بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مهم ترین چالش هایی که کشور ما با آن روبروست، میزان مصرف انرژی، منابع و مواد در بخش ساختمان چه در بخش مسکونی چه در بخش صنعتی و مشکلات زیست محیطی ناشی از آن است. آلودگی هایی که چه بر اثر تخریب و تجدید ساخت ساختمان ها و چه کیفیت هوا و خاک و مصرف انرژی های غیرپاک را در پی داشته است. ساختمان های سبز که تحت عنوان ساختمان های سازگار با محیط زیست نیز معروف هستند از جمله سازه هایی هستند که امکان بهره برداری بهینه از منابع ارزشمند طبیعی همانند انرژی آب، باد، زمین گرمایی، خورشید و... در کنار مصالح مؤثر و قابل بازیافت ساختمانی را مهیا می کنند. استفاده از ساختمان های سبز می تواند نقطه شروع مناسبی جهت رفع چالش های پیش رو در صنعت ساخت و ساز و رسیدن به توسعه پایدار شهری باشد.
در این مقاله لبتدا ضمن تعریف متفاوتی از ساختمانهای سبز، پنج اصل طراحی و ساخت بهینه ساختمان سبز شامل طراحی سایت پایدار، کیفیت و نگهداری آب، انرژی و محیط زیست، کیفیت محیط داخلی و مواد و منابع بررسی و ارائه راهکارهای علمی و عملی مؤثر توضیح داده شده است. در بخش پایانی و نتیجه گیری ضمن جمعبندی اصول طراحی یک ساختمان سبز نقش آن در توسعه پایدارمطرح شده است.
کلمات کلیدی: ساختمان سبز، طراحی و ساخت بهینه، توسعه پایدار
.1 مقدمه
ساختمان سازی در طول سال های اخیر با پیشرفت زیادی در طراحی و تکنولوژی نوین مواجه شده که این امر کاهش آلودگی های زیست محیطی و تبعاً ایجاد محیط سالم تر در داخل و خارج ساختمان ها را در پی خواهد داشت و استفاده از آنها بعنوان گامی بلند برای رسیدن به توسعه پایدار در محیط زیست شهری محسوب می گردد. مراحل ساخت، بهره برداری و تخریب ساختمان حدود 30 الی 40 درصد کل انرژی اولیه [1 ] و 15 درصد آب شیرین را استفاده [2 ]و تقریباً 40 الی 50 درصد کل گازهای گلخانه ای در جهان را تولید می کند .[1 ] سالانه بیش از 3 میلیارد تن مواد خام ساخت مصالح ساختمانی و محصولات وابسته در جهان استفاده می گردد .[3 ] افزایش 300 درصدی مصرف انرژی و مواد تا 50 سال آینده [4 ] صنعت ساخت و ساز را با چالش های جدی روبرو خواهد کرد.
با ایجاد بحران نفت در سال 1970 و کاهش منابع ایده ی توسعه ی پایدار به وجود آمد. اولین بار در سال 1987 این ایده در کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه به کار گرفته شد .[5 ]
1
در دهه های گذشته تلاش بسیار زیادی برای کاهش مصرف انرژی در بهره برداری صنعت ساختمان انجام گرفته است. پیشرفت های صورت گرفته در این زمینه به ساختمان هایی با مصرف انرژی صفر انجامیده است .[6 ] به طوری که در سال 2010، پارلمان اروپا طرحی را در دستور کار قرار داده است که بر اساس آن تا سال 2018 تمام اماکن عمومی و تا سال 2020 تمامی ساختمان های مسکونی به مرز انرژی صفر نزدیک گردند .[5 ]
بنابراین صنعت ساخت وساز به عنوان یکی از مصرف کنندگان اصلی منابع و تولید کننده ی ضایعات در جهان می باشد. از یک طرف رشد جمعیت، نیاز به ساخت و ساز جدید را افزایش داده و از طرف دیگر کاهش منابع مواد خام و معضلات زیست محیطی توسعه ی این صنعت را با مشکلات جدی مواجه کرده است. از این رو مفهوم توسعه ی پایدار بیش از پیش مورد توجه ی کشور های صنعتی قرار گرفته است و استفاده ی از ساختمان های سبز می تواند نقطه ی شروع مناسبی جهت رفع چالش های پیش رو در صنعت ساخت و ساز و رسیدن به توسعه ی پایدار باشد.
در این مقاله قصد داریم به بررسی راهکارهایی عملی و مؤثر در بهینه سازی طراحی، ساخت و عملکرد ساختمان های سبز بپردازیم. راهکارهای ارایه شده با رویکردی کاملاً علمی و عملی، بر پایه ی تجربیات و استاندارد های معتبر مطرح گردیده است.
.2 لزوم استفاده از ساخمان سبز
وجود 17/5 میلیون خانوار و 16 میلیون واحد مسکونی و رشد جمعیت جوان بیش از پیش نیاز به ساخت و ساز را در ایران خاطرنشان می سازد.[7 ] هر ساله سرمایه گذاری بسیار زیادی در صنعت ساختمان ایران انجام می گیرد. در حال حاضر عمر مفید ساختمان ها در ایران 30 سال می باشد[8 ] و بسیاری از آن ها بیش از پیش از پایان عمر مفیدشان به دلایلی از قبیل عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرسودگی و حوادث و بلایای طبیعی تخریب می گردند .[9 ] محصول این حجم سرمایه گذاری 30 سال یا کمتر عمر کرده در حالی که حدود 40 درصد از کل سرمایه گذاری در کشور هر ساله به این بخش اختصاص می یابد.[10 ] رشد 22 درصد مصرف فولاد و 15 درصد مصرف سیمان در سال های بین 1384 تا 1388 در ایران [11 ] و نگرانی درباره کاهش چشمگیر منابع خام از یک طرف و رشد جمعیت و نیاز روز افزون به ساخت و ساز جدید، افزایش بهای انرژی و معضلات زیست محیطی از طرف دیگر توسعه ی این صنعت را با مشکل مواجه خواهد کرد.
مطابق اعلام سازمان بهینه سازی مصرف انرژی بخش ساختمان حدود 40 درصد مصرف انرژی کشور را به خود اختصاص داده است. 70 درصد گاز طبیعی مصرفی کشور به گرمایش ساختمان اختصاص می یابد .[12] سرانه ی مصرف برق هر مشترک خانگی در ایران 3 برابر استاندارد های جهانی و 2500 کیلو وات ساعت در سال است، مصرف سرانه روزانه ی آب 2 برابر میانگین جهانی یعنی 300 لیتر می باشد، سرانه ی مصرف سالانه ی گاز 1700 مترمکعب یعنی 3 برابر میانگین جهانی می باشد و به طور متوسط ایران حدود 4 برابر میانگین جهانی انواع انرژی ها را مصرف می کند.[13]
علی رغم اینکه کشور ما برای رفع نیازها چندین برابر کشورهای دیگر انرژی مصرف می شود، همواره شرایط آسایش در ساختمان ها مطلوب نبوده و ساکنان اغلب احساس نا رضایتی می کنند که دارای اثرات نامطلوب بسیاری می باشد. برای مثال کیفیت پایین هوای درونی ساختمان ها موجب کاهش بهره وری کارکنان یک ساختمان می شود که این موضوع اثرات اقتصادی فراوانی به دنبال دارد. آژانس حفاظت از محیط زیست جهانی (EPA) بر اساس تحقیقات خود برآورد کرده است که فراتر از 30 درصد سازه ها دارای کیفیت پایین هوا در داخل خود هستند. بررسی ها نشان می دهد ضرری که در اثر کیفیت هوای نامطلوب از هر کارمند پس از یک دوره ی 30 ساله به پیکره ی یک سازمان وارد می شود بیش از 98 درصد دستمزد آن کارمند می باشد.
