تحقیق در مورد زنبور تریکوگراما

بخشی از مقاله

زنبور تريكوگراما

مبارزه بيولوژيك

فهرست

مقدمه 2
زنبور تريكوگراما(Trichogramma Spp) 2
جمع آوري زنبورهاي تريكوگراما از طبيعت 5

پرورش لاروهاي جمع آوري شده كرم قوزه پنبه 6
جمع آوري شفيره كرم قوزه از طبيعت 8
تكثير محدود زنبور تريكوگراما 9
جعبه پرورش آمريكايي 9
تكثير انبوه زنبور تريكوگراما در انسكتاريوم 10
روش كار 12
رها سازي زنبور تريكوگراما در مزرعه 13

مقدمه:
در زمان نه چندان دور كشت محصولات كشاورزي بيشتر از ارقام بومي بوده و مسائل گياهپزشكي آن چنان مورد توجه نبوده است و در آن شرايط آفات محصولات كشاورزي بيشتر توسط دشمنان طبيعي تحت كنترل بوده اند. در آن زمان سم و سمپاي به صورت فعلي نبوده و كانون هاي طبيعي براي حشرات مفيد زمستان گذراني و تابستان گذراني فراهم بوده است. چنانچه در برنامه مديريت آفات در استفاده منطقي از سموم شيميايي و حمايت از دشمنان طبيعي آفات ، مورد

نظر باشد ، نقطه اميدي در تعادل بين آفت و دشمنان آن خواهد بود . يكي از دشمنان طبيعي بسيار مفيد ، كه اكثر كشورها از عملكرد آن راضي بوده و به صورت بومي در اكثر نقاط مزارع و باغات رها سازي مي شود . زنبور تريكو گراما پارازيتوئيد تخم پروانه ها وبعضي از دو بالان مي باشد. اين زنبور درانسكتاريوم هاي كشور با استفاده از تخم ميزبان واسط( تخم بيد غلاف و بيد آرد) توليد انبوه مي شود. درانسكتاريوم گرگان اين زنبور جهت مبارزه با آفات كرم قوزه پنبه و كرم ساقه خوار برنج و كرم ساقه خوار اروپايي ذرت توليد و در مزارع رها سازي مي شود.

زنبور تريكوگراما(Trichogramma Spp)
زنبور تريكوگراما حشره ي كوچكي است از خانواده (Trichogramma atidae) كه گونه هاي متعددي از آن در نقاط مختلف جهان انتشار داد كه تاكنون 549 گونه آن شناخته شده است . شكل عمومي بدن كوتاه و عريض و در قسمت شكمي پهن تر و در انتها قوسي است . گونههاي بومي فلات ايران كه تحقيقات شناسايي نموده است اندازه آن در حدود 2/0 تا 4/0 ميليمتر و به رنگ زرد ، خرمائي ، قهوه اي و يا مايل به سياه مي باشد. در اين زنبور بالهاي جلويي پهن و عريض ولي بالهاي عقبي باريك و كشيده و شباهت به كارد يا چاقو دارد، بالهاي عقبي در حاشيه داراي ريشك هاي كوتاه يا بلندو سطح بالها با پوشش موئي غالبا به صورت رديفي است. پنجه پا سه بندي است. ماده ها درشت تر از نر ها و شاخك ماده ها كوتاه و زانوئي تعداد موهاي شاخك كم و كوتاه است ولي شاخك نر ها پرز دار و بند بند نيست.(شكل 1)

براي شناسايي گونه هاي زنبور علاوه بر صفات ظاهري فوق ، تفاوت گونه ها را از طريق اعضاء خارجي دستگاه تناسلي نر(Genita Liamale) استفاده مي شود.اخيرا براي شناسايي گونه هاي مختلف در كشور از روش الكتروفورز استفاده مي شود كه بعضي از گونه هاي ارسالي از مناطق مختلف كشور شناساييشده است. از گرگان زنبور ارسالي كه بيشتر از مناطق نامن و شصت كلا بوده است، T.brassicae و T.evanescens گزارش شده كه گونه T.brassicae غالب منطقه مي باشد . گونه هاي ديگر از كرانه خزر تا فلات مركي شناسايي شده است عبارتند از:T.rhenana ,T.pintog ,T.embryophagum , T.cacoeiae,…..
زنبورهاي پارازيتوئيد مفيد تريكوگراما از نظر رژيم غذايي و ميزان عموما چند خوار (پلي فاژ) بوده فعاليت انگلي و تخم خواري آنها روي تخم تعداد زيادي از حشرات راسته هاي مختلف انجام مي گيرد. تريكوگراما بالغ زندگي فعال خود را با ايجاد سوراخ در پوسته (Chorion) تخم ميزبان آغاز مي كند. دامنه ي پرواز زنبور تريكوگراما از 5 تا 50 متر برآورد شده است.در يك تحقيق انجام شده ماده هاي رنگي را پس از 17 ساعت در فاصله ي 700متري پيدا كرده اند. زنبور با حركت دادن شاخك خود تخم ميزبان را براي تخم ريزي انتخاب مي كند. تخم هاي ضعيف و پژمرده كمتر مورد پذيرش زنبورها قرار مي گيرد.(شكل 2)

اين زنبور زمستان را به صورت پيش شفيرگي (Prepupa) در تخم ميزبان مي گذراند ولي در شرايط شمال كشور اين زنبور به صورت حشره كامل هم ديده مي شود. سيكل زندگي اين زنبور در آزمايشگاه در دماي 27 درجه سانتيگراد 8 تا 9 روز ولي در طبيعت 2 تا 3 هفته طول مي كشد . طول عمر زنبورها تابع نوع ميزبان و تعداد نسل و شرايط آب و هوايي است. هر زنبور ماده تريكوگراما بعد از جفت گيري و گاهي بدون آميزش با نر به روش بكرزائي به تعداد 40 تا 70 تخم مي گذارد و به ندرت در بعضي گونه ها مانندT.euproctidis تعداد تخم تا 140 عدد روي تخم پيرائوست مشاهده شده است. در طبيعت زنبورها ي ماده تريكوگراما براي كشف و تشخيص تخم هاي ميزبان و تخم گذاري در آنها از مواد دريافتي محرك از نوع شيميايي به نام كيرمون تخم انجام مي گيرد. اين ماده ي شيميايي باعث رسيدن زنبورهاي ماده به تخم هاي تازه مي شود وجود اين تركيبات كيرومون و اثر جلب كننده آنها ، منحصر به تخمهاي ميزبان نيست بلكه در پولك هاي ماده عده زيادي از پروانه ها باعث جلب زنبورها مي شود ، ( وجود كيرمون دركوتيكول پولك ها).

جمع آوري زنبورهاي تريكوگراما از طبيعت :
براي تكثير زنبورهاي تريكو گراما و ذخيره سازي آنها براي مصرف سال بعد ، هر سال در اواخر دوره ي زراعي زنبورهاي مادري از كانون هاي طبيعي جمع آوري مي شوند.براي جمع آوري زنبورهاي مادري از دو روش استفاده مي شود كه عبارتند از:
روش اول- جمع آوري تخم هاي ميزبان اصلي:

در اين روش تخم هاي ميزبان اصلي زنبور مثل تخم كرم قوزه ، كرم ساقه خوار اروپايي ذرت و كرم ساقه خوار برنج جمع آوري ، و به تعداد معين در داخل لوله هاي آزمايشي قرار داده مي شود. تخم هاي خاوي زنبور معمولا روز چهارم و پنجم مشخص (سياه شدن تخم) مي شوند.تخم هاي پارازيته در مرحله ي پيش شفيرگي داخل يخچال در دماي 4 درجه سانتيگراد به مدت 30 تا 25 روز نگهداري مي شوند . بسته به زمان جمع آوري صحرايي و شرايط آب و هوايي منطقه تعداد زنبورهاي استحصالي از تخم ميزبان اصلي متغير است.

روش دوم- جمع آوري زنبور طبيعي با استفاده از تله:
بهترين روش جمع آوري زنبور هاي طبيعي استفاده از تله هاست . در تله معمولا از تخم ميزبان واسط (بيد آرد وبيدغلات) استفاده مي شود. تخم ميزبان واسط را با چسب مايع روي كاغذ مي چسبانيم و بعد از خشك شدن چسب كاغذ را به قطعات كوچكتر برش نموده به طوري كه روي هر قطعه دو تا سه هزار عدد تخم باشد. اين قطعات در مزرعه مورد نظر به برگ گياه (برگ برنج ، پنبه ، سويا و علف هرز ...) منگنه مي شود . مدت زماني كه تله ها در مزرعه نگهداري مي شود ، 24 تا 48 ساعت است ، چنانچه بيش از اين مدت باشد وجود بعضي از پرداتورها از جمله مورچه ها ، سن شكاري ، لارو بالتوري و كفشدوزك ، ... از تخم هاي

فوق تغذيه مي كنند . در تله هايي كه از تخم پروانه بيد آرد (افستيا ) استفاده مي شود به علت همخواري تخم ها بايد توسط اشعه ي UV عقيم شوند.در اين روش مانند روش قبلي تعداد زنبورهاي استحصالي ، به شرايط آب و هوايي ، زمان تله گذاري و نوع زراعت بستگي دارد. زمان تله گذاري چنانچه مصادف با بارندگي باشد استحصال زنبور ضعيف خواهد بود. در بعضي از سالها كه ميزان بارندگي مناسب است ، رشد و تنوع بسياري از گياهان مورد نياز ميزبانهاي زنبور مشهود مي گردد ، در نتيجه باعث ازدياد زنبورهاي طبيعي مي شود . طبق بررسي هاي انجام شده در مناطق حاشيه جنگلي كه كشت برنج متداول است زنبور هاي بومي يافت مي شوند.

پرورش لاروهاي جمع آوري شده كرم قوزه پنبه:
ايجاد نسل هاي متعدد زنبور تريكوگراما در انسكتاريوم موجب ضعيف شدن زنبور افزايش درصد افراد نر و زنبورهاي بي بال مي گردد. به منظور تقويت زنبورهاي توليدي بايد طي پرورش نسل هاي مختلف از تخم ميزبان اصلي (كرم قوزه ، ساقه خوار اروپايي ذرت ، ساقه خوار برنج وغيره ) نيز استفاده نمائيم . پرورش كرم قوزه از مرحله لاوري درانسكتاريوم انجام مي گيرد. لاورهاي كرم قوزه همراه با ميزبان (كپسول گاو پنبه Abotilons Pp قوزه و برگ پنبه و ...) جمع آوري مي شود .

و درانسكتاريوم جهت شفيره شدن همراه با غذا در داخل آكواريوم ريخته و با پارچه درب آن را مي پوشانيم . آكواريوم از نوع شيشه اي كه به ابعاد (25*40*55) سانتي متر مي باشد . براي آماده نمودن آكواريوم جهت پرورش لارو ، ابتدا مقداري خاك را الك نموده و در داخل آون در دماي 70 درجه سانتي گراد به مدت 24 ساعت ضد عفوني مي نماييم و سپس به ارتفاع 4 تا 5 سانتي متر خاك به كف آكواريوم مي ريزيم و يك شبكه چوبي روي سطح خاك قرار مي دهيم . لاروها همراه با غذا (بيشتر كپسولهاي گاو پنبه مي باشد) روي شبكه ريخته مي شوند . براي هر لارو جهت تغذيه در حدود 3 تا 4 كپسول گاو پنبه در نظر مي گيريم دماي مناسب براي پرورش 2- 26 درجه سانتي گراد و رطوبت 5-70 مي باشد . در اين شرايط لاروهاي سن آخر در مدت 4 تا 7 روز در داخل آكواريوم و نيز در داخل خاك تبديل به شفيره مي شوند.از مشكلات عمده در پرورش لارو كرم قوزه داخل آكواريوم مسئله همخواري لاروها (Cannibalisme) است مي باشد ،كه بيشتر به خاطر نبود غذا و بعضي مواقع با وجود غذا لاروهاي كرم قوزه همخواري دارند.براي رفع اين مشكل در پرورش هاي محدود مي توان به جاي اكواريوم از قوطي هاي فيلم يا نمكدان استفاده نمود و در داخل هر قوطي يا نمكدان يك عدد لارو همراه با غذا ( غذاي مصنوعي يا طبيعي ) قرار داد. اين روش در پرورش هاي انبوه به علت مشكلات كاري عملي نخواهد بود. حداكثر ظرفيت آكواريوم جهت پرورش لارو قوزه در حدود 400 تا 500 عدد مي باشد. از مجموع لاروهاي داخل آكواريوم

حدود 60 تا 70 درصد آنها تبديل به شفيره مي شوند. شفيره هاي داخل آكواريوم قبل از خروج پروانه ها جمع آوري و به ظروف كوچكتر انتقال داده مي شوند . از زمانيكه لاروهاي درشت (سن آخر)به داخل آكواريوم وارد مي شوند تا زمان جمع آوري شفيره ها مدت 8 تا 12 روز طول مي كشد. دردماي2+26 درجه سانتي گراد طل مدت شفيرگي8 تا15 روزاست.خروج پروانه ها ازمرحله شفيرگي به صورت تدريجي است . اكثر پروانه ها سالم از شفيره ها خارج مي شوند مي شوند ولي تعداد كمي (2 تا 5 درصد) از پروانه ها به صورت ناقص ( به صورت پروانه هاي بي بال يا بسيار كوچك ) ظاهر مي شوند.
رديف تاريخ تعدادلاروهاي جمع آوري شده محل رديف تاريخ تعدادلاروهاي جمع آوري شده محل
1 13/7/78 500 زرين گل 11 6/8/78 150 نوده ملك

2 14/7/78 220 فاضل آباد 12 9/8/78 200 نوده ملك
3 17/7/78 230 زرين گل 13 10/8/78 400 نامن
4 20/7/78 300 جعفر آباد 14 12/8/78 400 نوديجه
5 25/7/78 150 نامن 15 14/8/78 150 ورسن

6 26/7/78 420 نوده ملك 16 17/8/78 20 نوده ملك
7 26/7/78 150 اسبو محله 17 22/8/78 200 نامن
8 29/7/78 300 نوده ملك 18 23/8/78 70 نوده ملك
9 4/8/78 100 نامن 19 24/8/78 80 نوده ملك
10 5/8/78 650 نوده ملك جمع 4950

جمع آوري شفيره كرم قوزه از طبيعت:
كرم قوزه پنبه مستان را به صورت شفيره در عمق 3 تا 5 سانتي متر خاك سپري مي كند. معمولا در شرايط آب و هوايي گرگان از نيمه دوم آبان ماه لاروهاي كرم قوزه پنبه تبديل به شفيره مي شوند . اين شفيره ها توسط بيلچه دستي از زير خاك جمع آوري و به انسكتاريوم انتقال داده مي شوند.وجود علف هرز گاو پنبه مهمترين كانون براي جمع آوري شفيره هاي كرم قوزه پنبه بوده كه در اواخر فصل پنبه دست يابي به شفيره هاي زمستان گذران كرم قوزه ممكن مي سازد.
تكثير محدود زنبور تريكوگراما:

در انسكتاريوم حفظ نباتات گرگان تكثير زنبور تريكوگراما به دو روش انجام مي پذيرد: تكثير محدود و تكثير انبوه در تكثير محدود هدف استمرار بقاء و تقويت نسل و اصلاح خواص زنتيكي زنبوري مي باشد كه در اين حالت تجديد نسل معمولا به فاصله 30 تا 35 روز صورت مي گيرد و براي تقويت نسل از تخم ميزبان هاي اصلي زنبور استفاده مي شود. ميزبان اصلي زنبور بسته به سوش زنبور مي تواند تخم كرم قوزه پنبه يا تخم كرم ساقه خوار برنج يا تخم كرم ساقه خوار اروپايي ذرت باشد . تخم هاي ميزبان اصلي در اختيار زنبورهايي قرار مي گيرند كه بيش از 5 نسل روي ميزبان واسط (سيتوتروگا و افستيا ) تكير شده اند.تكثير محدود زنبور در داخل لوله هاي آزمايش و جعبه هاي كوچك پرورشي انجام مي گيرد . به علت كم بودن جمعيت زنبورهاي طبيعي زنبورهاي نسل يك و دو پرورشي تكثير آنها بيشتر در داخل لوله هلي ازمايش صورت مي گيرد.ضريب توليد زنبور در داخل لوله هاي آزمايش بالاست و حتي ضريب يك به ده نيز مي رسد ، علت آن اولا زنبورها از نظر تغذيه مشكلي ندارند . ثانيا زنبورها تخم ميزبان را به راحتي پيدا مي كنند ثالثا در رفتگي زنبورها بسيار كم خواهد بود.

جعبه پرورش آمريكايي:
تكثير زنبورهاي تريكوگراما از نسل 3 تا 5 در داخل جعبه هاي پرورشي معروف به جعبه آمريكايي انجام مي گيرد . اين جعبه از جنس چوب ساخته شده و به شكل مكعب مستطيل كه به ابعاد مشخص با دو سوم فضاي تاريك و يك سوم فضاي روشن كه از شيشه بوده و نور از بالا به آن مي تابد.كاغذ حاوي تخم بيد غلات يا بيد آرد در فضاي روشن روي صفحه شيشه اي يا مقوائي قرار داده مي شود . زنبورهاي رها شده داخل جعبه به علت نور گرائي در فضاي روشن جمع

مي شوند . تغذيه زنبورها با اب عسل 10 درصد يا آب قند 20 درصد به صورت قطرات ريز روي كاغذ حاوي تخم پاشيده مي شود انجام مي گيرد.تخم ها به مدت 24 ساعت جهت پارازيت در اختيار زنبور ها قرار داده مي شود كه 16 ساعت روشنايي 8 ساعت خاموشي است.ضريب توليد زنبورها دراين نوع جعبه ها معمولا يك به پنج مي باشد . از مزاياي استفاد از لوله هاي آزمايش و جعبه هاي پرورشي آمريكايي ، ضريب توليد بالاي زنبورها است و از معايب آن تضعيف كيفيت نسل زنبور است ( بدين معني كه زنبورها جهت رسيدن به تخم ميزبان نياز به پرواز نداشته و نهايتا زنبورهاي ضعيف بي بال در توليد نسل شركت مي نمايند).

تكثير انبوه زنبور تريكوگراما در انسكتاريوم :
مرحله تكثير انبوه زنبور تريكوگراما معمولا 30 تا 45 روز قبل از اولين رها سازي زنبور صورت مي گيرد . در اين مرحله مقدار توليد زنبور در روز زياد (بيش از 50 گرم در روز ) خواهد بود و جعبه هاي پرورشي آمريكايي جوابگوي اين مقدار توليد نخواهد بود. بنابراين از جعبه هاي بزرگتر بنام كابين يا به نوعي معروف به جعبه هاي پرورشي چيني استفاده مي شود . كابين يك اتاقك تاريك به ابعاد مختلف اطراف كابين جزء يك طرف آن با پارچه سياه مسدود شده است . آن يك طرف مجز به يك سيستم روشنايي بنام تابلو است كه از صفحات پلاستيكي روشن يا شيشه تشكيل شده كه بين سيستم روشنايي و قسمت داخلي كابين قرار گرفته

است. پشت صفحات تابلو با فاصله حدود 25 سانتيمتر نصب مي شود . فاصله لامپها از همديگر حدود 20 سانتيمتر مي باشد . زنبورهاي رها شده داخل كابين به علت نورگرائي روي صفحات تابلو جمع مي شوند.جنس پارچه هاي سياه كابين بهتر است از نوع نخي كه روزنه هاي آن ( تاروپود) ريزتر دارند انتخاب شوند ، چون از خورج زنبورها جلوگيري مي كند و از طرفي پارچه نخي در تهويه ايجاد مشكل نمي كند. در تعيين ابعاد كابين و نوع پارچه مصرفي بايد به موارد زير توجه نمود:

اولا اختلاف دمائي و رطوبتي بين فضاي داخلي و بيروني ايجاد نكند معمولا هر چه فضاي كابين زنبور كمتر باشد اختلاف دمائي و رطوبتي بيشتر است و پارچه پلاستيكي به علت تهويه ناقص غالبا اختلاف دمائي و رطوبتي زيادي را همراه دارد. ثانيا انعكاس نوري داخل كابين به حداقل برسد هر چه كابين كوچك تر باشد انعكاس نوري بيشتر خواهد شد بعضي از پارچه هاي سياه انعكاس نوري دارند . انعكاس نور موجب پركنده شدن زنبورهاي در داخل كابين مي شود . اسكلت كابين مي تواند چوب يا پايه هاي فلزي قفسه باشد . در داخل كابين رشته سيمهاي نازك به صورت افقي در فاصله 3 تا 4 سانتيمتر از صفحه تابلو نصب مي

شود كه كاغذ هاي حاوي تخم ميزبان با آن گيره مي شود . جنس صفحه تابلو چنانچه از نوع شيشه باشد در كيفيت و كميت زنبورهاي توليدي موثر خواهد شد . چون شيشه نسبت به پلاستيك نور را بهتر از خود عبور مي دهد و گرم نخواهد شد . گرما باعث تلفات شديد زنبورها مي شود و در كميت و كيفيت زنبورهاي توليدي اثر منفي دارد.كابين هاي مورد استفاده درانسكتاريوم حفظ نباتات گرگان معمولا به ابعاد (5/1*2*2) متر مي باشد براي ساخت چنين كابين در حدود 8 عدد پايه قفسه 2 متري و 20 متر پارچه سياه با عرض 90*150 سانتي متر مورد نياز است. ظرفيت توليد در كابين به اندازه فوق در حدود 20 تا 25 گرم در روز مي باشد.



روش كار:
هر روز در داخل كابين يك پنجم تا يك سوم زنبور كاغذهاي حاوي تخم پارازيته آماده خروج در فاصله 5/1 متري صفحه تابلو روي ميز قرار داده يا به سقف كابين آويزان مي نماييم . فاصله 5/1 متري از اين جهت مناسب است كه زنبورهاي ضعيف بيمار ، بي بال حذف و با انتخاب زنبورهاي قوي كيفيت توليد دائما بهبود مي يابد. تخم هاي ميزبان واسط را با مايع چسبناك (چسب كاغذ ديواري ) روي كاغذ مي چسبانيم . مقدار چسب روي كاغذ بايد طوري باشد كه نه تخم ها در

داخل آن غرق شوند و نه چسبندگي آنقدر ضعيف باشد كه تخم ها به راحتي از كاغذ جدا شوند . تخم ها به وسيله نمكدان يا ظروف ديگر به طور يكنواخت روي كاغذ آغشته به چسب پاشيده مي شوند. در حاشيه كاغذ حاوي تخم تاريخ روز نسل زنبور و سوش زنبور يادداشت مي شوند. براي اينكه كاغذ حاوي تخم كاملا خشك شود 1تا 2 ساعت زمان نياز دارد ، چون در غير اين صورت اولا بعد از اويزان نمودن كاغذها چروكيده مي شوند ، ثانيا زنبورها به چسب هاي روي كاغذ

چسبيده و از بين مي روند . بعد از خشك شدن كاغذ هاي حاوي تخم را در مقابل صفحه تابلو با رديف هاي سيمي گيره مي نمائيم و مدت 24 ساعت به همين حالت باقي مي ماند ولي اگر نسبت زنبور به تخم رعايت شود مي توان زمان را به نصف يا كتر كاهش داد.براي تغذيه زنبورهاي داخل كابين مي توان قطرات ريز آب قند 20 درصد يا آب عسل 10 درصد روي كاغذ حاوي تخم يا مستقيما روي صفحه تابلو حاوي زنبور پاشيد. انسكتاريوم حفظ نباتات گرگان جهت توليد زنبور تريكوگراما ، از تخم ميزبان واسط بيد غلات (سيتوتروگا ) و بيد آرد (افستيا) استفاده مي كند. كه سهم استفاده از تخم بيد غلات بيشتر از تخم بيد آرد مي

باشد. با مقايسه انجام شده در سالهاي قبل ، زنبورهايي كه از بيد آرد توليد شده اند نسبت به بيد غلات داراي بوده و داراي محتويات غذايي بيشتري است.عيب عمده استفاده از تخم بيد آرد در پرورش زنبور به خاطر همخواري (Connlbalisme) مي باشد چون اگر تخم خاي روي كاغذ پارازيت نشوند ، خروج لارو صورت مي گيرد ، لاروها از تخم هاي مجاور روي كاغذ به شدت تغذيه مي كند . براي رفع اين مشكل تخم ها قبل از اينكه در اختيار زنبور قرار گيرند توسط اشعه U.Vعقيم مي شوند. مناسب ترين درجه حرارت براي تكثير انبوه تريكوگراما 1+27 درجه سانتيگراد و رطوبت 5+70 درصد مي باشد .
جدول 6-توليد زنبور تريكوگراما :1378

رديف ماهانه تخم ميزبان مصرفي (gr) زنبور توليدي
(gr) تكثير مجدد
(gr) تعداد تريكو كارت 02/0 ملاحظات
سيتوتروگا افستيا
1 فروردين 670 305 500 500 - 930 گرم زنبور مادري به بخش خصوصي تحويل داده شد.
2 ارديبهشت 3657 420 3000 2000 -

3 خرداد 4923 712 4000 2000 26100
4 تير 4435 183 3500 1000 130900
5 مرداد 3436 157 2500 - 28680
جمع 17121 1777 13500 5500 185680
18898
رها سازي زنبور تريكوگراما در مزرعه :
زمان رها سازي از طريق شبكه پيش اگاهي اعلام مي گردد . براي رها سازي زنبور از كارتهايي به رنگ سبز معروف به تريكو كارت انجام مي گيرد. قطعات حاوي تخم پارازيته كه در مرحله پيش شفيرگي يا شفيرگي روي تريكو كارت چسبانيده مي شود. هر يك از قطعات ، حاوي 01/0 گرم زنبور يعني 550 تا 660 عدد تخم پارازيته مي باشد. بسته به نوع محصول ، نوع آفت و حتي تركم آفت تريكو كارت مصرفي در هكتار متفاوت است. در مزارع پنبه تعداد تريكو كارت 200 عدد در هكتار ( دز رها سازي 2 گرم ) و در مزارع ذرت و برنج 100 عدد ( دز رها سازي يك گرم در هكتار ) در نظر گرفته مي شود. براي مزارع پنبه عليه تخم كرم قوزه در

دو نسل و براي نسل اول پنبه 2 بار با فاصله 5 تا 7 روز و نسل دوم 3 بار با همان فاصله رها سازي انجام مي گيرد ولي براي مزارع برنج و ذرت عليه كرم ساقه خوار برنج و كرم ساقه خوار اروپائي ذرت در دو نسل ، در نسل اول 2 بار با فاصله يك هفته نسل دوم هم يك بار .براي مزارع پنبه در مجموع 10 گرم (300 هزار عدد زنبور ماده ) و در مزارع برنج ذرت 3 گرم ( 90 هزار عدد زنبور ماده ) در هكتار زنبور تريكوگراما رها مي شود. تريكو كارت حاوي تخم پارازيته يك صدم گرمي در مزارع پنبه با فاصله 5 متر ، در مزارع ذرت و برنج به فاصله 10 متر روي گياه نصب مي شود . محل نصب تريكو كارت بايد در جائي باشد كه مستقيم در مقابل اشعه خورشيد قرار نگيرد و موقع رها سازي غروب يا صبح زود مي باشد.

منابع و مأخذ :
1- شجاعي ، محمود:1368
حشره شناسي ، اتولژي، زندگي اجتماعي، دشمنان طبيعي ، جلد سوم ، انتشارات دانشگاه تهران ، شماره :1681 .
2-زمردي ، عظيم :1370
بهداشت گياهان و فرآورده هاي كشاورزي ، چاپ ديبا.
3-نشريه ، موسسه تحقيقات آفات و بيماري هاي گياهي : 1373
روش تكثير انبوه پارازيتوئيد تريكوگراما و ميزبان آزمايشگاهي بيد غلات ، شماره ثبت در مركز اطلاعات علمي كشاورزي 371/73 مورخه 7/12/73.