بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مقدمه
امروزه نقش و کاربرد آنتولوژی در سیستم های مبتنی بر دانش بسیار قابل توجه است.
آنتولوژی بعنوان یک ابزار قدرتمند برای نمایش و بیان دانش مربوط به یک حوزه در یک قالب رسمی و قابل پردازش توسط ماشین، مطرح است.
به کمک آن می توان ارتباط بین سیستم های ناهمگون را برقرار کرد و تعامل و ارتباط متقابل بین برنامه ها، ماشینها، و سیستم های ناهمگون را بهبود داد.
اگر چه وعده آنتولوژی ها حل مشکل تعامل سیستم های ناهمگون می باشد، اما در عمل، خود آنتولوژی ها، سطحی از ناهمگونی را به سیستم اضافه می نمایند.
اسلاید 2 :
اهمیت ارزیابی آنتولوژی ها
با توجه به نقش مهم آنتولوژی در سیستم های مبتنی بر دانش، موضوع ارزیابی و نحوه بررسی کیفیت آنتولوژی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. طبیعتا اگر قرار است آنتولوژی ها بعنوان عناصر اصلی وب معنایی استفاده شوند، باید بتوان به روشی اعتبار آنها را از نظر کیفی مورد سنجش قرار داد.
در حال حاضر هیچ روش استانداردی برای ارزیابی آنتولوژی وجود ندارد و این زمینه بعنوان یک زمینه مناسب جهت کار و پژوهش مطرح می باشد.
اسلاید 3 :
روشهای اصلی ارزیابی آنتولوژی ها
- روشهای مبتنی بر مقایسه با یک مدل مرجع (golden standard)
- روش مبتنی بر application
- روشهای چند معیاره
- روش مبتنی بر افراد خبره
- ....
اسلاید 4 :
1. روشهای مبتنی بر مقایسه با یک مدل مرجع
مقایسه ی آنتولوژی مورد نظر با یک آنتولوژی یا یک منبع اطلاعاتی دیگر که بعنوان مرجع و منبع اصلی در حوزه مورد بحث شناخته شده است.
مثال: ارزیابی یک آنتولوژی مربوط به حوزه تست نرم افزار
vاگر آنتولوژی شناخته شده و مرجعی وجود داشته باشد آن را به عنوان مرجع مقایسه انتخاب می کنیم.
vاگر هم چنین آنتولوژی ای موجود نباشد منابع دیگر را مورد استفاده قرار می دهیم. مثلا یکسری مستندات رسمی و دقیق را که دانش مربوط به حوزه تست نرم افزار را بخوبی در بر گرفته است، انتخاب کرده و آنتولوژی را با آن مقایسه می نماییم.
اسلاید 5 :
مقایسه آنتولوژی با آنتولوژی
مدل مرجع: یک آنتولوژی
کار ما مقایسه آنتولوژی با آنتولوژی خواهد بود و کار ساده تر از حالت دوم است.
در این حالت می توانیم اجزای آنتولوژی اول را با آنتولوژی مرجع مقایسه نموده و هر چه تشابه این دو آنتولوژی بیشتر باشد آنتولوژی مورد بررسی به آنتولوژی مرجع نزدیکتر است و در نتیجه می توان گفت که از کیفیت بالاتری برخوردار است.
منظور از اجزای آنتولوژی، کلاسها، روابط، خصیصه ها، قیود و نمونه ها می باشند.
اسلاید 6 :
خلاصه سازی آنتولوژی (Ontology Summarization)
منظور از خلاصه سازی یک آنتولوژی، آن است که مهمترین قسمت های یک آنتولوژی را استخراج کنیم و در قالب یک آنتولوژی جدید ذخیره نماییم. بدین ترتیب با حذف جزئیات غیر ضروری، می توانیم فهم و درک آنتولوژی را ساده تر کنیم.
مساله: فرض کنید می خواهید برای یک کاربرد خاص، از آنتولوژی استفاده کنید.
ایده: در موتورهای جستجوی مخصوص، نظیر SWOOGLE، جستجو کنید و ببینید آیا در حال حاضر در زمینه مورد نظر شما، آنتولوژی آماده ای وجود دارد یا خیر.
انتخاب آنتولوژی مورد نظر ما با توجه به ارزیابی آنتولوژی های پیشنهادی موجود.
اسلاید 7 :
بررسی و ارزیابی یک نسخه ی سبک و خلاصه شده از آنتولوژی ها بدون ذکر جزئیات اضافی، کار ساده تری است.
راه حل اول: بهره گیری ازVisualizer مناسب.
امکان نمایش آنتولوژی در سطوح مختلفی از جزئیات جهت مشاهده و ارزیابی آن در سطوح مختلف برای کاربران.
مشکل: همواره نمی توان به امکانات Visualizer ها تکیه کرد. بعنوان مثال در برخی کاربردها، لازم است که یک عامل نرم افزاری، یک آنتولوژی را بررسی کند(مثلا در بحث ارزیابی و انتخاب آنتولوژی توسط عامل نرم افزاری، این مساله پیش می آید).
در این حالت بحث مشاهده بصری در مورد آن صدق نمی کند و بایستی تمهیدات دیگری را جهت بهبود مساله بیندیشیم.
اسلاید 8 :
راه حل: تهیه ی یک نسخه ی خلاصه شده از آنتولوژی ها بدون ذکر جزئیات اضافی.
اگر بجای بررسی کل آنتولوژی، یک نسخه خلاصه شده آن را مورد پردازش قرار دهد، قاعدتا کارایی بهتری حاصل خواهد شد.
بنابراین، انگیزه اصلی برای بحث خلاصه سازی آنتولوژی، همان درک و پردازش ساده تر آن، چه توسط انسان و چه توسط ماشین، می باشد.
در این زمینه کارهای بسیار کمی انجام شده است که می توان از ایده ها و نظریه های مطرح شده در زمینه خلاصه سازی متن (Text Summarizatioin) در این حیطه نیز بهره گرفت.
اسلاید 9 :
مقایسه آنتولوژی با مستندات رسمی و دقیق علمی
مدل مرجع: مجموعه ای از مستندات رسمی و دقیق علمی
باز هم به مقایسه اجزای آنتولوژی با اجزای آن مجموعه مستندات می پردازیم و هرچه تشابه بیشتری بین آنها وجود داشته باشد، کیفیت آنتولوژی بالاتر است چون دانش نمایش داده شده در آن آنتولوژی با دانش بیان شده در آن مجموعه مستندات تشابه بیشتری دارد.
مساله: محدودیت در مورد اجزای مورد مقایسه.
روش ساده آن است که منظور از اجزا، را فقط اجزای متنی بدانیم یعنی فقط لغات، عبارات و کلمات کلیدی موجود در مستندات مرجع را با نام کلاسها، روابط و خصیصه های آنتولوژی مقایسه نماییم.
به بیان دیگر در این حالت به نوعی مقایسه ما صرفا یک مقایسه در سطح syntax است و نه یک مقایسه در سطح semantic .
اسلاید 10 :
مقایسه آنتولوژی با مستندات رسمی و دقیق علمی(ادامه)
یعنی مثلا بررسی می کنیم که چنددرصد از کلمات کلیدی مستندات مرجع، در نام عناصر آنتولوژی استفاده شده است. اما نمی توانیم (یا خیلی سخت است که) بررسی کنیم چه میزان از ساختارها و روابط موجود در مستندات مرجع، در ساختار آنتولوژی ذخیره شده است.
معیارهای ارزیابی در این روش:
precision: نسبت تعداد مفاهیمی از آنتولوژی که در مرجع مورد استفاده نیز ذکر شده اند به تعداد کل مفاهیمی که در آنتولوژی موجود می باشند.
recall: نسبت تعداد مفاهیم و کلمات کلیدی موجود در مرجع مورد استفاده که در آنتولوژی هم موجود می باشند به تعداد کل مفاهیم موجود در مرجع مذکور.
