بخشی از مقاله
چکیده
آلودگی نفتی یکی از انواع آلودگی های محیط زیست است که میتواند تاثیر بسیار زیادی بر زندگی انسان و سایر موجودات زمین داشته باشد.عوامل زیادی در ایجاد آلودگی های نفتی موثر میباشد که در اکثر مواقع اعمال انسان و یا تجهیزات ساخته به دست انسان باعث ایجاد این آلودگی ها میشود.آلودگی های نفتی هر ساله باعث ایجاد هزینه های فراوان برای شرکت های نفتی و دولت های نفت خیز میگردد.این آلودگی ها به انحاء مختلف برای انسان و محیط زندگی انسان خطرناک میباشد و زمانی این خطر بیشتر نمایان میشود که آلودگی های نفتی در سطح دریاهای بسته یا نیمه بسته مانند دریای خزر و خلیج فارس ایجاد گردد.برای پیشگیری و جلوگیری از گسترش این آلودگی ها تلاش های فراوانی در سطح ملی و بین المللی انجام گرفته است که این تلاش ها تا به حال توانسته به کاهش آلودگی های نفتی در سطح بین المللی کمک نماید،اما تا رفع کامل این آلودگی ها و ایجاد توافقات ملی و منطقه ای برای جلوگیری از نشت مواد نفتی در دریا راه زیادی باقی مانده است.
کلمات کلیدی: آلودگی نفتی،حقوق بین الملل،دریا،کنوانسیون،قانون
.1 مقدمه
تا مدت های مدیدی این تصور در ذهن بشر وجود داشت که آب دریاها و اقیانو سها آنقدر گسترده است که می توان از میزان مواد آلوده کننده آن چشم پوشی نمود .اما امروزه این مسأله با توجه به اثرات مستقیم و غیرمستقیم آلودگی آب دریاها بر زندگی انسا نها بسیار جدی تر مطرح میباشد.آلودگی دریا عبار ت است از وارد کردن مواد یا انرژی به طور مستقیم یا غیر مستقیم به محیط زیست دریایی توسط انسان به طوری که اثرات زیان بخش بر منابع زنده و خطر برای سلامت انسان و اثرات زیانبار بر فعالیت های دریایی نظیر ماهیگیری و کاهش کیفیت آب دریا برای استفاده تفریحی به همراه داشته باشد.آلودگی های دریایی دارای انواع متفاوتی هستند،یکی از انواع این نوع آلودگی ها،آلودگی ناشی از نفت خام و فرآورده های نفتی است.با توجه به رقم بالای تولید نفت در دریاها و تردد بسیار زیاد تانکرها و نفت کش ها،احتمال تصادم و بروز حادثه در دریا و ایجاد آلودگی در این مناطق بسیار زیاد است. در هر صورت آلودگی ناشی ازمواد نفتی خسارات زیادی را به محیط زیست وارد می آورد.تاکنون بیش از 3میلیون و ششصد هزار حلقه چاه به وسیله شرکت های نفتی در سراسر جهان حفر شده است. فقط در آمریکا در حدود 6000 حلقه چاه تولید نفت وجود دارد . تعداد چاه های نفتی در ا روپای غربی تقریباً 6000 حلقه بوده است و تعداد حوضه های نفت و گاز شناخته شده جهان بیش از 22000 حوضه می باشد. جهان در سال 2010 چهل و چهار میلیون بشکه در روز نفت مصرف نمود که در سال 2020 این رقم به چهل و نه میلیون بشکه در
1
اولین همایش سـراسـری محیط زیست، انـرژی و پدافند زیستی
The 1st National Conference on Environment, Energy and Biodefense
روز خواهد رسید.لزوم مقابله با آلودگی های زیست محیطی منجر به تنظیم کنوانسیون های بین المللی متعدد گردید که کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی دریا ناشی از کشتی یکی از اولین اقدامات جامعه جهانی در این زمینه میباشد. در این مقاله نگاهی اجمالی به هر کدام از کنوانسیونهای مذکور می اندازیم و احکام و آثار هر کدام را به سرعت مرور می نماییم.همچنین به بررسی قانون ایران در زمینه آلودگی های نفتی خواهیم پرداخت. قصد اصلی از طرح این موضوع، علاوه بر معرفی و بحث در اطراف مسئله فوق به عنوان یکی از مسائل حقوق بین الملل عمومی ارزیابی و اشاره به مزایای الحاق احتمالی جمهوری اسلامی به کنوانسیونهای مربوط به نیز می باشد.
در این مقاله سعی شده تا با ارائه تعریفی مناسب از آلودگی نفتی، ابعاد و انواع مختلف این نوع آلودگی مورد بررسی قرار گیرد و راهکار های مقابله با آن به صورت خلاصه ارائه شود.همچنین اقدامات حقوقی بین المللی برای مقابله و جلوگیری از گسترش این آلودگی ها اشاره خواهد شد و تاثیر این کنوانسیون ها و اقدامات بین المللی بر آلودگی نفتی بررسی میگردد.و در نهایت نیزاین موضوع بررسی میشود که در حقوق ایران چه اقداماتی برای مقابله با آلودگی نفتی صورت گرفته است و به طور خلاصه به تشریح برخی از مواد قانون "حفاظت از دریاها و رودخانه های قابل کشتیرانی کشور در مقابل آلودگی های نفتی" پرداخته میشود.
.2 آلودگی نفتی در دریا
نفت یک ماده خالص نیست و از انواع هیدروکربن ها با تفاوت های فیزیکی و شیمیایی مختلف تشکیل شده است،هنگامی که دریا را آلوده می سازدبه اشکال گوناگون خود را در آب بروز داده که غالبا برای آبزیان و محیط زیست مخاطره انگیز است.مقداری از آن که سبک تر است به سرعت تبخیر میگردد و هوا را آلوده می سازد،پاره دیگر به صورت ذرات معلق در دریا شناور مانده وگاهی توسط ماهی ها خورده میشوند و باعث ایجاد مسمویت در آن ها میگردد.قسمت هایی از نفت هم میتواند جذب پوست آبزان گردد وو مقداری نیز به صورت رسوب و توده های قیری ته نشین شده و باعث آلودگی کف دریا میگردد.قسمتی نیز به شکل لایه نازکی در سطح آب دریا قرار گرفته و از نفوذ نور خورشید کاسته و باعث ایجاد اختلال گازی بین آب و هوا میشود و به همین علت برای موجوداتی نظیر فیتوپلانکتون ها که از منابع اولیه غدا در دریا هستند بسیار مضر میباشد،و بالاخره مقداری نیز به شکل توده های شکلاتی امولسیون در اثر جریان آب و باد به طرف ساحل رفته و باعث آلودگی ساحل میگردد.
البته باید متذکر شد که مولکول های نفتی موجود در دریا میتوانند در اثر عوامل مختلف محیطی مانند نور خورشید،آب،گاز های گوناگون در هوا،دمای بالا،مولکول های مختلف درون آب دریا،حرکت مداوم دریا و میکرو ارگانیست های محیط تحت فرآیند جریان های مختلف مانند انحلال یا تجزیه بیولوژیکی و یا اکسیداسیون،به مولکول های دیگیری که گاهی پایدارتر و در نتیجه خرناک تر برای محیط هستند،تبدیل گردند.
