بخشی از مقاله
آيين‌نامه ايمني معادن
فصل اول - تعاريف:
1 – مسئول معدن يا سرپرست معدن:
شخصي است كه توسط دارنده پروانه عمليات به اين سمت منصوب مي‌شود و مسئوليت كليه عمليات معدن را به عهده دارد.
2 – مسئول فني:
طبق ماده 66 آيين نامه اجرايي قانون معادن مسئول فني عمليات كسي است كه اداره كليه امور فني معدن به عهده اوست و توسط دارنده پروانه عمليات از ميان افراد واجد شرايط انتخاب و به وزارت صنايع و معادن معرفي مي‌شود و طبق ماده 65 آيين نامه اجرايي ضوابط و حدود صلاحيت مسئولين فني معادن تا تصويب و ابلاغ قانون نظام مهندسي معدن توسط وزارت معادن و فلزات تعيين مي‌شود.
3 – مسئول ايمني:
مسئول ايمني هر معدن نظارت بر ايمني عمليات معدن را به عهده داشته توسط مسئول يا سرپرست معدن به اين سمت منصوب مي‌شود. طبق ماده 65 آيين نامه اجرايي قانون معادن ضوابط و حدود صلاحيت مسئول ايمني از طريق وزارت كار و امور اجتماعي با هماهنگيوزارت صنايعومعادن تعيينميشود.جانشينمسئول ايمني نيز تابع همينشرايط است.
4 – مهندس ناظر:
شخصي است كه طبق ماده 69 آيين نامه اجرايي قانون معادن تعيين مي‌شود و از طرف وزارت صنايع و معادن مامور نظارت و كنترل عمليات معدني است.
5 – پروانه اكتشاف – پروانه بهره برداري:
طبق مواد مندرج در قانون معادن و آيين نامه اجرايي آن تعريف مي‌شود.
6 – تونل:
حفاري زيرزميني افقي يا تقريباً افقي است.
7 – تونل شيب دار:
تونل‌هايي كه تا حدود 18 درجه شيب داشته باشند.
8 – چاه مايل:
حفاري مايلي كه به سطح زمين راه داشته و داراي شيب بين 18 درجه تا 90 درجه باشد و براي باربري مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
9 – چاه يا چاه قائم:
حفاري قائم يا با شيب 90 درجه است كه به سطح زمين راه داشته باشد و معمولاً براي باربري مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
10 – دويل:
حفاري زيرزميني شيب دار و با سطح مقطع نسبتاً كوچك كه معمولاً به طرف بالا حفاري مي‌شود و براي منظورهاي مختلف مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
11 – پذيرگاه:
محل توقف، بارگيري و تخليه واگن‌ها و انجام وظايف مختلف زيرزميني كه معمولاً در محل ارتباط با چاه قائم يا چاه مايل در زيرزمين احداث مي‌شود.
12 – گالري – راهرو:
انواع حفاري‌هاي زيرزميني و معمولاً با طول زياد است.
13 – راه مورب:
به انواع راهروهاي شيب دار راه مورب گفته مي‌شود.
14 – بونكر:
محلي براي تخليه و انباشت سنگ مي‌باشد.
15 – چال:
سوراخي كه در سنگ براي قراردادن ماده منفجره حفر مي‌شود.
16 – خرجگذاري:
قراردادن مواد منفجره در داخل چال است.
17 – فشنگ:
به هر قطعه ماده منفجره جامد (معمولاً انواع ديناميت) گفته مي‌شود.
18 – آتشباري:
به عمليات خرجگذاري و انفجار مواد منفجره براي تخريب سنگ آتشباري گفته مي‌شود.
19 – آتشبار:
شخصي كه مسئوليت عمليات آتشباري را به عهد دارد.
20 – مواد ناريه – مواد منفجره:
موادي كه قابليت انفجار داشته و در معدن براي تخريب سنگ مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
21 – گاز ذغال:
گازي كه دركانسارهاي ذغالسنگ همراه با ساير هيدروكربورها وجوددارد و عمدتاً از متان تشكيل شدهاست. اينگاز چنانچه بهنسبت معيني با هوا مخلوطشود قابليتانفجارپيدا مي‌كند.
22 – كليه تجهيزات، دستگاه‌ها و ماشين آلات معدني كه در اين آيين نامه از آنها نام برده شده:
مانند شاول يا بيل مكانيكي، لودر، بلدوزر، پرفراتور، گريدر، واگن، لوكوموتيو، دستگاه گمانهزني، دستگاه سيم برش، بالا بر چاه، وينچ و غيره و كليه قسم
ت‌ها و قطعات آنها مطابق تعاريفي است كه در متون و كتاب‌هاي معدني آورده شده است.
فصل دوم – كليات
ماده 1: منظور از عمليات در اين آيين نامه كليه عمليات معدني (اعم از اكتشاف يا بهره‌برداري و استخراج معدن) است كه در قانون معادن و آيين نامه اجرايي قانون معادن پيش‌بيني شده است.
ماده 2: دركليه معادن كه داراي حداقل 25 نفر كارگر مي‌باشند، مي‌بايست يك نفر ذيصلاح
به عنوان مسئول ايمني و يك نفر به عنوان مسئول بهداشت حرفه‌اي به استناد آيين‌نامه كميته حفاظت فني و بهداشت كار تعيين گردد. بديهي است در معادن كمتر از 25 نفر كارگر وجود يك نفر مسئول ايمني ضروري است، اما اين مسئوليت را مي‌توان به مسئول فني واگذار كرد كه تعيين صلاحيت وي به استناد آيين نامه فوق الذكر خواهد بود.
ماده 3: مسئول ايمني هر معدن به عنوان ناظر و كنترل كننده عمليات و انطباق دادن معدن با بندهاي مندرج در اين آيين نامه و ديگر آيين نامه‌هاي مصوب شورايعالي حفاظت فني تعيين
مي‌گردد، كه با حضور و بارزسي از معدن توصيه‌ها و پيشنهادهاي خود را جهت پيشيگيري و رفع خطر تذكر داده و در صورت حساسيت موضوع آن را كتباً به مسئولين معدن گزارش مي‌نمايد و در صورت تشخيص خطر حتمي برابر مقررات اين آيين نامه تا رفع خطر نسبت به توقف عمليات در محل خطر اقدام نمايد.
ماده 4: كليه كارگاه‌هاي معدني اعم از سطحي يا زيرزميني لازم است در هر شيفت كاري حداقل يك بار توسط مسئول ايمني يا جانشين وي مورد بازديد قرار گيرد.
ماده5: قبل ازشروع بهكار در هرشيفتكاري مسئول ايمني معدن و يا جانشين او بايد از كارگاه مربوطه بازديدنمايد و پساز اطمينان ازايمن بودن آنبهكارگرانمجوز ورودداده شود.
ماده 6: وزارت صنايع و معادن مي‌بايست رونوشت پروانه‌هاي اكتشاف و بهره برداري را به وزارت كار و امور اجتماعي ارسال نمايد و دارنده پروانه اكتشاف يا بهره برداري مكلف است تاريخ شروع عمليات خود را به وزارتخانه‌هاي معادن و فلزات، كار و امور اجتماعي (ادارات كل كار و امور اجتماعي) اطلاع دهد.
ماده 7: اكتشاف كننده يا بهره بردار بايد مدارك مشروحه زير را در سر معدن نگهداري كرده و براي ارايه به مهندسين ناظر وزارت صنايع و معادن و بازرسان كار وزارت كار و امور اجتماعي آماده داشته باشد.
الف – پروانه اكتشاف يا پروانه بهره برداري يا كپي آنها.
ب – نقشه محدوده به مقياس حداقل و نقشه بهره برداري به مقياس حداقل و براي معادني كه عمليات زيرزميني دارند، نقشه به مقياس حداقل از قسمت درون معدن و همچنين يك نقشه از كارگاه‌ها و تاسيسات خارج معدن به مقياس حداقل .
ج – دفتر حاوي مشخصات كاركنان معدن و استخراج روزانه طبق نمونه‌اي كه وزارت صنايع و معادن تعيين خواهد كرد.
د – دفتر مخصوصي جهت ثبت نظرات و تذكرات و دستوراتي كه در اجراي آيين نامه‌هاي مربوط نسبت به طرز كار و رعايت اصول فني و حفاظت و بهداشت كار و ساير مواردي كه از طرف
مهندسين ناظر وزارت صنايع و معادن و بازرسان كار وزارت كار و امور اجتماعي داده مي‌شود.
هـ – دفتر مخصوص ثبت حوادث و گزارش اقدامات معموله طبق نمونه‌اي كه از طرف وزارت كار و امور اجتماعي تعيين مي‌شود.
و – دفاتري مخصوص جهت ثبت كليه اقدامات ايمني و بهداشت كار كه به ترتيب توسط مسئول ايمني و مسئول بهداشت حرفه‌اي كه در اجراي آيين نامه‌ها و مقررات مربوطه تكميل مي‌گردد.
ز – آيين نامه ايمني معادن و كليه آيين نامه‌هاي حفاظتي فني و بهداشت كار مصوب شوراي عالي حفاظت فني.
ماده 8: رعايت مفاد كليه مقررات و آيين نامه‌هاي مصوب شوراي عالي حفاظت فني درخصوص نكات ايمني مرتبط با لوازم، كالاها و تجهيزات معدني لازم الاجرا است.
تبصره – كليه سفارشات و نكات احتياطي و ايمني كه از طرف سازندگان و توليدكنندگان لوازم، كالاها و تجهيزات معدني توصيه مي‌شود لازم الاجرا است.
ماده 9: تمام شاغلين در معادن زيرزميني و كارگراني كه با تغيير شغل از قسمتي به قسمت ديگر معدن منتقل مي‌شوند بايد با راه‌هاي خروجي و اضطراري معدن آشنا شده و آگاهي كامل پيدا كنند.
ماده 10: ورود كليه افراد غيرشاغل در معدن منوط به كسب اجازه از سرپرست معدن يا جانشين وي مي‌باشد.
ماده 11: ورود و كار در كارگاه‌ها و معادن زيرزميني متروكه منوط به كسب مجوز از سرپرست معدن يا مسئول ذيربط بوده و بايد با رعايت مقررات ايمني و پس از حصول اطمينان از برقراري تهويه مناسب و سالم بودن وسايل نگهداري و عدم ريزش حفريات انجام گيرد.
ماده 12: با تمهيداتي كه از طرف سرپرست معدن انجام مي‌گيرد، بايستي همواره تعداد و اسامي كاركناني كه در هر لحظه داخل معدن و بخصوص زيرزمين بوده مشخص باشد و تا زماني كه كارگران در زيرزمين مشغول كار هستند حداقل يك نفر از مسئولين مي‌بايست در دفتر سرمعدن حضور داشته باشد.
ماده 13: محل يا محل‌هاي حادثه ساز در معدن بايد بوسيله سيم خاردار يا وسايل محصور‌كننده مناسب و علائم اخباري و هشدار دهنده از محل‌هاي مجاور مجزا باشد به طوري كه مانع عبور اشخاص متفرقه و حيوانات گردد.
ماده 14: معادن زيرزميني (به استثناي جبهه كارهاي در حال حفاري) بايد به وسيله حداقل دو راه با شرايط زير به خارج ارتباط داشته باشد.
الف – راه‌هاي مذكور در داخل معدن به هم ارتباط داشته باشد.
ب – عبور افراد از هر يك از آنها به آساني ميسر باشد.
پ – فاصله بين آنها بيش از 15 متر بوده و دهانه آنها زير پوشش يك ساختمان واحد نبوده و مدخل آنها در نقاط سيل گير و يا بهمن گير و مانند آن نباشد.
ماده 15: كارگاه مي‌بايست طوري تجهيز شود كه به كسي آسيب نرسد. چنانچه فردي مشاهده كرد نقصي در كارگاه وجود دارد كه آسيب به ديگران مي‌رساند بلافاصله مي‌بايست افراد را مطلع نموده و مراتب را به رييس قسمت جهت رفع نقص اعلام نمايد.
ماده 16: هيچ كس نمي‌بايست بدون اجازه به محل ممنوعه وارد شده و اين محل بايد به وسيله تابلوي اخباري هشدار دهنده مشخص شود.
ماده 17: نقاط نقشه برداري شده نبايد توسط اشخاص غيرمسئول تخريب شود.
ماده 18: رعايت ماده 92 قانون كار جمهوري اسلامي ايران در مورد معاينات پزشكي و بهداشتي شاغلين در معدن الزامي است.
ماده 19: با توجه به ماده 90 قانون تامين اجتماعي ارجاع مشاغل معدني به كاركنان جديدالاستخدام و يا كاركناني كه مي‌خواهند به كار جديدي گمارده شوند پس از انجام معاينات پزشكي از نظر قابليت جسماني و رواني متناسب با نوع كارهاي مرجوع ميسر است.
ماده 20: استعمال دخانيات در كارگاه‌هاي زيرزميني ممنوع است.
ماده 21: به استناد آيين نامه حفاظت و بهداشت عمومي در كارگاه‌ها مصوب شوراي عالي حفاظت فني ورود افراد همراه با سيگار، كبريت، فندك يا هر نوع وسايل و لوازم آتشزا به معادن زغالسنگ و ساير معادني كهخطر آتشسوزي يا انفجارداشتهباشد مطلقاً ممنوع است.
تبصره – در اين گونه معادن همراه داشتن دوربين عكاسي يا فيلم برداري يا نظاير آنها كه چراغ فلاشر آنها از نظر جرقه حفاظت شده نيستند نيز ممنوع است.
ماده22: روشن كردن آتش در سطح زمين تا شعاع 20 متري از دهانه دويل‌ها، چاه‌ها و ورودي
معادن زيرزميني كه احتمال خطر آتش سوزي و انفجار وجود دارد مطلقاً ممنوع مي‌باشد.
ماده 23: درصورت بروز حادثه يا بيماري ناشي از كار مي‌بايست برگه‌هاي مربوطه تكميل و نسخه‌اي از آن را به ادارات كار و امور اجتماعي ، مراكز بهداشت و سازمان تامين اجتماعي محل ارسال نمود.
تبصره – برگه مربوط به حوادث ناشي از كار از سوي وزارت كار و امور اجتماعي و برگه مربوط به بيماري‌هاي ناشي از كار از سوي وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشكي تهيه و به ترتيب مي‌بايست توسط مسئول ايمني و مسئول بهداشت حرفه‌اي تكميل گردد.
ماده 24: به استناد آيين نامه وسايل حفاظت انفرادي مصوب شوراي عالي حفاظت فني كليه كارگران شاغل در معادن مي‌بايست در هنگام ورود به معدن به وسايل حفاظت فردي مناسب و بر اساس نوع و شرايط كار مجهز گردند.
تبصره – كليه مفاد آيين نامه مذكور درخصوص نحوه انتخاب، بكارگيري، تعمير و تعويض وسايل مذكور الزامي است.
ماده 25: به استناد فصل هشتم قانون كار جمهوري اسلامي ايران و آيين نامه حفاظت و بهداشت عمومي در كارگاه‌ها مصوب شورايعالي حفاظت فني مي‌بايست تسهيلات بهداشتي مناسب و كافي شامل روشوئي، حمام، توالت،رختكن، محل غذاخوري و نمازخانه و غيره در محل مناسبي از سطح زمين وجود داشته باشد.
فصل سوم – حفاري‌هاي معدني و اكتشافي
ماده 26: در حفاري‌هاي سطحي و معادن روباز شيب موقت ديواره‌ها و شيب كلي آنها با توجه به خصوصيات مكانيكي سنگ‌ها بايد به گونه‌اي تعيين شود كه خطر ريزش نداشته باشد. در جبهه كارهاي فعال وقتي انتخاب شيب موقت براي پايداري كوتاه مدت مجاز است كه اطمينان كافي از عدم ريزش وجود داشته باشد.
ماده 27: عبور و مرور وسايل نقليه در جاده‌هاي معدني مشمول مقررات عمومي مربوطه كشور مي‌باشد.
ماده 28: در معادني كه از دستگاه سيم برش الماسه استفاده مي‌شود، به منظور جلوگي
ري از پرتاب سگمنت (دندانه‌هاي الماسه روي سيم برش) و يا صدمات ناشي از شلاق زدن سيم پاره شده لازم است در مسير سيم برش پوشش حفاظتي مناسب بكار گرفته شود.
ماده 29: در هنگام برش، جدا كردن و جابجايي بلوك‌هاي سنگ، استقرار ماشين آلات و افراد در پايين دست بلوك سنگ ممنوع است.
ماده 30: در معادن روباز و كارگاه‌هاي حفاري سطحي براي جلوگيري از لغزش و سقوط كارگر، محل استقرار و عبور و مرور آنان بايد داراي عرض و شيب مناسب باشد. در غير اين صورت كارگر بايد به كمربند ايمني و طناب نجات كه به نقطه اتكا مطمئني متصل شده باشد مجهز گردد.
ماده 31: كار در سطح هنگام باد، برف يا باران شديد و احتمال وقوع رعد و برق بايد با احتياط كام
ل صورت گيرد.
ماده 32: در حفر ترانشه براي اكتشاف و نمونهبرداري بايد دقت شود تا خطر ريزش ديواره وجود نداشته باشد و در صورت لزوم با وسايل مناسب نگهداري شود. در ترانشه‌ها و چاهك‌هايي كه به عمق بيش از 5/1 متر هستند بايستي براي بالا و پايين رفتن از نردبان استفاده شود.
ماده 33: در ترانشه و چاهك‌هايي كه خطر انباشتگي گاز وجود دارد ورود و كار افراد بايستي پس از تهويه و اطمينان از بي‌خطر بودن آن محل‌ها انجام گيرد.
ماده 34: تميز كردن يا ميزان و مسطح كردن جبهه كار در معادن روباز و در اثناي كار ماشين حفاري بدون اخذ اجازه از مسئول دستگاه ممنوع است.
ماده 35: دهانه چاه‌هاي قائم بايد با در فولادي پوشانده شده و در اطراف آن نرده حفاظ نصب شود.
ماده 36: دهانه چاه‌هاي مايل و تونل‌هاي شيبدار بايد به درب مسدودكننده يا راه بند مجهز باشد.
ماده 37: هنگام حفر چاه استفاده از سپر محافظ (سكو) در فاصله‌اي كمتر از 30 متر از جبهه كار الزامي است. اين سكو مي‌بايست علاوه بر كابل فلزي (سيم بكسل) تعليق به كمك جك‌هاي مكانيكي افقي به ديواره چاه تثبيت شود.
ماده 38: هنگام حفر چاه از زير سكوي كار تا جبهه كار مي‌توان از نردبان طنابي استفاده كرد
مشروط بر آن كه طول آن از 30 متر كمتر باشد.
ماده 39: در تونل‌هاي شيب دار محل عبور افراد در تمام مسير بايد در يك سمت باشد.
ماده 40: در تونل‌هاي افقي و شيب دار مجهز به نوار نقاله عرض راه عبور افراد مي‌بايست در يك طرف حداقل 60 سانتيمتر و در طرف ديگر حداقل 40 سانتيمتر باشد.
ماده 41: در تونل‌هاي افقي و شيبدار كه باربري ريلي دارند، بايد عرض راه عبور افراد در يك طرف حداقل 60 سانتيمتر باشد.
ماده 42: در حفريات شيب داري كه براي عبور و مرور افراد اختصاص داده مي‌شود بايستي در شيب‌هاي مختلف به شكل زير تجهيز گردند:
الف – در شيب 15 – 7 درجه دستگيره سرتاسري
ب– در شيب 30 – 15 درجه پله‌هاي وسيع شيب دار و دستگيره
پ– در شيب 45-30 درجه نردبان و يا پله‌هاي افقي و دستگيره
مجهز به نردبان مي‌گردد.
ماده 43: در حفريات با شيب تند كه مجهز به نردبان شده‌اند بايد دقت كرد كه:
الف – شيب نردبان‌ها از 80 درجه بيشتر نباشد.
ب – فاصله پايه نردبان تا ديواره نبايد كمتر از 60 سانتيمتر باشد.
پ – در انتهاي هر نردبان، پاگردي به منظور استراحت و پيشگيري از خطرات سقوط ساخته شده باشد.
ت – نردبان بايد حداقل تا يك متر بالاي پاگرد ادامه يابد و در غير اين صورت به دستگيرههاي ثابتي مجهز باشد كه امكان بالا و پايين آمدن افراد را فراهم نمايد.
ث – فاصله پاگردها از 10 متر بيشتر نباشد.
ماده 44: درتونل‌هاي شيب دار و چاه‌هاي مايل بايد در فاصله حداكثر هر 50 متر يك جانپناه احداث شود. در محل سوزن‌هاي انشعاب ريل نيز بايد جان پناه احداث شود.
ماده 45: هنگام كار در سينه كارهاي تونل‌هاي شيب دار، كارگران بايد از خطر سقوط و افتادن واگن و ماشين آلات از بالا به طرف سينه كار محفوظ باشند. راه بند مسدود كننده عبور واگن بايد در دو نقطه، يكي در دهانه تونل شيب دار و ديگري در فاصله 20 متري از محل كار كارگران نصب شود.
ماده 46: در جبهه كارهاي معادن روباز و زيرزميني، بخصوص پس از آتشباري، لازم است كليه قسمت‌هاي سست شده (لقي‌ها) در جبهه كار و ديواره‌ها و سقف‌ها با دقت لق‌گيري شده و يا به طور مطمئني از ريزش آنها جلوگيري بعمل آيد. ورود كارگران و شروع به كار آنان در محل بايد پس از لق گيري به طور مطمئن انجام شود.
ماده 47: حفاري‌هاي متروكه و كارگاه‌هايي كه استخراج آنها تمام شده بايد مسدود شوند. اين عمل بايد طوري انجام گيرد كه هيچ گونه اختلالي در تهويه معدن بوجود نيايد.
ماده48: درمورد فضاي خاليشده درعمليات استخراج زيرزميني بايد امكان نشست سطح زمين و احتمال خطرات را در بيرون و يا درون معدن پيش‌بيني كرده و با تدابيري نظير پركردن محل استخراج و ياكنترل نشستسطحزمين و يا مانندآن از بروزخطر جلوگيريكرد.
ماده 49: سنگهاي استخراجي (كوپ‌ها) بايستي به طور منظم و روي بزرگترين سطح اتكاء خ
ود انباشته شوند تا بدين وسيله از سقوط آنها و آسيب رساني به كاركنان جلوگيري شود.
ماده 50: از به كار بردن طناب، زنجير، سيم بكسل و يا قلاب‌هايي كه معيوب و پوسيده هستند، جداً خودداري شود و براي بكسل كردن ماشين آلات، بلوك‌هاي سنگهاي استخراجي و غيره از سيم بكسل با مقاومت مناسب استفاده شود.
ماده 51: كليه كارگران بايد به اندازه كافي از حوزه عملكرد كابل‌ها و طناب‌ها و جك‌ها فاصله داشته باشند.
ماده 52: كارگران نبايد به هيچ وجه زير بارهاي معلق مخصوصاً كوپ‌هاي معلق قرار گيرند.
ماده 53: لبه‌هاي سست و در حال ريزش و شكاف‌هايي كه در لبه‌ها بوجود آمده بايد دائماً تحت كنترل و بازرسي قرار گيرد.
فصل چهارم – ماشين آلات معدني
ماده 54: به استناد آيين نامه حفاظت و بهداشت عمومي در كارگاه‌ها مصوب شورايعالي حفاظت فني، روغنكاري اجزاء متحرك ماشين آلات حفاري هنگام كار ممنوع است.
ماده 55: به استناد آيين نامه ايمني كار بر روي خطوط و تجهيزات برقدار مصوب شورايعالي حفاظت فني در معادن روباز عبور ماشين حفاري از زيركابل‌هاي انتقال برق هنگامي مجاز است كه فاصله بين بالاترين نقطه ماشين تا سيم‌هاي هادي برق از 5/1 متر كمتر نباشد.
تبصره – فاصله مجاز بين بالاترين نقطه ماشين تا سيم‌هاي برق به ميزان ولتاژ جريان عبوري بستگي دارد.
ماده 56: كليه دستگاه‌ها و ماشين آلات در حال كار در معدن روباز بايد حسب مورد مجهز به برق گير باشند.
ماده 57: به استناد آيين نامه حفاظت و بهداشت عمومي در كارگاه‌ها مصوب شورايعالي حفاظت فني، كليه قسمت‌هاي متحرك و انتقال دهنده نيرو از قبيل تسمه فلكه، زنجير، چرخدهنده و امثال آن و همچنين قسمت‌هايي از ماشين‌ها كه امكان ايجاد سانحه براي كارگران و يا درگيري اشياء وجود داشته باشد بايد داراي پوشش يا حفاظي مناسب و با مقاومت باشند.
ماده58:كليه ماشين‌ها و تجهيزات معدني بايدتوسط افرادماهر و آموزشديدهبكاربرده شوند.
ماده 59: هنگام كار با ماشين استخراج ذغال سنگ كه با زنجير يا سيم بكسل كشيده مي‌شود، ورود افراد به محدوده ماشين و كار در پايين دست ماشين ممنوع است.
ماده 60: استفاده از ماشين‌هاي با موتور احتراقي در محيط‌هاي آلوده به گازهاي قابل انفجار ممنوع است.
ماده 61: متصديان دستگاه‌هاي برقي هنگام كار بايد از وسايل حفاظت فردي مناسب شامل دستكش لاستيكي، كفش و كلاه ايمني عايق در برابر الكتريسيته استفاده كنند.
ماده 62: قبل از شروع به كار هر نوع ماشين، متصدي بايد اطرافيان را از راه اندازي دستگاه آگاه نمايد.
ماده 63: براي كار با پمپ‌هاي دستگاه حفاري اكتشافي بايد موارد زير رعايت شود:
- موقعي كه پمپ روشن است، متصدي بايد از دستكش لاستيكي عايق الكتريسيته استفاده نمايد.
- از سيستم اتصال به زمين تاييد شده استفاده شود.
- شاسي پمپ بايد كاملاً به زمين محكم شود.
ماده 64: براي كار با بيل‌هاي مكانيكي در معادن روباز بايد موارد زير رعايت شود:
- به غير از مكانيك مجاز، مسئول ايمني و مسئول فني هيچ كس حق ندارد بدون اجازه متصدي وارد اتاقك فرمان شود.
- متصدي تنها در موارد اضطراري و به مدت كوتاه و به شرط آنكه كمك خود را جايگزين نمايد مجاز به ترك ماشين در شيفت كار خود مي‌باشد.
- هنگام توقف كار، ولو به مدت كوتاه، بايد جام و چنگك بيل پايين آورده شده و روي زمين قرار گيرد و رها كردن آن به حالت آويزان و معلق ممنوع است.
- متصدي ماشين، ضمن كار بايد چنان زمين را صاف كند كه احتياج به دوباره كاري نباشد.
- انجام هر نوع حركتي و هرگونه جابجايي بيل مكانيكي از قبيل راه اندازي، حركت به جلو يا عقب، بارگيري به كاميون و غيره بايد همراه با علامت‌هاي صوتي مانند بوق يا زنگ يا سوت باشد و همه افرادي كه در معدن كار مي‌كنند بايد با علامت مربوطه آشنا باشند.
ماده 65: بكارگيري جرثقيل و بازرسي فني آن مي‌بايست به استناد آيين نامه حفاظتي وسايل حمل و نقل و جابجا كردن مواد و اشياء در كارگاه‌ها مصوب شورايعالي حفاظت فني انجام پذيرد.
تبصره – به استناد آيين نامه فوق الذكر ظرفيت مجاز انواع جرثقيل‌ها بايد به وضوح بر روي‌آنها نوشته شده و جرثقيل مجهز به سيستم قطع كن يا آگاه كننده براي بار بيش از حد مجاز باشد.
ماده 66: جام شاول (صندوقه بيل مكانيكي) در موقع كار هرگز نبايد بالاي سرافرادي كه در محل كار مي‌كنند چرخانده شود.
ماده67:جام شاول نبايد بالاي اطاق راننده كاميون و كابل‌هاي اتصال برق حركت دادهشود.
ماده 68: همواره بايد كنترل كاملي بر روي بارهاي معلق وجودداشته باشد.
ماده 69: شاول نبايد در فاصله كمتراز 3 متر از خطوط برق ولتاژ بالا كار كند.
ماده 70: متصدي بايد قبل از حركت جام (لودر، شاول و غيره) به اطراف و بالا به دقت نگاه كرده و اطمينان پيدا كند كه همه چيز در وضعيت خوبي قرار دارد و در هنگام بلندكردن جام و م
تعلقات مربوطه و قبل از حركت از فرد مسئولي كه روي زمين علامت مي‌دهد فرمان بگيرد.
ماده 71: هرگز نبايد از وسيله نقليه سنگين بيرون پريد. بايستي دستگيره‌ها و آهن‌هاي نصب شده براي پياده شدن را با دو دست محكم گرفته و در حالي كه صورت به طرف ماشين مي‌باشد پياده شد.
ماده 72: جلو و عقب چرخ‌هاي ماشين آلات در حال توقف بايد با دقت مسدود گردد تا از حركت احتمالي آنها جلوگيري شود خصوصاً اگر اين ماشينآلات در شيب قرارگرفته باشند.
ماده 73: سوار شدن افراد غيرمجاز بر لودر، گريدر، بولدوزر، شاول و غيره ممنوع بوده و هيچكس حق ندارد بر روي جام و تيغه‌هاي لودر، گريدر و غيره سوار شود.
ماده 74: در هواي تاريك گريدر زني نزديك لبه‌ها و كنار ديواره‌هاي بلند ممنوع است.
ماده 75: در ماشين آلات سنگين چرخ لاستيكي كه اجباراً بر روي لبه‌هاي تيز حركت مي‌كنند
جهت جلوگيري از تركيدگي لاستيك و ايجاد شرايط ناايمن بعدي بايد چرخ‌ها به زنجير حفاظتي مجهز شوند.
ماده76: تسطيح مواد تخليهشده در محل تخليه بار بلافاصله پس از تخليه بار ممنوع است.
ماده 77: توقفگاه ماشين آلات معدني بايد به اندازه كافي از انبارهاي سوخت فاصله داشته و از نگهداري موادقابل اشتعالمانندبنزين، گازوئيل، نفت و روغن در داخل آن خودداريشود.
ماده 78: داشتن گواهينامه ويژه جهت كار با ماشين آلات متحرك مانند بيل مكانيكي، تراكتور، لودر، بولدوزر و لوكوموتيو و غيره براي متصديان اينگونه ماشين‌ها الزامي است.
ماده 79: نكات زير مي‌بايست به هنگام كار با دستگاه‌هاي چال زني رعايت شود:
الف – مته‌ها كاملاً تيز باشند.
ب – دكمه‌هاي لباس كارگر بسته باشد.
پ – براي بيرون آوردن مته از چال فقط از آچار مخصوص استفاده شود.
ت – نبايد پرفراتور (دستگاه چال زني براي چال‌هاي با قطر كم) را بدون مته روشن كرد.
ث – نبايد در صورت تاخوردگي شيلنگ دستگاه را روشن كرد.
ج – تمام چال‌هاي حفر شده به دقت هواگيري شوند و دهانه چال‌هاي غيرافقي را با درپوش چوبي به طور موقت پوشاند.
چ – جبهه كار در معادن قبل از شروع به كار چال زني لق گيري شود.
ح – چال زني با دستگاه‌هاي الكتريكي به كمك دستكش عايق الكتريسيته انجام شود.
خ – محل استقرار واگن دريل (دستگاه چال زني ارابه‌اي) مسطح و شيب آن مطمئن باشد، به گونه‌اي كه خطر لغزش يا واژگوني دستگاه وجود نداشته باشد.
د – در دستگاه‌هاي چال زني برقي اتصال زمين موثر و كليد ضدانفجار و رله حفاظتي وجود داشته باشد.
ذ – قبل از تعمير و باز كردن قسمت‌هاي دستگاه برقي در سينه كار جريان برق قطع شود.
ر – كابل‌هاي دستگاه برقي در محلي قرار داده شوند كه از خطر صدمه ناشي از عبور دستگاه‌ها يا برخورد قطعات سنگ مصون باشند.
چال زني بايد با تزريق آب يا آب پاشي يا با استفاده از دستگاه غبارگير انجام شود به طوري كه ميزان غبار توليد شده از حد مجاز كمتر باشد.
فصل پنجم – نگهداري
ماده 80: شبكه حفاري‌هاي زيرزميني با توجه به پايداري سنگ‌ها و تغيير شكل آنها بايستي به طور دائم بررسي و در صورت لزوم به وسائل نگهداري مناسب مجهز گردد.
ماده 81: انجام حفاري‌هاي زيرزميني بدون داشتن مشخصات فني نگهداري از قبيل محل و نقشه كارگاه و نگهداري و مصالح بكار گرفته شده، فاصله نصب وسايل نگهداري از يكديگر و از جبهه كار كه به تاييد مسئول فني يا سرپرست معدن نرسيده باشد، ممنوع است.
ماده 82: وسايل نگهداري بايد به شكلي كار گذارده شود كه بين آن با سقف و ديواره‌ها اتكاي كامل حاصل شود و حفره‌هاي ايجاد شده كاملاً پر گردد.
ماده83: كليهوسايل نگهداري نصبشده درمعدن بايد داراي مقاومت و استحكام لازم باشد.
ماده 84: درموقع نصب، تعويض و يا تعمير وسايل نگهداري بايد احتياط‌هاي لازم براي جلوگيري از ريزش بعمل آيد.
ماده 85: استاد كار هر قسمت موظف است در هر نوبت كار حداقل يك بار سقف، ديوارها، راهروها و وسايل نگهداري جبهه كار خود را كاملاً بازديد و در صورت مشاهده عيب و نقص فوراً نسبت به رفع آن اقدام نمايد. به علاوه در پايان در هر نوبت كار قبل از حصول اطمينان از استحكام كارگاه نبايد محل كار را ترك كند.
ماده 86: مسئولين ايمني و نظارت مجاز مي‌توانند در مورد تغيير وسايل نگهداري آسيبديده و همينطور درمورد سنگهاي معلق و نااستوار سقف و جوانب گالري‌هايي كه بدون وسايل نگهداري پيشروي مي‌شوند، ضمن توقفكار سريعاً اقداماتايمني را انجام دهند.
ماده 87: مسئولين ايمني و نظارت، چنانچه در محلي وسايل نگهداري را كافي و ايمن تشخيص ندهند، لازم است ضمن گزارش نظر خود به مسئولين معدن براي تقويت وسايل نگهداري موضوع را تا رسيدن به نتيجه نهايي پيگيري نمايند.
ماده 88: بازيابي وسايل نگهداري، بايد توسط كارگران ماهر و با تجربه كافي و با نظارت مسئول ايمني معدن صورت گيرد.
ماده 89: بازيابي وسايل نگهداري لازم است با استفاده از وسايل و تجهيزات مناسب انجام شود و كارگران در حين بازيابي بايد در محلي مطمئن مستقر شوند.
ماده 90: وسايل نگهداري چاه‌ها و همچنين كارگاه‌ها و حفرياتي كه به طور مداوم فعال نيستند، لازم است حداكثر هر دو ماه يك بار مورد بازديد و كنترل قرار گيرند.
ماده 91: در كارگاه استخراج، استواري و پابرجا بودن كمر بالاي سينه كار را بايد از طريق بازديد و ضربه زدن مورد امتحان و كنترل قرار داده و در صورت مشاهده علايم خطر و شكستگي در كمر بالا و يا در سينه كار بايد به ريختن سنگهاي معلق اقدام نموده و چوب‌بست مربوطه را تقويت نمايند.
ماده 92: ستون‌هاي چوبي نگهداري را بايد از پوست و گره تميز نموده و استفاده از چوب‌هاي با قطر كم، شكسته و يا درجا خشك شده به عنوان ستون يا جزء ديگر چوب‌بست كه تحت فشار طولي قرار گرفته ممنوع است.
ماده 93: استحكاماتي كه در اثر عمليات انفجاري، برداشت و استخراج، جابجا نمودن نقاله و يا لوله‌هاي هوارساني و غيره جابجا شده و يا صدمه ديده است بايد بلافاصله جايگذاري و مستحكم گردد.
ماده 94: در هنگام تعويض وسايل نگهداري به منظور تعويض گالري و يا تعويض چوب به علت كهنگي و پوسيدگي آن برداشت بيش از 2 قاب چوبي و يا فلزي در يك زمان مجاز نبوده و قبل از برداشت هر قاب نگهداري لازم است قاب‌هاي طرفين آن به اندازه كافي تقويت و تخته كوبي گردند.
ماده 95: تعويض وسايل نگهداري در محل تقاطع حفاري‌ها طبق مشخصات فني مربوطه كه به تاييد سرپرست معدن رسيده است و پس از آشنايي كارگران با مشخصات فني فوق و برنامه و چگونگي عمليات و با حضور مسئول ايمني انجام مي‌شود:
ماده 96: در كارگاه‌هاي استخراج زيرزميني با توجه به احتمال نشست زمين وخطرات احتمالي طريقه كنترل سقف پس از استخراج شامل باقي گذاردن فضاي خالي يا پر كردن يا تخريب مي‌باشد بايد موارد زيرين به طور دقيق در طرح كارگاه استخراج مشخص شود.
الف – در حالت باقي گذاردن فضاي خالي، ابعاد مجاز فضاي خالي و پايه‌ها با توجه به مشخصات و پايداري سنگ‌ها بايد تعيين شود.
ب– درحالت پركردن فضاي خاليشده بايد مشخصات مواد پركننده، روش پركردن، فاصله زماني و طولي پر كردن تا جبهه كار استخراجي، ميزان تراكم ماده پر كننده بايد تعيين شود.
پ– درحالت تخريب لازماست گام تخريب، طرح نگهداري در خط تخريب، تخريب اجباري در صورت لزوم، روش برداشتن پايه‌ها و دستورات ايمني براي كارگران تخريب كننده به دقت مشخص شود و عمل تخريب بايد توسط كارگران مجرب و ماهر انجام شود.
فصل ششم – مواد ناريه و آتشباري
الف – مقررات عمومي
ماده 97: آتشبار بايد دوره آموزشي لازم را گذرانده و صلاحيت وي توسط سازمان‌هاي مربوطه تاييد شود.
ماده 98: هر آتشبار بايد دفتر مخصوصي جهت ثبت مقدار ناريه دريافتي و مصرفي داشته باشد. پس از اتمام هر دفتر، آتشبار بايد آن را به انبار تحويل داده و در انبار حداقل تا ششماه نگهداري شود.
ماده 99: بكار بردن باروت در معادن زيرزميني ممنوع است.
ماده 100: قراردادن ماده منفجره در مجاورت برف، يخ و آتش ممنوع است.
ماده 101: بكار بردن مواد ناريه يخ زده يا فاسد ممنوع است.
ماده 102: بكار بردن فتيله‌اي كه حتي يك بار رطوبت به آن نفوذ كرده و يا تحت تاثير حرارت و برودت قرار گرفته و يا به نحو ديگري مشخصات فني خود را از دست داده باشد ممنوع است.
ماده 103: پيدا شدن يا مفقود شدن مواد ناريه و دستگاه آتش كن در داخل يا خارج معدن بايد فوراً به مسئول مربوطه (استاد كار و مسئول ايمني) گزارش شود.
ماده 104: آتشباري فقط با خرجگذاري در چال مجاز بوده و استفاده از مواد منفجره در خارج از چال با كسب مجوز از مسئول معدن و مسئول ايمني ميسر مي‌باشد.
ماده 105: به منظور اطلاع از سالم بودن فتيله و همچنين سرعت اشتعال آن قبل از استفاده از هر صندوق بايد از آن نمونه برداري و آزمايش شود.
ماده 106: امحاء مواد ناريه فاسد مي‌بايست منحصراً توسط مسئولين ذيربط و با رعايت اصول ايمني مربوط به مخاطرات و آلودگي ناشي از عمليات امحاء انجام مي‌شود.
ماده 107: با توجه به نقش اصلي آب در خاموش كردن آتش لازم است در جايي كه مواد منفجره غيرامولسيوني قرار دارد جريان آب كافي وجود داشته باشد.
ماده 108: به منظور پيشگيري از سفت و خشك شدن مواد منفجره امولسيوني (مواد منفجره مايع) بايد تا تاريخ مشخصي پس از ساخت مصرف شود به طوري كه اين مواد نبايد بيش از 6 هفته پس از ساخته شدن در انبار نگهداري شود.
ب – انبارهاي مواد ناريه
ماده 109: انبار مواد ناريه بايد طبق ضوابط و مقررات اعلام شده از طرف سازمان ذيربط و همچنين با توجه به مفاد آيين نامه مواد خطرناك و قابل اشتعال مصوب شورايعالي حفاظت فني ساخته شود.
ماده 110: جايگاه موقت مواد ناريه محلي است كه در آن حداكثر مصرف يك روز نگهداري مي‌شود. جايگاه موقت فتيله و چاشني بايد مجزا از جايگاه موقت ساير مواد ناريه بوده و فاصلة بين آنها كمتر از 15 متر نباشد. اين جايگاه نبايد در جاهاي سرد و مرطوب، پر رفت و آمد و در معرض بروز آتش سوزي و انفجار باشد. در و قفل و بست اين جايگاه‌ها بايد كاملاً محكم بوده و بر روي درب ورودي تابلوي اخباري با عبارت «مواد ناريه» با خط خوانا نصب گردد.
ماده 111: آن مقدار از مواد ناريه پيش بيني شده براي مصرف روزانه كه به مصرف نرسيده است، يا مواد منفجره‌اي كه به علت عدم نقص در عمليات انفجاري باقي مانده است بايد فقط در جايگاه موقت نگهداري شود.
ماده 112: آتشبار نبايد با همراه داشتن مواد منفجره به جايگاه موقت چاشني و همچنين با همراه داشتن چاشني به جايگاه موقت مواد منفجره وارد شود.
ماده 113: داخل انبار مواد ناريه و همچنين محوطه اطراف آن تا فاصله 50 متري بايد از وجود كليه مواد سريع الاحتراق مانند مواد نفتي، تكه‌هاي پارچه، كاغذ، خار، بته و غيره پاكيزه نگهداري شود.
ماده 114: مقدار مواد ناريه وارده و صادره انبار بايد با ذكر دقيق زمان در دفتر مخصوص ثبت گردد.
ماده 115: در انبارها بايد نكات زير رعايت شود:
الف–صندوق حاوي مواد ناريه طوري قرار دادهشود كه فشنگ‌ها به صورت قائم قرار نگيرد.
ب – صندوق مواد ناريه و چاشني در داخل انبار باز نشود.
پ – صندوق مواد ناريه و چاشني بايد به آرامي جابجا گردد و از پرتاب كردن و يا لغزاندن آن خودداري شود.
ت – با كفش ميخ دار نبايد وارد انبار مواد ناريه و چاشني شد.
ث – صندوقهاي محتوي مواد ناريه و چاشني بايد طوري روي هم چيده شوند كه ارتفاع آنها از 2 متر يا 5 صندوق در هر رديف بيشتر نبوده و بين هر دو رديف فضاي كافي براي تهويه مناسب وجود داشته باشد. ضمناً فاصله رديف صندوقهاي مجاور ديوارهاي انبار با ديوار بايد حداقل30سانتيمترباشد. صندوقهاي زيرين بايد روي الوارهاي مناسب چيدهشود.
ج – انبار بايد به استناد آيين نامه پيشگيري و مبارزه با آتش سوزي در كارگاه‌ها به وسايل پيشگيري در آتش سوزي مجهز گردد.
