بخشی از پاورپوینت
--- پاورپوینت شامل تصاویر میباشد ----
اسلاید 1 :
مقدمه
همانگونه که اشاره شد از روزهای نخست در کنار شیوه مرسوم ترتیبی شیوه دیگری در تفسیر ظهور یافت که فراشمولی نبود و تنها بخشهایی از آیات قرآنی را مورد نظر قرار می داد به عبارتی دیگر اینگونه تفسیر تنها به موضوعات مطرح شده در قرآن توجه نموده و به تفسیر و تبیین و دسته بندی و جمع آن پرداخته است ؛ و لذا ان را تفسیر موضوعی نام نهاده اند و جز به مسائل دینی- در دو بعد معارف و احکام- و مسائل اجتماعی ، سیاسی و اخلاقی (در دو بعد نظری و عملی ) به دیگر ابعاد که جنبه لفظی دارند نپرداخته است .در حقیقت تفسیر موضوعی تنها در رساندن پیا م های قرآن کوشیده و به جنبه های فنیآن چندان کاری نداشته است ، مگر تا اندازه ای که به موضوع بحث مربوط بوده است این روش بویژه امروزه یک ضرورتبه شمار می رودزیراجهان امروز در انتظار آن است که پیام های قرآن را دریافت کند و تشنه بدست آوردن مسائل مطرح شده در این کتاب آسمانی است ؛ تا ببیند چه گوهر های تابناکی را برای بشریت و برای ابدیت به ارمغان آورده و کدام دریچه های سعادت را برای همیشه به روی انسانها باز کرده است ؟
اسلاید 2 :
تفسیر موضوعی دو گونه می تواند باشد : یکی آنکه نخست یکایک مسائل مطرح شده در قرآن را بیرون آورند و سپس آیات مربوط به هر یک را جدا و در یکجا گرد آورده و با در نظر گرفتن مجموع آن آیات موضوع را بررسی کنند لذا مسائل بر گرفته از قرآن دسته بندی شده با نظمی طبیعی و به ترتیب مورد بحث قرار می گیرند .
در حقیقت این گونه تفسیر موضوعی پای سخن قرآن نشستن و گوش فرا دادن به آن است تا خود برای ما سخن گوید و پیام خود را برساند ؛ و نقش ما تنها ثبت و ضبط پیامهای دریافتی از قرآن است .
اسلاید 3 :
روش دیگر آنکه مسایل را از متن واقعیت دریافت می کنیم و نیازهای واقع در متن حیات را بررسی و گرد آوری می کنیم ؛ سپس پاسخ آنها را از قرآن جستجو می کنیم
اسلاید 4 :
این شیوه درست همان است که مولا امیر مومنان (ع) دستور فرموده اند : « ذلک القرآن فاستنطقوه و لن ینطق ؛ ولکن اُخبرکم عنه ، الآ انَّ فیه علم ما یأتی و الحدیث عن الماضی و دواء دائکم و نظم ما بینکم » این قرآن است که در اختیار شماست ؛ او را به سخن آورید ؛ او خود سخن نمی گوید . همانا به شما خبر می دهم که در قرآن ، دانستنی ها برای آینده فراوان است و از گذشته نیز تجربه ها می آموزد ؛ درمان دردهای شما همواره در آن موجود و راه به هم پیوستن گسسته ها در آن مشهود است کنایه از اینکه پاسخگوی تمامی نیازها و برای همیشه است .
نهج البلاغه ،خطبه ی 158
اسلاید 5 :
مقصود از « استنطاق » تعمق و تدبر در گفته های قرآن است که با کنار هم گذاردن آیات مربوط ، آنچه در حالت پراکنده ، گویا نبود ، گویا می شود . آن حضرت می فرماید : « و ینطق بعضه ببعض و یشهد بعضه علی بعض » برخی آیات که خود بتنهایی گویا نیستند با قرار گرفتن کنار آیات متناسب و مرتبط ، گویا می شوند ؛ و برخی بر برخی گواه خواهد بود تا مفادشان بخوبی روشن و هویدا گردد.
نهج البلاغه ،خطبه ی133
اسلاید 6 :
"ویزگی های تفسیر موضوعی"
والایی در هدف
ژرف نگری
نقش اثباتی
اسلاید 7 :
"والایی در هدف"
هدف در تفسیر ترتیبی فهم معانی قرآن است ، در این تفسیر ، مفسر ، در برابر
هر آیه نشسته می کوشد تا به مدلول آن پی ببرد ، با قطع نظر از آنکه آن مفهوم مور
د نیاز مخاطب یا پاسخگوی نیاز روز باشدیا نباشد .برخلاف تفسیر موضوعی که سعی دارد
به دیدگاههای قرآن در مسائل مورد نیاز دست یابد و به عنوان نظریات وحیانی
به مخاطبان عرضه دارد . بدیهی استکه این هدف از ارزش والایی برخوردار است .
اسلاید 8 :
"ژرف نگری "
در تفسیر ترتیبی،با توجه به گسترة وسیع آیات و ابعاد مختلف آنها،مباحث متنوع و دامنه داری مطرح
می گردد که چون فراگیرند و بایستی سراسر قرآن را پوشش دهند،در حقیقت،در آنها بحر طویلی مطرح
است و نمی توان چندان درنگ و تعمّق نمود.بر خلاف تفسیر موضوعی که درباره یک یا چند موضوع
مرتبط با هم به بحث می نشیند و شتاب ندارد و نمی خواهد هر چه زودتر به انتهای قرآن برسد؛زیرا
چنین تعهّدی ندارد و تا هر جا که شرایط فراهم بود پیش می رود.بنابراین، در تفسیر ترتیبی گرچه
فراگیر است ، علوم و معارف قرآنی به طور اجمال و احیاناً سطحی مورد بحث قرار می گیرد ؛
اما در تفسیر موضوعی ، ژرف نگری و عمق اندیشه حکمفرماست . بنابر این موضوع تفسیر ،
به شیوه ترتیبی ، موضوعی وسیع ولی تا اندازه ای سطحی است و در تفسیر موضوعی محدود اما
عمیق است .
اسلاید 9 :
"نقش اثباتی "
؛ در تفسیر ترتیبی مفسر در نقش مخاطبی ساده که پیش روی استاد زانو زده است ،
تنها مستمع و شنونده است و بدون هیچ پیش فرضی آنچه را قرآن می گوید می شنود ؛
قرآن اعطا می کند و مفسر می پذیرد ؛ اما در تفسیر موضوعی مفسر تنها شنونده نیست ؛
بلکه در نقش یک همسخن و هم بحث با قرآن سخن می گوید و با آن محاوره می کند ؛
مفسر از قرآن می پرسد و قرآن پاسخ می دهد . موضوع فرضیه ها را بر قرآن عرضه می کند
و نظر قرآن را درباره آنها جویا می شود و پس از پاسخ اولیه ، دوباره آن را مطرح می کند
و پاسخ دیگر می طلبد و - به تعبیر دیگر – مفسر موضوعی ، قرآن را به استنطاق می کشد
تا موضوع کاملاً روشن شود (مفسر فعال است نه فقط منفعل ع غ )
اسلاید 10 :
"تذکر"
اساسی ترین شرط در تدوین تفسیر موضوعی ،
تنها به قرآن رجوع کردن و تدبر و از دیدگاههای آن با خبر شدن است .
