بخشی از مقاله
چکیده:
به منظور بررسی تاثیر کلرید سدیم و نیترات پتاسیم بر شاخصهاي جوانهزنی گندم آزمایشی بر پایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در آزمایشگاه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزي دانشگاه مراغه در سال 1394 صورت گرفت به طوري که کلرید سدیم و نیترات پتاسیم بترتیب در غلظتهاي 2 و 10 میلیمولار مورد آزمایش قرار گرفتند. براي اعمال تنش شوري در هر کدام از پتري دیشها 10 میلیلیتر از محلول کلرید سدیم استفاده شد، کاربرد نیترات پتاسیم نیز به صورت پرایمینگ بذور بمدت 10 ساعت انجام گرفت.
نتایج حاصل نشان داد که تنش شوري به صورت معنیداري باعث کاهش سرعت جوانهزنی، طول ریشهچه، طول ساقهچه، وزن خشک ریشهچه و شاخص ویگورشد ولی کاربرد نیترات پتاسیم سبب افزایش معنیدار پارامترهاي مورد مطالعه گردید لذا میتوان اظهار داشت که پیشتیمار کردن بذور قبل از کاشت با تسریع جوانهزنی و استقرار بهتر بوته شده و میتواند با عوامل نامساعد محیطی مقابله نماید.
مقدمه:
اولین مرحله نمو گیاه جوانهزنی است که به شدت از دما، رطوبت، شوري و سایر عوامل متاثر میگردد - ,حئه صک هطکهB ختتل - . تنشهاي محیطی از جمله شوري باعث استقرار نامناسب گیاهچهها میگردد که حاصل آن افزایش مصرف بذر، کاهش توان رقابتی گیاهچه ها با علف هرز، کاهش سطح سایه انداز اندام هاي هوایی، کاهش میزان جذب نور، توسعه کند کانوپی و در نهایت کاهش بیوماس تولید شده می باشد
تنش خشکی و شوري بهطرق مختلف سبب کاهش جذب آب توسط بذر از بستر کشت میگردد. شوري خاك عمدتاً ناشی از مقادیر بالاي عناصر سدیم و کلر در خاك میباشد که اثرات منفی خود را از دو طریق سبب میگردد: -1 کاهش پتانسیل اسمزي خاك و القاي تنش کم آبی در گیاه -2 سمیت ناشی از مقادیر بالاي عناصر سدیم و کلر وجود املاح و عناصر در محیط سبب کاهش پتانسیل اسمزي خاك شده و جذب آب توسط ریشه گیاهان را با مشکل مواجه میکند.
برآیند این عمل سبب میگردد تا تنش خشکی به عنوان تنش ثانویه حاصل از شوري مطرح گردد. بعلاوه عناصر سدیم و کلر در مقادیر بالا براي سلولهاي گیاهی سمی بوده و سبب بروز تنش یونی در گیاهان میگردد. مقادیر بالاي سدیم در اراضی شور مانع از جذب عناصر ضروري مورد نیاز گیاه میگردد که از جمله آنها میتوان به پتاسیم، کلیسیم و منیزیم اشاره نمود. در واقع بین جذب عناصر یاد شده و سدیم رقابت وجود داشته و همواره سدیم موفقتر است.
کاهش جذب آب توسط ریشه سبب ایجاد اختلال در عملکرد متابولیسمی بذر تولید انواع اکسیژن فعال در اندامکهاي میتوکندري، پراکسیزوم، سیتوسول و نظایر آنها افزایش مییابد. انواع اکسیژن فعال نظیر رادیکال سوپراکسید، پراکسید هیدروژن و رادیکال هیدروکسیل از میل ترکیبی بسیار بالایی در واکنش با بیومولکولهاي مانند اسیدهاي نوکلئیک، پروتئینها و لیپیدها برخوردار هستند که آسیب به بیومولکولهاي یاد شده در نهایت منجر به اجراي مرگ برنامه ریزي شده سلول می نماید.
پیشتیمار بذور روشی است که طی آن برخی از فرآیندهاي بیوشیمیایی لازم براي آغاز فرآیند جوانهزنی نظیر جذب آب و فعالیت آنزیمی، هیدرولیز یا متابولیسم مواد بازدارنده و... در بذر القاء شده و منجر به تسریع فرآیند جوانه زنی میگردد - تتتل 2,ئهغپخطق حتتتل ,حئه صک کطططهد - ح محققین مختلفی گزارش کردهاند که نیترات پتاسیم ممکن است با بیوسنتز اکسین ، کاهش مواد بازدارنده و افزایش مواد تحریک کننده جوانهزنی، تحریک جذب اکسیژن و یا بعنوان کوفاکتور فیتوکروم عمل نموده و سبب بهبود جوانهزنی میگردد
مواد و روشها
این آزمایش به منظور بررسی تاثیر تنش شوري و نیترات پتاسیم بتریتب در غلظتهاي 10 و 2 میلی مولار بر شاخصهاي جوانهزنی در گندم بر پایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار صورت پذیرفت مرحله اول ابتدا بذرهاي گندم را با هیپوکلرید سدیم 5 درصد به مدت 5 دقیقه ضد عفونی کرده، و سپس با آب مقطر مورد شست و شو قراردادیم. پس از شستو بذرها، براي کاشت بذرها ابتدا پتري دیشها با هیپوکلرید 5 درصد به مدت 15 دقیقه ضد عفونی شد. بعد از خشک شدن، پتري دیشها را جهت ضد عفونی درون اتوکلاو قرار داده و به مدت زمان دو ساعت استریل گردیدند. جهت کاشت بذرها ابتدا محیط کار را استریل نموده تا هر گونه قارچ و باکتري بر روي آزمایش تأثیر نداشته باشد. بعد از استریل درون هر پتري دیش 50 عدد بذر زیره مورد کشت قرار گرفت و زیر بذور و بالاي بذور با کاغذ واتمن پوشانده شدند. بعد از انجام کاشت پتري دیشها را زیر هود گذاشته تا در معرض باکتري، ویروس، و قارچ قرار نگیرند.
تجزیه دادهها: تجزیه و تحلیل دادهها با نرمافزار لذصهصکغکن، مقایسه میانگین داده ها بر اساس آزمون خحع و رسم نمودارها با نرمافزار صورت گرفت
نتایج و بحث:
نتایج حاصل از مقایسه میانگین داده هاي حاصل نشان داد که تیمار شوري سبب کاهش معنیدار سرعت جوانه زنی نسبت به شاهد و نیترات پتاسیم گردید ولی ما بین شاهد و نیترات پتاسیم از لحاظ این شاخص تفاوت معنی داري وجود نداشت - شکل . - A همچنین میزان شاخص ویگور، طول ریشه چه و ساقه چه نیز در شرایط تنش شوري نسبت به شاهد و تیمار نیترات پتاسیم کاهش معنیداري داشت که برآیند آن سبب کاهش میزان وزن خشک گیاهچه در طی تنش شوري گردید.
تنش شوري با توجه اینکه سبب کاهش پتانسیل اسمزي محیط ریشه گردیده و از سویی باعث سمیت یونی توسط سدیم و کلر می گردد لذا می تواند از جوانه زنی سریع و بموقع بذور ممانعت کرده و نهایتا منجر به کاهش طول ریشه چه و ساقه چه و وزن خشک گیاهچه میگردد. از سویی دیگر پرایمینگ بذور با نیترات پتاسیم به دلیل طی شدن مرحله اول و دوم جذب آب توسط بذور و همچنین نقش عمده نیترات پتاسیم در بیوسنتز هورمون اکسین و کاهش بازدارنده رشد و جوانهزنی و تاثیر بر فیتوکرومها می تواند سبب تسریع جوانهزنی و افزایش بیوماس و وزن خشک شده و باعث بهبود رشد نسبت به تیمار شاهد می گردد.
شکل: تاثیر تنش شوري و نیترات پتاسیم بر برخی از شاخص هاي جوانه زنی
