بخشی از پاورپوینت
--- پاورپوینت شامل تصاویر میباشد ----
اسلاید 1 :
هدف:
هدف از تدوين اين آئين‌نامه به روز رساني و تطبيق مواد آن با شرايط روز صنايع، پيشرفت تكنولوژي و ايمن‌سازي محيط كارگاه‌ها به منظور پيشگيري از حوادث منجر به صدمات جاني و خسارت مالي و حفظ و صيانت نيروي كار و منابع مادي مي‌باشد.
اسلاید 2 :
اضافه جريان:
هر جريان بيش از جريان نامي تجهيزات يا بيش از جريان قابل تحمل يك هادي كه ناشي از اضافه بار، اتصال كوتاه يا عيب سيستم اتصال به زمين باشد.
باتري:
يك سيستم الكتروشيميايي است كه انرژي الكتريكي دريافتي را به صورت شميايي ذخيره كرده و سپس آن را به صورت انرژي الكتريكي باز پس مي‌دهد.
برق‌دار:
وسيله‌اي كه اتصال الكتريكي به منبع اختلاف پتانسيل دارد.
بي‌برق:
هر وسيله‌اي كه هيچ اتصال الكتريكي با منبع اختلاف پتانسيل نداشته و داراي بارالكتريكي نيست.
تابلو برق:
مجموعه‌اي از ورودي و خروجي‌هاي برق و وسايل اضافه جريان خودكار كه در داخل جعبه يا كابينت قرار داشته و برخي از انواع آنها كليد‌هايي براي كنترل روشنايي، گرما يا مدارات توان دارند.
تأسيسات الكتريكي:
مجموعه‌اي از تجهيزات الكتريكي مرتبط با هم بوده كه براي يك هدف خاص طراحي گرديده‌اند.
تجهيزات الكتريكي:
تمامي مدارها، وسايل، دستگاه‌ها، مصرف كننده‌ها و هر وسيله مشابه ديگر كه به عنوان بخشي از تأسيسات الكتريكي بكار رفته يا در ارتباط با اين تاسيسات هستند.
تجهيزات سرويس دهي:
تجهيزات ضروري كه معمولاً شامل يك قطع كننده مدار، كليدها، فيوزها و لوازم جانبي آنها بوده و به ورودي مصرف كننده ساختمان و يا هر سازه ديگر متصل است و وظيفه آن كنترل اصلي و قطع تغذيه مي‌باشد.
زمين:
هرگونه اتصال هادي عمدي يا تصادفي يك مدار الكتريكي يا تجهيزات به زمين يا به برخي بدنه‌هاي هادي كه به جاي زمين (ارت) عمل مي‌كنند، حكم زمين را دارد.
اسلاید 3 :
زمين مؤثر:
اتصال به زمين عمدي از طريق يك اتصال زمين يا اتصالاتي با امپدانسي به حد كافي پائين بوده كه ظرفيت مناسب براي حمل جريان دارد تا از ايجاد ولتاژهايي كه ممكن است منجر ايجاد خطر براي تجهيزات متصل به آن يا افراد مي‌شود، جلوگيري نمايد.
سپر (شيلد):
لايه فلزي زمين شده روي كابل است كه از تأثير ميدان الكتريكي كابل به خارج از آن جلوگيري مي‌كند و يا كابل را در برابر تأثير عوامل الكتريكي خارجي محافظت مي‌كند.
سيستم سيمكشي:
به مجموعه‌اي متشكل از كابل‌ها، سيم‌ها، شين‌ها و همچنين قسمت‌هاي نگهدارنده آنها شامل لوله‌هاي توكار، روكار، داكت‌ها، سيني‌ها و كانالها سيستم سيمكشي اطلاق مي‌شود.
قسمت‌هاي برق دار:
تمام قسمت‌هاي هادي جريان مانند سيم‌ها، ترمينال‌ها و تمام اجزاي تجهيزات الكتريكي كه فاقد عايق‌بندي مناسب باشد.
قطع كننده مدار:
وسيله‌اي است كه از آن براي باز و بسته كردن مدار به روش دستي استفاده مي‌شود و در صورت عبور جريان اضافي مدار را به طور خودكار از منبع ولتاژ قطع مي‌كند.
قوس الكتريكي:
تخليه الكتريسته در اثر شكست عايق الكتريكي بين دو هادي با اختلاف پتانسيل بالا كه باعث آزاد شدن انرژي حرارتي و نور مي‌شود.
كليد محافظ جان (وسيله جريان تفاضلي- RCD):
وسيله قطع و وصل مكانيكي يا مجموعه‌اي از وسايل است كه اگر جريان تفاضلي (تفاضل جريان مدار با جريان مرجع) در شرايط به مقدار مشخصي برسد، كنتاكت‌ها را باز مي‌كند.
اسلاید 4 :
زمين مؤثر:
اتصال به زمين عمدي از طريق يك اتصال زمين يا اتصالاتي با امپدانسي به حد كافي پائين بوده كه ظرفيت مناسب براي حمل جريان دارد تا از ايجاد ولتاژهايي كه ممكن است منجر ايجاد خطر براي تجهيزات متصل به آن يا افراد مي‌شود، جلوگيري نمايد.
سپر (شيلد):
لايه فلزي زمين شده روي كابل است كه از تأثير ميدان الكتريكي كابل به خارج از آن جلوگيري مي‌كند و يا كابل را در برابر تأثير عوامل الكتريكي خارجي محافظت مي‌كند.
سيستم سيمكشي:
به مجموعه‌اي متشكل از كابل‌ها، سيم‌ها، شين‌ها و همچنين قسمت‌هاي نگهدارنده آنها شامل لوله‌هاي توكار، روكار، داكت‌ها، سيني‌ها و كانالها سيستم سيمكشي اطلاق مي‌شود.
قسمت‌هاي برق دار:
تمام قسمت‌هاي هادي جريان مانند سيم‌ها، ترمينال‌ها و تمام اجزاي تجهيزات الكتريكي كه فاقد عايق‌بندي مناسب باشد.
قطع كننده مدار:
وسيله‌اي است كه از آن براي باز و بسته كردن مدار به روش دستي استفاده مي‌شود و در صورت عبور جريان اضافي مدار را به طور خودكار از منبع ولتاژ قطع مي‌كند.
قوس الكتريكي:
تخليه الكتريسته در اثر شكست عايق الكتريكي بين دو هادي با اختلاف پتانسيل بالا كه باعث آزاد شدن انرژي حرارتي و نور مي‌شود.
كليد محافظ جان (وسيله جريان تفاضلي- RCD):
وسيله قطع و وصل مكانيكي يا مجموعه‌اي از وسايل است كه اگر جريان تفاضلي (تفاضل جريان مدار با جريان مرجع) در شرايط به مقدار مشخصي برسد، كنتاكت‌ها را باز مي‌كند.
اسلاید 5 :
ورودي اصلي برق:
نقطه تحويل انرژي الكتريكي به كارگاه مي‌باشد.
وسايل قطع:
وسيله يا گروهي از وسايل كه توسط آنها، هادي‌هاي يك مدار از منبع تغذيه جدا مي‌شوند.
وسيله فرمان الكتريكي:
وسيله‌اي است كه توسط آن فرمان‌هاي لازم براي عملكرد مناسب دستگاه الكتريكي در شرايط مختلف و قطع و وصل آن اعمال مي‌گردد.
ولتاژ فشارقوي:
ولتاژ بالاي 1000 ولت تحت عنوان ولتاژ فشار قوي شناخته مي‌شوند.
اسلاید 6 :
ماده1- نصب، تنظيم، آزمايش، نگهداري و تعميرات كليه تجهيزات الكتريكي فقط بايد توسط افراد متخصص و ماهر انجام شود.
ماده2- تجهيزات الكتريكي كارگاه بايد با استانداردهاي الكتريكي مطابقت داشته باشند.
ماده3- تجهيزات و ملزومات مورد استفاده براي هر نوع عمليات برقي بايد متناسب با آن كاربرد خاص باشد.
ماده4- طراحي شبكه توزيع برق بايد به گونه‌اي باشد كه احتمال برقراري اتصال كوتاه و عبور جريان اضافي وجود نداشته باشد.
ماده5- قبل از بكارگيري كليه تجهيزات الكتريكي بايد از صحت عايق‌بندي الكتريكي قسمت‌هاي برق‌دار آنها اطمينان حاصل شود.
ماده 6- تجهيزات الكتريكي بايد متناسب با اثرات خاص شرايط جوي و محيطي بكار گرفته شود.
ماده 7- انتخاب و بكارگيري تجهيزات الكتريكي بايد به گونه‌اي باشد كه اثرات قوس الكتريكي (آرك) مهار گرديده و باعث بروز خطر نشود.
ماده 8- رعايت دستورالعمل‌هاي كارخانه سازنده براي نصب، راه‌اندازي، نگهداري و تعميرات تجهيزات الكتريكي الزامي است.
ماده 9- تجهيزاتي كه براي قطع جريان الكتريكي مدار بكار مي‌روند، بايد با ولتاژ و جريان نامي آن مطابقت داشته باشند.
ماده 10- هيچ يك از تجهيزات الكتريكي بخصوص سيم‌ها و هادي‌ها نبايد در معرض عوامل شيميايي خورنده، گازها، بخارات، رطوبت، مواد قابل اشتعال و انفجار، مايعات يا عوامل ديگر قرار گيرند؛ مگر اينكه به طور مشخص براي كار در چنين محيط‌هايي طراحي و ساخته شده باشند.
ماده 11- در زمان اجراي عمليات ساختماني بايد تجهيزات الكتريكي از صدمات ناشي از شرايط فيزيكي و جوي محافظت شوند.
ماده 12- كليه تجهيزات الكتريكي شامل شين‌ها، ترمينال‌ها، سيم‌كشي‌ها و عايق‌ها بايد كاملاً سالم بوده و نبايد با رنگ، گچ، گرد و غبار، مواد پاك‌كننده، مواد ساينده و يا ديگر مواد آلوده شوند.
ماده 13- قسمت‌هايي از تجهيزات و وسايل الكتريكي كه در حال كاركرد عادي، قوس الكتريكي، جرقه، شعله يا فلز مذاب توليد مي‌كنند، بايد محصور شده و از هرگونه مواد منفجره و قابل اشتعال دور باشند.
ماده 14- در محل ورود به اتاق‌ها يا محل‌هاي حفاظت شده كه قسمت‌هاي برق دار در دسترس دارند، بايد علايم هشدار دهنده مبني بر ممنوع بودن ورود افراد غيرمجاز نصب شود.
ماده15- كليه تابلوهاي برق، جعبه تقسيم‌ها و تجهيزات مشابه ديگر بايد داراي علايم هشدار دهنده مناسب باشند.
اسلاید 7 :
ماده 16- براي كليه قسمت‌هاي برق‌دار با ولتاژ فشار قوي اعم از روكش‌دار و بدون روكش بايد حفاظ فلزي متصل به سيستم اتصال به زمين براي جلوگيري از قوس الكتريكي تعبيه گردد.
ماده 17- بايد در ورودي مدار توزيع برق كارگاه وسيله مناسبي براي قطع كامل برق تجهيزات تعبيه شود.
ماده18- به دليل امكان گرم شدن زياد و جرقه‌زني فيوزها و قطع كننده‌هاي مدار، نگهداري مواد قابل اشتعال و انفجار در مجاورت آنها ممنوع است.
ماده 19- تابلوهاي برق، جعبه تقسيم‌ها و نظاير آن بايد به گونه‌اي نصب شود كه از نفوذ و تجمع آب در داخل آنها جلوگيري شود.
ماده 20- موتورهاي الكتريكي، وسايلي كه با موتور كنترل مي‌شوند و سيم‌هاي مدارهاي انشعابي موتورهاي الكتريكي بايد در برابر افزايش دماي ناشي از اضافه بار موتور يا معايب مربوط به روشن شدن موتور محافظت شوند.
ماده 21- در محل استقرار افرادي كه در نزديكي كنترل كننده يا قسمت‌هاي برق‌دار موتور كار مي‌كنند، بايد سكو يا كفپوش عايق مناسب در نظر گرفته شود.
ماده 22- كارفرما مكلف به اخذ تاييديه ساليانه صحت عملكرد سيستم اتصال به زمين (الكترود ارث- دستگاه‌ها- همبندي‌ها و ديگر تجهيزات و متعلقات) از وزارت كار و امور اجتماعي مي‌باشد.
اسلاید 8 :
ماده 23- دسترسي به كانالهاي تأسيسات برق بايد به راحتي امكان‌پذير باشد.
ماده 24- سيم‌ها و كابل‌هاي برق در كانالها بايد به گونه‌اي نصب شوند كه تعقيب مسير آنها آسان باشد.
ماده 25- در پوش ورودي كانالهاي تاسيساتي زير زميني بايد به گونه‌اي قرار گيرد كه احتمال جابجائي و لغزش آنها وجود نداشته باشد.
ماده 26- در پوش كانالهاي تاسيساتي در سطح كارگاه بايد تحمل وزن افراد و وسايل نقليه عبوري را داشته باشد.
ماده 27- شرايط داخل كانال بايد از لحاظ تهويه، نور، حرارت و رطوبت مناسب باشد.
ماده 28- ورودي‌ها، ديوارها و كف كانالهاي تاسيسات برق بايد از مصالحي ساخته شود كه مانع از نفوذ و تجمع آب در كانال گردد.
ماده 29- بدنه كانالهاي تاسيسات برقي بايد از مصالحي ساخته شود كه تحمل فشارهاي جانبي و غيره را داشته باشد.
ماده 30- در كانالهاي تاسيسات آدم رو بايد كابل‌ها و تجهيزات برقي بر اساس اصول فني و ايمني نصب شده باشند.
ماده 31- به منظور جلوگيري از وقوع خطرات احتمالي و امداد رساني، بكارگيري كارگران به تنهايي در كانالها ممنوع مي‌باشد.
ماده 32- ورود به كانالهاي برق بدون هماهنگي با واحد برق يا مسؤول برق به هر عنوان ممنوع است.
ماده33- اتصال سيم‌ها به يكديگر و ترمينال‌ها بايد يك اتصال مطمئن بوده و قسمت لخت هادي برق به نحو ايمن عايق بندي گردد.
ماده 34- كليدهاي روشنايي بايد در محلي نصب گردد كه شخص براي روشن كردن چراغ، در معرض تماس احتمالي با قسمت‌هاي برق‌دار يا قسمت‌هاي متحرك تجهيزات ديگر قرار نگيرد.
ماده35- بكار بردن سيم‌هاي برق خارج از استاندارد رنگ سيم‌ها اكيداً ممنوع است.
رنگ سيم فاز: قرمز يا مشكي يا قهوه‌اي
رنگ سيم نول: آبي
رنگ سيم اتصال به زمين: زرد، سبز يا تركيب زرد و سبز
ماده 36- كليه سيم‌ها و كابل‌هاي برق بايد به لحاظ نوع، رنگ، جنس و سطح مقطع به گونه‌اي انتخاب شود كه كاربرد آن به سادگي قابل تشخيص باشد.
ماده 37- تجهيزات سيستم اتصال به زمين نبايد براي اهداف ديگر بكار گرفته شوند.
اسلاید 9 :
ماده 38- استفاده از سيم ارت به جاي سيم نول و بلعكس تحت هر شرايطي ممنوع است.
ماده 39- قطع كننده مدار نوع دستگيره‌اي بايد روي تابلو كليدها عمودي نصب شده و در وضعيت ON دستگيره در موقعيت بالا باشد.
ماده 40- حصارها و بدنه فلزي تجهيزات الكتريكي بايد اتصال به زمين موُثر داشته باشند.
ماده 41- كليه اجزاي فلزي سيمكشي و نيز سپر (شيلد) حفاظ‌هاي فلزي كابل‌ها بايد اتصال زمين موثر داشته باشد.
ماده 42- عبور هرگونه سيم از داخل كانالهاي مخصوص تهويه و كانالهاي خروج ذرات گرد و غبار يا بخارات قابل اشتعال ممنوع است.
ماده 43- استفاده از سيم‌كشي‌هاي موقت در كارگاه‌هاي ساختماني، با رعايت اصول ايمني و صرفاً در زمان تخريب، ساخت، تعميرات مجاز است و بلافاصله پس از اتمام كار بايستي كليه سيم‌كشي‌هاي موقت جمع‌آوري شود.
ماده 44- سيم‌كشي‌هاي موقت بايد در ارتفاع مناسبي نصب و يا به روش مطمئن ديگري استقاده شود تا از تماس تصادفي افراد و تجهيزات با آنها جلوگيري گردد.
ماده 45- سيم‌كشي‌هاي موقت در مدارهاي فشار ضعيف براي محل‌هاي عبور و مرور بايد حداقل 3 متر ارتفاع داشته باشد.
ماده 46- كليه سيم‌ها و كابل‌هاي نصب شده در ارتفاع، سقف وديوارها بايد در فواصل مناسبي تثبيت شوند تا از آويزان شدن آنها جلوگيري شود.
ماده 47- كليه چراغ‌هاي مورد استفاده براي روشنايي موقت بايد در برابر تماس اشياء و افراد و شكستن حفاظت شوند.
ماده 48- پريزهاي مورد استفاده در مدارهاي سيمكشي موقت بايد از نوع ارت‌دار بوده و به سيستم اتصال به زمين مطمئن و موُثر وصل شوند.
ماده 49- بدنه فلزي تابلوهاي برق بايستي مجهز به سيستم اتصال به زمين بوده و در قفل‌دار داشته باشد و پيرامون آنها كفپوش ياسكوي عايق موُثرنصب گردد.
ماده 50- براي دسترسي آسان و ايمن به كليه قسمت‌هاي تابلوهاي برق با عرض زياد، بايد در جهت‌هاي مختلف، درهايي باشد كه از تماس تصادفي جلوگيري شود.
ماده 51- براي جلوگيري از صدمه ديدن كابل‌ها در اثر ساييده شدن به لبه‌هاي تيز ورودي به تابلوها، جعبه تقسيم‌ها و دستگاه‌ها بايد از كلمپ‌هاي لاستيكي استفاده شود.
ماده 52- در كليد هاي چاقويي، جريان ورودي بايد به پايه ثابت وصل شده و تيغه‌هاي متحرك همواره به جريان برگشتي فاز متصل باشد، به نحوي كه هيچ‌گاه در حالت باز تيغه‌ها برق‌دار نباشد.
ماده 53- كليدهاي چاقويي بايد به صورت عمودي نصب شود، به نحوي كه پايه متحرك در سمت پايين باشد.
ماده 54- از سيم‌هاي رابط نبايد به عنوان سيمكشي دايم استفاده نمود.
ماده 55- عبور سيم‌هاي رابط از زير كفپوش‌ها و محل‌هايي كه احتمال ساييدگي، ضربه، بريدگي و معيوب شدن آنها وجود دارد، ممنوع است.
ماده 56- سيم‌هاي رابط نبايد در معرض صدمات ناشي از تماس با لبه‌هاي در و پنجره و بست‌ها قرار گيرد.
ماده 57- سيم‌هاي رابط بايد پيوسته و يك تكه باشند.
ماده 58- سيم‌هاي رابط بايد توسط تجهيزات ايمن نظير دوشاخه و سه‌شاخه به وسايل و پريز‌ها متصل گرديده و احتمال كشيدگي سيم نيز وجود نداشته باشد.
ماده 59- لامپ‌هاي مخصوص روشنايي محوطه بيروني كارگاه‌ها بايد پايين‌تر از هادي‌هاي برق‌دار، ترانسفورماتورها يا تجهيزات و خطوط برق‌دار رعايت گردد.
ماده 60- در كارگاه‌هايي كه استفاده از وسايل سيار الكتريكي ضروري است، بايد به تعداد كافي پريز ثابت در نقاط مناسبي كه دسترسي آسان و ايمن به آنها ميسر باشد، تعبيه شود.
اسلاید 10 :
ماده 61- تجهيزات الكتريكي كه براي خنك كردن آنها از جريان طبيعي هوا و اصول همرفت استفاده مي‌شود، بايد طوري نصب شوند كه ديوارها يا تجهيزات مجاور مانع عبور جريان هوا از قسمت‌هاي مذكور نشوند.
ماده 62- بايد بين ديواره‌هاي مجاور، پايين و بالاي تجهيزات الكتريكي فضاي كافي براي جابه‌جايي هوا وجود داشته باشد.
ماده 63- دستگاه‌هاي الكتريكي سيار بايد داراي دسته‌هايي از جنس عايق باشند.
ماده 64- تجهيزات الكتريكي بايد داراي يك صفحه مشخصات (پلاك) قابل روُيت باشند كه نام توليد كننده، علامت تجاري يا علايم تشريحي ديگر مانند نوع، اندازه، ولتاژ، ظرفيت جريان و ساير مشخصات نامي در آن درج شده باشد.
ماده 65- همه وسايل قطع كننده مدارها يا موتورهاي الكتريكي بايد داراي پلاك مخصوص بوده به گونه‌اي كه مشخص شود هر يك از آنها مربوط به كدام دستگاه است.
ماده 66- قرار دادن هرگونه مواد و اشياء و همچنين استراحت افراد حتي به صورت موقت در محل استقرار تابلوهاي برق و پست‌ها ممنوع است.
ماده 67- در جاهايي كه احتمال وارد آمدن صدمات فيزيكي به تجهيزات الكتريكي و پست‌هاي برق وجود دارد، نصب حفاظ و حصار با پايداري و مقاومت مناسب و فاصله كافي الزامي است.
ماده 68- رعايت فاصله مناسب براي محل استقرار و استراحت افراد تا پست‌هاي برق و تجهيزات الكتريكي الزامي است.
ماده 69- قسمت‌هاي برق‌دار تجهيزات الكتريكي بايد به يكي از روش‌هاي قرار دادن در يك تابلوي مناسب و ايمن يا قرار دادن داخل يك اتاق با محفظه قفل‌دار و يا محصور كردن توسط ديوارها و يا يا جداكننده‌هاي دايمي به طوري كه از دسترس افراد متفرقه دور باشد، در برابر تماس تصادفي محافظت شوند.
ماده 70- در اطراف تجهيزات الكتريكي بايد فضاي مناسبي براي عملكرد ايمن، تعمير و نگهداري آنها وجود داشته باشد.
ماده 71- براي دسترسي به فضاي اطراف تجهيزات الكتريكي بايد حداقل يك درب ورودي مناسب كه به طرف بيرون باز شود، تعبيه گردد.
ماده 72- فضاي اطراف تجهيزات سرويس‌دهي، تابلو كليدها و مراكز كنترل بايد از روشنايي كافي برخودار باشد.
