بخشی از مقاله
توسعه پایدار در مدیریت زنجیره تأمین سبز از نگاه مهندسی عمران
چکیده
محصورکردن ضایعات در سیستمهای صنعتی و محدودیت مواد مخاطرهآمیز یک هدف اصلی در مدیریت زنجیرهتأمین است. توجه به مدیریت زنجیرهتأمین سبز، باعث کاهش طرح محصول، استفاده مجدد، بازیافت، اصلاح مواد، قطعات شده و باعث کاهش انرژی میشود. حفاظت از محیطزیست، نیازمند حمایت تولیدکنندگان و همه شرکتها جهت انطباق با استانداردها و به کارگرفتن استراتژی سازگار با محیطزیست در کل زنجیرهتأمین است. در این مقاله، یک تولید کننده وسیلهای برقی را نشان میدهیم که شاخصهای مدیریتزنجیرهتأمین سبز را در میان دستاندرکاران آن دنیال میکند. یک مدل تصمیمگیری چندمعیاره سلسله مراتبی برای مقابله با این مشکل ارائه شده است.
.1 مقدمه
شرکتها سعی در قرار دادن استانداردها و الزامات بیشتری در فعالیتهایی مانند استخراج مواد خام و سایتهای زباله پر برای جلوگیری از زوال زیستمحیطی و آلودگی به عنوان یک موضوع به طور فزاینده مهم برای یـک کسـب و کـار را دارنـد.[1] انتخاب شیوههای سبز همواره، یک مشکل اساسی بوده است، ابزار تصمیمگیریهای چندشاخصه میتواند کمک بزرگی برای رفع این مشکل باشد.[2] ابزار اندازهگیری و شاخصهای عملیات زیست محیطی به سرعت در حال رشد است، اما آنها هنـوز فاقد جامعیت و کفایت برای ارزیابی به طور کامل شیوه مدیریت زنجیره تأمین هستند، این ابزار شامل روشهـایی بـه عنـوان یک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، هزینههـا براسـاس عملکـرد، کـارت امتیـازی متـوازن و تجزیـه و تحلیـل چرخـه زنـدگی هستند.[3,4] با افزایش آگاهی حفاظت از محیط زیست، شرکتها موظف هستند که شیوههـای زیسـت محیطـی را بـرای تقویت تصویر سبز از شرکت خود، در کنار قصد واقعی حفاظت از محیط زیست را در نظر بگیرند.[5] مدیریت زنجیره تـأمین سبز میتواند به عنوان یک رویکرد به فلسفه مدیریت در نظر گرفته شود، یکپارچهسازی تمام اجزای زنجیره تأمین به عنـوان یک عملکاملاً انسانی و مترقی برای سازمان دیده میشود.[6] با وجود محبوبیت شکوفایی مدیریت زنجیره تأمین سـبز در کشورهای صنعتی، هنوز کشورهایی وجود دارد که قدمی رو به جلـو بـرای تحقیـق و در عمـل، بـرای آن برنداشـتهانـد.[7] شرکتها در کشورهای در حال توسعه، در مقایسه با کشورهای توسعه یافته، در حال گرفتن اولین گامهـا از ادغـام کـاربردی شیوههای مدیریت زنجیره تأمین در عملیاتهای خود هستند.[8] یک چارچوب کلی برای نشان دادن نقشه راه کاربردی یک شرکت جهت فعالیتهای زیست محیطی وجود ندارد و آن به دلیل درک محدود از مدیریت زنجیره تأمین سبز است. اگر چـه ابعاد مورد نگرانیهای زیست محیطی که مزیت رقابتی را فراهم میکند نباید بیتوجه بـاقی بمانـد، یـک مثـال از ایـن ابعـاد رقابتی، شرکتهای در صنعت الکترونیک هستند، برای نمونه اچپی، سونی، آیبیام، موتـورولا، پاناسـونیک، دل، فوجیتسـو و توشیبا، اقدام فعالانهی را به منظور اتخاذ دستورات در فرآیندهای عملیاتی دارند و ادعا میکنند که مدیریت زنجیره تأمین سبز یک نقش غالب در حفاظت از محیط زیست را ایفا میکند.[9] جنبه های مدیریت زنجیره تأمین را مورد مطالعه و فهرسـت-بندی کردهاند، از جمله: مشارکت زیست محیطی، تولید و بسته بندی سبز، تأمینکنندگان سبز، بازاریـابی سـبز و سـهام سـبز .[10] اثر مدیریت زنجیره تأمین بر عملکرد سبز و رقابت پذیری شرکت در زمینه حمل و نقـل کـانتینر در کشـور تـایوان را مورد مطالعه قرار دادند، آنها تایید کردند که عملکرد سبز دارای رابطه مثبت با شیوههای سبز داخلی و همکاری سبز خـارجی است، که منجر به به دست آوردن مزیت رقابتی میشود و یافتههای پژوهشی عملکرد سبز و همکاریهای خارجی به عنـوان متغیر میانجی بین رقابتپذیری شرکتها و شیوههای سبز داخلی را نشان میدهد و آنها شرکت را تحت تاثیر رقابتپذیری مثبت قرار میدهند، ..[11] بررسی متون زنجیره تأمین و مدل های مدیریت زیست محیطی به منظور توسعه یک ابزار جهت ارزیابی مفهومی انجام شد، تصمیم گیری چندشاخصه به عنوان روش تصمیمگیری برجسته در علم فرض می شود که جهـان پیچیده است و با کمک یک روششناسی منطقیتر، صریح و کارآمد تصمیمات میتوانند بهبود یابند..[12] یک روش جدیـد فازی یعنی روش دیماتل را به منظور نشان دادن یک مدل ساختاری از شاخصهای مدیریت زنجیره تأمین را پیشنهاد کردنـد، با روش ارائه شده هیچ مطالعه موردی واقعی یا تحقیقات تجربی برای ارزیابی علیت از آن شاخصها در شیوه مدیریت زنجیـره تأمین وجود نداشت..[5] تکنیکهای تصمیمگیری چندشاخصه از جمله تئوری خاکسـتری، وزن آنتروپـی و ANP را بـرای بررسی شیوههای نوآوری سبز تحت عدم قطعیت با یکدیگر ادغام کردهاند، نتایج تجربی نشـان داد کـه روش پیشـنهاد شـده قابل اعتماد و معقول است، اما محدودیت این است که هیچ مدرک تحصیلی از کارشناسانی که به عنوان پاسـخ دهنـدگان در نظر گرفته شده بودند، وجود نداشت و این به نوبه خود ممکن است نتـایج حاصـل از ایـن مطالعـه را تغییـر دهـد، همچنـین شاخصهای انتخاب برای مطالعه باید به دقت در مطالعات آینده مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند.[13] از تاپسیس فازی برای انتخاب تأمینکنندگان سبز برای یک شرکت الکترونیکی برزیلی بر اساس شاخصهای مدیریت زنجیره تأمین استفاده کـرده-اند، آنها نتایج به دست آمده از میـانگین هندسـی و روش میـانگین درجـهبنـدی بـا تاپسـیس گروهـی را مقایسـه کردنـد، محدودیتها ممکن است از لحاظ ظرفیت و زمان انجام تحویل وجود داشته باشد، این باید در یکپارچهسـازی مـدل تصـمیم-گیری چندشاخصه به مدل تخصیص در نظر گرفته شودAHP .[14] از روشهای تصمیمگیری چنـد شاخصـه اسـت کـه برای تصمیمگیریهای مربوط به ارزیابی شاخصهای سبز به صورت گستردهای مورد توجه محققین قرار گرفته شـده اسـت. هدف این مقاله پیشنهاد شاخصهای جامع برای ارزیابی تصمیمگیرندگان مدیریت زنجیره تأمین سبز بـا اسـتفاده از تکنیـک .AHP به منظور توسه پایدار از منظر مهندسی عمران است.
.2رویکرد پیشنهادی
در این مقاله، فرآیند تعیین انتخاب شرکت بر مبنای شاخصهای سبز، شامل سه مرحله میباشد. در مرحله نخست باید شاخصهایی که جهت ارزیابی استفاده خواهند شد، جمعآوری شوند و در مرحله بعد، تعیین شوند. در این مقاله با توجه به پیشینهی تحقیق، به جمعآوری و تدوین شاخصها در مسأله، پرداخته شده است و با استفاده از تکنیک AHP شرکتها را رتبه بندی میکنیم. با توجه به تحقیقات پیشین یک دستهبندی روی شاخصها انجام گرفته شده شاخصهای استخراج شده و دستهبندی شده در جدول((1 نشان داده شده است. 6 شاخص اصلی تبیین کردیم:-1 طراحی سبز، -2 خرید سبز، -3 تولید سبز، -4 انبارداری سبز، -5 حمل و نقل سبز و -6 بازیافت سبز. این 6 شاخص را به 30 زیر معیار تفکیک میکنیم. در سطح سوم این سلسله مراتب شرکتهایی که قرار است رتبهبندی شوند آورده میشود. با توجه به این سلسله مراتب و تکنیک AHP به تعیین وزن شرکتها میپردازیم. در این مقاله برای رتبهبندی از نظر کارشناسان حوزه مهندسی عمران استفاده شده است.
