بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
انتخاب زمين
زمين شوره سنبل بر نيارد در او تخم عمل ضايع مگردان
گرچه امروز مطابق اصول و قواعد فني مي‌توان با اصلاح سخت‌ترين و بدترين زمينها از آن استفاده كرد ولي اين اصلاح نسبت به وضعيت زمين كه از چه نوع باشد فرصت زيادي را توأم با خرج بسيار در بر دارد كه از موضوع عملي كه ما مي‌خواهيم انجام دهيم به دور است، زيرا در اين كتاب ما فقط مي‌خواهيم اين موضوع را روشن كنيم خوانندگاني كه داراي زميني حاضر براي كشت هستند براي حداكثر استفاده از زراعت خود بايد چه دقائق و چه نكاتي را در نظر بگيرند.
اسلاید 2 :
چنانكه زميني اگر از حيث جنس طبيعي مساعد باشد ولي داراي نواقص زير باشد نمي‌توان استفاده منظور را از آن انتظار داشت.
- زمينهاي گود براي زراعت مفيد نمي‌باشند زيرا غالباً در اثر بارندگيهاي زياد يا طغيان آب رودخانه (اگر در مجاورت زمين باشد) آب به آن هجوم مي‌آورد و زراعت را مي‌شويد و خراب مي‌كند و به جاي آن قشري از گل و لاي مي‌گذارد كه علاوه از تباهي محصول زمين را هم خراب مي‌كند.
- فزوني دائمي رطوبت در زمين كه معلول بدي جريان آب اطراف آن باشد يا از مجاري دورتري نشت نمايد اثرات خيلي بدي در زمين مي‌گذارد و ريشه نباتات را مي‌پوساند يا اصولاً مانع روئيدن بذر مي‌شود.
در اينگونه زمينها قبل از انجام زهكشي و خشك كردن زمين نبايد زراعت كرد.
- زمينهاي مردابي كه آنها را هم قبل از خشكانيدن نمي‌توان مورد استفاده قرار داد.
- نزديكي زمين زراعتي با بعضي از كارخانجات تهيه مواد شيميايي و كوره‌هاي گچ‌پزي و آهك‌پزي براي زراعت بسيار خطرناك است، زيرا اين كارخانجات يا كوره‌ها دائماً دودهاي اكال و مضر و گازهاي خطرناك و گرد و غبارهاي خشك‌كننده و سمي در فضا منتشر مي‌كنند و براي صحت كارگران مزرعه و گياه هر دو خطرناك مي‌باشند و غالباً سبزيهايي كه در اطراف اين كارخانه‌ها به دست مي‌آيند هميشه پلاسيده و داراي طعم و مزه‌اي است كه به ذائقه بد و نامطبوع است.
- نزديكي مزرعه سبزي با جاده‌هاي بزرگ براي زراعت مضر است زيرا در اثر عبور و مرور وسائط نقليه و گرد و غباريكه دائماً از جاده برمي‌خيزد و روي سبزيها مي‌نشيند از نمو آنچه كاشته شده جلوگيري مي‌كند و آنها را ضايع مي‌كند.
اسلاید 3 :
بنابراين بهترين زمين براي زراعت سبزي در اين مناطق آنست كه جهت‌يابي آن بينابين چهار جهت اصلي باشد كه عرصه جنوب آن از يك سمت جنوب غربي و از سمت ديگر جنوب شرقي و عرصه شمالي از يك سمت شمال غربي و از سمت ديگر شمال شرقي واقع شده باشد و ديگر از عوامل مساعد شيب ملايم زمين است زيرا شيب تند باعث مي‌شود كه مواقع آبياري آب آنچه در آنجا هست بشويد و همراه خود به نقطه گود زمين ببرد و در زمين هم به اندازه كافي آب نفوذ نكند تا ريشه نباتات را سيرآب كند. ولي شيب معتدل باعث مي‌شود كه آب به خوبي به تمام سطح مزرعه جاري شود و تا اعماق آن نفوذ كند در زمين‌هايي كه داراي شيب تند هستند مي‌توان به وسيله خاكريزي دستي و تشكيل كردها و بندها رفع نقيصه نمود.
نزديكي مزرعه به جنگل‌هاي انبوه يا تپه‌هاي مرتفع هم در بعضي مواقع براي سبزيكاري بسيار نافع ولي بعضي مواقع هم مضر است زيرا اگر زمين در فاصله معتدلي از اين پناهگاه‌ها قرار گرفته باشد كه سايه آنها مزرعه را نپوشاند چون اين عوامل در مقابل مسير بادهاي شديد محلي است و جلوگيري از شدت وزش مي‌كند بسيار مفيد است ولي اگر مزرعه زياد نزديك باشد كه سايه اين موانع غالب اوقات روي زمين را بپوشاند براي زراعت سبزي مضر است و هيچگاه نمي‌توان استفاده لازم را برد، زيرا زمين زراعتي بايد به اندازه كافي داراي روشنائي و هوا باشد و در غير اين‌صورت در زمين سايه رشد نباتات كم مي‌شود و گياه در معرض غارت حشرات قرار مي‌گيرد و مستعد گرفتن انواع امراض مي‌شود.
اسلاید 4 :
وسعت سبزيكاري
وسعت محلي كه براي مزرعه سبزي يا بستان در نظر گرفته مي‌شود زا لحاظ اينكه احداث آن براي تأمين سبزي يك خانواده است يا براي تجارت متفاوت مي‌باشد، در بستان‌هاي خانوادگي دست‌كم در هر آر زمين مي‌توان مصرف سبزي يك نفر را تأمين كرد ولي اين ميزان را نمي‌توان يك رقم قطعي تلقي كرد زيرا هم به نسبت وقتي كه براي سبزيكاري مصرف نمايند و هم به نسبت تنوع سبزي (سبزي درشت ـ مانند كلم و سيب‌زميني و چغندر و غيره و سبزي نازك چون تره، جعفري و ريحان و غيره) ميزان مذكور متغير مي‌باشد ولي به طور خلاصه بيشتر ميزان استفاده از زمين اعم از اينكه استفاده خانوادگي باشد يا براي تجارت تهيه شده باشد تابع كيفيت عملياتي است كه در آن به كار برده شود و البته اين را بايد در نظر گرفت كه يك قطعه زمين كوچك كه از روي اصول و قواعد اداره شود به مراتب بهتر و با فايده‌تر از زمينهاي زيادي خواهد بود كه بد كاشته شود، يك نفر سبزيكار خصوصي كه سه ماه تابستان را با يك كمك و بقيه سال را تنها كار كند مي‌تواند يك بستان كامل و خوب به مساحت 300 متر مربع داشته باشد. در موارد تشكيل مزارع تجارتي البته وسعت آن بسته به نسبت سرمايه‌اي است كه در اين كار بايد مصرف شود ولي تنها سرمايه كافي نيست بلكه دقت وافر و عدم غفلت در مواقع انجام كار رسيدگي به عمليات و داشتن كمك كافي و ابزار و لوازم هم در برداشت محصول خوب و سالم دخالت دارد.
اسلاید 5 :
بعضي از زمينها گاهي از رطوبت زياد اشباع مي‌شوند و براي زراعت سبزي مفيد نيستند زيرا اين زمينها هميشه سردند و هوا به حد كافي در آن، نفوذ نمي‌كند به همين جهت كودي هم كه به آنها داده شود تجزيه و تركيب نمي‌شود و توليد مواد غذائي لازم را براي رشد گياه نمي‌كند بنابراين تخمي كه در اين زمينها افشانده شود بدون اينكه جوانه زند مي‌پوسد و از بين مي‌رود و اگر هم چيزي برويد چون ريشه آن محل كافي براي گسترش و تغذيه نخواهد داشت خيلي كند نمو مي‌كند و محصولي نخواهد داد، اينگونه زمينها را مي‌توان با عمليات ساده‌اي اصلاح كرد و از آن استفاده برد.
اگر سبب اين رطوبت زياد ركود آب در زمين باشد بايد به وسيله شخم عميق سطح آب را پائين برد و زمين را خشكاند تا اصلاح شود ولي اگر در نشت آب از زمينهاي مجاور كه بلندتر است باشد آنوقت به وسيله زهكشي و كندن نهر اطراف زمين را بايد مجزا كرد تا نشت آب در اين مجاري جمع شود و به سمتي جاري شود، ولي بعضي از اوقات وجود رطوبت زياد در اثر غير قابل نفوذ بودن قشر زير زمين است كه در اين صورت بايد با احداث گربه‌روهاي زيرزميني براي خارج كردن آبهايي كه روي قشر غيرقابل نفوذ جمع مي‌شود اقدام كرد يا در صورت امكان قشر مذكور را شكسته و قابل نفوذ ساخت.
اسلاید 6 :
اگر در موقع تشكيل مزرعه دقت كافي در تسطيح و طراز سطح مزرعه و جدا كردن نهرهاي يك‌نواخت با شيب ملايم و مناسب بشود كه آب بتواند در آنها با سرعت جلو آيد و به سرعت قطعه‌اي را پس از قطعه ديگر سيراب كند بهتر از وضعيت نامرتب و نامنظمي است كه در بسياري از مزارع ايران مورد عمل است، همانطور كه قبلاً گفتيم آب مهمترين و اولين عامل زراعت است و با نداشتن آب كافي يا در دسترس نبودن آن هر عملي براي تشكيل مزرعه انجام شود بيهوده و بلااثر خواهد بود. بنابراين مزرعه‌اي كه مي‌خواهيم تشكيل دهيم بايد قبل از هر چيز وضعيت آب آن را تأمين كرد و سپس در تنظيم و تنسيق نهرهايي كه آب بايد در آنها جاري شود دقت كرد آن وقت با خاطري آسوده شروع به كشت سبزي كرد تا بتوان از آن حداكثر استفاده را برد.
اسلاید 7 :
در اينجا از تذكر اين نكته نبايد غافل شد كه اگر در مزرعه منبع آب آنقدر بلند باشد كه بتوان به وسيله لوله‌هاي آهني يا لاستيكي قسمتي از آب را با فشار به تمام نقاط مزرعه انتقال داد و در موقع لزوم آب‌پاشي كرد بسيار مفيد خواهد بود.
در مناطقي كه هوا خشك و يا گرد و غبار زياد است سبزيها نمي‌توانند به خوبي نمو كنند و غالباً پژمرده مي‌مانند، زيرا خشكي هوا و گرد و غبار مسام برگها را مسدود مي‌كند و جلوگيري از تنفس آن مي‌كند، بنابراين بهتر است به وسائل مصنوعي توليد رطوبت كرد و روي برگها را از گرد و غبار پاك كرد. انجام اين عمل در مزارع بزرگ يا در مزارع سبزي كوچك با دست عمله نه مقرون به صرفه است و نه عملي است، ولي در صورتي كه منبع آب داراي فشار باشد به خوبي و بدون هيچ‌گونه صرف وقت مي‌توان اين عمل را انجام داد ولي بايد در نظر داشت كه اينكار در مورد مزارع صيفي نبايد عمل شود زيرا پاشيدن آب روي بوته صيفي مخصوصاً روزهاي گرم بوته‌ها را مريض و خراب مي‌كند. در مواقع آبياري با لوله اين نكته را نيز مورد توجه قرار دهيد كه طرز نگاهداري لوله بايد طوري باشد تا آبي كه از لوله خارج مي‌شود پاي بوته‌هاي سبزي را نشويد و خاك اطراف ريشه را عقب نزند.
اسلاید 8 :
عملياتي كه قبل از كاشتن تخم در زمين بايد انجام گيرند عبارتند از جمع‌آوري سنگ از روي زمين، شخم، طراز نمودن و تقسيم‌بندي زمين، تهيه مقدار لازم رشوه و كود.
جمع‌آوري سنگ زائد از زمين زراعتي يكي از اصول مقدماتي شروع به كار است زيرا وجود سنگهاي بزرگ و كوچك چه در روي زمين و چه داخل خاك باعث خرابي و از بين رفتن محصول است و از زمين سنگلاخ انتظار استفاده كافي نمي‌توان داشت. بنابراين قبل از شروع به شخم بايد سنگهاي روي زمين را جمع‌آوري كرد و در نقطه‌اي نگاهداري كرد و پس از شخم هم اگر سنگي از زير زمين بيرون آمد بايد جمع كرد و اين سنگها را نبايد بدون مصرف پنداشت زيرا در مزرعه يا بستان از وجود اين سنگها براي خيابان‌سازي مي‌توان استفاده كرد. آنها را در خيابان بزرگ بستان يا مزرعه مي‌ريزند و روي آن غلطك مي‌زنند و محكم مي‌كنند كه هم دوام خيابان زياد شود و هم عبور و مرور وسائط نقليه و كارگران آن را خراب نكند و در بارندگي‌ها هم توليد گل و لاي نكند و عبور و مرور را مشكل نكند.
اسلاید 9 :
شخم زدن زمين يكي از مهمترين عمليات زراعتي است كه در نتيجه زمين داراي وضعيت مساعدي براي رويانيدن نباتات مي‌شود و خلل و فرج كافي در خاك مي‌شود تا بتواند به خوبي آب و هوا و مواد غذايي را بخود جذب كند و به توسعه ريشه نباتات كمك كند. به طور كلي عمل شخم اعم از اينكه در باغ يا مزرعه انجام شود به چهار طريق است:
- شخم سطحي
- شخم متوسط
- شخم عميق
- شخم شكافي يا خيلي عميق
اسلاید 10 :
براي به دست آوردن وضعيت زمين و ميزان حاصلخيزي آن و دانستن اينكه زمين تا چه اندازه قدرت بار آوردن محصول صحيح و خوب را دارد بايد دو چيز را در نظر گرفت.
- احتياج سبزيهايي كه بايد كاشته شود به مواد غذايي اصلي
- مقدار لازم هر يك از مواد معدني مفيد مانند ازت و اسيد فسفريك و پتاس و آهك و منيزي، براي كاشت سبزيها.
زيرا عدم يا وجود بيش از اندازه يكي از همين مواد مفيد كافي است كه زراعت را از بين ببرد و خسارت بزرگي به بار آورد، سبزيها به طور عموم بيش از ساير گياهها مواد غذائي زمين را جذب مي‌كنند، براي نشان دادن مقدار مواد غذائي كه سبزيها در هر زراعت از زمين برداشت مي‌كنند، جدول زيرين كه از كتاب «كود مزارع و باغات» مسيوگراند و Grandeux اقتباس شده به نظر خوانندگان مي‌رسد اين صورت نشان مي‌دهد كه در ريشه و پياز و برگ و ميوه يا دانه هر يك از سبزيها به نسبت محصول يك جريب چه مقدار از اين مواد سه‌گانه موجود است و نشان مي‌دهد كه به همين مقدار از مواد موجود در زمين زراعتي برداشت شده است.
