بخشی از مقاله
آیا بین وزن کودک در هنگام تولد و سن مادر رابطه ای وجود دارد
آمار چيست؟
بيشتر مردم با كلمه آمار،به مفهومي كه براي ثبت و نمايش اطلاعات عددي به كار مي رود، آشنا هستند: تعداد بيكاران،قيمت روزانه بعضي از سهام در بازار بورس، تعداد افراد تلف شده در اثر
شيوع يك بيماري، مثالهايي از اين مفهوم اند.ولي اين مفهوم منطبق با موضوع اصلي مورد بحث آمار نيست.آمار،عمدتا"با وضعيتهايي سروكار دارد كه در آنها وقوع يك پيشامد به طور حتمي قابل پيش بيني نيست.استتنتاجهاي آماري غالبا"غيرحتمي اند، زيرامبتني بر اطلاعات ناكامي هستند:تخمين نرخ جاري بيكاري در يك ناحيه بر مبناي مطالعه روزي چند هزار نفر از مردم، يا بررسي يك طرح جديد ترافيك برمبناي نظرخواهي از تعدادي از افراد يك منطقه،مثالهايي ازاين موضوع اند.موارد ديگري ازعدم حتميت وقتي پيش مي آيد كه مشاهدات مكرر برروي يك پديده،نتايج متفاوتي به دست دهند،حتي اگر سعي كنيم عوامل مؤثر بر پديده اي را كه قرار است مشاهده شود كنترل كنيم.مثلا"،همه درختان كاج يكساله داراي بلندي يكسان نيستند،حتي اگر از يك نوع نهال باشند و تحت شرايط يكسان نور، هواوخاك قرارگيرند.آمار به عنوان يك موضوع علمي،امروزه شامل مفاهيم و روشهايي است كه در تمام پژوهشهايي كه مستلزم جمع آوري داده ها به وسيله يك فرايند آزمايش و مشاهده و انجام استنباط و نتيجه گيري بوسيله تجزيه و تحليل اين داده ها هستند،اهميت بسيار دارند.
تعريف آمار:
آمار،مجموعه اي ازمفاهيم وروشهاست كه درهرزمينه پژوهش،براي گردآوري وتعبير اطلاعات مربوط به آن وانجام نتيجه گيريها، درشرايطي كه عدم حتميت و تغيير وجود دارد،به كارمي رود.معادل كلمه آمار در زبان انگليسي «statistics» است كه از لحاظ تاريخي، از كلمه لاتين « status» مشتق شده و يكي از معاني كلمه اخير،« state» (دولت ) است.
نقش آمار در زندگي روزمره:
پي بردن به واقعيات امور ازطريق گردآوري و تعبير داده ها،منحصر به پژوهشگران حرفه اي نيست.اين امردرزندگي روزمره همه مردم كه مي كوشند،آگاهانه يا ناآگاهانه،مسائلي را درباره جامعه،شرايط زندگي،محيط زندگي خودوكل دنيا درك كنند،معمول است.براي كسب اطلاع ازوضع بيكاري،آلودگي ناشي ازضايعات صنعتي،اثر يك مسكن دررفع بيماري وسايرمسائل موردعلاقه درزندگي روزمره؛اطلاعات وارقام راجمع آوري و آنها راتفسير مي نماييم يا كوشش مي كنيم كه تفسيرهاي ديگران رابفهميم. بنابراين،هرروز از طريق تجزيه و تحليل ضمني اطلاعات مبتني بر واقعيات، عمل كسب آگاهي انجام مي گيرد.
منابع اطلاعات مبتني بر واقعيات مي توانند تجربيات فردي،اخبار روز در رسانه هاي گروهي،گزارشهاي دولتي،مقالات مجلات تخصصي،پيش بينيهاي هواشناسي،گزارشهاي مربوط به بازار،شاخصهاي هزينه زندگي ونتايج حاصل ازافكار عمومي باشند. روشهاي آماري به طور گسترده اي درتهيه اين گونه گزارشها به كار مي روند.گزارشهاي متكي براستدلال آماري وتفسيردقيق نتايج،واقعا" روشنگرند؛ولي غالبا"استفاده غلط از روشهاي آماري،كه ممكن است عمدي يا ناشي ازسهل انگاري باشد،منجر به نتيجه گيري غلط وتحريف واقعيت مي شود.براي عامه مردم،كه خوانندگان اصلي اين گزارشها هستند،لازم است كه تصوري از استدلال آماري در ذهن داشته باشند تا بتوانند داده ها را به طور صحيح تعبير كنند و نتايج حاصل را ارزيابي نمايند.استدلال آماري ملاكهايي به دست مي دهد كه با استفاده ازآنها مي توان معلوم كرد كه آيا داده ها،واقعا"نتايج را تأييد مي كنند ياخير. البته درهر زمينه اي از تحقيق، اعتبار نتايج بستگي زيادي نيز به نوع استفاده از روشهاي آماري در مرحله جمع آوري داده ها دارد.امروزه روشهاي آماري درحكومتهاي دموكراسي جديدنقش مهمي دارند.مثلا"،اگر نمايندگان انتخابي مردم بتوانندتمايلات موكلانشان را با استفاده از روشهاي نمونه گيري مناسب به طور سريع معلوم كنند، بهتر مي توانند سياست عمومي كشور را در جهت رعايت خواسته هاي مردم تنظيم كنند.
ارتباط متقابل آمار و ساير رشته ها:
وظيفه اوليه آمار،كه صرفا" عبارت است از جمع آوري و نمايش داده ها بود،كاملا"تغيير كرده است و نقش جديد آن،فراهم آوردن ابزارهايي تحليلي است كه با استفاده از آنها بتوان داده ها را به طور مؤثر جمع آوري كرد و از آنها معاني لازم را بيرون كشيده و تفسير نمود.با استفاده از مفاهيم و روشهاي آماري مي توان از روي نمونه،نتيجه گيريهاي معتبري در مورد جامعه به عمل آورد.علم آمار در تمام آن دسته از فعاليتهاي بشري كه در آنها،اثبات ادعاها و طبقه بندي اطلاعات مبتني بر شواهد تجربي است،حضور دارد.
كاربرد روشهاي آماري در قلمروهاي گوناگوني از علوم انساني،علوم و مهندسي،رشته هاي علمي جديدي پديد آورده است كه در ارتباط متقابل با آمارهستند،نظير آمارزيستي،روانسنجي،آمار مهندسي،آماربازرگاني، اقتصادسنجي وجمعيت شناسي.بعلاوه علم آمار در رشته هاي بسيار ديگري كه هنوز از تركيب آنها با آمار شاخه هايي با اسامي خاص پديد نيامده،از قبيل علوم سياسي،هواشناسي و محيط شناسي،نقش عمده اي ايفا مي كند.
مفاهيم اساسي و هسته اصلي روشهاي آماري،در تمام قلمروهاي گوناگون كاربرد آمار،تقريبا"يكي است:تفاوتي كه وجود دارد آن است كه در هر قلمروي، ممكن است تعدادي از روشها نسبت به روشهاي ديگر مفيد تر باشند و مورد تأكيد بيشتري قرار گيرند.
عمل آماری
شامل برنامهریزی و جمعبندی و تفسیر مشاهدات غیر قطعی است بهشکلی که[1] :
اعداد نمایندهٔ واقعی مشاهدات بوده، غیر واقعی یا غلط نباشند.
بهنحو مفیدی تهیه و تنظیم شوند.
بهنحو صحیح تحلیل شوند.
قابل نتیجهگیری صحیح باشند.
موضوع آمار در چند فصل اخير به قدري در ايران مد شده است كه از اين جهت مي توان آن را در رديف قمر مصنوعي قرار داد. با اين تفاوت بزرگ كه همه كس معني قمر مصنوعي را مي داند, ولي كمتر كسي است كه حقيقتاً بداند كه آما ر, مخصوصاً علمي كه به اين نام خوانده مي شود, چه اصول و معنايي دارد.
زنده ياد دكتر عباسعلي خواجه نوري, پدر آمار ايران
بيشتر مردم با كلمه آمار, به مفهومي كه براي ثبت و نمايش اطلاعات عددي به كار مي رود, آشنا هستند: تعداد بيكاران, قيمت روزانه سهام در بازار بورس, كارمزد حمل كالا در 15 سال گذشته, جمعيت نواحي جنوب تهران, مثالهايي از اين مفاهيم هستند. ولي اين مفهوم منطبق با موضوع اصلي آمار نيست. آمار, عمدتاً با وضعيت هايي سر و كار دارد كه در آنها وقوع يك پيشامد به طور حتمي قابل پيش بيني نيست.
استنتاجهاي آماري غالباً غير حتمي اند. تخمين نرخ جديد بيكاري بر مبناي مطالعه چند هزار نفر از مردان يا بررسي طرح جديد ترافيك تهران بر اساس نظر سنجي مثالهايي از اين موضوع اند.
آمار مجموعه اي از مفاهيم و روش هاست كه در هر زمينه پژوهش, براي گردآوري و تعبير اطلاعات مربوط به آن و انجام نتيجه گيري ها, در شرايطي كه عدم حتميت د ر آن وجود دارد, به كار مي رود.
نظريه و روش هاي جديد آماري, از حد ساختن جداول اعداد و نمودارها بسيار فراتر رفته است. آمار به عنوان يك موضوع علمي, امروزه شامل مفاهيم و روش هايي است كه در تمام پژوهش هاي كه مستلزم جمع آوري داده به وسيله يك فرايند آزمايش و مشاهده و انجام استنباط ونتيجه گيري بوسيله تجزيه و تحليل داده ها هستند, اهميت بسيار دارند. نمايش هاي عددي به صورت جنبه اي فرعي از آمار در آمده اند.
پرورش گياهان, تشخيص بيماري ها, برنامه هاي تربيتي و آموزشي, تعليمات اجتماعي- اقتصادي مثال هايي هستند كه علم آمار مي تواند مفيد باشد.
هدف ها ی اصلي آمار عبارتند از:
الف) انجام استنباط درباره جامعه از طريق تجزيه و تحليل اطلاعات موجود در داده هاي نمونه اي.
ب) سنجش ميزان عدم حتميتي كه در اين استنباط ها وجود دارد. علمي كه براي رسيدن به هدف هاي فوق اهميت دارد, عبارتست از طرح ريزي فرايند و دامنه نمونه گيري به طور يكه مشاهدات مبنايي براي استخراج استنباط هاي معتبر تشكيل دهند.
دلايل برگزاري دورهكلاس هاي كاربردي آمار در موسسه ايران زمين:
قرن بيستم شاهد افزايش روز افزون كاربرد استدلال آماري در تمامي رشته هاي علوم و حتي در علوم انساني بوده است. در نتيجه, امروزه آشنايي دانشجويان با اصول و تكنيك هاي پايه اي تحليلي آماري در اكثر دوره هاي علمي و حرفه اي اهميت خاص دارد.
خوشبختانه درك بسياري از مفاهيم اساسي آمار نياز به دانش رياضي پيشرفته ندارد. مقصود ما در اين دوره, ضمن معرفي طيف وسيعي از تكنيك هاي آماري كه كاربرد گسترده اي دارند, آشنايي دانشجو با اين روش ها و آگاه كردن او از محدوديت هاي آنها و نحوه اعمال اين روش ها با نرم افزار SPSS و در صورت لزوم با ساير نرم افزارهاي آماري مي باشد.
هدف ما, بيان مفاهيم با توجه به جوهر فكر و علم آمار در زمان حاضر است. بحث هاي كلاس عمدتاً متكي به استدلال هاي شهودي خواهندبود . البته گاهي از جبر هم استفاده مختصري خواهد شد. عقيده ما اين است كه اگر به دانشجويان توضيحات كافي در باره استدلالي كه مبناي اين روش هاست داده شود, درك بهتري از روش هاي آماري خواهند داشت. بدون چنين دركي اغلب دانشجويان علاقه شان را به موضوع از دست مي دهند و تنها ارائه كردن تعدادي دستور العمل, چه با استفاده از نرم افزار و چه بدون آن, ممكن است آنها را به استفاده غلط از علم آمار بكشاند. در هر بحثي كه در كلاس ها ارائه خواهد شد, ابتدا قبل از معرقي رسمي هر روش آماري مثال هايي را مي آوريم تا قلمرو كاربرد روش آشكار گرددد.
در موقع شرح روش هاي مختلف تحليل آماري دائماً يادآوري مي شود كه اعتبار هر استنباط آماري منوط به برقراري فرض هاي معيني درباره مدل است. اگر اين فرض ها نقض شوند, ممكن است نتايج گمراه كننده اي بدست آيند. احساس ما اين است كه آموزش آمار, حتي در سطح مقدماتي نبايد به توصيف روش ها محدود گردد. دانشجويان را بايد تشويق كرد تا نسبت به كاربرد روش ها برخورد انتقادي داشته باشند و وقتي به تفسير نتايج مي پردازند, احتياط لارم را به كار برند. اين نحوه برخورد بخصوص در مطالعه رابطه بين متغيرها مهم است,. يعني در بخشي از آمار كه شايد بيشترين (و نيز اشتباه آميز ترين) كاربردها را داشته است.
امروزه استفاده از نرم افزارهاي آ ماري به عنوان يكي از ضروريات تحقيقات بنيادين آماري, مطرح است. در هر تحقيق آماري معمولاً با حجم وسيعي از داده ها و اطلاعات ابتدايي روبرو هستيم. SPSS يك نرم افزار جامع با سهولت كاربردي بالا, تحليل اين حجم وسيع داده ها را امكانپذيري ساخته است. جنبه ديگري از تحقيقات بنيادي, روش هاي پيچيده تري است كه در يك نرم افزار پيشرفته آماري, امكان اجراي سريع و ساده دستورات اين روشها ممكن است.
با پيشرفت فوق تصور علوم كامپيوتري, لزوم استفاده از اين نرم افزار ها به صورت امري بديهي و ضروري در آمده است. كساني كه امكان استفاده از اين نرم افزارها را در تحقيقات خود محدود كنند, نه تنها رقابت با سايرين, بلكه حتي با گذشت زمان امكان جبران فاصله با ديگران را نيز را از دست مي دهند.
روشهای آماری
مطالعات تجربی و مشاهداتی هدف کلی برای یک پروژه تحقیقی آماری، بررسی حوادث اتفاقی بوده و به ویژه نتیجه گیری روی تأثیر تغییرات در ارزش شاخصها یا متغیر های غیر وابسته روی یک پاسخ یا متغیر وابسته است. دو شیوه اصلی از مطالعات آماری تصادفی وجود دارد : مطالعات تجربی و مطالعات مشاهداتی. در هر دو نوع از این مطالعات، اثر تغییرات در یک متغیر ( یا متغیر های ) غیر وابسته روی رفتار متغیر های وابسته مشاهده میشود. اختلاف بین این دو شیوه درچگونگی مطالعهای است که عملاً هدایت میشود. یک مطالعه تجربی در بردارنده روش های اندازه گیری سیستم تحت مطالعه است که سیستم را تغییر میدهد و سپس با استفاده از روش مشابه اندازه گیری های اضافی انجام میدهد تا مشخص سازد که آیا تغییرات انجام شده، مقادیر شاخصها را تغییر میدهد یا خیر. در مقابل یک مطالعه نظری، مداخلات تجربی را در بر نمیگیرد. در عوض دادهها جمع آوری میشوند و روابط بین پیش بینیها و جواب بررسی میشوند.
یک نمونه از مطالعه تجربی، مطالعات Hawthorne مشهور است که تلاش کرد تا تغییرات در محیط کار را در کمپانی الکتریک غربی Howthorne بیازماید. محققان علاقه مند بودند که آیا افزایش نور میتواند کارایی را در کارگران خط تولید افزایش دهد. محققان ابتدا کارایی را در کارخانه اندازه گیری کردند و سپس میزان نور را در یک قسمت از کارخانه تغییر دادند تا مشاهده کنند که آیا تغییر در نور میتواند کارایی را تغییر دهد. به واسطه خطا در اقدامات تجربی، به ویژه فقدان یک گروه کنترل محققاتی در حالی که قادر نبودند آنچه را که طراحی کرده بودند، انجام دهند قادر شدند تا محیط را با شیوه Hawthorne آماده سازند. یک نمونه از مطالعه مشاهداتی، مطالعه ایست که رابطه بین سیگار کشیدن و سرطان ریه را بررسی میکند. این نوع از مطالعه به طور اختصاصی از شیوهای استفاده میکند تا مشاهدات مورد علاقه را جمع آوری کند و سپس تجزیه و تحلیل آماری انجام دهد. در این مورد، محققان مشاهدات افراد سیگاری و غیر سیگاری را جمع آوری میکنند و سپس به تعداد موارد سرطان ریه در هر دو گروه توجه میکنند.
مقدمه :
وزن وسن کودک از نظر سازمان جهانی بهداشت از مهمترین شاخص های سنجش سلامت محسوب می شود .
از سوی سازمان جهانی بهداشت وزن نرمال برای کودکان در زمان تولد وزنی بالای 5/2 کیلو گرم تعیین شده است .
ما معتقد هستیم بین سن مادر ووزن کودک در زمان تولد رابطه وجود دارد و این یک فرض برای مطالعه ما می باشد .
سن نرمال برای مادران در زمان بارداری 18 -35 سال تعیین شده است بنابراین سن مادر بالاتر یا پایین تر از این مقیاس هم برای مادر وهم برای کودک عامل خطر محسوب می شود.
سن کم مادر سو و افزایش سن مادر برای بارداری خطرناک می باشد وممکن است برای کودک ناهنجاری به دنبال داشته باشد.
ما در پی این هستیم که رابطه ای بین سن مادر و وزن کودک در زمان تولد بیابیم . ما به وجود چنین رابطه ای اعتقاد داریم و باید آن را به اثبات برسانیم .
پژوهش های دیگری نیز مشابه با این موضوع تاکنون صورت گرفته است ولی دامنه مکانی وزمانی آن با مطالعه ما متفاوت بوده است .
جمع آوری داده ها :
ما برای دستیابی به اطلاعات مورد نیاز خود در جهت نیل به ههدفی تعیین شده ، ما به مرکز بهداشت شهر فیروزه مراجعه کردیم .
انتخاب این مرکز بهداشت به عنوان مکان انجام مطالعه به صورت غیر تصادفی بوده است .
بنابراین جامعه مورد مطالعه ما تمام مادران بارداری هستند که در این مرکز بهداشت پرونده داشته اند ودر 3 ماه اول سال 85 کودک انها متولد شده است .
دامنه زمانی مطالعه حاضر 3 ماه اول سال 1385 می باشد.
به علت عدم امکان بررسی همه ی پرونده ها ،ما تمام پرونده ها راوارد مطالعه نکرده ایم و به صورت تصادفی تعدادی از پرونده ها را مورد بررسی قرار دادیم .
تعداد اعضای جامعه ما 185 پرونده بود که از بین انها 29 پرونده وارد مطالعه ما شد .
نحوه ی انتخاب اعضای نمونه مطالعه به این صورت بود که ما در ابتدا از بین اعداد 1 تا 9 به صورت تصادفی عدد 5 را انتخاب کردیم و پس از آن به صورت 10 تا 10 تا پرونده ها را جدا نمودیم و این پرونده هارا به عنوان نمونه های انتخاب شده وارد مطالعه نمودیم.
لازم به ذکر است که متغییر جنسیت از نظر ما دارای اهمیت چندانی نبوده بنابراین ما این متغیر را در مطالعه وارد نکرده ایم.
در ضمن ما در جدول شماره ی1 به هر مادر و کودک یک شماره اختصاص داده ایم .