بخشی از مقاله
بتن سبز و چشم انداز توسعه پایدار
چکیده
امروزه کم توجهی به مسائل زیست محیطی، استفاده بی رویه از منابع طبیعی و پیامدهاي ناگوار ناشـی از آن هـا توجـه کل دنیا را به خود معطوف داشته است، کشور ایران نیـز ایـن روزهـا بـا مسـائل بسـیاري از جملـه خشکسـالی، انتشـار ریزگردها، آلودگی شدید هوا، انواع بیماري ها و مواردي از این دست درگیر می باشد کـه لـزوم توجـه ویـژه بـه مسـائل محیط زیست را دوچندان می نماید. صنعت ساختمان به دلیل تعدد تولیدات و ارتباط با سایر صنایع زیـر بنـایی کشـور یکی از زیر ساخت هاي اساسی توسعه کشور محسوب می شود، بـتن کـه پـس از آب بعنـوان پرمصـرف تـرین مصـالح مصرفی بشریت به شمار می آید اثرات متعددي روي محیط زیست داشته و مدیریت مناسب جهت کنترل اثرات مخـرب زیست محیطی آن می تواند بعنوان یکی از مهمترین اقدامات نجات این کـره خـاکی بشـمار آیـد. در ایـن مقالـه ضـمن بررسی اهمیت بتن با توجه به سند جامع چشم انداز بتن 1404، نقش آن در ساختمانهاي سبز و مباحث توسعه پایـدار تبیین می گردد.
کلمات کلیدي: توسعه پایدار، ساختمان هاي سبز، بتن سبز، محیط زیست، سند چشم انداز بتن 1404
-1 مقدمه
صنعت بتن و صنایع وابسته به آن از زیرساخت هاي توسعه کشور محسوب می شوند، به نقل از سند جامع چشم انداز بتن
1404 صنعت ساختمان به صورت مستقیم با 6 صنعت زیربنایی در ارتباط بوده و رونق آن همواره باعث رشد صنایع دیگر خواهد گردید. کشور ایران هم اکنون به عنوان یکی از کشورهاي ثروتمند و رو به توسعه در منطقه، شاهد سرمایه گذاري عظیمی در این صنعت، شامل ساخت وسازهاي مسکونی خصوصی و همچنین سازه ها و تأسیسات زیربنایی است و این روند رو به رشد ادامه دارد و با توجه به سیاست هاي جامع و برنامه توسعه کشور، نیاز به آن با روند فزاینده اي ادامه خواهد داشت. به رغم اهمیت این صنعت در ساخت و ساز و همچنین تأثیر آن در مصرف انرژي و آلودگی هاي محیط زیست، چرخه تولید و مصرف آن در کشور مناسب نیست. عدم مصرف بهینه سیمان در ساخت بتن و تولید و مصرف بتن هاي با کیفیت و خواص نامناسب (مقاومت و دوام کم) از اصلی ترین معضلات این صنعت مهم می باشد.
جهت مشخص شدن عمق فاجعه به این موضوع اشاره می شود که طبق گزارشات مرکز تحقیقات وزارت راه، مسکن و شهرسازي در حال حاضر بطور متوسط، روزانه بالغ بر 3000 واحد مسکونی جدید در کشور احداث می گردد، به مفهوم دیگر در هر 10 روز، معادل ساخت شهري بزرگتر از بم در کشور ساخته می شود و طبق آمارهاي بانک جهانی بیش از 30
درصد از درآمد سرانه ملی در کشور ما صرف تامین مسکن می شود، عمر مفید ساختمانها در ایران کمتر از 40 سال است، یعنی حدود یک سوم متوسط عمر ساختمان ها در دنیا، که ترکیب این دو موضوع در کنار هم به این معنی است که هر ایرانی به طور متوسط حدود 10 درصد درآمد سالانه خود را به علت پایین بودن کیفیت ساختمان ها از دست می دهد و این یعنی اتلاف سرمایه هاي ملی و منابع خدادادي کشور.
-2 مروري بر ادبیات گذشته
در سالهاي گذشته مقالات و تحقیقات متعددي در خصوص موضوع بتن، مواد جایگزین سیمان به منظور کاهش آلاینده ها و توسعه پایدار انجامیافته که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
بررسی بتن پایدار در پنج منطقه آسیا (ژاپن، تایلند، کره جنوبی، مغولستان و سنگاپور) ازلحاظ ویژگیها و الزامات منطقهاي و جغرافیایی کهنتیجتاً عواملی نظیر سیستمهاي سازمانی، عوامل اقتصادي، در دسترس بودن منابع و شیوه بازیافت، موقعیت اقلیمی، سطحفنّاوري، نقش ذینفعان و عوامل اجتماعی بهعنوان مهمترین فاکتورهاي مؤثر بر تفاوت مفهوم پایداري در مناطق مختلف تبیین گردید (Henry & Kato , 2014)، بررسی روند توسعه تکنولوژي سیمان و بتن سبز در خصوص فرایندهاي جایگزین یا مکمل جهت کاهش آلایندگیهاي زیستمحیطی تولید بتن و سیمان ( Mohammed et (al, 2012 پژوهشگران بسیاري نیز در خصوص مواد جایگزین سیمان و تأثیر آنها در ویژگیهاي مختلف بتن تحقیق نمودهاند ازجمله در خصوص دوام بتنهاي حاوي خاکستر پوسته برنج در برابر حمله سولفاتی (رمضانیانپور و دیگران، (1392،
ارزیابی مراحل گیرش بتن تازه حاوي خاکستر پوسته شلتوك برنج با استفاده از روش التراسونیک (مدندوست و دیگران،
(1393، تأثیر استفاده از پوزولان هاي میکروسیلیس، متاکائولن و زئولیت و الیاف پلیپروپیلن بر مقاومت در برابر نفوذ یون کلر در بتن (شکرچی زاده و دیگران، (1389، توسعه بتن توانمند سهجزئی حاوي پوزولان طبیعی پومیس و دوده سیلیسی
(باقري و دیگران، (1390، بررسی خواص مقاومتی و دوام در برابر نفوذ یون کلرید بتنهاي توانمند سهجزئی حاوي سربارهي کورهي آهنگدازي و دودهي سیلیسی (باقري و دیگران، (1392، در مقاله دیگري محققان با ترکیبی از میکرو سیلیس (سیلیکافیوم) و خرده لاستیک به بررسی ویژگیهاي نوعی بتن سبز پرداختهاند (Xue and Shinozuka , 2013)، در مقالات دیگر بتن سبز متشکل از ضایعات کشاورزي (Hung et al, 2016) و استفاده از خاکستر پوسته برنج (Petek Gursel, 2016)
مورد بحث واقع شده اند که البته موارد یاد شده بخش کوچکی از مطالعات مربوطه کهعمدتاً به منظور کاهش تأثیر بتن بر محیطزیست می باشد را تشکیل می دهند.
-3 مفهوم توسعه پایدار
تحقق توسعه پایدار بهعنوان یکی از اساسیترین ملزومات بشر در عصر حاضر، به معناي توسعهاي است که احتیاجات نسل حاضر را بدون لطمه زدن به توانائی نسلهاي آتی در تأمین نیازهاي خود برآورده سازد، ازنقطهنظر صنعت ساختمان نیز جهان امروز به دلیل تمایل به کاهش انتشار گازهاي مضر بهویژه دياکسید کربن، ذخیرهسازي و حفظ منابع تجدید ناپذیر انرژي، نیاز به محیط سالم و همزمان با اینها کاهش ضایعات، نیازمند مصالح ساختمانی است که با محیطزیست سازگاري مناسبی داشته باشند.
درباره توسعه پایدار تعاریف متعددي وجود دارد که بعضی از آنها عبارتاند از:
توسعه پایدار به معناي تلفیق اهداف اقتصادي، اجتماعی و زیستمحیطی براي حداکثر سازي رفاه انسان فعلی بدون آسیب به توانایی نسلهاي آتی براي برآوردن نیازهایشان هست.
توسعه پایدار یعنی اینکه، تا حد امکان کمتر از نعمتهاي خوب و مواد اولیه کره زمین بهرهبرداري شود و کمترین مقدار مواد زیانآور به آن برگردانده شود .(Mehta, 1999) کمیسیون جهانی محیطزیست و توسعه که براي اولین بار این اصطلاح را ارائه داد، توسعه پایدار را بهعنوان توسعهاي تعریف کرد که نیازهاي نسل فعلی را بدون ایجاد اشکال در توانایی نسلهاي آینده در برآوردن احتیاجات خود تأمین میکند.
این تعریف دو مفهوم را در بردارد:
-1 مفهوم نیاز، بهویژه نیازهاي اساسی فقرا اولویت درجهیک را دارد
-2 توسعه پایدار دربرگیرنده ایده محدودیتهایی است که بهوسیله وضعیت اقتصادي، اجتماعی و زیستمحیطی تحمیل میشود. این امر بهنوبه خود حاکی از آن است که اهداف توسعه پایدار باید در هر کشوري بهطور عملیاتی و خاص آن کشور تعریف شود.
درواقع توسعه پایدار بر پایه هشیاري انسان نسبت به خودش و نسبت به منابع طبیعی کره زمین استوار است و خواهان یک سبک زندگی پایدار براي همه انسانها است و مخالف مصرف بیشازاندازه، اتلاف منابع و بیتوجهی به نسلهاي آینده و قطع رابطه با گذشته است. بنابراین یک سؤال میتواند آن باشد که آیا سبک فعلی زندگی قابلقبول است و آیا صحیح است که این سبک از زندگی و بهرهبرداري از منابع پایه به نسلهاي بعدي تسري پیدا کند؟
همچنین اصل 1 اعلامیه ریو حاکی از این است که: انسانمحور توجه توسعه پایدار است و انسانها سزاوار و مستحق یک زندگی سالم و مولد درهم سازي با طبیعت میباشند از سوي دیگر توسعه پایدار به زبان فنی میتواند بهعنوان مسیر توسعهاي که در آن بهینهسازي رفاه براي نسل امروزي که منجر به کاهش رفاه آینده نمیشود، تعریف شود، قرار گرفتن در این مسیر مستلزم از بین بردن زیادهرويهایی است که به تهی شدن منابع طبیعی و تخریب محیطزیست منجر میشود.
بعلاوه مفهوم برابري بهعنوان یکی از بنیادهاي توسعه پایدار که عدالت بین نسلی را با عدالت درون نسلی تلفیق میکند، مستلزم آن است که ساختار ا لگوهاي درآمدي و توزیعی تغییر پیدا کند . بنابراین ازنظر بعضی از صاحبنظران میتوان آن را بهعنوان پیششرطی براي اتخاذ هرگونه استراتژي در ارتباط با توسعه پایدار دانست . واقعیت این است که بدون عدالت اجتماعی در بین نسل حاضر عدالت بین نسلی امکانپذیر نیست.
در ادبیات بین الملل توسعه پایدارعموماً بدین سان تعریف گشته است: توسعهاي که پاسخگوي نیازهاي حاضر باشد بدون آنکه بر توانایی نسلهاي آینده براي تأمین نیازهاي خود تأثیر منفی داشته باشد.
با توجه به شکل شماره 1 اصول توسعه پایدار بر مبناي سه جزء اصلی اقتصاد، اجتماع و محیطزیست قابلنمایش می باشد، به این مفهوم که توسعه پایدار در شرایطی که هر سه عامل یادشده در یک موقعیت بهطور همزمان دخیل باشند صورت میپذیرد.
شکل -1 اصول توسعه پایدار
رشد مساحت مربوط به توسعه پایدار در صورتی امکانپذیر خواهد شد که انطباق قابلتوجهی بـین ایـن دایرههـا رخ دهـد.
هماکنون کوششهایی در جریان است تا بخش توسعه اقتصادي اجتماعی را با یکپایه علمی متحد که شامل علوم فیزیکی و زیستی میباشند تلفیق نمایند، دایره مربوط به اخلاقیات و ارزشهاي اجتماعی انسانی نیاز به توجه بیشتري دارد زیرا اگر فناوري باارزشهاي انسانی آمیخته نشود میتواند نسل بشر را به نتایج فاجعه باري دچار نماید.
-4 بتن سبز
بتن از ریشه لاتین (concertus) به معناي متراکم و فشرده، و بهعنوان پرمصرفترین مصالح ساختمانی است. در سال
1992 میلادي تنها در آمریکا 63 میلیون تن سیمان پرتلند به 500 میلیون تن بتن تبدیلشده است که این خود پنج برابر مصرف فولاد، بهصورت وزنی، در مدت مشابه بوده است. در اغلب کشورهاي جهان نسبت مصرف بتن به فولاد از 10 به 1
نیز فراتر رفته است. کل بتنی که در سال 91 میلادي در جهان مصرفشده است بالغ بر 3 بیلیون تن یعنی یکتن به ازاي هر نفر در جهان تخمین زده میشود، تنها مادهاي را که بشر به این میزان مصرف میکند، آب است.
در قدیم رومیها نوعی خاکستر آتشفشانی بانام پوزولان را با آهک، مخلوط و ملاتی با مقاومت بالا تولید میکردند، مقاومت فشاري آن مشابه با بتنهاي امروزي ولی مقاومت کششی آنها بسیار کمتر میباشد. ترکیب دیگري شبیه بتن بانام ساروج از ابتکارات معماران ایرانی در دوران بسیار کهن است که در حوض، پل، آبانبار، برکه گرمابه و بناي خانه و سد با قدمت تا
700 سال یافت شده است.
بتن بهعنوان یکی از پرمصرفترین مصالح ساختمانی در احداث مهمترین سازههاي زیر بنائی و توسعهاي، داراي پتانسیل مشارکت مهم و مثبت با محیطزیست است، ازجمله جلوههاي این تعامل میتوان به استفاده از سیمانهاي با مصرف انرژي کمتر، کاهش مصرف سیمان با استفاده از مواد جایگزین سیمان نظیر سربارهها، خاکسترها و پوزولان هاي طبیعی و مصنوعی، استفاده از مواد بازیافتی و محصولات جانبی و پسماندهاي صنعتی و معدنی، سنگدانههاي مناسب، استفاده از روشهاي اجرایی با کمترین آسیب به محیطزیست، ساخت بتن با کارآئی مناسب، ساخت بتن بادوام کافی و ... اشاره نمود، همچنین بررسی انتشار آلایندهها از مصالح ساختمانی و بهخصوص مواد سیمانی و بتنی مسئله مهمی است که بایستی در بررسیهاي زیستمحیطی موردتوجه قرار گیرد.
بتنهاي آینده داراي دوام بیشتري خواهند بود و براي رفع نیازهاي اجتماعی و اقتصادي با داشـتن اثـرات زیسـتمحیطی کمتري توسعه خواهند یافت، هزینههاي یک پروژه در آینده تنها بر اساس هزینـههاي فعلـی تنظـیم نخواهـد شـد، بلکـه هزینههاي اجتماعی و زیستمحیطی از مرحله استخراج مواد خام تا آمادهسازي آن و همچنین حفظ آنها در پایان چرخه عمر سازه خواهد بود .در این راستا باید به صنایع سیمان و بتن جهت داده شود تا در مسیر توسـعه پایـدار مقیـد گردنـد.
صنایع سیمان و یا حتی سایر چسبانندههاي هیدرولیکی در قرن حاضر باید به صنایعی سبز بدل گردند و این مسئله تنهـا بهوسیله آموزش در سطوح مختلف محقق خواهد شد.
جدول 1 میزان انرژي لازم جهت تهیه(تولید) هر یک از مصالح خـام بـتن را نمـایش میدهـد و همانگونـه کـه مشـاهده میگردد، سیمان پرتلند با %92 بیشترین مصرف انرژي را در بین مصالح خام بتن در اختیار دارد، حال با علم به اینکـه بـه ازاي تولید هر یکتن محصولات سیمانی، یکتن تولید دياکسید کربن خواهیم داشت، با توجه به حجم بالاي ساختوسـاز و مصرف محصولات سیمانی، درمییابیم چه حجم عظیمی از آلودگی محیطزیست به دست خود بشریت صورت میگیرد.
جدول -1 نسبت تقریبی وزنی مصالح خام موجود در بتن و انرژي لازم جهت تولید آنها (Mehta and monteiro, 2005)
-1-4 مزایاي زیستمحیطی بتن
امروزه نیازمند مصالحی هستیم که سازگار با محیطزیست باشند. بتن، صرفنظر از مزایاي فنی و اقتصادي براي انجاموظیفهاي مشخص، نسبت به مصالح دیگر انـرژي کمتـري لازم دارد، یعنی بهصورت مستقیم و غیرمستقیم، سوخت کمتري میسوزاند و آلایندههاي کمتـري وارد محیطزیست میکند. در اینجا به برخی منافع زیستمحیطی بتن اشاره میشود (شکرچی زاده و میرزایی، .(1388
-1-1-4 بتن و مصرف انرژي
اصلیترین عوامل مؤثر در رابطه با تأمینکنندگان مصالح اولیه این صنعت، مسائل زیستمحیطی و انرژي است. طبق آمار منتشرشده در سند جامع چشمانداز بتن 1404، بهطورکلی بیش از 25 درصد از انرژي مصرفی در کشور، بهطور مستقیم در صنعت ساختمان مصرف میشود. همانطور که گفته شد، سیمان و بتن بهعنوان اجزاي کلیدي ساختوسازهاي مسکونی و تجاري مطرح هستند. در ایران بر اساس سند چشمانداز 20 ساله کشور، ظرفیت تولید سیمان در سال 1404
باید به رقم 110 میلیون تن برسد.
مصرف انرژي، بزرگترین نگرانی زیستمحیطی در ارتباط با تولید بتن و سیمان است. تولید سیمان، به لحاظ مصرف انرژي، یکی از پرمصرفترین صنایع تولیدي است. در این صنعت، فقط در مراحل استخراج مواد خام معدنی، حملونقل مواد خام و تولید در کارخانه، حدود 6 میلیون 1Btus به ازاي هر تن سیمان، سوخت مصرف میشود. با توجه به اینکه سیمان، حدود 12 درصد از حجم بتن را تشکیل میدهد، لذا 92 درصد از نیاز انرژي در تولید بتن مربوط به سیمان است .
در اغلب موارد با افزایش مقاومت بتن، ضریب کارایی و عملکرد سیمان افزایش مییابد، بهاینترتیب که مقاومت بهدستآمده به ازاي هر واحد سیمان زیادتر میشود. این ضریب در بتنهاي با مقاومت معمولی حدود (0/6-0/8 kg/cm2)
به ازاي هر کیلوگرم سیمان است، حالآنکه با افزایش مقاومت فشاري در بتنهاي با مقاومت بالا، این ضریب میتواند بیش از 1 باشد.
یکی از راهکارهاي بسیار مؤثر جهت کاهش این معضل، جایگزینی دیگر مواد جایگزین سیمان در تولید سیمانهاي آمیخته است که میتواند بهعنوان درصدي، جایگزین سیمان موردنیاز در مخلوط بتن شود. در ایران استفاده از پوزولان هاي طبیعی در تولید انواع سیمانهاي آمیخته از راهکارهاي مناسب و عملی در این زمینه است.
پرفسور مهتا در کتاب تکنولوژي بتن پیشرفته بیان نموده که صرفهجویی انرژي در سازههاي بتنی، بیش از سازههاي فولادي است. دریکی از مطالعات که در دانشگاه تمپر فنلاند انجام گردیده است، میزان انرژي یک مترمکعب بتن بسته به میزان مصرفی در آن، بهصورت جدول 2 محاسبهشده است .(Alasalmi, kukko,1983)
جدول -2 میزان انرژي یک مترمکعب بتن بسته به میزان مصرفی
در این محاسبات میزان انرژي سیمان برابر )1300تن(kwh/ یا 1,3 (کیلوگرم (kwh/ فرض میشود. میزان انرژي فولاد حدود 8000 (تن(kwh/ حدود 6 برابر سیمان است. به علت میزان زیاد سنگدانه در بتن که تنها به میزان (kwh) 8 در انرژي مصرفی براي یک مترمکعب بتن مشارکت دارد، به علت مصرف فولاد در بتن مسلح و بتن پیشتنیده، میزان انرژي
صرف شده براي این نوع بتنها به سطوحنسبتاً بالایی میرسد. بسته به میزان سیمان و فولاد مصرفشده در بتن، اجزاي بتن مسلح بین 800 تا 3200 (برحسب (kwh/m3 و اجزاي بتن پیشتنیده بین 700 تا 1700برحسب (kwh/m3) انرژي نیاز دارند. این ارقام، شامل حرارت لازم براي عملآوري قطعات پیشساخته kwh/m3 50 و انرژي لازم براي حملونقل قطعات تکمیلشده (kwh/m3) 100 نیز میشوند.
اسکار بئی یر1 از انستیتوي تحقیقاتی سیمان و بتن سوئد در تحقیق خود نشان داد که آرماتور و سیمان بخش اساسی میزان انرژي بتن را تشکیل میدهند، درحالیکه سنگدانه و حملونقل بتن، به انرژي خیلی کمی نیاز دارند. در جدول و شکل زیر انرژي مصرفی برحسب لیتر مصرف نفت بیانشده است. ایشان همچنین میزان مصرف انرژي براي ساخت یک ستون یک متري با بار 1000 تن را، با سه نوع مصالح، باهم مقایسه کرده است. این سه نوع مصالح عبارتاند از بتن غیرمسلح، آجر(دیوار تک جداره) و فولاد نتایج این مقایسه طبق شکل زیر نشان میدهد که ستون بتنی به انرژي بسیار کمتري نیاز دارد. (رمضانیانپور و دیگران، .(1392
جدول -3 میزان مصرف نفت براي تولید مصالح ساختمانی
صرفهجویی دیگري که در انرژي مصرفی در بتن وجود دارد تأخیر حرارتی بالاي این ماده است، در مقایسه با سایر ساختمانها و مصالح بهکاررفته، انرژي موردنیاز براي گرمایش یا سرمایش ساختمانهاي بتنی، 10 تا 35 درصد کمتر است.
کسلر خاطرنشان میسازد که علاوه بر سهم بتن در بقاء انرژي، نقش آن را در اکتشاف و تولید منابع جدید انرژي نباید فراموش کرد. سکوهاي دریایی، منابع ذخیرهسازي بتنی و پایانههاي نفت و گاز، نقش پراهمیت بتن را در پیشرفت کشف منابع جدید نفت و گاز نشان میدهند.
-2-1-4 قابل بازیافت بودن ضایعات بتن
ازآنجاکه پس از اتمام بتنریزي، از بتن باقیمانده که هنوز سخت نشده است میتوان سنگدانهها را احیـاء نمود، بنابراین تولید ضایعات در مرحله اولیه یـک مسـئله مهم در رابطه با صنعت تولید بتن نیسـت. بـتن باقیمانـده فقط حدود دو درصد کل بتن تازه را شامل شده، پساب باقیمانده ازآنپس از احیاء سنگدانهها را میتوان بـه آب حاصل از شستشوي کامیون مخلوطکن اضافه نمود. ایـن پساب خمیر سیمان را میتوان آبزدایی و خشک کرد و پس از خرد کردن بهعنوان بخشی از سنگدانههاي ریـز مورداستفاده قرارداد . ولی بهترین راه استفاده از آن میتواند بهعنوان خاك نرم یا مصالح زیرسازي در جاده باشد علاوه بر آن نخالههاي بهدستآمده از تخریب سازههاي بتنی را میتوان تحت شرایطی بهعنوان سنگدانه بازیافتی در ساخت بتنهاي جدید بـه کاربرد. در کشـور ایـلات متحده امریکا سالانه حدود 60 میلیـون تـن نخالـه بتنـی تولید میشود که از این مقدار حدود 10 الـی 12 میلیـون تن بازیافت میگرد (شکرچی زاده و میرزایی، .(1388
-3-1-4 مصرفکننده ضایعات صنعتی
ضایعات مایع قابل اشتغال و خطرنـاك کـه درگذشته به طریق امنی مدفون نمیشدند، بهعنوان سوخت کورههاي تولید کلینکرسیمان و سنگدانههاي بـا چگـالی کمکاربرد دارند، این ضایعات شامل حلالها، لجن فاضلاب، روغن مصرفشده و درواقع، هر مایع یا لجن قابل اشتعال که بتواند پمپ شود و ارزش سوختی داشته باشد، را در برمیگیرد. روباره کورههاي آهنگدازي و سـایر ضـایعات جامد حاصله از صنعت تولید فلزات را میتوان بهعنوان سنگدانه در بتن مصرف نمود
.(Mehta, 2005)
به گزارش جام جم آنلاین1محققان ایرانی موفق به تولید سیمان با استفاده از لجنهـاي آلـوده نفتـی شـدند، ایـن روش در برخی از کشورهاي صنعتی نظیر آمریکا، کانادا و بعضی از کشورهاي اروپایی اجراشده است، محققـان بـا همکـاري کارخانـه سیمان سپاهان، براي اولین بار در سطح کشورهاي منطقه، استفاده از لجنهاي نفتی را در فرآیند تولید سیمان با موفقیـت به مرحله صنعتی رساندهاند.
با بررسی و آنالیز لجنهاي نفتی پالایشگاه اصفهان، 380 تن از این لجنها، با نظارت و اجراي مجتمـع فنآوريهـاي نـوین فدك از محل پالایشگاه اصفهان به کارخانه سیمان سپاهان منتقل و با ارائه فرمولاسیون و نسـبت اخـتلاط مشـخص، ایـن پسماندها را در تولید سیمان با موفقیت مورداستفاده قراردادند. ازجمله مزیتهاي اسـتفاده از لجـن نفتـی پالایشـگاهی در فرآیند تولید سیمان، تثبیت فلزات سنگین در ساختار بتن بدون هیچگونه پیامد زیستمحیطی و صرفهجویی هفتدرصدي در مصرف انرژي جهت تولید سیمان عنوان است. بهبود خواص مکانیکی نمونه بتن تولیدي و حل مشکلات زیسـتمحیطی ناشی از لجنهاي آلوده نفتی از دیگر مزیتهاي اجرایی این طرح است.
-4-1-4 بتن و آلایندگی محیطزیست
