تحقیق در مورد صابون سازی

بخشی از مقاله

صابون سازی

تاریخچه
صنعت صابون سازی ریشه در بیش از 2000 سال گذشته دارد. در حفاریهای بمبئی یک کارخانه صابون سازی پیدا شده است. با این حال، در میان بسیاری از صنایع شیمیایی، هیچکدام همانند صنایع صابونسازی چنین تغییرات بنیادی در مواد اولیه شیمیایی خود تجربه نکرده اند. معمولاً پذیرفته شده است که مصرف

سرانه صابون نشان دهنده سطح زندگی افراد هر کشوری است. صابون در واقع هیچ گاه در "کشف" نشده بلکه به تدریج از مواد خام قلیایی و چربیها تحول یافته است. پلینی پدر، ساخت صابونهای نرم وسخت را در قرن اول شرح داده است، ولی تا سده سیزدهم هیچ گاه صابون به مقدار کافی بطوری که بتوان به آن صنعت گفت، تولید نشد. تا اوایل دهه 1800 باور بر این بود که صابون مخلوطی مکانیکی از چربی و قلیاست. سپس شورول، شیمیدان فرانسوی، نشان داد که تشکیل صابون در واقع یک واکنش شیمیایی است.

دومنیه کارهای وی را در زمینه بازیابی گلیسرین از مخلوطهای صابونی شده کامل کرد. تا پیش از کشف مهم لوبلان در زمینه تولید ارزان قیمت کربنات سدیم از کلرید سدیم، نیاز به قلیا از طریق خیساندن خاکستر چوبها یا تبخیر آبهایی مانند رودخانه نیل که بطور طبیعی قلیایی‌اند تأمین می‌‌شد.
مواد اولیه صابون

پیه ماده چرب اصلی در صابون سازی است. مقدار پیه مصرفی حدود سه چهارم کل روغنها و چربیهای مصرفی صنایع صابون سازی است و مخلوطی است از گلیسریدهایی که از آب کردن چربی جامد گاوی با بخار بدست می‌‌آید. این چربی جامد با بخار گوارش می‌‌شود و پیه روی آب تشکیل می‌‌گردد، بطوری که به راحتی می‌‌توان آن را از روی آب جمع آوری کرد.

به منظور افزایش انحلالپذیری صابون پیه را معمولاً در داخل ظرف صابون سازی یا ظرف آبکافت با روغن نارگیل مخلوط می‌‌کنند. روغن دنبه (حدود 20 درصد) دومین ماده اولیه مهم در صابون سازی است. این روغن که منبع مهمی از گلیسریدهای چرب است از حیوانات کوچک اهلی بدست می‌‌آید. تصفیه روغن از طریق آب کردن با بخار یا استخراج با حلال انجام می‌‌گیرد و اغلب بدون اختلاط با سایر چربیها مخلوط می‌‌شود.
صابون مراغه

مراغه از مهم‌ترین تولید کنندگان صابون سنتی ایران با چندین صده قدمت می باشد[نیازمند منبع]. استفاده از فرآورده های طبیعی در تولید این محصول بر ارزش و طرفداران آن افزوده است. در حال حاضر چند ده کارگاه سنتی صابون پزی در مراغه در حال فعالیت می باشند[نیازمند منبع].حفظ و بهینه سازی این بخش نیاز به حمایت مسئولین امر دارد.

صابون مرغوب

در برخی موارد به جای این روغنها، طی عملیاتی اسیدهای چرب آنها را استخراج و در صابون استفاده می‌‌کنند. روغن نارگیل از مدتها پیش حایز اهمیت بوده است. صابون روغن نارگیل سخت است و به خوبی کف می‌‌کند. این روغن حاوی نسبتهای زیادی از گلیسریدهای بسیار مطلوب اسید لاریک و اسید میرسیتیک است

ليز مثل صابون
مهتا گوهري
تا حالا به اين مساله فكر كرده‌ايد كه صابون در سلامتي پوست شما چه نقشي دارد؟

شايد در نگاه اول، صابون به آن كوچكي كه زياد هم به چشم نمي‌آيد، نتواند از نقش خودش دفاع كند و شايد هم با زيركي تمام تصميم نداشته باشد آن چيزي كه هست را بعد از يك بار مصرف شدن معرفي كند.

اما به هر حال شما هستيد كه خوبي‌ها و بدي‌هاي آن را با مصرف كردن رسوا مي‌كنيد. بنابراين بايد در انتخاب يك صابون مناسب نهايت دقت را به عمل بياوريد.
چرا كه پوست يكي از حساس‌ترين و مهم‌ترين اعضاي بدن است و محافظي است براي حفظ و نگهداري اعضاي داخلي بدن كه با آسيب ديدنش ممكن است

سلامت ديگر اعضاي بدن به خطر بيافتد. اگر تاريخ را بالا و پايين كنيم و به جست‌و‌جو در مورد صابون بپردازيم، به اينجا مي‌رسيم كه صابون هيچ گاه كشف نشده بلكه به تدريج اين ماده بهداشتي از دل مواد خام قليايي و چربي‌ها، سر بر آورده است. حتي در افسانه‌هاي قديمي روم آمده كه در آنجا كوهي وجود داشته كه رومي‌ها در آن مكان حيوانات را قرباني و به خدايان خود پيشكش مي‌كرده‌اند و باران، چربي اين حيوانات و خاكستر آتشي را كه مردم درست كرده بودند

مي‌شست و به درون رودخانه مي‌ريخت. پس از مدتي مردم متوجه شدند اگر گل‌و‌لاي اين رودخانه را با آب مخلوط و استفاده كنند بدنشان تميزتر مي‌شود و اين اولين صابوني بود كه انسان‌ها متوجه آن شدند. هم‌اكنون صابوني كه ما استفاده مي‌كنيم از نمك‌هاي سديم، پتاسيم و اسيدهاي چرب تشكيل شده‌اند. پيه، ماده چرب اصلي است كه در صابون‌سازي مورد استفاده قرار مي‌گيرد و از گليسيريدهايي كه از آب كردن چربي جامد گاوي با بخار به دست مي‌آيد، تهيه

مي‌شود. مقدار آن حدود سه چهارم كل روغن‌ها و چربي‌هاي مصرفي صنايع صابون‌سازي است. به منظور افزايش انحلال‌پذيري صابون معمولا پيه را در داخل ظرف صابون‌سازي يا ظرف آبكافت با روغن نارگيل مخلوط مي‌كنند.

روغن دنبه منبعي از گليسيريدهاي چرب است كه به عنوان دومين ماده اوليه صابون‌سازي به شمار مي‌آيد.
براي ساخت هر نوع صابون از تركيبات شيميايي خاصي استفاده مي‌شود، در نتيجه اين محصول در بازار، انواع مختلفي دارد كه به معرفي برخي از اين محصولات مي‌پردازيم:
صابون حمام و دستشويي

در اين نوع صابون‌ها براي رعايت نكات بهداشتي مربوط به پوست بدن و موي سر، مواد قليايي را به حداقل مقدار كاهش داده مي‌شود و از مواد پركننده طبيعي و مواد معطر رنگي و نرم‌كننده پوست نيز به آنها اضافه مي‌شود.
صابون طبي

اين نوع صابون‌ها براي معالجه بيماري‌هاي عفوني جلدي و قارچ‌هاي پوستي تهيه مي‌شوند و در ساخت آنها از موادي مانند اسيد بوريك، اكسيد روي و يديدها استفاده مي‌شود.

صابون شفاف
اين نوع صابون شامل گليسيرن، قند و الكل است و ظاهري شفاف و با قدرت پاك‌كنندگي كمتري است.
صابون لباس‌شويي
اين نوع صابو‌ن‌ها حدود پنج تا 15درصد از مواد آلي در نقش حلال و مواد امولسيون‌ كننده و موارد افزوني موردنظر را در بردارند.
صابون مخصوص آب‌هاي سخت
اين نوع صابون‌ها از چربي‌هاي گياهي مانند روغن نخل و نارگيل و از مواد افزودني تهيه مي‌شوند كه اين صابون‌ها در آب دريا به خوبي كف مي‌كنند و از اين رو حايز اهميت هستند.
علاوه‌بر اين صابون‌‌ها، امروزه شاهد حضور صابون‌هاي جديدي با تاثيرات خاصي در بازار هستيم. صابون‌هاي دريايي مانند صابون خرچنگ يا ميگو يك نوع از اين صابون‌ها هستند كه ضدجوش، ضدلك، ضدآكنه و ضدچروك بودن آنها، ويژگي‌هايي است كه برايشان تعريف شده يا صابون خاويار كه حاوي ويتامين E، كلاژن و خاويار است و خاصيت لايه‌برداري، سفيد‌كننده پوست، ضدجوش از محاسن اين صابون به شمار مي‌آيد.
درصد زيادي از صابون‌‌ها به صورت صنعتي ساخته مي‌شوند، اما هنوز در بعضي از شهرستان‌ها صابون به صورت سنتي تهيه مي‌شود.
صابون سنتي و طبيعي مراغه با قدمتي چندين ساله يكي از معروف‌ترين صابون‌هاي سنتي است.
اين صابون به صورت سنتي و نيمه‌صنعتي توليد و از دنبه گوسفند و سود سوزآور تهيه مي‌شود و صابوني ايده‌آل براي شست‌و‌شوي بدن و موي سر است.

صنعت صابون سازي در تريپولي سابقه اي 400 ساله دارد؛ شهر عطر زيتون و صابون

وحيد عماد

صنعت صابون سازي در لبنان پيشينه اي چند صد ساله دارد. در اين ميان شهر تريپولي با دارا بودن صنايع متعدد صابون سازي، يكي

از مهمترين مراكز توليد صابون سنتي در لبنان به شمار مي آيد. اگر بخواهيد افراد خاصي را در اين زمينه در تريپولي نام ببريد، خانواده هاي «زوك» و «آدرا» مشهورترين توليدكنندگان صابون سنتي در اين شهر هستند كه در كارخانه هاي صابون سازي خود سالهاي سال است كه به ساخت صابون هاي دستي و سنتي مي پردازند.

در تريپولي كارخانه هاي صابون سازي را «المصبنه» مي نامند. تمامي مواد اصلي تشكيل دهنده صابون در اين شهر از روغن زيتونهايي به دست مي آيد كه از درختهاي زيتون اطراف شهر به دست آمده اند. درختهاي زيتون تپه هاي اطراف تريپولي را به خود اختصاص داده اند! يكي از قديمي ترين مراكز ساخت صابون در لبنان بازار «خان صابون» است كه گفته مي شود در اوايل قرن هفدهم توسط يوسف السيفي حاكم تريپولي ساخته شده است.
در ابتدا اين ساختمانها براي آسايشگاه سربازان استفاده مي شده است ، اما پس از تقاضاهاي مكرر اهالي تريپولي به مركزي براي توليد و انبار انواع صابون تبديل شده است.

در بعضي از مراكز صابون سازي پس از اينكه مواد اوليه صابونها را بر روي تخته هاي چوبي ريختند، پس از مدتي كه براي خشك شدن آنها لازم است، با كفشهاي چوبي مخصوصي بر روي آنها راه مي روند تا كاملا صاف و يكنواخت شوند و سپس با وسايل چوبي مخصوصي آنها را برش مي دهند و به قطعات مختلف تقسيم مي كنند.

براي خشك شدن صابونها آنها را به صورت برجي بر روي هم مي گذارند و ستونهاي طبيعي از انواع صابون تشكيل مي دهند!
اما كارخانجات صابون سازي در بازار «بدرحسان» هم براي خود داستان ديگري دارند. در اين كارخانه ها ، صنعتگران به همراه فرزندانشان هنري را كه نسل به نسل آموخته اند به كار مي گيرند تا صابون هايي منحصر به فرد توليد نمايند. آنان روغن زيتون را با مواد قليايي و آهك مرده مخلوط نموده و سپس با مواد معطر طبيعي مانند برگ خشك معطر گياهان مي آميزند تا صابونهايي طبيعي و در عين حال خوشبو، معطر و موثر توليد نمايند.

صحنه هاي پخش كردن روغن در كف و ريختن صابونها بر روي آن و قطعه بندي صابونها با نخهاي راست و دقيق كه با ضربات چكشهاي مخصوص اين كار همراه است ْ، تصاويري بكر و ديدني براي گردشگران فراهم مي كند.
جالب اينكه سازندگان صابونها در اين مرحله كفشهاي مخصوصي را مي پوشند كه در زير آنها مهر مخصوص آن خانواده قرار دارد و با راه رفتن بر روي صابونها، نام تهيه كنندگان آنها را بر روي صابونها به نمايش مي گذارند.
پس از آن دستگاهي با چهار تيغه فلزي براي بريدن صابونها به صورت مكعب شكل به كار مي رود. گاه اين دستگاه چنان بزرگ است كه يك نفر بر روي آن سوار مي شود و دو نفر ديگر آن را مي كشند!
در اين بازار صابونهاي سفارشي خاصي نيز توليد مي شود كه مردم آنها را به عنوان هديه عروسي به عروس و داماد مي دهند!
اين صابونها از موادي چون روغن زيتون، عسل، مواد معطر و مشك و عنبر به همراه وانيل و زنجبيل ساخته مي شوند. تعدادي از آنها با عطر گل ياس هم آميخته مي شوند. تعدادي از اين صابونها به صورت گرد و دانه هاي بزرگ تسبيح ساخته مي شوند كه با طنابي به يكديگر وصل شده اند و شما مجبوريد كه تمام آنها را با هم بخريد!
تعدادي از گردشگران اين صابونها را نه تنها براي شستشو، بلكه براي آويختن در حمام و لذت از بوي خوب و طبيعي آنها تهيه مي كنند.
در گوشه اي از بازار قديمي تريپولي «محمود شركاس» به احمد، پسر نوجوانش رموز كار خود را مي آموزد. او از پدرش روش ساخت صابون را بخوبي فرا مي گيرد. او مي داند كه اين تجربيات حاصل 200 سال زحمات خاندان او و پدرش بوده است.
احمد مي گويد: من تمام روشهاي پدرم را به كار خواهم گرفت و خوشحالم كه توانسته ايم رنگها و عطرهاي جديدي را براي صابونهايمان به وجود آوريم.
آنها معتقدند كه اولين بار در سال 1800 ميلادي اجداد آنان توانسته اند اولين صابونها از اين نوع را توليد نمايند و با كارواني از تاجران مصري به كشور مصر بفرستند.
آنها معتقدند كه راز توليد بهترين صابونها در استفاده از بهترين روغن زيتونها نهفته است.
با آنكه قيمت يك بشكه از روغن زيتونهاي مرغوب بيش از 12 برابر روغنهاي معمولي است ، اما آقاي شركاس و فرزندش معتقدند كه استفاده از روغن مرغوب كيفيت صابونهاي آنها را چندين برابر مي كند.
در اين بازار سنتي بيش از 200 نوع مختلف از صابون هاي رنگارنگ توليد و عرضه مي شود !در كارگاه سنتي آقاي شركاس 11 نفر از اعضاي خانواده او كار مي كنند كه در مواقع شلوغي و ازدحام كارها به اين تعداد، 20 نفر ديگر از اعضاي خانواده و بستگان شركاس اضافه مي شوند.
امروزه محصولات آقاي شركاس به ديگر كشورها هم صادر مي شوند. فرانسويها اصلي ترين مشتريان اين صابون ها در اروپا هستند. بسياري از گردشگران خارجي پس از ورود به تريپولي با سؤال و پرس و جوي فراوا ن ، اين كارگاه را پيدا مي كنند تا براي دوستان و آشنايان خود از صابونهاي رنگارنگ آنها سوغاتي و هديه اي تهيه نمايند.
امروزه پس از گذشت قرنها، هنوز هم بيش از 200 مغازه در تريپولي با اين صابونهاي رنگارنگ دست ساز تزيين و آراسته شده اند

صابون و تمیزی
صادق بهداد

صابون ها، نمک سدیم یا پتاسیم اسیدهای چرب هستند که از هیدرولیز (تجزیه در اثر حضور آب) اسیدهای چرب (چربی‌ها و روغن ها) در محیط قلیایی به دست می‌آیند. هر مولکول صابون از یک زنجیر هیدروکربنی بلند یا "دم" و یک کربوکسیلات یا "سر" تشکیل شده است. وقتی صابون در آب حل شود، یون سدیم یا پتاسیم از سر آن جدا می‌شود و سر مولکول بار منفی پیدا می‌کند
.

صابون تمیز می‌کند، چون یک امولسیفایر (Emulsifier) خوب است. امولسیفایر به ماده ای گفته می‌شود که باعث می‌شود ذرات یک مایع در یک مایع غیر قابل امتزاج با آن پخش شوند و یک امولسیون پایدار تشکیل گردد.

چربی و روغن روی پوست (که چرک و کثیفی را به خود می‌گیرد).
در شرایط عادی با آب مخلوط نمی شود، اما صابون کاری می‌کند که چربی‌ها در آب حل شده و شسته شوند.
بخش آلی مولکول صابون طبیعی، یک مولکول قطبی با بار منفی است. گروه کربوکسیلات

(CO-2-) انتهای آن آب دوست (Hydrophilic) است و از طریق پیوندهای یون - دو قطبی و هیدروژنی با مولکول های آب پیوند برقرار می‌کند. زنجیر هیروکربنی بلند موجود در مولکول، غیر قطبی است. پس با مولکولهای آب کاری ندارد (آب گریز، Hydrophobic). این زنجیرها از طریق نیروهای لاندن جذب همدیگر می‌شود و گویچه هایی مانند شکل زیر را پدید می‌آورند که اصطلاحا مایسل (micelle) نامیده می‌شود. هر مایسل، کره کوچکی است که از زنجیرهای هیدروکربنی تشکیل شده است و سطح آن را گروههای کربوکسیلات که بار منفی دارند، پوشانده اند. این بارهای منفی باعث می‌شود که مایسل‌ها همدیگر را دفع کنند و در آب معلق بمانند

.

مولکولهای چربی و روغن غیر قطبی اند و در آب حل نمی شوند؛ به همین دلیل به بخش هیدروکربنی صابون متصل می‌شوند. یعنی در مرکز هر مایسل یک ذره چربی قرار دارد، که وقتی دست خود را با آب می‌شویید، همراه با آب از روی پوست پاک می‌شود....