بخشی از مقاله
چکیده
به منظور تعیین دماهاي کاردینال و تاثیر سطوح مختلف دما بر شاخصهاي جوانهزنی بذور گیاه خرفه آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با 17 سطح دمایی 51) و50، 45، 40، 37، 35، 30، 25، 20، 15، 10، 5، 4، 3، 2، 1، 0 درجه سانتی گراد) و 5 تکرار در سال 1387 در آزمایشگاه گیاهان ویژه دانشکده کشاورزي دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. نتایج نشان داد افزایش درجه حرارت تا 40 درجه سانتی گراد سبب افزایش معنی داري در درصد و سرعت جوانهزنی، نسبت طول ریشهچه به ساقهچه، وزن خشک ریشهچه و ساقهچه و شاخص بنیه گیاهچه میشود، در حالی که با افزایش درجه حرارت متوسط زمان جوانهزنی کاهش مییابد. با توجه به خصوصیات جوانهزنی خرفه در دامنه دمایی 20 -40) درجه سانتی گراد) به نظر میرسد خرفه استعداد پراکنش زیادي در مناطق گرم و خشک ایران به صورت علفهرز دارد، همچنین میتواند به عنوان گیاه زراعی جدید که داراي مصارف دارویی نیز میباشد معرفی گردد.
واژههاي کلیدي: جوانهزنی، خرفه، درجه حرارت
مقدمه
بر اساس آخرین آمار منتشر شده، علفهاي هرز سبب کاهش بیش از 20 درصد از عملکرد محصولات کشاورزي میشوند .(2) به دلیل اینکه علفهاي هرز از لحاظ عادات رشد، نحوه تولید مثل، نوع مشکلاتی که تولید میکنند و واکنش به روشهاي کنترل با هم متفاوتند، در مرحله نخست باید رفتارهاي رشد و پاسخ گونههاي مختلف را نسبت به عوامل محیطی شناسایی کرد و سپس بسته به ماهیت و رفتارهاي گونههاي مختلف علفهاي هرز عملیات کنترل متفاوتی را به کار گرفت .(2)
جوانهزنی از بحرانی ترین مراحل در استقرار گیاهچههاي گیاهان زراعی و علفهاي هرز میباشد و اهمیت زیادي در تعیین تراکم نهایی بوته در واحد سطح دارد و اغلب توسط دما، حتی زمانی که شرایط رطوبتی مناسب است، محدود میشود .(6)
28 بیولوژي علفهايهرز
از آنجا که درجه حرارت از فاکتورهاي مهم محیطی موثر در فعالیتهاي فیزیولوژیکی گیاهان در کلیه مراحل رشد و نمو از جمله جوانهزنی میباشد (7)، تعیین دماهاي کاردینال میتواند در امکان ارزیابی محدودیتهاي جغرافیایی گونهها و زمان کاشت آنها و پیش بینی مراحل رشد گیاهان زراعی مهم باشد .(4)
خرفه گیاهی یکساله و از خانواده Portulacaceaeمی باشد که از مهمترین علفهاي هرزاگیاهان زراعی صنعتی، محصولات جالیزي، حبوبات و همچنین علفهرز باغهاي میوه، خزانهها و تاکستانها نیز میباشد .(2) از آن جا که این محصولات سطح وسیعی از اراضی تحت کشت کشور را به خود اختصاص میدهند و همچنین گیاه خرفه داراي مسیر فتوسنتزي چهار کربنه بوده و داراي سرعت فتوسنتز بالایی می-باشد و به تنشهاي خشکی و شوري نسبت به گیاهان زراعی مقاومتر است، رقیب جدي براي آنها به شمار میآید. لذا شناسایی خصوصیات فیزیولوژیکی و واکنش مراحل فنولوژیکی آن نسبت به شرایط محیطی از جمله درجه حرارتهاي مناسب مراحل مختلف رشد کمک شایانی به اخذ روشها و تدابیر مناسب کنترل آن خواهد نمود. براي نیل به این اهداف و عدم وجود اطلاعات مستند مبنی بر دماهاي کاردینال این گیاه آزمایش مذکور انجام شد.
