بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
عناوین
1 . منشأ حسادت و آثار سوء آن
2 . زمینه‌های رشد حسادت و پیشگیری از آنها
3 . نشانگان رفتاری کودک حسود
اسلاید 2 :
حسادت
یکی از شایع‌ترین واکنشی‌هایی است که از حدود دو سالگی آغاز می‌شود و با رشد کودک، ممکن است تا بزرگ‌سالی ادامه یابد و بر طبق الگوهای مختلف فرهنگی، به صورت‌های متفاوتی جلوه‌گر شود. کودکان معمولاً دوست دارند که سعادت وخوشی‌شان حالت انحصاری داشته باشد و هیچ‌کس نتواند سعادت و خوشی را از آنها برباید. حسادت درکودک هنگامی ایجاد می‌شود که به اعتقاد وی، عاطفه یا محبتی را از دست داده باشد؛ او در این هنگام تن به حسادت می‌دهد و راه بدخواهی را برای آن کس که چنین نعمتی را از او ربوده است، در پیش می‌گیرد.
اسلاید 3 :
در الگوی حسادت، غالباً نوعی ترس نیز وجود دارد؛ زیرا حسود احساس می‌کند که دیگری عاطفه شخص مورد علاقه او را نسبت به وی به خطر انداخته است و یا مقامی را که او انتظار رسیدن به آن را داشته، دیگری احراز کرده است. بنابراین، موقعیتی که حسادت را برمی‌انگیزد، غالباً یک موقعیت اجتماعی است. پس حسود کسی است که از داشتن نعمتی برای شخصی ناراحت است وآرزوی ازبین رفتن آن را دارد. اگر حسادت بیش از حد باشد، مانند اضطراب جنبة مرضی پیدا می‌کند و در سازگاری کودک اختلال ایجاد می‌نماید.
اسلاید 4 :
منشأ حسادت احساس این خطر است که موقعیت کودک در اثر نفوذ دیگری به خطر افتاده و دیگر نمی‌تواند آن موقعیت قبلی را داشته باشد. علاقه مفرط به خود و برتری جویی و استفاده انحصاری از مهر و محبت، او را به این امر می‌کشاند و این علاقه به حدی است که او تاب مقاومت ندارد. گمان می‌کند دنیا برای او دیگر به پایان رسیده و نمی‌تواند ادامه زندگی دهد.
اسلاید 5 :
üعلل حسادت و ماهیت آن بیش از وراثت به تربیت فرد بستگی دارد، که به هر حال به آزردگی وناسازگاری فرد حسود می‌انجامد و در موارد جدی‌تر به واکنش‌های ناسازگارانه فرد مورد حسادت نیز منتهی می‌شود. حسود، فرد مورد حسادت واقع شده را هدف خشم و غضب خود قرار می‌دهد؛ چنانکه از امام علی(علیه‌السّلام) نقل شده است: «حسود نسبت به کسی که هیچ گناهی ندارد خشمگین می‌شود و تنها خطای او برخورداری از نعمتی است که حسود از آن محروم میباشد.»
اسلاید 6 :
حسادت نه‌تنها موجب می‌شود که دیگران مورد اذیت و آزار قرار گیرند؛ بلکه برای خود فرد نیز آثار نامطلوب جسمی، روحی، روانی و معنوی دارد. نمونه‌هایی از آن آثار عبارتند از:
الف) از دست دادن سلامت جسمی: امام علی(علیه‌السّلام) می‌فرماید: «شگفتا که حسودان از سلامتی جسم خود غافل مانده‌اند!»
بدن این‌گونه افراد به تدریج ضعیف شده و در مقابل انواع میکروب‌ها و ویروس‌ها نمی‌تواند مقاومت کند، لذا در معرض ابتلا به عنواع بیماری‌های قرار می‌گیرند.از این رو حضرت(ع) همچنین می‌فرماید: «حسادت بدن را ذوب می‌کند.»
اسلاید 7 :
ب) از دست دادن آرامش روانی: امیرالمؤمنین(علیه‌السّلام) می‌فرماید: «حسادت، فرد را از آسایش روانی محروم می‌گرداند.»
با از دست دادن آرامش روانی اضطراب جایگزین آن می‌گردد، که خود عامل بسیاری از اختلالات و بیماری‌های روانی می‌شود. در صورت تثبیت حسادت در دوران خردسالی، فرد به تدریج افسرده و منزوی شده و دوستان خود را از دست می‌دهد. این‌گونه افراد از زندگی ناامید شده و نمی‌توانند از آن لذت ببرند؛ لذا حضرت(ع) می‌فرماید: «حسود از زندگی خود کمتر لذت می‌برد.»
ج) تضعیف ایمان: امام باقر(علیه‌السّلام) می‌فرماید: «حسادت ایمان را می‌خورد، همان‌گونه که آتش هیزم را نابود می‌کند.»
حسادت چون خوره به جان این‌گونه افراد افتاده، زنگار بر قلب آنها می‌نهد و آنها را به انواع گناهان و رذایل اخلاقی چون بددلی، بدگویی و غیبت، کینه‌توزی و دشمنی و ... مبتلا می‌گرداند. امام علی(علیه‌السّلام) در این باره می‌فرماید: «حسد، سرآمد رذیلت‌هاست.» از این رو، باید با به کارگیری شیوه‌های اخلاقی و علمی، از بروز آن جلوگیری کرده؛ در صورت شکل‌گیری، ریشه‌های آن از همان دوران خردسالی خشکانده شود.
اسلاید 8 :
زمینه‌های رشد حسادت و پیشگیری از آنها
الف ـ شرایط خانواده و تفاوت‌های فردی
رقابت و چشم هم چشمی یکی از فرزندان نسبت به سایر خواهران و برادران، یکی از زمینه‌های مساعد و عمده رشد حسادت در کودکان است و والدین آن را طبیعی و تقریباً غیر قابل اجتناب می‌دانند. با توجه به چنین شرایطی، می‌توان گفت:
اولین فرزند نسبت به کودکان بعدی حسادت بیشتری از خود نشان می‌دهد؛ زیرا او مدت‌ها تمام محبت و مواظبت پدر و مادر را به خود اختصاص داده بود. ولی با تولد فرزند دوم، این فرصت از او گرفته می‌شود و همین موجب تحریک حسادت او نسبت به او می‌گردد.
در میان کودکانی که تفاوت سنّی آنان بین 18 ـ 42 ماه است، بیش از سایر کودکان زمینه حسادت وجود دارد. بچه خردسال به هر مزیتی که طفل بزرگ از آن برخوردار است، حسادت می‌ورزد و بچه بزرگ‌تر از محبت و مواظبتی که به بچه کوچک‌تر می‌شود، بدش می آید.
اسلاید 9 :
حسادت دو نقطة اوج دارد، در 3 سالگی و دقیقاً قبل از بلوغ حدود 11 سالگی؛ پس در این سنین باید مواظبت بیشتری از فرزندان کرد.
در خانواده‌های 2 یا 3 فرزندی، بیش از خانواده‌های پرجمعیت حسادت وجود دارد.
در دختران بیش از پسران حسادت دیده می‌شود و از هر سه بچه حسود، دوتایشان دخترند.
5. در محیط‌های خانوادگی، که والدین شیوه منظّم و ثابتی در تربیت کودک خود ندارند و برخوردشان بی‌ثبات و متغیر است، بیش از سایر خانواده‌ها، رفتارهای حسادت آمیز مشاهده می‌شود.
6. والدینی که به فرزندان خود توجه افراطی دارند و شدیداً نگران و مواظب آنها هستند، بیش از والدینی که به کودکان خود توجه کم‌تری دارند با مشکل حسادت کودکان شان روبه رو هستند؛ زیرا این فرزندان بیشتر اوقات با کودکانی که پیشرفت تحصیلی و ... دارند، مقایسه می‌شوند و این موجب برانگیخته شدن حسادت نسبت به آنها می‌شود.
اسلاید 10 :
ب ـ برخوردهای تبعیض آمیز
به طور کلی، «امتیاز و تبعیض» حسادت را به دنبال دارد. کسی که نسبت به دیگری از امتیاز ویژه‌ای برخوردار است در معرض حسادت دیگران قرار می‌گیرد؛ چنانکه در حدیثی از امام علی(علیه‌السّلام) آمده است: « هر شخصِ دارای امتیاز و رتبه شایسته، مورد حسادت واقع می‌شود.»[11] پس والدین و مربیان مدرسه باید از بروز حسادت به سبب امتیازات برخی کودکان و نوجوانان ـ که ناخوداگاه به آنها توجه بیشتری می‌کنند ـ مواظبت کنند.
x برخی از پدران و مادران به دلایل گوناگون، بعضی از فرزندان را بر خواهران و برادران خود ترجیح داده، مورد توجه و محبت بیشتری قرار میدهند؛ چنانکه گاهی جنسیّت فرزندان عامل تبعیض می‌گردد، به طوری که مادران معمولاً با پسران خود صمیمی بوده و پدران بیش‌ترین محبت خود را متوجه دختران می‌نمایند. در نتیجه، فرزندی که از طرف یکی از والدین محبت و ملاطفت کم‌تری دریافت می‌کند و شاهد رفتاری غیرعادلانه است، نسبت به فرزند دیگر حسادت می‌ورزد و از وی متنفّر می‌شود.
x همچنین زمانی که والدین بیش‌ترین تماس و نوازش خود را با تولد نوزاد جدید به وی اختصاص میدهند، سایر فرزندان احساس می‌کنند که این نوزاد سبب بی‌مهری و فراموشی آنان گردیده است. در نتیجه، به وی حسادت می‌ورزند.
