بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
برنامه غربالگری بيماري‌های متابوليک نوزادان در هر کشور ، بر اساس شرايط جغرافيايی ، اقتصادی ، سياسی و فرهنگی ، ويژگي‌های خاص خود را دارد و به صورت يک " سيستم " طراحی می‌شود.
اجرای بهينه و پايای برنامه مستلزم ساختارسازی دقيق است.
متولی اصلی اجرای برنامه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بوده است که اين مهم را با همکاری و مساعدت سازمان‌های ديگر ، از جمله شركت پست جمهوري اسلامي ايران ، به انجام می‌رساند.
اسلاید 2 :
اجزای تشکيل دهنده برنامه غربالگری نوزادان در كشور
برنامه غربالگری نوزادان فقط انجام يک آزمايش غربالگری نيست.
تجربه 50 ساله دنيا در رابطه با غربالگری نوزادان، منجر به تدوين يک سيستم متشکل از ادغام بسيار ظريف حداقل شش جز مختلف شده است.
آن شش جز شامل: آموزش، آزمون غربالگری، پيگيری اوليه، تشخيص، مراقبت و ارزشيابی هستند.
اسلاید 3 :
1 - آموزش
- پرسنل بهداشتی درمانی و اجرائی
- والدين
- عموم جامعه
- سياستگزاران
2 - آزمون غربالگری
- اصول نمونه‌گيری
o زمان، محل و روش دقيق نمونه‌گيری
o تجهيزات لازم
o دستورالعمل‌های علمی و اجرایی
- انتقالنمونه‌ها از مراکز نمونه‌گيری به آزمايشگاه غربالگری نوزادان در مرکز استان
- انجام آزمون غربالگری و گزارش (فراخوان) فوری موارد مشکوک و گزارش‌دهی موارد سالم توسط آزمايشگاه غربالگری نوزادان و کليه امور آزمايشگاهی
اسلاید 4 :
3 - پيگيری اوليه
- فراخوان فوری و راهنمايي والدين نوزادان با آزمايش مشکوک برای بردن نوزادان به آزمايشگاه‌های منتخب
- اخذ نمونه سرمی از وريد نوزادان مشکوک برای انجام آزمایش‌های تاییدتشخیص
- انجام آزمايش‌های تاييدتشخيص از نمونه سرمی در آزمايشگاه‌های منتخب
4 - تشخيص
- تشخيص بيماری ازطريق استفاده از نتايج آزمايش‌های تاييدتشخيص سرمی برنامه بر اساس دستورالعمل کشوری برنامه
- انجام آزمون‌های پاراکلينيکال و تصوير‌برداری مربوطه در صورت امکان
اسلاید 5 :
5 - مراقبت
- ويزيت‌های منظم و مستمر براساس دستورالعمل کشوری برنامه
- پيگيری‌های لازم براساس دستورالعمل کشوری برنامه
- مشاوره های تخصصی لازم
6 - ارزشيابی
- پايش مستمر برنامه
- ارزشیابی داخلی برنامه (Internal Evaluation)
- ارزشیابی خارجی برنامه (External Evaluation)
اسلاید 6 :
روند اجرایی برنامه کشوری غربالگری بیماری کم‌کاری تیرویید نوزادان در ايران
برنامه غربالگری در ايران با توجه به شرايط و ويژگي‌هاي خاص کشور طراحی شده و به شرح زير اجرا می‌شود:
- آموزش مادران باردار در دوران بارداری و بخصوص در سه ماهه سوم
- تشويق و راهنمايی مادران برای انجام غربالگری نوزادانشان در زمان بستري در بخش زايمان و يا در زمان مرخص شدن از بيمارستان و یا زایشگاه
- نمونه‌گيری در روزهای 5-3 تولد نوزاد در مراکز نمونه‌گيری معرفی شده به مادران و قيد شده در پمفلت ارائه شده به مادران
- نمونه‌گيری از پاشنه پاي نوزاد بر کاغذ فيلتر
- خشك كردن كاغذفيلتر حاوی لکه خونی بر اساس دستورالعمل كشوري
- ارسال کاغذفيلتر حاوی لکه خونی توسط پست پيشتاز از مراکز نمونه‌گيری به آزمايشگاه غربالگری نوزادان مستقر در مرکز استان
- سنجش غلظت TSH در نمونه خون پاشنه پا بر کاغذ فیلتر (به عنوان آزمون اوليه غربالگری) در آزمايشگاه غربالگری نوزادان
اسلاید 7 :
- فراخوان فوری موارد مشکوک
- راهنمايی والدين نوزادان مشکوک به آزمايشگاه‌های منتخب برای انجام آزمايش سرمی و تاييد ويا رد ابتلا به بيماری
- شروع سريع درمان جايگزينی با قرص لووتيروکسين توسط فوكال پوينت برنامه ويا اولين پزشک در دسترس برای نوزاد بیمار
- معرفی به پزشک فوکال پوينت شهرستانی (در صورتیکه شروع درمان توسط ايشان صورت نگرفته است)
- انجام آزمايش‌ها و اقدامات اتيولوژيک در صورت امکان (مشروط بر اينکه موجب فوت وقت و تاخير در شروع درمان بیماران نشود)
- مراقبت دراز مدت از نوزاد مبتلا بر اساس دستورالعمل کشوری
- انجام مشاوره‌های تخصصی مورد نياز مبتلايان
اسلاید 8 :
غربالگری در نوزادان بستری در بیمارستان
دقت زيادي بايد در ارتباط با نوزادان بستري در بيمارستان اعمال شود زيرا احتمال فراموش شدن غربالگري و همچنين " مثبت كاذب " بودن ويا " منفي كاذب " بودن اين نوزادان بسيار است.
اين نوزادان شانس مصرف داروهاي مختلف ، ترانسفيوژن خون و انتقال از بيمارستاني به بيمارستان ديگر را دارند كه مي‌توانند مسئله‌ساز باشند. در بعضي از موارد انجام نمونه‌گيري مجدد (از پاشنه پا) ضرورت دارد.
دستورالعمل غربالگري در نوزاداني كه در بخش NICU و يا ديگر بخش‌هاي بيمارستان بستري هستند به‌شرح زير است:
1) نمونه‌گيري نوبت اول
نمونه‌گيري از پاشنه پاي نوزاد بستري در روزهاي 5-3 تولد
2) نمونه‌گيري نوبت دوم
نمونه‌گيري از پاشنه پاي نوزاد بستري در روزهاي 14-8 تولد
اسلاید 9 :
در نوزاداني كه به‌هر علتي در بيمارستان بستري شده‌اند بايد:
در كليه نوزادان بستري شده، حتي اگر به‌صورت وريدي آزمايش‌هاي تيروييد چك شده باشند، بايد نمونه‌گيري از پاشنه پا بر كاغذ فيلتر (بر اساس دستورالعمل كشوري) انجام شده و اطلاعات مربوط به نوزاد در فايل اطلاعاتي برنامه ثبت گردد.
تبصره: مگر اينكه والدين برگه اخذ نمونه از پاشنه پاي نوزاد در مراكز نمونه‌گيري را ارايه دهند ويا با كسب اطلاع از آزمايشگاه غربالگري از انجام غربالگري اطمينان حاصل شود.
قبل از ترخيص نوزاد از بيمارستان، نمونه‌گيري از پاشنه پا انجام شده و نمونه اخذ شده در اسرع وقت به آزمايشگاه غربالگري ارسال گردد.
تبصره: مگر اينكه سن نوزاد از 72 ساعت كمتر باشد، كه دراين صورت بايد والدين كاملا" مجاب شوند كه در روز 5-3 تولد به مراكز نمونه‌گيري مراجعه نموده و نوزادشان را غربالگري كنند.
اسلاید 10 :
ليست نوزادان غربالگري شده به كارشناس برنامه داده شود.
در صورتيكه نوزاد تا هفته دوم تولد، هنوز در بيمارستان بستري باشد بايد نمونه‌گيري نوبت دوم نيز، از پاشنه پا انجام شده و نمونه اخذ شده در اسرع وقت به آزمايشگاه غربالگري ارسال گردد.
در صورتيكه نوزاد قبل از روز 8 تولد از بيمارستان مرخص شود بايد به والدين در ارتباط با انجام نمونه‌گيري نوبت دوم در سن 14-8 روز تولد نوزاد آموزش‌هاي كافي داده شود.
