دانلود مقاله اصول حسابداری 1 و 2

بخشی از مقاله

اصول حسابداري 1

حسابداري: يكي از فعاليتهاي خدماتي است كه نقش آن : شناسايي، اندازه گيري ، ثبت ، طبقه بندي و ارائه ي اطلاعات كمي با كيفيت و ماهيت مالي مؤسسات است به منظور آنكه امكانات لازم برا ي قضاوت آگاهانه و تصميم گيري هاي اقتصادي توسط استفاده كنندگان از اطلاعات مالي ، فراهم شود.
واحدهاي اقتصادي:

به دو دسته تقسيم مي شوند كه 1) انتفاعي ، 2) غير انتفاعي
1) انتفاعي: به واحدهايي اطلاق مي شود كه هدف آنها كسب سود و درآمد است كه بر دو نوع است: 1) تجاري، 2) خدماتي
1) تجاري: واحدهايي كه به خريد و فروش كالا مي پردازند و سود كسب مي نمايند.
2) خدماتي: توسط اشخاص حقيقي و حقوقي تأسيس مي گردند و به واحدهايي اطلاق مي شود كه درازاي ارائه ي خدمات به مشتريان درآمد كسب مي نمايند. مانند: بانك ها، بيمه ، حسابرسي

2) غيرانتفاعي:
هدف اين واحدها كسب سود نيست و در راستاي منافع جامعه توسط اشخاص حقيقي و حقوقي تأسيس مي گردند مانند: كميته امداد ، طرح شهيد رجايي، هلال احمر
معامله: داد وستدي كه بين دو طرف انجام مي گيرد را معامله مي نامند كه بين دو نفر شخص حقيقي است.

سند حسابداري :
نوشته يا ورقه اي است كه براي ثبت يك يا چند رويداد مالي در دفاتر طبق ضوابط خاصي صادر مي شود و نشان دهنده بدهكار يا بستانكار حساب مي باشد ، و سند حسابداري يا سند روزنامه ناميده مي شود وسيله اي براي ثبت عمليات مالي دردفاترقانوني با توجه به نياز مؤسسه به طرق مختلفي ستون بندي مي شود. نمونه اي ازفرم آن درزيرارائه مي شود:

مؤسسه شماره سند:
سند حسابداري تاريخ

رديف عطف شرح مبلغ جزء بدهكار بستانكار
دفتركل دفترمعين ريال ريال ريال

جمع مبلغ به حروف
تنظيم كننده: كنترل كننده: تأييدكننده:
امضاء امضاء امضاء
مبلغ ………. ريال طي چك شماره ……. به اينجانب ……… نماينده ……….رسيد. امضاء
در صفحه ……. دفتر روزنامه ثبت گرديد دردفتر معين ثبت گرديد دردفتركل ثبت گرديد
امضاء امضاء امضاء

دارايي ها: كليه ي منابع اقتصادي يك واحد تجاري يا مؤسسه را دارايي مي نامند و برسه نوع است:
1- دارايي جاري، 2- دارايي ثابت، 3- دارايي نامشهود

1- دارايي جاري:
به گونه اي ازدارايي ها گفته مي شود كه ظرف مدت 1سال ازتاريخ ترازنامه به پول نقد تبديل مي گردند كه شامل: صندوق/ بانك، بدهكاران، اسناد دريافتني، موجودي كالا، سرمايه گذاري كوتاه مدت در اوراق بهادار، پيش پرداخت هزينه ها، موجودي ملزومات، تنخواه گردان
2- دارايي هاي ثابت:

به آن گونه از دارايي ها گفته مي شود كه قابل رؤيت است و عمرآنها بيش از 1 سال است و اغلب آنها به غيراز زمين براثر مرور زمان كاهش قيمت پيدا مي كنند، يعني استهلاك پذيرند. كه شامل: زمين، ساختمان، ماشين آلات، تأسيسات، وسائط نقليه و ابزاركار
3- دارايي هاي نامشهود:
به آن گونه از دارايي ها گفته مي شود كه قابل رويت نيستند و داراي ارزش براي واحد تجاري باشند اطلاق مي گردد كه شامل: سرقفلي، حق الاختراع، حق الامتيازها (برق وگاز وتلفن وآب)، هزينه ي تأسيس قبل از بهره برداري شركت و علائم تجاري

بدهي ها : تعهدات يك واحد تجاري به اشخاص حقيقي و حقوقي را بدهي نامند و بردو نوع است: 1- بدهي جاري يا كوتاه مدت، 2- بدهي بلند مدت يا ثابت
1- بدهي جاري يا كوتاه مدت:
به آن گونه از بدهي ها اطلاق مي شود كه ظرف مدت 1 سال از تاريخ ترازنامه و از محل دارايي هاي جاري پرداخت مي گردند كه شامل: بستانكاران، اسناد پرداختني به سررسيد 1 سال، پيش دريافت هاي فروش كالا يادرآمد، تسهيلات كوتاه مدت بانكي، قسمت جاري اقساط، تسهيلات بلند مدت بانكي، سود سهام پرداختني، كليات پرداختني و هزينه هاي معوق يا هزينه هاي پرداخت نشده.

2- بدهي هاي بلند مدت يا ثابت:
به آن گونه ازبدهي ها كه سررسيد آنها بيش از 1سال باشد را بدهي بلند مدت يا ثابت گويند كه شامل: تسهيلات بلند مدت بانكي، اسناد پرداختني به سررسيد بيش از 1 سال، اوراق قرضه بلند مدت.
سرمايه: ادعاي صاحب مؤسسه به اموال مؤسسه را سرمايه نامند.
هزينه: صرف يا خرج قسمتي از دارايي ها به منظوركسب درآمد را هزينه نامند.
درآمد: بهاي كالاي فروش رفته و يا بهاي خدمات ارائه شده به مشتريان را درآمد نامند.

معادله حسابداري (فرمول ترازنامه) :
بدهي= حقوق طلبكاران
حقوق سرمايه گذاران اموال = دارايي
سرمايه = حقوق سهامداران
سرمايه + بدهي = حقوق سرمايه گذاران = اموال = دارايي
( (تغييرات در سرمايه) C∆ + (تغييرات در بدهي ها)L ∆ = A∆ (تغييرات دردارايي ها)

ترازنامه : ترازنامه يا بيلان صورت حسابي است كه وضع مالي يك واحد تجاري را دريك لحظه ي معين نشان مي دهد. بعبارت ديگر: ترازنامه صورتي است كه اطلاعات مربوط به منابع اقتصادي ، تعهدات اقتصادي و علائق صاحبان واحد تجاري نسبت به منابع آن واحد را، دريك تاريخ مشخص از طريق گزارش دارايي ها، بدهي ها و حقوق مالكان تجاري فراهم مي ـ كند.

شكل و محتواي ترازنامه:
هدف از تنظيم ترازنامه، ارائه صورتي است كه گوياي كافي در مورد دارايي ها، بدهي ها وانواع حقوق صاحبان مؤسسه را داشته وكليه ي واقعيت هاي با اهميت و مربوط درباره ي واحد تجاري را بطوركامل افشاء كند وشكل ومحتواي ترازنامه و نحوه ي طبقه بندي اقلام مندرج درآن بايستي به گونه اي باشد كه تمام اطلاعات با اهميت و مربوط در مورد واحد تجاري را طبق اصول متداول حسابداري به نحوه ي گويا وقابل درك ارائه كند تا قابل استفاده براي گروههاي مختلفي باشد كه هر كدام آن را از نقطه نظر خاص خود مورد بررسي قرار مي دهند.

تراز نامه به اشكال گوناگوني تهيه و ارائه مي شود كه سه شكل مرسوم ومتداول آن :
1) شكل حسابT ، 2) شكل وضعيت مالي ، 3) وشكل گزارشي است.
حقوق صاحبان سهام = سرمايه = C
سهام عادي (ممتاز) ×××
اندوخته ها( قانوني،احتياطي، توسعه وتشكيل) ××××
صرف سهام ××××
مانده ي سود وزيان انباشته ××××
جمع حقوق صاحبان سهام ××××

وظيفه ي اصلي حسابداري:
ارائه ي اطلاعات مالي بر گروههاي ذينفعي است.
1) درون سازماني مديريت براي برنامه ريزي كوتاه مدت نياز به اطلاعات مالي دارد.
كاركنان
2) برون سازماني: 1) بانك ها ، 2) طلبكاران ، 3)سهامداران ، 4) دولت ، 5) رقبا
حساب: جدول يا صورتي است كه فعاليت هاي مالي يك مؤسسه يايك واحد تجاري درآن ثبت مي گردد.
حساب به فرم T انگليسي از 3 قسمت تشكيل شده است :
1) نام حساب حساب صندوق
2) سمت راست حساب (بدهكار) بدهكار بستانكار
3)سمت چپ حساب (بستانكار)

مانده ي يك حساب :
ما به التفاوت جمع ستون بدهكاران ازجمع ستون بستانكاران حساب مانده ي حساب گويند. * حساب بستانكاران حساب صندوق
140 250 450 360
110 بس بد 90
چهار صورت حسابهاي مؤسسه:
1) دارايي ها: كه مانده ي آنها هميشه بدهكار است. 2)‌ بدهي ها وسرمايه كه مانده ي آنها هميشه بستانكاراست. 3) حساب درآمد: هميشه مانده ي آنها بستانكاراست. 4) هزينه ها: كه هميشه مانده ي آنها بدهكاراست.
1) حساب هاي دائم:
به حسابهايي اطلاق مي شود كه از يك دوره ي مالي به دوره مالي بعد انتقال مي يابد مانند: دارايي ها، بدهي ها، سرمايه و ذخاير‌، استهلاك، مزاياي پايان خدمت كاركنان.
2)حساب هاي موقت:
به حسابهايي اطلاق مي گردد كه در يك دوره ي مالي ايجاد و درهمان دوره ي مالي بايستي به حساب سود و زيان انتقال يابد. مانند: حسابهاي درآمدي (فروش كالا)، حسابهاي هزينه اي، هزينه ي حقوق،‌ هزينه ي اجاره تلفن و آب و گاز و برق، هزينه تشكيلاتي، هزينه ي مالي و…..
3) حساب هاي مخلوط(مختلط) :
به حسابهايي اطلاق مي گردد كه يك سر آنها درترازنامه و سرديگرشان در سود و زيان مي باشد مانند: حساب پيش پرداخت هزينه ها، پيش دريافت ها،‌ فروش كالا،‌ و موجودي ملزومات.
تراز آزمايشي: فهرستي از مانده ي بدهكارو بستانكار حساب هاي T (دفتركل) را ترازآزمايشي نامند. و بردونوع است:‌ 1-دوستوني، 2- چهارستوني
مراحل مختلف حسابداري:

1) جمع آوري اطلاعات مالي ، 2) تجزيه و تفكيك اطلاعات مالي ازروي مدارك اوليه ، 3) ثبت معاملات در دفتر روزنامه عمومي ، 4) انتقال ثبت هاي بند3 به دفتركل ، 5) تهيه ترازآزمايشي ،6) تنظيم كاربرگ ، 7) ثبت اقلام اصلاحي دردفتر روزنامه عمومي ونقل آنها به دفتركل ، 8) تهيه صورت هاي مالي(ترازنامه، صورت سود وزيان، صورت حساب سرمايه) ، 9) بستن حسابهاي موقتي ، 10) تهيه ترازنامه آزمايشي اختصاصي.
اصول و مفاهيم حسابداري:

1) تفكيك شخصيت ، 2) دوره ي حسابداري، 3) پولي، 4) تداوم فعاليت ، 5) تطابق هزينه ها با درآمد ،6) بهاي تمام شده.
اصول حسابداري:
1) اصل ثبات رويه ، 2) اصل افشاء ، 3)‌ اصل احتياط و محافظ كاري ، 4) اصل اهميّت.
تعريف مفهوم تفكيك شخصيت:

اطلاعاتي كه در حسابداري نگهداري مي شود هميشه مربوط به شخصيت مؤسسه بوده و ازحساب شخصي افرادي كه مالك يا اداره كنندگان آن هستند تميزداده ميشود. عموماًثبت اطلاعات حسابداري برموجوديت مؤسسه اثرداردونه برموجوديت صاحبان يا اداره كنندگان آن.
تداوم فعاليت:
طبق اين مفهوم فرض مي شود كه مؤسسه ي تجاري براي مدت زمان نامحدود دايربوده و به فعاليت خود ادامه مي دهد و به عبارت ديگرآن مؤسسه تجاري داراي فعاليت است ثبت دارايي ها به بهاي تمام شده و شناسايي پيش پرداخت هزينه ها ازاين مفهوم تبعيت مي نمايد.
مفهوم بهاي تمام شده:

طبق اين مفهوم كالا و خدماتي كه تحصيل مي شود بايستي قيمت تمام شده ي آنها دردفاترثبت گردند و اين قيمت مبناي عمليات مالي آينده قرارخواهد گرفت. ثبت هاي حسابداري براساس مفهوم بهاي تمام شده مي باشند و اين مفهوم با مفهوم تداوم فعاليت ارتباط دارد.
مفهوم پولي:
معاملات تجاري برحسب واحد پول ثبت مي گردند وپول وسيله ي تبديل ازكالاو خدمات مي باشد.ازپول براي سنجش اندازه گيري كالاو ياخدمات غيرهمگن استفاده مي شود.
مفهوم دوره حسابداري: براي تعيين وضعيت مالي وعملكرد مؤسسه حسابداران عمرفعاليت مؤسسه رابه دوره هايي تقسيم ودرپايان آن دوره ها وضعيت مالي ونتايج فعاليت آن رابه استفاده كنندگان صورت ها وگزارشات مالي ارائه مي نمايند. بايد توجه داشت كه دوره ي مالي مي تواند يك ماه ،‌دو، شش ماه و يا بيشتر باشد متداول ترين دوره ي مالي 1سال است كه سال مالي مي نامند كه از اول فروردين شروع و تاپايان اسفند خاتمه مي يابد و سال مالي عموماً دريكي ازبندهاي اساس نامه شركت آورده مي شود كه ممكن است از اول فروردين تاپايان آن سال نبوده و از مهريك سال به مهرسال بعد باشد.

تطابق هزينه با درآمد:
هدف هرمؤسسه اي كسب سود بوده و هزينه هايي كه بادرآمدشان تطابق دارند، سود به وسيله ي تطابق هزينه در مقابل درآمد اندازه گيري مي شوند به موجب اين مفهوم هنگامي كه يك رويداد مالي موجب درآمد دريك دوره ي مالي مي شود تأثيرآن رويداد برهزينه ي همان دوره خواهد بود.
اصول حسابداري :
اصل افشاء :
افشاء كليه ي اطلاعات با اهميت يكي ازمهمترين اصل حسابداري است طبق اين اصل كليه ي حقايق بااهميت ومرتبط با وضعيت مالي درگزارشات مالي به طوركامل افشاء واين امرموجب تفسيردرست استفاده كنندگان ازاطلاعات مالي مي گردد. اين اصل علاوه براطلاعات كمي شامل اطلاعات كيفي مي گردد.
اصل ثبات رويه :
طبق اين اصل رويه ها ي حسابداري بكارگرفته شده دريك دوره ي مالي بايستي براي دوره هاي مالي مختلف قابل اعمال باشند چنانچه روش هاي حسابداري بطورمداوم تغييريابد تجزيه و تحليل و مقايسه اقلام دوره هاي مختلف مالي بي اندازه مشكل خواهدگشت.
اصل محافظه كاري:

اصل احتياط اين است كه بايد كوشش لازم به عمل آيد تا درآمد مؤسسات پيش ازآنكه واقعيت دارد درحساب ها منظورنشود اين اصل حسابدار بايستي دارايي ها ودرآمدها را به كنترل ارزش و بدهي ها و هزينه ها را به بيشترين ارزش گزارش نمايد. طرفداران اصل احتياط معتقدند كه براي حفظ قدرت مالي مؤسسات اجراي اين ضروري است خاصه ي اين اغلب گردانندگان چرخه هاي اقتصادي مديران مؤسسات به هنگام قضاوت درباره ي مسائل مالي اغلب خوشبين هستند و اين خوش بيني اگرازحد معمول تجاوزكند براي ادامه ي مؤسسات زيان بخش است.

اصل اهميّت:
مطابق اين اصل وقايعي ثبت مي گردند كه با اهميت باشند و وقايع بي اهميت نيزحذف مي گردند. رَد وقايع بي اهميت تأثيري درگزارشات مالي مؤسسه نخواهد گذاشت. اثراتي كه درثبت وقايع وجود دارند مي بايستي ارزش نيروي كاردرآن لحاظ گردد وطبق نظرنيومن و ميلمن مفهوم اصل اهميت قسمت مهمي از اصول حسابداري و استانداردهاي گزارش دهي به حساب مي آيد.

تأثيرات معاملات براقلام ترازنامه:
A L c 1)L+(c+K) A+K= 2) A+K= c + (L+K) 3) A-K=L+(c+K) 4) A-K= c +(L+K)
تكميل حسابداري:
چرخه ي حسابداري با عمليات ذيل در پايان دوره ي مالي تكميل مي گردد.
1) تهيه ي ترازآزمايشي اصلاح نشده ، 2) تعديل و اصلاح حساب ها ، 3) تهيه صورت هاي مالي ،
4) بستن حساب هاي موقت ، 5) تهيه ي تراز آزمايشي اختتامي

تعريف كالا: اجناسي كه به قصد انتفاع توسط مؤسسات بازرگاني خريداري مي شوند.
تعريف خريد و فروش كالا: داد وستدي كه به منظور انتقال مالكيت كالا از سوي فروشنده به خريدار در قبال وجه نقد ياتعهد آتي صورت مي پذيرد.
شرايط معامله: 1)مجاز بودن معامله،2) صلاحيت طرفين ، 3) قصد طرفين ، 4) رضايت طرفين
سياهه(فاكتور) : فرمي كه به همراه كالاي فروخته شده از سوي فروشنده به جهت خريدار ارسال مي گردد.
حسابداري كالا : 1) روش دائمي ، 2) روش ادواري (دوره اي)

روش دائمي : در اين روش كليه ي خريد هاي كالا و فروش كالا در حسابي به نام موجودي كالا ثبت مي شوند.
روش ادواري (دوره اي) : 1) حسابداري خريد كالا، 2) حسابداري فروش كالا
فروش كالا به دو صورت است يكي به صورت نقد و ديگري به صورت نسيه.
حسابداري خريد كالا: در اين روش كليه ي خريد هاي نقد ويا نسيه ي كالا در حسابي كه ماهيت آن بدهكار است و نام آن حساب خريد كالا است ثبت مي گردد.
برگشت از خريد كالا :

كليه ي برگشتهاي خريد كالا نقد و نسيه در يك حسابي كه ماهيت آن بستانكار است و نامش برگشت ازخريد كالا است ثبت مي گردد.
حسابداري فروش كالا در سيستم ادواري :
كليه ي فروش هاي نقدي و نسيه ي كالا در يك حسابي كه ماهيت آن بستانكار است و نام آن حساب فروش كالا است ثبت مي گردد و طرف حساب هاي بدهكار اين حساب ، حساب صندوق (فروش نقدي ) و حساب هاي دريافتني (بدهكاران) از (فروشهاي نسيه) مي باشد.
برگشتيهاي فروش كالا : كليه ي برگشتي هاي كالا اعم از نقد يا نسيه در يك حسابي كه ماهيت آن بدهكار بوده و نام آن برگشت از فروش كالا درآن ثبت مي گردد و طرف بستانكار حساب فوق حساب صندوق (بدهكاران) مي باشد .

تخفيفات: بر دو نوع است : 1) تجاري ، 2) نقدي
1) تجاري: به آن گونه تخفيفات اطلاق مي شود كه در زمان خاصي توسط فروشنده به خريدار داده شده و اين گونه تخفيفات نه در دفاتر خريدار و نه دردفاتر فروشنده ثبت نمي گردد.
2) نقدي : به آن گونه از تخفيفات اطلاق ميشود كه به محض زود پرداختن بدهي ازسوي فروشنده به خريدارداده مي شود اين گونه تخفيفات هم دردفاترخريداروهم دردفاترفروشنده ثبت مي گردد.
دفاترلازم درحسابداري :

1) دفاتراصلي ، 2) دفاترفرعي (معين)
دفاتراصلي: چهارنوع دفتراصلي داريم كه شامل: 1) دفترروزنامه يا دفترثبت اوليه ، 2) دفتركل يادفترثبت نهايي ، 3)‌ دفتردارايي (خلاصه اي از ترازنامه) ، 4) دفتركپيه
دفترروزنامه: دفتري است كه تاجركليه ي فعاليتهاي مالي خود را به ترتيب تاريخ درآن ثبت مي كند وخود بردونوع است: 1) دفترروزنامه ي عمومي(كليه ي فعاليت هاي مالي مؤسسه ثبت مي شود) ، 2) دفترروزنامه ي اختصاصي (دفترروزنامه اختصاصي خريد ، دفترروزنامه اختصاصي فروش، دفترروزنامه اختصاصي پرداخت هاي نقدي)

فرم دفترروزنامه عمومي:
تاريخ شرح عطف بدهكار بستانكار


دفتركل: دفتري است كه كليه ي عمليات ثبت شده دردفتر يا دفاترروزنامه، برحسب سرفصل يا كدگذاري حسابها درصفحات مخصوص آن ثبت مي گردد.

فرم دفتركل:
تاريخ شرح عطف بدهكار بستانكار تشخيص مانده

دفتركپيه: دفتري است كه تاجركليه ي مراسات ومخابرات همچنين صورت حساب هاي صادررا به ترتيب تاريخ درآن ثبت مي گردانند.
دفتردارايي: درپايان دوره ي مالي تاجر بايستي كليه ي دارايي ها، بدهي ها، سرمايه رادر اين دفترثبت نمايند.
كشف اشتباهات ترازآزمايشي ونحوه ي تعيين آن:
حالت اول: 10 A-B = حالت دوم: A-B = K حالت سوم: A-B = 9K

نحوه ي نگهداري حساب ها دردفتركل:
1) دارايي جاري ، 2) دارايي ثابت ، 3)‌ سايردارايي ها ، 4) بدهي هاي جاري ، 5) بدهي هاي بلندمدت ، 6) سرمايه ، 7) برداشت ها ، 8) درآمدها ، 9) هزينه ها
سرمايه در گردش: 1) ناخالص(دارايي هاي جاري) ، 2) خالص (ازتفاوت دارايي هاي جاري- بدهي هاي جاري ، جمع دارايي هاي جاري – جمع بدهي هاي جاري)
گزارشات دوره اي (صورتهاي مالي) :

محصول نهايي فرآيند حسابداري مالي تعدادي گزارش است كه با آنها صورتهاي مالي نامند و شامل : 1) صورت سود و زيان 2) ترازنامه ، 3) صورت حساب سرمايه
صورت سود و زيان: گزارشي كه اقلام درآمد وهزينه را بطورخلاصه و طبقه بندي شده نشان مي دهد آن را صورت سود وزيان نامند و نتيجه ي فعاليتهاي مالي يك واحد تجاري دريك دوره ي مالي است فرم صورت سود و زيان درمؤسسات خدماتي و بازرگاني (تجاري) به شرح زيراست:

صورت سود و زيان مؤسسه ي خدماتي × منتهي به تاريخ 29/12/xy13
كل درآمد ناشي ازارائه ي خدمات
كسرميشود: هزينه هاي عملياتي وغيرعملياتي
هـ . حقوق كاركنان ×××
هـ . اجاره ×××
هـ . استهلاك دارايي هاي ثابت ×××
هـ . بيمه ××× درراستاي هدف اساسنامه(عملياتي)
هـ . ملزومات اداري ×××
هـ . پذيرايي ×××
هـ . متفرقه ×××
هـ . مالي تسهيلات بانكي ××× درراستاي هدف اساسنامه نيست(غيرعملياتي)
×××× B
سودوزيان ويژه قبل ازاعمال ساير درآمدها > ◦ A-B = c
+ سايردرآمدها ◦ < c
سود(زيان) ويژه پس ازاعمال سايردرآمدها c + D = E (سايردرآمدهاD = )

فرم صورت سود وزيان در مؤسسات تجاري (بازرگاني):
1)‌ فروش خالص = فروش ناخالص- برگشت ازفروش كالا و تخفيفات نقدي فروش
2)‌ بهاي خريد كالا(خالص طي دوره) = بهاي كالاي خريداري شده طي دوره( ناخالص) + هزينه ي حمل كالا – برگشت ازخريد كالا و تخفيفات نقدي خريد
3)‌ بهاي كالاي حاضربه فروش = بهاي كالاي اول دوره + خريد كالاطي دوره خالص

4) قيمت تمام شده كالاي فروخته شده = بهاي كالاي حاضربه فروش – بهاي كالاي پايان دوره
5) سود(زيان) ناويژه = فروش خالص – قيمت تمام شده كالاي فروخته شده
6) سود(زيان) ويژه قبل از اعمال سايردرآمدها = سود(زيان) ناويژه – جمع هزينه هاي عملياتي و غيرعملياتي
7) سود(زيان) ويژه پس از اعمال سايردرآمدها = سود(زيان) ويژه قبل از اعمال سايردرآمدها + ساير درآمدها
حساب عملكرد صورت سود و زيان مؤسسه بازرگاني منتهي به تاريخ 29/12/XY13
فروش ناخالص ×××
ـ برگشت از فروش كالا و تخفيفات نقدي فروش ×××
فروش خالص ××××
كسر مي شود : قيمت تمام شده كالاي فروخته شده (فروش رفته )
بهاي كالاي اول دوره ×××
+ خريد كالاي طي دوره ×××

+ هزينه حمل كالا ×××
ـ برگشت از خريد كالا و تخفيفات نقدي خريد (×××)
بهاي كالاي پايان دوره ×××
قيمت تمام شده كالاي فروخته شده ××××
سود(زيان) ناويژه ××××
ـ كسرمي شود: هزينه هاي عملياتي و غيرعملياتي
هـ . حقوق كاركنان اداري ×××
هـ . حقوق فروشندگان ×××
هـ . آگهي وتبليغات وبازاريابي ×××

هـ . ملزومات اداري ×××
هـ . بيمه ×××
هـ . استهلاك دارايي هاي ثابت ×××
هـ . متفرقه ×××
هـ . پذيرايي ×××
هـ . تسهيلات بانكي ×××
جمع هزينه هاي عملياتي و غيرعملياتي ××××
سود و (زيان) ويژه قبل از اعمال سايردرآمد ها ××××
+ سايردرآمدها ××××

سود (زيان) ويژه پس از اعمال ساير درآمدها ×××××
صورت حساب سرمايه : خلاصه اي از تغييرات به عمل آمده در سرمايه يك واحد تجاري در يك دوره مالي را گويند .
عوامل افزايشي در سرمايه مؤسسه : سود يا سرمايه گذاري مجرد است .
عوامل كاهش در سرمايه مؤسسه : زيان يا برداشت است .
شرح پايان سال X13 پايان سال X13
جمع دارايي ها A A
جمع بدهي ها L L
سرمايه گذاري مجرد طي دوره c c
برداشت صاحب مؤسسه طي دوره K
Z
C = C +X + K – Z

X= C – C + Z – K

سرمايه پايان دوره = سرمايه اول دوره + سود(زيان)ويژه طي دوره + سرمايه گذاري مجدد طي دوره – برداشت حساب مؤسسه طي دوره

صورت حساب سرمايه مؤسسه منتهي به تاريخ 29/12/XY 13
سرمايه مؤسسه اول دوره ××××
اضافه مي شود :
1) سود ويژه طي دوره ×××
2) سرمايه گذاري مجدد طي دوره ×××
جمع اضافات ××××
كسر ميشود برداشت حساب مؤسسه طي دوره ×××
جمع كسورات ×××
نتيجه = جمع اضافات – جمع كسورات ××××
نتيجه + سرمايه اول دوره= سرمايه پايان دوره ××××
ديون (حساب هاي پرداختني ) :

مؤيد بدهي مؤسسه به طلبكاران است بدهي ممكن است از خريد كالا و يا خدمات و يا خريد يك دارايي ويا دريافت يك وام بطور نسيه ايجاد گردد. بدهي هايي كه ظرف مدت يك سال از محل دارايي هاي جاري پرداخت مي شوند بايستي در ترازنامه و در قسمت بدهي هاي جاري آورده شوند. بدهي هايي كه سر رسيد آنها بيش از يك سال باشند جزء ديون بلند مدت بوده ودر ترازنامه در بدهي هاي بلند مدت منعكس مي گردد. بدهي هايي كه هنوز قطعيت پيدا نكرده و قطعيت آنها منوط به شرايط خاصي در آينده باشد بدهي هاي احتمالي گويند و به صورت زير نويس در ترازنامه آورده مي شود .
مطالبات (حساب هاي دريافتني ) : اين گونه حساب ها از فعاليت هاي مختلف يك واحد تجاري در قبال عرضه كالا ويا خدمات و يا فروش يك دارايي بطور نسيه ايجاد ميگردد و بردونوع هستند:

1) مطالبات (حساب هاي دريافتني تجاري ) ، 2) مطالبات غيرتجاري
1)اين گونه مطالبات از فروش كالا و خدمات طي عمليات عادي و مستمر مؤسسه ايجاد مي شوند. 2)مطالباتي كه رابطه ي مستقيم با عمليات عادي و مستمر واحد تجاري ندارند آنها را مطالبات غير تجاري نامند .

مطالبات بر حسب ماهيت دو نوع اند :
1)بدهكاران ، 2) اسناد دريافتني
1)آن دسته از مطالبات را كه هيچ گونه اسناد تجاري (سفته،برات و چك) در ازاي آن دريافت نشده و صرفاً در قبال اعتبار اشخاص با آنان وام يا كالا ويا خدمات بطور نسيه ارائه مي شود . 2) در ازاي دريافت وام يا فروش كالا و خدمات اسناد تجاري اخذ مي شوند . اين اسناد حاكي از امكان دريافت مبلغي معين درتاريخ مشخص ميباشد وتحت سرفصل اسناد دريافتني طبقه بندي مي شوند.