بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
تجهيزات مبارزه با حريق
تجهيزات مبارزه با حريق در روي كشتي ها عمدتاٌ شامل موارد زير مي باشند.
1- سيستم هاي ثابت اطفاء حريق
2- سيستم پمپ ها و لوله كشي اطفاء حريق (FIRE MAIN)
3- كپسولهاي پرتابل آتش نشاني
4- تجهيزات انفرادي و تجهيزات متفرقه
5- سيستم هاي آلارم(كه در فصل 6 اين جزوه تشريح شده است)
در اين بخش بطور خلاصه به تشريح ايمني تجهيزات پرداخته مي شود.
1- سيستم هاي اطفاء حريق ثابت
در حاليكه كپسولهاي سيار آتش نشاني بعنوان كمك اوليه و بمنظور اطفاء حريق كوچك در نطفه بكار رفته و پمپ ها و لوله كشي و فايرهايدرانت هاي موجود كشتي ها براي برخي از آتش ها(مثل آتش سوزي تجهيزات برقي و سوخت و روغن ) كاربرد مناسب ندارند. لذا نيزا به سيستم هاي مؤثرتر مي باشد كه بتوانند در بخشهاي حساسي مثل موتورخانه، پمپ خانه، برخي انبارها و انبار رنگ، آشپزخانه امثالهم آتش سوزي هاي عمده را مهار و خاموش نمايند.
اسلاید 2 :
برابر مقررات سولاس آتش سوزي كليه كشتيهاي بالاتر از 500 تان ناخالص و كشتي هاي مسافر بري با 36 مسافر به بالا بايستي مجهز به نوعي از اينگونه سيستم هاي ثابت اطفاء حريق موتورخانه باشند. برابر مقررات كشورهاي مختلف كشتي هاي كوچكتر و ماهيگيري نيز اكثراٌ مجهز به نوعي سيستم ثابت ميگردند.
در حال حاضر انواع سيستم هاي ثابت اطفاء حريق بشرح زير مي باشند.
1- سيستم هاي ثابت فوم(شاملHIGH.AND MEDIUM EXPANSION)
2- سيستم هاي خاموش كننده آب (شامل اسپرينكلر، اسپري، فلادينگ)
3- سيستم هاي خاموش كننده با بخار(عمدتاٌ براي انبارهاي رنگ)
4- سيستم ثابت پودر خشك(عمدتاٌ براي كشتي هاي گاز بر)
5- سيستم هاي ثابت CO2 بصورت BULK در درجه و فشار پائين نگهداري ميشود)
6- سيستم هاي ثابت CO2 فشار بالا(CO2 رد سيلندرهاي 30 تا 45 كيلوئي به تعداد مورد نياز نگهداري ميشود)
7- سيستم هاي ثابت هالون
اسلاید 3 :
در سالهاي اخير سيستمهاي جديد بخصوص در رابطه با جايگزيني سيستم هالون ساخته شده اند(مثل FM200، هالوترون) ولي هنوز تعداد قابل ملاحظه در كشتي ها نصب نشده است.
از تمام سيستم هاي فوق بدون شك سيستم هاي CO2 فشار بالا متداولترين بوده و هنوز بدلائل عديده (ازجمله قيمت نسبتاٌ مناسب، عدم آلودگي محيط زيست ارزاني سرويس و جايگزيني گاز، سهولت در تهيه گازCO2 در كليه بنادر جهان، مؤثر و ساده بودن) اين سيستم ها در كشتي ها مورد بهره برداري قرار ميگيرد. هم اكنون بيش از 90% كشتي هاي تحت پرچم ايران به اينگونه سيستم ها مجهز مي باشند و حتي كشتي هاي مجهز به سيستم ثابت هالون، بر غم مزيت هاي نسبي هالون بعلت آثار سوء زيست محيطي بتدريج از رده خارج شده و با حتمال قوي اكثراٌ با سيستم CO2 جايگزين ميشوند(آخرين مهلت جايگزيني سالهاي 2004 تا 2005 مي باشد)
از اينرو در اين بخش سيستم ثابت CO2 بشرح زير مورد بررسي قرار ميگيرد.
اسلاید 4 :
الف- بخشهاي مختلف سيستم ثابت CO2 فشار بالا معمولاٌ عبارتند از:
- سيلندرهاي دي اكسيد كربن(CO2)
- سيستم عمل كننده
- سيستم هشدار دهنده
-لوله كشي، منيفولد، نازل ها
ب- مهمترين و عمدع ترين بخش سيستم سيلندرهاي CO2 مي باشد.
سيلندرها معمولاٌ ظرفيت 45 كيلوCO2( در برخي موارد نادر 30 كيلوئي نيز استفاده ميشود)
داشته مجهز به يك شير تخليه است كهش يرها بستگي به نوع سيست يا با فشار گاز پايلوت عمل ميكنند و يا كشيده شده كابل( ياسيم)، عمل كننده شيرها معمولاٌ مجهز به يك اهرم دستي هستند تا در صورت عمل نكردن سيستم،CO2 بصورت دستي آزاد شود.
تعداد سيلندرها(در حقيقت مقدارCO2) بستگي به حج فضاي اماكن تحت حفاظت دارد. يك كيلوگرم از CO2 براي 56/0 متر مكعب فضا لازم است.
براي برخي انبارها بستگي به نوع محموله ميزان بيشتري از اين مقدار لازم است.
اسلاید 5 :
بطور ميانگين در كشتيهاي باري معمولاٌ بين 100 تا 200 سيلندر نصب ميشوند ولي براي كشتي هاي بزرگتر مثل تانكرهاي بزرگ اين تعداد به 600 عدد ميرسد.
پ- گاز CO2(دس اكسيد كربن)
بدليل استفاده وسيع از اين ماده در كشتي ها بخصوص در سيستم هاي ثابت و سيار اطفاء حريق، خواص و خطرات احتمالي آن در اين بخص بصورت مفصل تر تشرح ميشود.
-دي اكسيد كربن5/1 برابر از هوا سنگين تر است.
اين ماده در سيلندرها(قبل از تخليه) تحت فشار بصورت مايع مي باشد بلافاصله پس از تخليه(به محيط تحت حفاظت) بسرعت منبسط شده و ابتدا بشكل ابري برقي بوده كه ضمن خنك كردن محيط تبديل به گاز ميشود.
در فشار و حرارت نرمال نسبت انبساط CO2 از حالت مايع(تحت فشار) به گاز(پراكنده شده در محيط تحت حفاظت) 450 برابر مي باشد.
-دي اكسيد كربن، گاز است خنثب كه غلظت آن حدوداٌ 50 درصد بيشتر از غلظت هوا مي باشد. در حرارت و فشار نرمال، دي اكسيد كربن بدذون رنگ و بدون بو مي باشد.
-- گاز دي اكسيد كربن را بخاطر خاصيت عايق بودن مي تاوان در تمامي دستگاههاي برقي فعال مورد استفاده قرار دارد.
اسلاید 6 :
- دي اكسيد كربن بخاطر خاصيت نفوذپذيري خود قادر است به تمام محلهاي غير قابل دسترسي نيز نفوذر نمايد.
- دي اكسيد كربن را مي توان با فشار خود گاز از طريق شيرها، لوله ها و نازل ها تخليه نمود و احتياج به يك سيستم جهت انجام اين كار ندارد.
- مهمترين عامل خاموش كنندگي CO2 ، كاهش ميزان اكسيژن در محيط مي باشد.
گاز دي اكسيد كربن قادر است مقدار اكسيژن موجود در محيط را تقليل داده بحديكه امكان احتراق وجود نداشته باشد. در حقيقت گاز دي اكسيد كربن مقدار اكسيژن محيط را از 21 درصد به حدود 15 درصد تقليل مي دهد در اين حالت تقريباٌ اكثر حريقهاي سطحي خاموش مي گردد ولي براي خاموش كردن بعضي از حريق ها(حريق هاي عميق) مي بايستي مقدار اكسيژن از اين مقدار نيز پايين تر باشد، براي مثال در مورد انبار پنبه ميزان اكسيژن بايستي به حدود8 درصد برسد تا اطفاء حريق مؤثر باشد.
- گاز CO2 اگر چه يك گاز سمي و خطرناك نيست اما تجربه نشان داده است كه غلظت 4-3 درصد آن در هوا باعث مي گردد كع تنفس شخص سريع تر شود، غلظت 5-4 درصد آن انسان را دچار سرگيچه نمايد، غلظت 9 درصد آن تنگي تنفس شديد را بدنبال داشته و غلظت 20 درصد آن باعث مرگ انسان شود( در صورتيكه ظرفغ مدت 20 تا 30 دقيقه شخص را به هواي آزاد منتقل ننمايد)
اسلاید 7 :
- براي خاموش شدن يك حريق مقدار غلظت دي اكسيد كربن در هواي محل حريق مي بايستي حداقل 35 درصد باشد.
- تجربه نشان داده است هنگاميكه يك نفر از محيطي كه در آن CO2 ثابت تخليه گرديده، بطور صحيح به هواي ازاد انتقال يابد كاملاٌ نجات يافته و هيچگونه اثات دائمي بيماري در او باقي نمي ماند.
ت- سيستم عمل كننده سيلندرهاي CO2:
انواع سيستم ها عمل كننده در كشتي هاي مختلف وجود دارد كه متداول ترين دو نوع سيستم زير است.
- سيستم پايلوت كه در اينگونه سيستم ها تعدادي سيلندر(مشابه سيلندرهاي اصلي) بعنوان پايلوت عمل ميكنند.(مثلاٌ حدود 6 سيلندر). شير اين پايلوت ها توسط فشار گاز كپسولهاي كوچك CO2(كه در جعبه كنترل قرار گرفته) باز شده و فشار گاز حاصل از اين 6 سيلندر باعث عمل كردن و باز شدن شيرهاي پايلوتي كليه سيلندرها ميگردد و CO2 اصلي تخليه ميگردد. در بعضي از سيستم ها بجاي كپسولهاي كوچك CO2، سيم با دستگيره(PULL WIRE) نصب شده كه همزان هر 6 سيلندر پايلوت را باز مي نمايند. بايد توجه داشت تخليه CO2 در ENG ROOM موتورخانه بصورت(GANG RELEASE) يا تخليه كلي صورت ميگيرد.
اسلاید 8 :
در صورتيكه تخليه در انبارهاي كارگو بوسيله دستي و با توجه به دستورالعمل مربوطه نصب شده در CO2 ROOM از طريق (3WAY V/V) و با انتخاب والو مربوط بهر انبار صورت ميگيرد.
- سيستم هاي مكانيكي(WIRE PULL)
در اينگونه سيستم ها شيرهاي سيلندرها نيوماتيك نبوده و بصورت مكانيكي با كشيده شدن يك اهرم عمل ميكند.
اهرم هاي هر سري (GANG) سيلندر به يك عمل كننده مكانيكي و يا نيوماتيك از طريق (PULL WIRE) متصل شده اند با عمل كردن اين مكانيزم اهرم ها كشيده شده و شيرها باز و CO2 تخليه ميگردد در برخي از سيستم هاي كوچك تر و ساده تر فقط با كشيدن يك يا چند(PULL WIRE) شير مكانيكي سيلندرها عمل ميكنند و CO2 تخليه ميشود.
جعبه كنترل و عمل كننده سيستم معمولاٌ در خارج از اطاق CO2، روي دك ازاد و در محل قابل دسترسي و مناسب نصب شده و در بسياري از كشتي ها جعبه كنترل اضافه (REPEATER) در ورودي موتورخانه نيز نصب شده اند.
اسلاید 9 :
ت- هشدار دهنده
كليه جعبه هاي كنترل طوري طراحي شده اند كه بمحض باز شدن، با عمل كردن ميكروسويچهائي، اولاٌ آلارم CO2 در موتورخانه بصدار در مي آيد(تا خدمه از موتورخانه شوند) و ثانياٌ فن هاي موتورخانه خاموش گردند.
ث- در كليه سيستم ثابت CO2، خرويج سيلندرها به يك منيفولد وصل شده اند(معمولاٌ از طريق شيرهاي يك طرفه) و خروجي منيفولد از طريق يك شير اصلي تخليه به لوله كشي مربوط به اماكن تحت حفاظت(موتورخانه انبار و غيره) متصل شده است.
براي اماكني كه داراي خدمه مي باشد، شير تخليه فرمان را از جعبه كنترل ميگيريد.
ولي با تاخير يك تا دو دقيقه بطوريكه خدمه فرصت خروج از موتورخانه را داشته باشند.
البته در سيستم هاي مختلف روش هاي مختلف براي ايجاد اين تاحير وجود دارد در سيستم هاي قديمي تر شير اصلي خروجي به موتورخانه بصورت مكانيكي باز ميشوند ولي طوري طراحي شده كه عمل بازكردنيك تا دو دقيقه زمان ببرد.
پس از شير تخليه اصلي گاز CO2 از طريق لوله كشي به قسمتهاي مختلف موتورخانه (يا انبار) هدايت شده و از طريق نازل هاي نصب شده در انتهاي لوله كشي ها به فضاي تحت حفاظت رسيده و پخش ميشوند.
تعداد نازل هاي خروجي به موتورخانه بستگي به حجم فضا دارد و معمولاٌ بين 50 تا 100 عدد براي كشتي هاي باري مي باشد.
اسلاید 10 :
2- سيستم پمپ هاي حريق(FIRE MAIN)
همانگونه كه قبلاٌ اشاره شد آب يكي از بهترين و مناسب ترين خاموش كنده ها مي باشد كه در تمامي كشتي ها بمقدار فراوان در دسترس بوده، هزينه اي در بندارد، خود بخود سمي نمي شود و در اكثر حريقها كاربرد دار.
آب ضمن برخورداري از خاصيت خنك كنندگي بالا، در آتش سوزي ها پس از بخار شدن جايگزين اكسيژن محوطه شده و بعنوان يك خفه كننده خوب عمل مي كند آب يكي از بهترين خاموش كننده هاي حريق CLASS A مي باشد. در مورد حريق CLASS B نيز درصورت استفاده صحيح(بصورت اسپري) كاربرد دارد. ولي از جمله مضرات آن اولاٌ نامناسب بوده براي آتش سوزي تجهيزات برقي روشن، ثانياٌ آثار تخريبي روي دستگاهها و سيستم ها و ثانياٌ ايجاد اشكال در تعادل كشتي در صورت استفاده زياد مي باشد.
در هر صورت پمپ هاي حريق و اب دريا عملاٌ مهمترين ابزار مبارزه با حريق در كشتي ها مي باشد. مقررات سولاس تعداد، مشخصات پمپها، لوله كشي ها، شيرآلات، شيلنگ هاي حريق و غيره را مشخص كرده كه موارد عمده بصورت خلاصه بشرح زير است:
