (تحریکی)
Acute neurologic phase
مهمترین علامت، تحریک پذیری شدید بیمار است ( 10- 2 روز)
بیقراری توهم و هذیان گوئی، تحرک زیاد
حرکات غیر معمول، صرع، سفتی گردن
در اثر کوچکترین محرک (نور و صدا) دچار انقباضات شدید عضلانی می شود. (5-1 دقیقه)
ترس از آب (Hydrophobia) (کوشش برای نوشیدن آب، اسپاسم عضلات حلق و گلو)
در فاصله بین حملات آرام
مردمکهای متسع و نامساوی، تب خفیف
در 20% موارد حالات مختلف فلجی
اشکریزش، استرابیسموس (انحراف محور چشم)، نیستاگموس(حرکات نوسانی چشم)، دو بینی
حالات روانی بیمار همواره در نوسان است.
اسلاید 12 :
4. کما
Coma
چند ساعت تا چند ماه طول می کشد.
20 - 4 روز پس از بروز علائم زنده می مانند.
بدون مداخله پزشكي سير بيماري 6-2 روز
مرگ . 5
Death
انقباضات شدید عضله قلب و فلج تنفسی
اسلاید 13 :
تشخيص
جداكردن ويروس از مغز يا بزاق و يا پوست ناحيه گردن و يا مشاهده اجسام نگري در سلول هاي عصبي مغز.
تعاريف
مورد مشكوك : وجود علائم كلينيكي سازگار با بيماري
مورد محتمل : بروز علائم باليني آنسفالوميليت (ترشح بزاق، سردرد، ترس از نور، ترس از آب و.) با توجه
به سابقه اپيدميولوژيكي (تماس با بزاق حيوان و يا گزش).
مورد قطعي : وجود علائم مرحله مشكوك همراه با تشخيص قطعي آزمايشگاهي (جداكردن ويروس از مغز
يا بزاق و يا پوست ناحيه گردن و يا مشاهده اجسام نگري درسلول هاي عصبي مغز).
اسلاید 14 :
اقدامات مورد نياز
الف- درماني
مشخصات و نشاني كامل كليه موارد گاز گرفتگي و حتي چنگ زدگي حيوان (اهلي يا وحشي) بايد به صورت فوري طي تماس تلفني به ستاد مركز بهداشت شهرستان گزارش شوند.
در هر شهرستان يك مركز بهداشتي درماني، در محل قابل دسترسي مردم تعيين و براي ارائه خدمات پيشگيري تجهيز شده است.
براساس توصيه هاي سازمان جهاني بهداشت گازگرفتگي توسط موش خانگي، موش صحرايي و خرگوش درحال حاضر نيازي به درمان پيشگيري ندارد، مگر اين كه در آينده توصيه شود؛ ولي مجروحين گازگرفته شده توسط موش خرما و راسو حتما بايد تحت درمان ضد هاري قرار بگيرند. بين گازگرفتگي از روي لباس و بدون لباس هيچ تفاوتي وجود ندارد.
اسلاید 15 :
درمان پيشگيري ا ز هاري براي تمام این موارد بايد انجام شود:
زدودن و خارج كردن ويروس هاري از محل زخم با شستشو با آب و صابون و با استفاده از برس به مدت 20- 15 دقیقه.
خارج كردن كف صابون از لابه لاي زخم با فشار آب
قطع يا برداشت كامل قسمت هاي نكروزه.
ضدعفوني كردن محل جراحت با الكل 70-40 درجه يا بتادين 1% و يا ساير مواد ضدعفوني كننده
نبستن و بخيه نزدن محل زخم (تنها استثنا در مورد شريان هاي خونريزي دهنده است كه در اين شرايط بايد حتماً مقداري سرم ضد هاري پس از بخيه زدن شريان در محل زخم پاشيده شود).
اسلاید 16 :
تزريق واكسن هاري:
محل تزريق واكسن در بالغين عضله دلتوئيد و در اطفال زير 2 سال ناحيه فوقاني جانبي ران
تعداد دفعات تزريق واكسن 5 بار در روزهاي صفر، 3، 7 ، 14 و 28 است.
عوارض نادر واكسن شامل سرخي و تورم در محل تزريق، تورم غدد لنفاوي لوكال، سردرد، سرگيجه، تهوع، درد عضلاني، خارش و كهير هفته پس از واكسيناسيون ديده مي شود. آنسفاليت ناشي از واكسن نادر است و 1الی 4هفته پس از واكسيناسيون ديده مي شود.
اسلاید 17 :
تزريق سرم هاري:
براساس توصيه سازمان جهاني بهداشت فقط براي مواردي كه از زخم خون جاري شده باشد و يا خراش هاي سر و صورت، تجويز مي شود.
دوز مصرفي سرم ضد هاري 20 واحد به ازاي هركيلوگرم وزن بدن است كه نيمي از آن به صورت عضلاني و نيمي ديگر در داخل و اطراف زخم تزريق مي شود.
عوارض ناخواسته سرم شامل:
شوك آنافيلاكتيك، التهاب عصبي عروقي و به ندرت عوارض كليوي ، درد مختصر و افزايش درجه حرارت ديده مي شود.
سرم ضدهاري كه در حال حاضر استفاده مي شود ايمونوگلوبولين اختصاصي ضدهاري تهيه شده از پلاسماي انساني
ميباشد كه هيچ نوع مخاطر هاي نداشته و نياز به تست ندارد.
اسلاید 18 :
تزريق سرم و واكسن ضدكزاز (ثلاث يا توام)
اگر واكسيناسيون قبلي كامل است بايد يك دوز واكسن يادآور تزريق شود.
اگر فرد قبلاً واكسينه نشده است بايد سرم ضد كزاز و يك نوبت واكسن دريافت كند و سپس مطابق دستورالعمل ايمن سازي، واكسيناسيون ادامه يابد.
تجويز آنتي بيوتيك مناسب با نظر پزشك به مدت 10- 7 روز براي پيشگيري از عفونت ثانويه لازم است.
تحت نظر قرار دادن حيوان مهاجم:
در صورتي كه حيوان مهاجم (فقط سگ و گربه ) در دسترس باشد، ضمن شستشو، تزريق سرم و واكسيناسيون بايد10 روز حيوان را بسته و تحت مراقبت قرارداد. اگر در طي اين مدت علائم ظاهر نشده و حيوان تلف نشود، واكسيناسيون روزهاي 14 و 28 لازم نيست و تزريق 3نوبت واكسن در روزهاي صفر، 3 و 7 براي حيوان گزيده كافي است.
اسلاید 19 :
بررسي موارد تماس و جستجوي منشا اوليه بيماري:
بايد حيوان مهاجم و ساير افرادي كه ممكن است مورد گزش قرار گرفته باشند را جستجو كرد. درصورت امكان بايد سر حيوان كشته شده يا نمونه بافت مغز كه توسط دامپزشكي با كيت هاي مخصوص جدا شده است، براي انستيتو پاستور ارسال شود.
اسلاید 20 :
اقدامات لازم براي افراد مشكوك به هاري و ساير افراد در تماس با بيمار:
استفاده از وسايل حفاظتي شامل دستكش، ماسك، گان، عينك و. براي كاركنان بيمارستان، ملاقات كنندگان و ساير افراد در تماس با بيمار الزامي است.
براي افراد در تماس مستقيم با بيمار مثل افراد خانواده، كاركنان مراقبت و درمان بيمار و افراد در تماس غيرمستقيم با بيمار از طريق وسايل آلوده به ترشحات ، بايد واكسيناسيون كا مل 5 نوبتي انجام شود
ضدعفوني يا معدوم كردن وسايل آلوده به ترشحات بيمار الزامي است.ویروس در حرارت 100 درجه در عرض چند ثانیه از بین می رود. لذا برای ضد عفونی کردن وسایل آلوده کافی است چند دقیقه جوشانده شوند. فنل و الکل سریعا ویروس را از بین می برند.
