بخشی از مقاله
قانون حق دانستن
« Right to know »
منابع:
سايت ايمني و بهداشت حرفه اي كانادا (CCOHS)
سايت اتحاديه كارگران آمريكا (CWA)
ترجمه: ليلا حسني
فهرست مطالب:
1- قانون حق دانستن
1-1- مقدمه
2-1- طرح مكتوب كارفرما در زمينه دستيابي به استاندارد «حق دانستن»
3-1- بر چسبها
4-1- برگه اطلاعات ايمني و مواد شيميايي
2- برگه اطلاعات ايمني مواد (MSDS)
1-2- برگه اطلاعات ايمني مواد چيست؟
2-2- MSDS بايد حاوي چه اطلاعاتي باشد؟
3-2- نحوه مطالعه اطلاعات موجود در MSDS چگونه است؟
1-3-2- بخش I – هويت محصول
2-3-2- بخش II – محتويات خطرساز
3-3-2- بخش III – مشخصه هاي فيزيكي و شيميايي
4-3-2- بخش IV – اطلاعات مربوط به قابليت انفجار و اشتعال
5-3-2- بخش V- اطلاعات مربوط به قابليت واكنش پذيري محصول
6-3-2- بخش VI – اطلاعات مربوط به خطرات بهداشتي
فصل 1- قانون حق دانستن:
1-1مقدمه:
اغلب كارگران اطلاعات كمي در زمينه مواد شيميايي مصرفي، كار با آنها و خطرات حاصل از اين مواد دارند. معمولاً ظروف حاوي اين مواد و بسته بندي آنها نيز تنها حاوي كدها يا نام تجاري شان بوده و به ساير مشخصات ضروري، از جمله خواص شيميايي و يا اطلاعاتي در زمينه سمي يا خطرناك بودنشان اشاره اي نمي گردد. در حاليكه دانستن اين موارد از حقوق ضروري كارگران مي باشد. بر همين اساس، مطلب پيش رو با عنوان «حق دانستن» انتخاب شده است.
بر اساس استاندارد 1200/1910 CFR 29 OSHA يا استاندارد حق دانستن ، كليه توليدكنندگان، واردكنندگان و توزيع كنندگان مواد شيميايي موظفند اطلاعات لازم در مورد خطرات احتمالي اين محصولات را در اختيار خريداران و كارفرماياني كه اين مواد را از ايشان خريداري نموده اند، قرار دهند. بر همين اساس، كارفرمايان نيز موظف به فراهم آوردن زمينه هاي لازم جهت مطلع نمودن كليه كارگران ذيربط، از خواص و خطرات مواد شيميايي مصرفي مي باشند.
هدف از تدوين اين استاندارد، حصول اطمينان از آگاهي كامل كاركنان نسبت به خطرات مواد شيميايي و همچنين اقدامات پيشگيرانه جهت محافظت افراد در مقابل وقوع حوادث ناگوار و يا بروز بيماريهاي شغلي مي باشد. بر اساس اين استاندارد، اطلاعات مربوط به مواد شيميايي خطرناك بايد از چهار طريق در اختيار كارگران قرار گيرد:
1-كارفرمايان بايد طرحي مكتوب از كليه برنامه هاي خود در زمينه دستيابي به اين
استاندارد را تهيه كرده و در اختيار تمامي كارگران قرار دهند.
2- كليه ظروف حاوي مواد شيميايي خطرناك و بسته بندي آنها بايد حاوي بر چسبي باشند كه شامل اطلاعات اساسي و اوليه اي در مورد خطرات ماده مربوطه باشد.
3- كليه ظروف حاوي مواد شيميايي خطرناك بايد حاوي MSDS باشند كه شامل اطلاعات جزئي تري در مورد محتويات، اثرات غير بهداشتي، نحوه حمل و . . . مي باشد.
4- كارفرمايان بايد اطلاعات و آموزش كافي را در اختيار تمامي كارگران و كاركناني كه با مواد شيميايي در تماس هستند، قرار دهند.
بر اساس اين استاندارد، خطرات شيميايي از موادي حاصل مي شود كه منجر به بروز خطرات بهداشتي شوند و يا ايمني فيزيكي افراد را تهديد نمايند. بنابر اين، استاندارد حق دانستن، مواد شيميايي خطرناك را به دو دسته تقسيم كرده است:
الف– مواد شيميايي منجر به بروز خطرات بهداشتي
ب – مواد شيميايي تهديد كننده ايمني فيزيكي افراد در معرض تماس
دسته اول موادي هستند كه بر اساس مطالعات و بررسي هاي صورت گرفته باعث بوجود آمدن اثرات غير بهداشتي در كاركنان در معرض تماس گشته اند كه در اين مورد، هم بيماريهاي حاد و هم بيماريهاي مزمن مدنظر مي باشند. مهم ترين طبقه بندي صورت گرفته براي اين نوع مواد در اين استاندارد شامل موارد زير مي باشد:
الف- كارسينوژن ها (مواد سرطان زا)
ب – مواد خورنده
ج – مواد شيميايي باسميت بالا
د – مواد خفگي آور
هـ - مواد محرك و التهاب آور
و – مواد آلرژن يا حساسيت زا
ز – مواد شيميايي كه باعث بروز اختلالاتي در اندامهاي مختلف از قبيل كبد، كليه ها، سيستم عصبي، خون، شش ها و دستگاه تنفسي، دستگاه تناسلي، پوست و يا چشم ها
مي شود.
دسته دوم (يا مواد شيميايي تهديد كنندة ايمني و فيزيكي افراد در معرض تماس)
مواد قابل اشتعال، قابل انفجار، ناپايدار و يا مواد با قابليت واكنش پذيري بسيار بالا
مي باشند.
مواد شيميايي با خصوصيات ذكر شده، بايد بر چسب زده شده و همچنين همراه با MSDS باشند و كارگران نيز بايد آموزشهاي لازم را درزمينه كار با اين مواد خطرناك دريافت دارند. توليد كنندگان و يا وارد كنندگان مواد شيميايي اي كه احتمال خطرناك بودن آنها وجود دارد، موظف به ارزيابي اين مواد و انجام آزمايشات لازم جهت حصول اطمينان از ميزان خطر سازبودن آنها مي باشند و همچنين مي بايست اطلاعات لازم را در اختيار خريداران قرار دهند. به اين ترتيب كليه كارفرماياني كه اين مواد شيميايي را مورد مصرف قرار مي دهند، مي توانند به ارزيابي ها و آزمايشات انجام گرفته توسط توليدكنندگان استناد كرده و از تكرار مجدد اين آزمايشات صرفنظر نمايند.
در هنگام انجام آزمايشات و ارزيابي مواد شيميايي، هرگونه مدرك و دليل علمي كه نشاندهنده اثرات سوء بهداشتي اين مواد بر افراد يا حيوانات مورد آزمايش مي باشد، بايد در برگه اطلاعات ايمني مواد (MSDS) گزارش گردد. در اين زمينه، مطالعات انجام شده بر روي حيوانات نيز بايد مدنظر قرار گيرد، زيرا موادي كه بر حيوانات اثرات سوء دارند ممكن است بر انسانها نيز اثراتي را بر جاي گذارند. كليه موارد مشاهده شده در آزمايشات، بايد بطور كامل و دقيق ذكر گردند؛ حتي اگر توليدكنندگان مواد شيميايي نيز وجود اين خطرات را نپذيرند و تكذيب نمايند، موارد سوء و غيربهداشتي مشاهده شده توسط ساير منابع موثق نيز بايد به اطلاع كارخانه يا شركت توليدكننده برسد و در صورت عدم پذيرش اين موارد توسط شركت فوق الذكر، تصميم نهايي تعيين اين مسئله كه آيا اين شركت، كليه اطلاعات ضروري را در اختيار خريداران و مصرف كنندگان قرار داده است يا خير، بر عهده سازمان OSHA مي باشد.
اغلب مواد مصرفي در محيطهاي كاري به شكل تركيباتي از مواد شيميايي متفاوت
مي باشد كه اين استاندارد در زمينه مواد مخلوط، موارد جداگانه را مدنظر مي گيرد. اگر آزمايشات انجام شده بر روي كل تركيب، صورت گرفته باشد، نتايج حاصله بايد بصورت كامل گزارش شود؛ اما اگر آزمايشات بر روي تك تك مواد بصورت جداگان صورت پذيرفته و مواد به شكل تركيبي مورد آزمايش قرار نگرفته
باشند، توليدكننده مواد شيميايي بايد اساس كار خود را بر اين فرض بگذارد كه در كل تركيب حاصله، خطر تك تك مواد موجود كه درصد وزني بالاتر از 1% دارند، در نظر گرفته شود. بنابر اين بعنوان مثال اگر مخلوطي شامل هرگونه ماده شيميايي كارسينوژن (يا سرطان زا) و با درصد وزني بيش از يك درصد باشد، اين تركيب احتمالاً سرطان زا خواهد بود.
2-1- طرح مكتوب كارفرما در زمينه دستيابي به استاندارد «حق دانستن»
هر كارفرما بايد طرح مكتوبي در زمينه دستيابي به استاندارد «حق دانستن» را تهيه كرده و در اين طرح، تمامي ملزومات جهت كسب استاندارد را ذكر نمايد كه اين ملزومات شامل موارد زير مي باشد:
الف- سيستم هاي كاربردي جهت بر چسب زني ظروف و محتويات مواد شيميايي خطرناك
ب – روندهاي كاربردي جهت به روز آوري اطلاعات مربوط به برچسبهاي مصرفي
ج – نحوه دسترسي و استفاده از MSDS
د – مشخص كردن افرادي جهت واگذاري مسئوليت آموزش كاركنان در زمينه هاي مربوطه به آنان
هـ - نحوه و نوع آموزشي كه براي افراد، مدنظر قرار مي گيرد.
و – ليستي از محصولات خطرساز شناخته شده موجود در محل كار
ز – متدو روشي كه كارفرما جهت آگاه سازي كارگران از خطرات مشاغل مختلف بويژه كار در سيستم هاي كانال كشي، لوله كشي و ........ بكار مي گيرد.
ح – روندهايي كه كارفرما جهت كسب اطلاعات از پيمانكاران بخش هاي مختلف و در زمينه شناسايي خطرات موجود در مشاغل مربوطه بكار مي برد.
مورد اخير از اهميت بسزايي برخوردار مي باشد، زيرا ممكن است كارگران در معرض خطرات مواد شيميايي خاصي باشند كه تحت كنترل كارفرماي ديگري مي باشد. مهم نيست كه اين مواد توسط چه فرد يا افرادي در محيط كار وارد شده و مورد مصرف قرار
مي گيرد، در هر صورت كارفرما موظف به فراهم آوردن كليه اطلاعات مربوط به مواد خطرساز براي كارگران مي باشد. در مورد پيمانكاراني كه بطور موقت در محيط كاري مشغول به فعاليت مي شوند، شرط فراهم آوردن اطلاعات مربوط به مواد شيميايي
خطرسازمصرفي توسط آنها، بايد در قراردادشان ذكر گردد.
طرح مكتوب ذكر شده بايد در دسترس كليه كارگران، نمايندگان آنها، اعضاي كميته هاي بهداشت و ايمني، بازرسان كار و نيز نمايندگان اتحاديه كارگري قرار گيرد. همچنين اعضاي اتحاديه كارگري يا كميته هاي بهداشت و ايمني موظف به بررسي همه جانبه و كامل اين طرح، جهت حصول اطمينان از ذكر كليه اطلاعات لازم و همچنين از اجراي صحيح اين طرح توسط كارفرما مي باشند.
3-1- بر چسب (LABELS)
كليه ظروف و بسته بنديهاي محتوي مواد شيميايي خطرناك بايد حاوي بر چسب باشند. توليدكنندگان مواد شيميايي موظف به برچسب زني ظروف مربوطه قبل از بسته بندي آنها بوده و كارفرمايان و مصرف كنندگان نيز موظفند كليه ظروف محتوي مواد شيميايي را كه به كارگاهشان وارد مي شود، از نظر داشتن اين بر چسبها مورد بررسي قرار دهند.
ظروف حاوي مواد شيميايي شامل بشكه ها، قوطي ها، جعبه ها، سيلندرها و ظروف استوانه اي، واگن ها و تانكهاي حمل بار و . . . . مي باشد.
بر چسبهاي تهيه شده توسط شركت توليدكننده بايد شامل فاكتورهاي چهارگانه زير باشد:
الف- اين بر چسب ها بايد هويت ماده را بطور كامل مشخص نمايد كه ممكن است شامل نام شيميايي، نام تجاري، شماره كد و . . . . باشد. نام استفاده شده روي بر چسب بايد در MSDS نيز ذكر گردد تا در زمان ارجاع متقابل، مشكلي حاصل نشود.
ب- بر چسب بايد حاوي يك علامت هشدار خطر مناسب باشد كه اين علائم شامل اطلاعات مربوط به خطرات فيزيكي حائز اهميت مثل پتانسيل بالقوه ماده جهت ايجاد آتش سوزي و انفجار و يا اطلاعات مربوط به خطرات بهداشتي مهم همانند تأثيرات سوء و بيماريهاي حاد و يا مزمن و يا اثرات مضر بر اندامهاي مختلف بدن مي باشد.
ج- ذكر اين مطلب كه «بر چسب مربوطه حاوي كليه اطلاعات مربوط به خطرات حاصل از اين ماده نمي باشد، جهت كسب اطلاعات بيشتر به MSDS مراجعه شود.»، بر روي
برچسبهاي ظروف از اهميت بسياري برخوردار است.
د- بايد نام و آدرس توليدكننده نيز روي بر چسب قيد شود كه در اين مورد نيازي به ذكر اطلاعات غيرضروري و اضافي شركت توليدكننده نمي باشد.
استثناتاتي در زمينه بر چسب زني وجود دارد كه شامل موارد زير مي شود:
1-در موارد خاصي از جمله سيستم هاي لوله كشي بجاي استفاده از بر چسب بر روي ظروف حاوي موادمصرفي، از ساير روشهاي ذكر شده جهت تعيين ماهيت مواد استفاده مي شود.
2- ظروفي كه تنها براي حمل و نقل و جابجايي موقت مواد شيميايي مورد مصرف قرار
مي گيرند و بعنوان ظرف اصلي حاوي موادشيميايي نيستند، لازم نيست بر چسبهاي دائمي داشته باشند؛ ولي جهت آگاهي افرادي كه اين ظروف را جابجا مي كنند، بايد از برچسبهاي موقتي بر روي آنها استفاده شود.
3- ظروفي كه بر اساس استانداردهاي خاصي بر چسب زده مي شوند (از جمله
حشره كش ها و آفت كش ها) نياز به بر چسب مجددي كه بر اساس مواد اين قانون
مي باشد، ندارند.
قبل از مصرف مواد و محصولات شيميايي خريداري شده، اعضاي كميته بهداشت و ايمني و همچنين اتحاديه هاي كارگري موظف به بررسي و مطالعه كليه بر چسب ها، MSDS ها و ساير اسناد مربوطه مي باشند. همچنين برآورد و ارزيابي خطرات بالقوه مواد شيميايي نيز برعهده اعضاي اين كميته ها مي باشد.
4-1- برگه اطلاعات ايمني مواد شيمايي (MSDS)
MSDS بايد براي كليه توليدات و مواد مصرفي خطرناك موجود در محل كار مورد مصرف قرار گيرد. توليدكنندگان موادشيميايي يا واردكنندگان اين مواد بايد قبل از انبار و يا انتقال آنها، اين موضوع را مورد كنترل و بازرسي قرار دهند. در مورد مواد شيميايي تركيبي و مخلوط نيز موظفند، MSDS را بطور جداگانه و تكي براي كليه اجزاي مخلوط در نظر بگيرند. بعد از ورود اين مواد به محيطهاي كاري، كارفرمايان مربوطه مسئول كنترل و نظارت بر وجود MSDS به همراه مواد شيمايي مي باشند.
نظر به اهميت MSDS، در بخش بعدي به طور جداگانه به اين موضوع پرداخته مي شود.
فصل 2 - برگه اطلاعات ايمني مواد (MSDS)
1-2- برگه اطلاعات ايمني مواد چيست؟
برگه اطلاعات ايمني سندي است كه شامل اطلاعاتي در زمينه اثرات سوء حاصله از تماس با مواد شيميايي و نحوه كار ايمن با آنها و همچنين خطرات احتمالي مواد شيميايي در هنگام استفاده، انبار، حمل و نقل و جابجايي آنها بوده و نيز حاوي روندهاي كاري و اقدامات فوري در هنگام وقوع خطر مي باشد.
تهيه MSDS، جزء اصلي و ضروري در توسعه برنامه بهداشت و ايمني در محيطهاي
كاري است. اطلاعات موجود در MSDS توسط توليدكننده محصول فراهم شده و جامع تر
از مطالب موجود در بر چسب ها مي باشد.
بطور كلي انتظار مي رود كه MSDS پاسخگوي سؤالات زير باشد:
- خطرات اين محصول شيميايي چه مي باشد؟
- چگونه مي توان اين محصول را بطور ايمن مورد مصرف قرار داد؟ و شيوه حمل و نقل و انبار صيحيح اين مواد چگونه است؟
- در صورت عدم رعايت موارد و پيشنهادات ارائه شده در MSDS، وقوع چه خطراتي محتمل مي گردد؟
- در صورت بروز حوادث حاصل از اين مواد، چه اقدامات فوري بايد انجام گيرد؟
- چگونه مي توان علائم بروز بيماريهاي حاصل از تماس بيش از حد را تشخيص داد؟
2-2- MSDS بايد حاوي چه اطلاعاتي باشد؟
موارد و مشخصه هايي كه بايد در MSDS ذكر گردد، شامل موارد زير مي باشد:
1-اطلاعات مربوط به محصول شامل: نام و هويت آن، نام توليدكننده و يا واردكنندة محصول، آدرس و تلفن تماس در مواقع ضروري و اورژانسي
2- محتويات خطرناك محصول
3- اطلاعات و معلومات فيزيكي مربوط به محصول
4- اطلاعات مربوط به خواص آتش گيري و يا قابليت انفجار
5- خواص سمي و يا اثرات غيربهداشتي
6- اطلاعات مربوط به واكنش پذيري آن با ساير مواد
7- اقدامات ضروري در زمينه پيشگيري از خطرات احتمالي
8- كمكهاي اوليه
9- اطلاعات مربوط به اقدامات مقدماتي در هنگام شروع به كار با اين مواد
همچنين ممكن است در موارد خاصي و بسته به نوع ماده شيميايي مصرفي، اطلاعات ديگري نيز مورد نياز باشد. امروزه اطلاعات موجود در MSDS مورد مصرف كارفرمايان، كارگران، ناظران، بازرسان، كارشناسان بهداشت و ايمني، پزشكان، پرستاران و همچنين نيروهاي اورژانس مي باشد؛ بنابر اين جهت حصول اطمينان از اينكه كليه كاربران
مي توانند اطلاعات مدنظر را در اسرع وقت مورد استفاده و بهره برداري قرار دهند، موارد ذكر شده در MSDS بايد خوانا، دقيق و قابل فهم براي عموم باشد.
كليه كارگران بايد قبل از شروع به كار با موادشيميايي، MSDS را ملاحظه نموده و با موارد نه گانه فوق آشنا شوند. البته ممكن است قالب بندي MSDS ها با يكديگر متفاوت باشد، اما مشخصه هاي نه گانه فوق بايد در كليه آنها قيد شود.
وجود هيچ جاي خالي در MSDS مجاز نمي باشد و كليه اطلاعات موردنياز بايد در محل خاص خود ذكر گردد. برگه هاي MSDS بايد دركليه شيفتهاي كاري در دسترس كارگران قرار گيرد، بطوريكه در مواقع نياز تمامي آنها امكان دستيابي به اطلاعات آن را داشته باشند. به اين منظور، كارفرما مي تواند رونوشتهايي از MSDS تهيه كرده و در اختيار كارگران، اعضاي كميته بهداشت و ايمني و اتحاديه كارگري قرار دهد.
در مورد محصولاتي كه فاقد MSDS مي باشند، تا زمانيكه كارخانه توليدكننده يا شركت واردكننده اين مواد، در زمينه تهيه MSDS اقدام ننموده اند، بايد از مصرف آنها اكيداً جلوگيري بعمل آيد كه مسئوليت اين امر برعهدة كارفرما مي باشد.
پس از گذشت سه سال، اطلاعات موجود در MSDS، بايد توسط شركت توليدكننده مورد بازنگري قرار گيرد و در صورت لزوم، اطلاعات جديد به آنها افزوده شود. اگر پس از پايان دوره سه ساله، اطلاعات جديدي در مورد محتويات در دسترس نمي باشد، توليدكننده، MSDS را مرور كرده و تاريخ بازنگري و مرور را بر روي آن حك مي نمايد كه مسئوليت كنترل به روزآوري اطلاعات موجود در MSDS در دوره هاي سه ساله، بر عهده كارفرما مي باشد.
3-2- نحوه مطالعه اطلاعات موجود در MSDS:
1-3-2- بخش I – هويت محصول :
اين بخش به معرفي محصول و توليدكننده آن مي پردازد. نام محصول كه در اين بخش مشاهده مي شود بايد مشابه نامي باشد كه بر روي برچسب ظرف محتوي آن و همچنين در ليست مواد خطرساز به چشم مي خورد. در اين بخش نام توليدكننده، آدرس، تلفن تماس در مواقع اضطراري و تاريخ توليد محصول نيز قيد مي گردد.
2-3-2- بخش II – محتويات خطرساز:
اين بخش يكي از مهمترين قسمتهاي MSDS مي باشد. كليه محتويات شيميايي با خواص خطرناك بايد در اين قسمت ليست شوند. در مقابل هر ماده خطرناك، حدود مجاز تماس با آن نيز بايد ذكر گردد. ميزان حدود مجاز تماس بر اساس استانداردهاي گوناگون، متفاوت مي باشد. بر اساس استاندارد OSHA مي توان حدود مجاز تماس را بر حسب PEL ذكر نمود كه واحد آن نيز PPm و يا m3 /mg (ميلي گرم بر متر مكعب) مي باشد. همچنين تهيه كنندگان MSDS مي توانند اين حدود را بر حسب TLV نيز ذكر نمايند كه البته تا حدودي مشابه PEL مي باشد، اما TLV بر اساس استاندارد ACGIH است. سازمان NIOSH هم حدود مجاز REL را در نظر مي گيرد. در هر صورت حداقل ميزان يكي از حدود مجاز تماس استاندارد بايد در مقابل مواد خطرناك ذكر شود.
مورد ديگري كه مي توان در اين بخش آورد، درصد محتويات موجود مي باشد. اگر درصد مواد حاوي، مشخص نگردد، تشخيص اينكه آيا كليه محتويات ليست شده اند يا خير، كار مشكلي خواهد بود. همچنين بدون درصد محتويات، ارزيابي دقيق ميزان خطرساز بودن مواد موجود غيرممكن به نظر مي رسد، به همين دليل بهتر است كارفرمايان از توليدكنندگان مواد شيميايي تقاضا كنند تا درصد كليه محتويات را در MSDS ذكر نمايند.
3-3-2- بخش III – مشخصه هاي فيزيكي و شيميايي
اين بخش مشخص مي كند كه آيا ماده به شكل پودر، خمير، مايع، جامد و ..... مي باشد. همچنين مشخص كردن برخي ديگر از خواص فيزيكي در اين قسمت، ضروري مي باشد كه يكي از اين خواص، نقطه جوش ماده (Boiling Point ) مي باشد. نقطه جوش بعنوان يكي از معرفه هاي مهم مواد مطرح مي گردد. اگر محصول بشكل تركيبي باشد، بهتر است حدود نقطه جوش محصول مشخص شود.
مسئله بعدي، فشار بخار (Vapor Pressure) مواد مي باشد كه مايعات با فشار بخار بالا ممكن است بسيار خطرناك باشند، بخصوص اگر افراد در فضاهاي بسته و محصور با آنها كار مي كنند؛ زيرا اين گونه مواد با سرعت بيشتري به بخار تبديل شده و ممكن است بخارات سمي آنها سريعاً توسط افراد استنشاق گردد.
نكته ديگري كه بايد در اين بخش به آن اشاره شود، چگالي بخار (Vapor Density) است كه بر اساس تعريف، معادل ميزان وزن بخار و يا گاز مساوي با همان ميزان حجم هوا
مي باشد. اگر ماده اي داراي چگالي بخار كمتر از يك باشد، بدين معناست كه آن ماده متمايل است بالاتر از هوا قرار گيرد، چون از هوا سبكتر است و چگالي بخار بيش از يك نشاندهنده آنست كه آن ماده از هوا سنگينتر بوده و متمايل است در پايين قرار گيرد. مواد با چگالي بخار بالاتر، متمايلند در قسمتهاي زير تانكها و دستگاهها متراكم شده و ممكن است خطراتي را ايجاد كنند.
نكته مهم بعدي، ظاهر، رنگ و بوي مواد مي باشد كه كمك بسزايي در شناخت مواد
مي كنند. اگر كارگران در فضا بوي خاصي را استشمام مي كنند، نشاندهنده وجود غلظتي از آن ماده توليدكنندة آن بو، در فضا مي باشد. اما ممكن است غلظت برخي از مواد در هوا به سطح بالايي برسد، در حاليكه ما نتوانيم بوي خاصي را حس نماييم، همچنين گاهي اوقات ممكن است حس بويايي ما با گذشت زمان حساسيت خود را نسبت به بوي بعضي از مواد از دست دهد كه در اينصورت نبايد تنها به ميزان بوي استشمام شده در فضا، اكتفا نمود.
4-3-2- بخش IV – اطلاعات مربوط به قابليت انفجار و آتش گيري
اين بخش اطلاعاتي را در زمينه چگونگي پيشگيري از وقوع حريق يا انفجار به ما مي دهد و ممكن است فاكتورهاي متفاوتي به اين منظور به كار رود.
يكي از اين فاكتورها، نقطه اشتعال (Flash Point ) مي باشد. نقطه اشتعال، كمترين درجه حرارتي است كه در آن، ماده قابل سوختن يا قابل اشتعال از خود بخارات قابل اشتعال متصاعد مي كند. براي مواد تركيبي، نقطه اشتعال را به شكل محدوده اشتعال تعريف
مي كنيم. مايعات با نقطه اشتعال كمتر از F ْ100، مايعات قابل اشتعال و مايعات با نقطه اشتعال بين 100 تا 200 درجه فارنهايت، مايعات احتراق پذير ناميده مي شوند.
مايعاتي كه داراي نقطه اشتعال نزديك يا كمتر از دماي معمولي اتاق(F ْ73)مي باشند، بسيار خطرناكند؛ زيرا اين مايعات مي توانند بدون تشكيل گرماي اضافي، توليد بخارات منفجر شونده نمايند.
نكته بعدي كه بايد در اين بخش به آن اشاره نمود، محدوده اشتعال و انفجار مي باشد. محدودة اشتعال و انفجار، محدوده اي است كه در آن تغليظهاي بخار موجود در هوادر حضور منبع احتراق، مي سوزند يا منفجر مي شوند. بخارات متراكم موجود در هوا، در محدوده LEL ، UELمنفجر شده يا مي سوزند.
در اين بخش همچنين بايد نوع خاموش كننده مصرفي، بسته به ماهيت محصول و نيز تجهيزات محافظتي خاص موردنياز در مقابل آتش سوزي تعيين شود. نكته مهم آنست كه گاهي اوقات ممكن است تركيبي از محصولات شيميايي در محيط كار مورد استفاده قرار گيرند و در نهايت توليد خطرات غيرقابل پيش بيني نمايند؛ به همين منظور لوازم آتش نشاني مصرفي در مواقع اضطراري همواره بايد در محل كار حاضر باشند.
