بخشی از مقاله
چکیده
محیط زیست، به عنوان یک ضرورت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی از اهمیت زیادی در سراسر جهان برخوردار است. جهان با دو مساله توسعه اقتصادی از یک سو و حمایت از محیط زیست از سوی دیگر روبرو است. در این وضعیت، حسابداری مناسب محیط زیست بر توسعه اقتصادی تاثیر قابل توجهی خواهد گذاشت و پیش شرطی برای داشتن توسعه پایدار می باشد. تعامل بین شرکت ها و سازمان ها به عنوان مجریان اهداف و برنامه های دولت با محیط زیست، یک پیش شرط فهم شکاف توسعه پایدار موجود درسطح خرد است که در کل اقتصاد یک کشور می تواند تعمیم یابد. در این مقاله در صدد بودیم برای دستیابی به توسعه پایدار به نقش و مسئولیت اجتماعی دولت ها به عنوان صاحبان منابع کشور اشاره نماییم، مسئولیت اجتماعی دولت و ارکان اجرایی آن از طریق اجرای برنامه های خاص، وضع قوانین و مقررات و گزارشگری اجتماعی و زیست محیطی ایفا می گردد و امکان توسعه پایدار را فراهم می نماید، پاسخگویی دولت ها در قبال مسئولیت اجتماعی و اقداماتشان از طریق گزارشگری و حسابرسی زیست محیطی صورت می پذیرد. برای دستیابی به توسعه پایدار نیاز به فرهنگ سازی نهادینه شرکت ها و سازمان ها در راستای حمایت از محیط زیست، کنترل بیشتر دولت و بررسی موانع اجرایی حسابرسی محیط زیست در دستگاه های دولتی است.
عبارات کلیدی: حسابداری سبز، مدیریت محیط زیست، توسعه پایدار
1
مقدمه
پیش شرط داشتن توسعه پایدار، حفاظت از محیط زیست است که در چند سال اخیر با توجه به رشد روزافزون جمعیت و محدود بودن منابع طبیعی در دسترس، از مهمترین مسائل جوامع بشری مطرح شده می باشد. حسابداری محیط زیست، یک از ابزارهای دستیابی به توسعه پایدار، حفظ روابط مطلوب با جامعه و به کارگیری فعالیت های مؤثر و کارا در حفاظت از محیط زیست می باشد. چنین رویه های حسابداری به دولت و ارکان اجرایی آن این امکان را می دهد تا منافع حاصل از این فعالیت ها و هزینه های زیست محیطی را در چرخه ی عملیات عادی واحد تجاری اندازه گیری و شناسایی نماید و از انتقال نتایج آن حمایت کند. هدف از حسابداری سبز و گزارشگری محیط زیست، تهیه اطلاعاتی شفاف از طریق سیستم های حسابداری محیط زیست برای مدیران جهت ارزیابی تولید جاری از جنبه های پاک، کنترل، تصمیم گیری درباره روش های جلوگیری از تخریب محیط و گزارشگری می باشد.
حسابداری و مدیریت محیط زیست
حسابداری محیط زیست به اطلاعات محیطی و سیستم های حسابرسی محیطی مربوط می باشد و به عنوان "شناسایی، ردیابی، تجزیه و تحلیل و گزارشگری با اهمیت و اطلاعات مربوط به بهای تمام شده مرتبط با جنبه های محیطی یک سازمان تعریف می شود". حسابداری سبز بعنوان رشته جدید در حال توسعه است .[6] "این تغییر و توسعه ایجاد شده نشان دهنده دو نگرش مستقل است که در نگرش اول: نگرش فلسفی در مورد فرایند و نقش پاسخگویی سازمان ها و چگونگی ارتباط آنها با توسعه پایدار را مطرح می کند و عنوان می شود که این عوامل، از جمله عواملی هستند که در حرکت سازمان ها به
سمت پایداری مؤثرند. نگرش دوم، توجه به چشم انداز مدیریت در ارتباط با شرایط و ابزار متنوع و مؤثر در جهت پایداری سازمان است. در این گزارش ممکن است که توسعه یک سازمان و یا هزینه آن در اصطلاح به عنوان هزینه های متعارف مالی و یا در حسابداری مدیریت تحت عنوان هزینه های کنترل پذیر شناسایی شوند." .[1]
یکی از بهترین نقش های حسابداری محیط زیست محدود کردن مسائل محیطی ناگوار حاصل از تولید می باشد که می تواند بر توسعه پایدار و نحوه پاسخگویی محیطی و اجتماعی در هر کشور اثر گذار باشد .[6]
به این ترتیب، حسابداری محیط زیست بهتر است با استراتژی های شرکت متصل باشد و از یک چارچوب پایدار پیروی کند و از طریق افشای اطلاعات خود در سطوح سه بعدی (محیط زیست، اقتصادی و اجتماعی) در عمل اقدام کند. انتخاب چنین رویه ای از سوی شرکت ها برای ایجاد ارزش، در کاهش ریسک آنها مؤثر است و آنها با تاکید بر زیرمجموعه های خود در ایجاد توسعه پایدار در کلیه بخش های زیست محیطی و اجتماعی مورد نظر اقدام می کنند. زیرا که ایجاد توسعه در سازمان به وسیله عوامل متعدد و متصل می تواند امکان پذیر باشد. مهمترین موارد ایجاد توسعه پایدار عبارتند از: الف) شناسایی موضوع های مربوط به پایداری که در ایجاد ارزش های مادی و همچنین شناسایی و براورد ریسک هایی که بدهی های شرکت را تحت تاثیر قرار می دهد، نقش دارند. ب) نیاز به وجود کسب و کار مناسب برای رشد پایدار است. .[1]
2
در این راستا شرکت ها به این نتیجه رسیده اند که می توانند برای کاهش اثر کربن، حداقل کردن تاثیرات محیطی، افزایش کارایی در مصرف انرژی، استفاده بهینه از منابع، کاهش بهای تمام شده و ایفای هرچه بهتر مسئولیت اجتماعی استراتژی های تجاری را ارائه و بکار گیرند .[6]
سیستم حسابداری محیط زیست
سیستم اطلاعات حسابداری نیز به عنوان یکی از بخش های مهم سیستم اطلاعات مدیریت، نقش به سزایی در ارائه اطلاعات زیست محیطی ایفا می نماید. حرفه ی حسابداری، اطلاعات مناسبی را با افشای مناسب چگونگی ارائه دارایی ها و بدهی های زیست محیطی و چگونگی انعکاس مخارج مصرف شده برای محیط زیست، به مدیریت ارائه می کند. کانون توجه حسابداری، جنبه های اقتصادی محیط زیست است. ورود محیط زیست به سیستم حسابداری به اصلاح شاخص های اقتصادی می انجامد و استفاده کنندگان مختلف را قادر می سازد تا تصمیماتی بگیرند که پشتوانه توسعه پایدار است. همچنین حسابداری محیط زیست دارای مضامین مختلف و استفاده های زیادی است. حسابداری محیط زیست می تواند پشتوانه حسابداری منابع طبیعی در سطحی گسترده، حسابداری بوم شناسی در سطح
