بخشی از پاورپوینت
--- پاورپوینت شامل تصاویر میباشد ----
اسلاید 1 :
لوله پديد آورنده پرتو ايکس
بلورآناليز کننده
آشکار ساز
جمع کننده (co imator)
اسلاید 2 :
لوله پديد آورنده پرتو ايکس
وظيفه لوله پرتو ايکس پديد آوردن پرتوي با شدت زياد براي برانگيختگي همه عنصرهاي موجود در نمونه مجهول است. در دستگاه هاي مختلف XRFاز لوله هاي مختلفي استفاده مي شود که تفاوت آنها در توان استفاده شده در لوله و نوع سيستم خنک کننده مي باشد.
اسلاید 3 :
بلور آناليز کننده
بلورفلوريد سديم (NaF) بيشترين کاربرد را در اين دستگاه ها دارد زيرا اين بلور توانايي شناسايي عنصرهاي از پتاسيم تا اورانيوم را دارد.
مواد ديگري که به عنوان بلور آناليز کننده در دستگاه هاي XRFاستفاده مي شود بلور ژرمانيم است که براي شناسايي عنصرهاي از فسفر تا کلر به کار مي رود. ترکيبات پليمري نيز براي شناسايي عنصرهاي سبک مفيد ترند.
امروزه در دستگاههاي XRF براي پرهيز از جابجايي پيوسته بلور هاي آناليز کننده آنها را بر روي يک منشور چند وجهي سوار مي کنند و بدين ترتيب با چرخاندن منشور بلور مورد نظر به راحتي در برابر پرتو ايکس قرار مي گيرد.
اسلاید 4 :
آشکارساز
در دستگاه XRF از آشکارساز گازي وآشکارساز تهييجي استفاده مي شود. شکل زير تصوير واقعي و شماتيک يک آشکار ساز گازي را نشان مي دهد.
اسلاید 5 :
پرتو خروجي از لوله پديد آورنده پرتو ايکس به نمونه مي تابد و در اثر بمباران، الکترون هاي موجود در مدار داخلي اتم خارج شده و جايگزيني اين الکترون ها از مدار بالايي سبب پديد آمدن پرتو ايکس خواهد شد.
اساس اين پديده مشابه حالتي است که نمونه، توسط الکترون بمباران مي شود.
اسلاید 6 :
- پرتو ايکس خروجي از نمونه که در حقيقت پرتو مشخصه عنصرهاي موجود در نمونه مجهول است پس از عبور از جمع کننده به سوي بلورآناليزکننده هدايت مي شود.
- جمع کننده داراي چند ورقه موازي است که وظيفه جمع کردن و موازي کردن پرتو ايکس را برعهده دارد.
- هدف از قرار دادن چنين قسمتي در مسير پرتو ايکس مجبور نمودن آن به حرکت موازي و برخورد با زاويه مشخص به بلور مي باشد.
اسلاید 7 :
پرتو برخورد کننده به بلور گستره اي از طول موج است که هر کدام به يک عنصر تعلق دارد.
اگر اين گسترده به طور مستقيم به داخل آشکار ساز فرستاده شود نمي توان شدت هريک از طول موج ها را تعيين کرد پس بايد آنها را پيش از ارسال به آشکارساز توسط قسمتي، به عنوان مثال توسط يک بلور تفکيک کرد.
بلور آناليز کننده طبق رابطه براگ باعث پراش هر يک از طول موج ها در زاويه ويژه اي مي شود و پس از پراشيدن آنها را به آشکارساز مي فرستد.
پرتو ايکس قبل از اين که به آشکارساز برسد از جمع کننده ثانويه نيز عبور کرده سپس به داخل آشکارساز مي رود.
اسلاید 8 :
- آشکارسازو جمع کننده بر روي يک دايره قرار دارند و بلور در مرکز آن دايره قرار دارد.
- وظيفه آشکارساز تعيين شدت پرتو ثانويه ورودي و ارسال آن به قسمت ثبت کننده است.
اسلاید 9 :
در اين شکل پيک ها به پرتو هاي مشخصه عنصرهاي گوناگون موجود در نمونه تعلق دارد.
به طور معمول براي هر عنصر، پيک KαوKβ و براي عناصر سنگين حتي αدر شکل مشخص مي شود.
وقتي که هدف آناليز کيفي است طول موج هايي که سبب پديد آمدن پيکي در الگو مي شوند به کمک رابطه 2dsinθ=λ تعيين خواهند شد. بنابراين مي توان طول موج پرتو مشخصه را تعيين کرد.
با مراجعه به جداولي که طول موج مشخصه همه عنصرها درآن وجود دارد مي توان نوع عنصر را تعيين کرد.
اسلاید 10 :
زماني که آناليز کمي نمونه مورد نظر باشد با استفاده از شدت اندازه گيري شده براي يک طول موج و مقايسه آن با شدت دريافت شده از يک نمونه استاندارد (شاهد) مي توان درصد آن عنصر را در نمونه مشخص کرد.
براي اين منظور بايد با استفاده از نمونه هاي استاندارد که درصد مشخصي از عنصر مورد نظر را دارند، يک منحني کاليبراسيون رسم کرد و سپس با اندازه گيري شدت پرتو در نمونه مجهول و مقايسه آن با اين منحني مقدار آن عنصر را تعيين کرد.
