بخشی از مقاله
تاریخچه شنا
تاريخچه شنا
شواهد باستان شناسي نشان مي دهند كه قدمت شنا و شنا كردن به 2500 سال قبل از ميلاد در تمدن مصر و بعد از آن در تمدن هاي آشور و يونان و روم باستان باز مي گردد. آنچه از گذشته آموزش شنا مي دانيم بر اساس يافته هايي است كه از « حروف تصويري » هيروگليف مصريان به دست آورده ايم. يوناني هاي باستان و رومي ها شنا را جزو برنامه هاي مهم آموزش نظامي خود قرار داده بودند ، و مانند الفبا يكي از مواد درسي در آموزش مردان بوده است. شنا در شرق به قرن اول قبل از ميلاد باز مي گردد. ژاپن جايي است كه شواهد و مداركي از مسابقات شنا در آن وجود دارد. در قرن هفدهم به دستور رسمي حكومتي شنا به صورت اجباري در مدارس تدريس مي شد.
مسابقات سازمان يافته شنا در قرن 19 ميلادي قبل از ورود ژاپن به دنياي غرب شكل گرفت. از قرار معلوم مردم ساحل نشين اقيانوس آرام، به كودكان هنگامي كه به راه مي افتادند يا حتي پيش تر شنا مي آموختند. نشانه هايي از مسابقات گاه و بي گاه ميان مردم يونان باستان وجود دارد و همچنين يكي از بوكسورهاي معروف يونان شنا را به عنوان تمرين در برنامه ورزشي خود گنجانيده بود. رومي ها اولين استخرهاي شنا را بنا كردند و گفته مي شود كه در قرن اول پيش از ميلاد « گي يس مي سي ينس » Gaiusmaecenas اولين استخر آب گرم را ساخت.
تاریخچه ی ورزش شنا در ایران
ورزش شنا البته به صورت مدرن آن، در ایران دارای قدمت زیادی نیست و در طی سالیان فعالیت این رشته ورزشی شناگران ایران به افتخار چندانی در عرصه مسابقات آسیایی و جهانی دست نیافته اند. در گذشته مکان هایی شبیه استخر سرپوشیده در حمام ها می ساختند به نام چاله حوض. طول این چاله حوض ها که حداکثر از 10 متر تجاوز نمی کرد، برای شنا کردن و آب بازی بود. در اطراف چاله حوض ها، سکوهایی به ارتفاع 2 تا 3 متر وجود داشت که از بالای آن به درون آب می پریدند و عملیاتی مانند پشتک و وارو انجام می دادند.
روشنایی چاله حوض ها از سوراخ کوچکی که در سقف بود، تأمین می شد.در این گونه آبگیرهای غیربهداشتی، هیچ گونه مقرراتی وجود نداشت و هر کس می توانست قبل از استحمام یا پس از آن وارد چاله حوض شود و به آب بازی و شنا بپردازد. تا سال 1314 که در باغ فردوس شمیران و منظریه استخر احداث گردید جز در اردوگاه نظامی اقدسیه تهران، استخری وجود نداشت.از سال 1314 و در استخر منظریه تهران ورزش شنا به شکل اصولی تمرین داده می شد.
اولین استخر شنای 50 متری تهران در سال 1319 در ورزشگاه امجدیه (شهید شیرودی) احداث گردید. فدراسیون شنا در سال 1335 تأسیس شد و نصرت اله شاهمیر به عنوان اولین رئیس فدراسیون منصوب گردید.
در طی سالیان حضور ایران در رقابت های مختلف تنها مقام های شاخص بدست آمده توسط ورزشکاران ایران در شنا، شیرجه و واترپلو، مدال برنز تقی عسگری در مسابقه های شیرجه بازی های آسیایی و مدال طلای تیم واترپلو ایران در بازی های آسیایی 1974 تهران است.
فوايد شنا
شنا ورزشي است كه براي قلب بسيار سودمند بوده و اگر در حين انجام آن شدت حركات زياد باشد كاملاً مي توان آن را به دويدن در يك سطح مقايسه كرد. از آنجا كه در اين حركات هم قسمت هاي بالا تنه و هم قسمت هاي پاييني بدن در آب حركت مي كند، مي توان گفت كه ماهيچه ها و عضلات حتي بيشتر از دويدن فعال هستند و بنابراين كالري بيشتري خواهد سوخت.
از سوي ديگري شنا قدرت بدني را افزايش خواهد داد. ممكن است پس از اولين روز شنا در گردن و بعضي از عضلات بدني فرد، احساس كوفتگي ايجاد شود اين مسئله به دليل آنست كه تا به حال چنين فشاري به عضلات وارد نشده است. به همين دليل تكرار چندين دوره شنا، باعث قوي تر شدن شانه ها و همينطور ماهيچه هاي پشت مي شود.
محققان و متخصصان دريافته اند كه شنا يكي از ورزش هايي است كه استرس و فشارهاي عصبي را كاهش مي دهد و در درمان بيماري هاي روحي نيز مؤثر است.
- شنا و درمان بيماري هاي مفصلي: يكي ديگر از ويژگي هاي شنا اين است كه حركات ورزش شنا، شدت كمي دارد، بنابراين براي بيماراني كه مشكلات مفصلي دارند، به ويژه بيماراني كه داراي بيماري ديسك، سياتيك يا پوكي استخوان هستند بسيار مفيد است..
- شنا و تناسب اندام : اين ورزش با توجه به مصرف بالاي كالري راهكار مناسبي براي كاهش وزن و تناسب اندام است. البته انجام اين حركات ورزشي نيازمند آموزش است و مي بايست طبق اصول آموزش داده شده انجام شود.
در كنار اين مزايا فردي كه شنا مي كند قابليت هاي جسماني خود از قبيل استقامت قلب و عروق، دستگاه گردش خون و تنفس، قدرت جسماني، و انعطاف پذيري مفاصل شانه و مچ پا را افزايش مي دهد و باعث مي شود انرژي بيشتري براي انجام كارهاي روزانه كسب كند.
انواع شنا
بطور كلي چهار نوع شنا شامل شناي كرال سينه، شناي قورباغه، شناي كرال پشت و شناي پروانه در ورزش شنا تعريف شده است.
- شناي كرال سينه: در اين شنا، شناگران از حركت متناوب دست و حركت پاي به صورت شلاقي استفاده مي كنند. اين شنا بيشتر به عنوان شناي آزاد شناخته مي شود.
با توجه به آهنگهاي مختلف بين حركات دست، تعداد ضربات پا و وضعيت بدن و نحوه نفس كشيدن در اين نوع شنا هماهنگي مناسبي ميان عضلات و تنفس ايجاد مي شود.
ميزان مصرف كالري در اين نوع شنا حدود750 كالري در ساعت است.
- شناي قورباغه: اين شنا آهسته ترين شناي رقابتي است. شناي قورباغه با چهار حركت شامل حركت پشت، حركت پا، زمانبندي بين حركات دست و پا و تنفس انجام مي شود.
شناگران قورباغه به طور چشم گيري به هنگام بازگشت در مرحله استراحت پاها و آمادگي براي پاي بعدي از سرعت خود مي كاهند و در نتيجه سرعت متوسط شناي آنها در هر دوره كامل دست و پا در مقايسه با ساير شناها كمتر ميشود. ميزان انرژي مصرفي در اين نوع شنا در هر ساعت حدود500 تا600 كالري است.
شناي كرال پشت: اين شنا نيز همانند شناي كرال سينه شامل
دست زدنهاي متناوب همراه با حركت پاي شلاقي است، ليكن در اين شنا، شناگران به پشت روي آب قرار دارند. اين وضعيت آنها را وادار مي كند تا به جاي دست زدن در زير بدن خود، در كنار و پهلو دست بزنند. شناي كرال پشت شامل حركت دست، حركت پا به صورت شلاقي، زمانبندي دست و پا و تنفس است.
اين نوع شنا نسبتاً سبك بوده و ميزان مصرف كالري در آن حدود500،400 كالري در ساعت است. بسياري از شناگران از اين نوع شنا براي رفع خستگي استفاده مي كنند.
شناي پروانه: اين شنا از سخت ترين نوع شناهاست. معمولاً اشخاصي كه با انواع ديگر شنا آشنا هستند شروع به يادگيري اين شنا مي كنند. در شناي پروانه دستها بطور همزمان با هم و در هر دوره كامل دست، دوپاي دلفين زده مي شود. در اين حركت ماهيچه هاي شانه نقش بسيار مهمي دارند. ميزان مصرف انرژي در اين شنا حدود800 كالري در ساعت است.
شنای پروانه یکی از زیبا ترین و مشکل ترین انواع شنا است که در اکثر مسابقات معتبر جزو پر بیننده ترین انواع شناست. در حالی که دیگر انواع شنا توسط مبتدیان به راحتی انجام می شود، پروانه نیاز به تکنیک مناسب دارد تا صورت گیرد. بسیاری از نوآموزان پروانه را سخت ترین نوع شنا می دانند. در این نوع شنا حرکت پا ها مانند حرکت دلفین در آب است و از کمر آغاز می شود دستها نیز بطور همزمان و از طرفین به سمت جلو پرتاب می شود و و همزمان با این عمل سر از آب بیرون امده و هواگیری انجام می شود.
شنای پروانه پس از شنای کرال سینه سریعترین نوع شنا میباشد. شنای پروانه دومین شنا از نظر سرعت دربین چهارنوع شنای اصلی می باشد. این شنا درسال های 1930 از تحول شنای قورباغه سنتی بوجود آمد . در سال 1956این شنا به طور رسمی وارد مسابقات المپیک شد. اولین مرحله تحول شنای قورباغه ابداع مرحله خروج دست از آب بود که بطور چشمگیری سرعت شناگر را از طریق کاهش نیروهای مقاوم ، بدون نقص قوانین شنای آن زمان، افزایش داد. بلافاصله پس از آن ، شیوه پا زدن دلفین که ماهی با هوش دریاهاست ابداع شد، که درآن هر دو پا به جای حرکت در صفحه افقی درشنای قورباغه در صفحه عمودی و به طور همزمان حرکت می کردند که این روش ، خود سهم زیادی در کسب سرعت بیشتر نسبت به شنای قورباغه داشت.
وضعیت بدن: B0dy position
وضعیت بدن درشنای پروانه از بعضی لحاظ به کرال سینه شباهت دارد با این تفاوت که حرکت دست ها و پاها تک تک انجام نمی شوند بلکه هر دو دست با هم و هر دو پا با هم حرکت را انجام می دهند. شنا گر به شکم روی آب قرارمی گیرد و سعی می کند نیروی مقاوم را با پایین گرفتن سر، بالا بردن نسبی پاها ، کاهش حرکت های بدن به سمت بالا و پایین عمل کشش و خروج از آب را انجام می دهند و کنترل حرکت بدن درحین اجرای هر دو مرحله یا هر یک از آنها کار مشکلی است ، لذا شناگر باید سعی کند همواره درطی یکدوره کامل حرکت ، حالت افقی بدن خود را حفظ کند. حرکت همزمان دو دست در این شنا برای شناگر یک مزیت نیز به همراه دارد و آن اینست که دیگر وی نگران حالت عدم تعادل یا چرخش پای مخالف به خاطر حرکت دست مخالف نمی باشد و درنتیجه نیروی مقاوم از این نظر افزایش پیدا نمی کند.
اولین بخش آموزش ، عملکرد پا : ( Leg Action)
پا زدن دراین شنا درعمل شبیه پا زدن درکرال سینه است ، با این تفاوت که دراین جا هر دو پا همزمان با هم حرکت می کنند، بنابر این تعداد ضربه های پا درطی یکدور شنای پروانه به طور عمومی از کرال سینه کمتر می باشد. درحالی که بدن کشیده درسطح آب قرار دارد، با سن قدری خارج از آب قرار می گیرد. دراین حالت پاها بسته و در حدود 30 سانتی متر در زیر آب است. هنگام به حرکت درآوردن ساق پا، باسن قدری به داخل آب کشیده می شود، درهمین حال به دلیل خم شدن مفصل لگن خاصره ، ران نیز کمی به داخل آب کشیده می شود. دراین موقعیت کف پا به طرف سطح آب به حرکت در می آید که نهایتا" در قسمت پشت زانو، درمفصل زانو، زاویه 90 درجه ایجاد می شود، درچنین حالتی جلوی ساق پا و روی پا به طرف پایین و عقب ، فشار بر آب وارد می کنیم که درنتیجه منجر به پیشروی و شناورشدن شناگر در سطح آب می شود. شکل زیر اختلاف بسیارجزیی پای شنای دلفین ( پروانه ) نسبت به کرال سینه را جهت های حرکت تنه ، میزان خم شدن مفصل ها ی ران ، زانو و مچ ها د رضربه به سمت پایین را نشان می دهد.
دومین بخش ، عملكرد دست
حرت دست ها در شنای پروانه ( همانند وضعیت بدن و عملكرد پا) تا اندازه زیادی به حركت دست در شنای كرال سینه شباهت دارد. چون در این شنا، مرحله كشش و مرحله بازگشت به حالت اولیه( حركت دست در خارج آب ) با هر دو دست و بطور همزمان انجام می گیرد، لذا پاره ای از حركت های اساسی دست ضرورتاً تغییر پیدا می كند.
مرحله كشش- در این مرحله، دست ها( كف دست به پایین و كمی به سمت خارج) جلوتر از حد شانه و كمی دورتر از محور طولی بدن نسبت به شانه ها وارد آب می شوند. و كف دست ها دو علامت سئوال را در زیر آب ترسیم می كنند.
ترسیم علامت سئوال در زیر آب به این طریق است كه ابتدا دست ها از محور میانی بدن فاصله می گیرند و پس از اینكه به اندازه كافی به خارج بدن كشیده شدند بازوها به طرف داخل كشیده می شوند و در این هنگام است كه آرنج ها خم می شوند . توجه داشته باشید كه همانند بازوها ، مچ و دست پس از اینكه به اندازه كافی به خارج كشیده شدند به طرف یكدیگر نزدیك می شوند، بطوری كه هر دو دست در حالیكه در جهت عقب و داخل و به سمت خط میانی بدن كشیده می شوند از زیر خط شانه ها عبور كرده و سرانجام به سمت خارج و بالا رفته تا حركت را در حدود ران ها به پایان برسانند.
نیروهای پیش برنده تولید شده در زمانی كه دست ها به طرف خط میانی بدن حركت می كنند، معمولاً كم است و در این مرحله نیروی بالا برنده عامل اصلی حركت است. در حركت دست ها به سمت عقب معمولاً نیروی كشش بوجود میآید.
مرحله بازگشت به حالت اولیه- در پایان مرحله كشش، دست به صورت مستقیم و كف دست ها به سمت داخل می باشند. پس از این وضعیت شناگر دست های خود را به سمت خارج می چرخاند و سپس آنها را از طرفین به سمت جلو پرتاب می كند به طوری كه همواره سعی دارد دست ها در نزدیكی سطح آب عمل كنند، و در همین حال آنها را به سمت نقطه ورود به آب هدایت می كند.
باید توجه داشت كه ، وضعیت خمیده آرنج و عمل بالا آوردن آرنج در مرحله بازگشت به حالت اولیه در شنای كرال سینه حداقل به دو دلیل در شنای پروانه رعایت نمی شود:
1- از نقطه نظر ساختار آناتومیكی چرخش مفصل شانه بدون همراهی چرخش بدن غیر ممكن است .
2- حفظ تعادل دست ها به وسیله یكدیگر در حركت همزمان آنها به سمت جلو نیاز به چنین حركتی را برطرف می سازد.
تمرین های آموزشی
1- در آبی كه عمق آن تا كمر می باشد جهش دلفین مانندی انجام می دهیم. و در این هنگام همزمان با كشش دست ها ضربه پای پروانه نیز زده می شود( زانوها خم و شروع حركت پا از كمر).
2- تكرار تمرین شماره یك با این تفاوت كه به محض اینكه شانه ها و سر، از آب خارج شدند بلافاصله دست ها به جلو، در داخل آب فرو می روند و در این زمان نیز صورت مجدداً در روی آب قرار می گیرد.
3- كارآموز شناگر در حالی كه عمق آب تا كمر باشد، خم شده و حركت دست پروانه را انجام می دهد.
4- تمرین دست شنای پروانه همراه با پای كرال سینه.
" كوتاه اما با اهمیت"
توجه: انداختن دست به جلو فقط در یك لحظه كوتاه است كه نیروی وارده دست ها را به سمت جلو پرتاب می نماید، برای اینكه شناگر چنین عملی را انجام دهد به او می گوییم پس از شروع پرتاب بایستی دست هایت در موقع ورود به آب شل و راحت باشد. اگر دقت كرده باشید متوجه می شوید كه كف دست در ابتدای خروج متمایل به بالا برده در طول طی مسیر متمایل به خارج می گردد. نقش جنبش پذیربودن مفصل شانه در چنین حركتی به خوبی نمایان می شود و به همین دلیل است كه مسئله جنبش پذیری ( بخصوص مفصل شانه) و كشش عضلات بسیار با اهمیت است. حركت دست ها كه یك دایره یا سیكلی را طی
می كند بایستی بطور پیوسته و آهنگ صحیح باشد و در هیچ جا قطع نشود و حتی بعضی مواقع آهنگش متغییر ننماید. به طور مثال: در موقع ورود دست به آب اگر حركت دست توسط شناگر كند شود وقفه ایی در كل حركت بوجود آید باعث فروافتادن بدن در آب می شود و این یكی از اشتباه های متداول شناگرهای مبتدی پروانه رو می باشد. یا اینكه وقتی دست ها از خارج به آب برخورد می نمایند باید توسط همان آب كنترل شوند نه اینكه شناگر به عضلاتش ورود دست به آب را كنترل نماید.
برای اینكه پای دلفین خوب زده شود، كار آموز شناگر حتماً بایستی برای بوجود آوردن موج ابتدا از دست هایش كه در جلو می باشد حركت( عمل و عكس العمل) را فراموش نكند یعنی اول دست ها بعد سر، بعد باسن و در مرحله آخر پاها موج را بوجود می آورند.