بخشی از مقاله
چکیده
در راستای رسالتی که جهت اعتلای فرهنگ غنی قرآنی در بخش پژوهشهای قرآنی بر هر کس واجب است در این پژوهش تلاش شده است با استفاده از مفاهیم و فناوریهای نوین به کشف زوایای ناپیدایاقیانوس بیانتهای قرآن کریمپرداخته شود. لذا هدف از این پژوهش قرآنی با توجه به رشد بیش از پیش هستی شناسی ها که فراتر از هوش مصنوعی می باشد ، طراحی و تدوین ساختار هستی شناسی - Ontology - قرآن کریم با استفاده از فناوری های نوین بویژه نرم افزار پروتژه در جهت اعتلای فرهنگ قرآن کریم و کشف زوایای ناپیدای این گوهر ارزشمند می باشد.
امام علی - ع - میفرماید:
"قرآن را زمانه تفسیر می کند."در برداشت از چنین روایاتی است که علامه طباطبایی هر دهه را نیازمند تفسیری جدید از قرآن دانسته اند و بدیهی است این مهم مستلزم بهره مندی از فناوری های معاصر است. با این نگرش و در پیروی از امر امام راحل - ره - با بهره گیری از فناوری های نوین و ابزار پیشرفته هوش مصنوعی و وب معنایی رایانه را در خدمت اکتشاف اطلاعات پنهان متن قرآن و جنبه هایی ناشناخته از این اصلی ترین منبع هدایت قرار داده است.
با توجه به فعالیتهای عظیم قرآنی در ترجمه چاپ و تفسیر معجزات و جنبه های ناشناخته آن هر روز زوایای ناپیدای آن مشخص میگردد.لذا رویکرد سازماندهی از دیدگاهنوین - مدیریت دانش - که همان سازماندهی محتوایی و تحلیلیمحتوایقرآن مورد بررسی و تحلیل قرار میگیرد و به دستهبندی و تعیین روابط معنایی بر اساس ویژگیهایمحتوایی آنها پرداخته می شود به گونهایکهکاربران مختلف قادر باشند این اسناد را نسبت به هر ویژگی و همچنین روابط بین آنها بازیابینمایند رویکردی جدید در کشف زوایای پنهان قرآنی است.
مقدمه
در باور ما مسلماناناعجاز علمی قرآن، از معجزات قرآنبهشمار میرودو بنا بر آیههایقرآن، خداوند نشانههای خود را در پدیدههای طبیعی به انسان نشان میدهد: "آیات خود را در دوردستها و در درون خودشان به آنان نشان خواهیم داد تا جایی که برای آنان روشن شود که این قرآن حق است" امام علی - ع - میفرماید: "قرآن را زمانه تفسیر می کند."در برداشت از چنین روایاتی است که علامه طباطبایی هر دهه را نیازمند تفسیری جدید از قرآن دانسته اند و بدیهی است این مهم مستلزم بهره مندی از فناوری های معاصر است.
قرآن کریم تنها کتاب آسمانی است که با گذشت بیش از چهارده قرن از نزول آن، از تحریف مصون مانده و تمسک بدان در کنار عترت گرامی نبی مکرم اسلام صلی االله علیه و آله، انسان را در صراط مستقیم حق، کمال و سعادت، نگه میدارد .خداوند تبارک و تعالی هر آنچه برای سعادت و کمال بشر تا روز رستاخیز لازم و ضروری بوده، در آیات و پیام های وحیانیش قرار داده تا مسلمین با تمسک به این کتاب، فرامینش را بر دیده نهاده و بدین گونه راه رسیدن به کمال و سعادت و قرب الهی را بپویند.
با وجود تلاش های گسترده و فراوان محققان و مفسران در غور در اقیانوس بیانتهای قرآن کریم، آنگونه که شایسته عظمت این کتاب الهی بوده، فعالیت نشده است و هنوز ابعاد فراوانی از آن ناشناخته باقی مانده، که نیازمند بذل توجه محققان و پژوهشگران این حوزه است.در راستای رسالتی که جهت اعتلای فرهنگ غنی قرآنیدر بخش پژوهشهای قرآنی بر هر کس واجب است در این پژوهش تلاش شده است با استفاده از مفاهیم و فناوریهای نوین به کشف زوایای ناپیدایاقیانوس بیانتهای قرآن کریم برداشته شود. امید است با مشارکت در این بخش گامی هرچند مختصر در جهت اعتلای فرهنگ قرآن کریم و کشف زوایای ناپیدای آن برداشته شود.
تعاریف هستی شناسی :
1. هستی شناسی، ابزاری معنایی است که هدف اصلی آن ایجاد تصویری از حوزه ای موضوعی شامل مفاهیم و روابط میان آن ها در آن حوزه است.
2. هستی شناسی شاخه ای از فلسفه است.
3. هستی شناسی یعنی فهم مشترک از مفاهیم و ارتباط مفاهیم با هم در قالب یک ساختار کلی - یک هستی، یک مجموعه - Shared conceptualization
4. هدف هستی شناسی مقوله بندی و رده بندی روشن و کامل - عمودی، افقی و یا شبکه ای - برای تمام موجودیت های عالم هستی است.
5. واژگانیپذیرفته شده برای بازنماییدانش که مقوله های اساسیهستی را از طریق تعریفموجودیتها، انواع آنها و نیز ارتباط میان آنها را توصیف می کند
6. برای آنتولوژی در متون هوش مصنوعی تعاریف گوناگونی می توان یافت. بسیاری از این تعاریف نیز با یکدیگر در تضاد هستند. برای اهدافی که در این راهنما به دنبال آن هستیم،
7. یک آنتولوژی - Ontology - ، توصیفی صریح و فرمال از مفاهیم یک دامنه از بحث است Classes - که گاهی اوقات Concepts نیز نامیده می شود - ، ویژگی های هر یک از این مفاهیم و صفات خاص و خصایص مختلف این مفهوم را توصیف می کنند Slots - که گاهی اوقات Roles یا Properties نیز نامیده می شود - ، محدودیت هایی روی اسلات ها Facets - که گاهی اوقات Role Restrictions نیز نامیده می شود - .
8. آنتولوژی یک واژه مشترک برای پژوهشگرانی که نیاز به " اشتراکی کردن اطلاعات" در یک حوزه و دامنه خاص دارند، تعریف می کند. این واژه نامه شامل تعاریف قابل فهم توسط ماشین ، از مفاهیم پایه یک دامنه و ارتباطات میان آنها است. در سال های اخیر ، توسعه آنتولوژی ها - به منزله یک توصیف فرمال و صریح از واژه های یک دامنه خاص و ارتباطات میان آن ها -[Gruber 93] از یک کار آزمایشگاهی در آزمایشگاه های هوش مصنوعی به یک کار در کاربردهای واقعی تبدیل شده است. آنتولوژی ها در دنیای وب مقبولیت پیدا می کنند.
