بخشی از مقاله
اهمیت اندازه گیری و گزارشگری در حسابداری
چکیده :
در اندازه گیری ، همواره به دنبال آن هستیم تا از مفاهیمی استفاده کنیم که برای همگان ، معنا یا تفسیری یکسان داشته باشد . در گزارشگری مالی رویدادها و فعالیتهای مالی واحد تجاری بر حسب پول اندازه گیری و بیان می شود. در حال حاضر پول کارآمدترین وسیله برای اندازه گیری و انتقال اطلاعات مالی است و به همین دلیل به عنوان مقیاس مشترک و شاخص اندازه گیری در کلیه مراحل فرآیند حسابداری و گزارشگری مالی بکار گرفته می شود. در گزارشگری مالی واحدهای انتفاعی هدفهای مختلفی وجود دارد که با توجه به ف
رهنگ و رویکرد اقتصاد و سرمایه گذاری هر کشور یا منطقه متفاوت است. برخی کشور بر اهمیت سرمایه گذاران و برخی کشور برای مقاصد مالیاتی صورتهای مالی را تنظیم می نمایند.
مقدمه :
اهمیت اندازه گیری در مهندسی به حدی است که در مورد آن نقل قولی است که در مورد چیزی آگاهی داری که بتوانی آنرا اندازه بگیری .
امروزه برای شناسایی دارایی – بدهی – درآمد فروش، هزینه – سود یا ز
یان غیر عملیاتی در صورتهای مالی ضوابط مشخص وجود دارد و هیأت های حسابداری استانداردهایی را برای شناخت آنها در نظر می گیرند. اطلاعات و گزارشگری مالی در سطوح خصوصی و عمومی اهمیت و ویژگی های خاص خود را دارد و این سئوال مطرح است که گزارشگری مالی باید برای چه کسانی تهیه شود؟ اهمیت اندازه گیری در گزارشگری چیست؟ یک ضرب المثل معروف می گوید :
If you can mesure it you can Manage it
اگر بتوانی چیزی را اندازه گیری کنی می توانی آنرا مدیریت کنی.
اهمیت اندازه گیری و گزارشگری در حسابداری
در اندازه گیری همواره به دنبال آن هستیم تا از مفاهیمی استفاده کنیم که برای همگان ، معنا یا تفسیری یکسان داشته باشد. داده هایی که از سوی محیط به دست ما می رسند بر دو نوع کیفی و کمی هستند. داده های کیفی آنهایی هستند که معنا و تفسیرشان وابسته به فرد است و در مقابل داده ها ی کمی داده هایی هستند که دریافت آنها بستگی به افراد ندارد و برای همگان معنا و تدبیری یکسان دارند. به همین خاطر در محیطهای علمی و صنعتی تمایل بر آن است که زبان ارتباطی از نوع کمی باشد ، دریافته های کیفی نیز حتی المقدور باید به داده هایی کمی تبدیل شوند. اگر چه این کار همواره آسان نیست و در بسیاری اوقات ناچار از نوع
ی تقلیل گرایی یا ساده سازی ذهنی هستیم . مثال واضح داده های کمی مرتبط با عملکرد بنگاه گزارشهای سالیانه ای است که شرکتها برای مثال در بازار سهام به منظور ابلاغ سهامداران بالاقوه و بالفعل خود منتشر می کنند. مواردی چون سود تعلق گرفته به هرسهام –سرمایه جاری ، قیمت هر سهام و انواع مختلف فرضهای رشداز جمله داده های کمی هستند که بیانگ
ر با ترجمه ای از کیفیت عملکرد شرکت مذکور هستند.
جذب پس اندازهای راکد و سوق دادن آن به سوی واحدهای تولیدی و ایجاد امکانات و تسهیلات برای مشارکت عموم مردم در توسعه صانایع و سهیم شدن در سود کارخانجات از اهداف اصلی بورس اوراق بهادار بشمار می رود. در جهت نیل به این هدف ، بورس اوراق بهادار باید بتواند اطمینان و اعتماد سرمایه گذران را جلب کند. این اطمینان و اعتماد جز با یک بازار سرمایه متفاوت و روشن تحقق نخواهد یافت و شفافیت بازار سرمایه در گرو گزارشگری درست و به موقع شرکتها می تواند عاملی در جهت افزایش این ویژگی کیفی اطلاعات حسابداری باشد.
نقش اندازه گیری در حسابداری
اندازه گیری ، انتساب مبالغ به صفات یا ویژگیهای متعددی دارند ، اندازه گیری به دو دست اقلام مورد اندازه گیری صفات و ویژگیهای متعددی دارند، اندازه گیری به دو دسته الف) اندازه گیری بر حسب مبالغ پولی ب) اندازه گیری بر حسب اقلام غیر پولی تقسیم می شوند.
الف) اندازه گیری بر حسب مبالغ پولی : اقلام صورتهای مالی برحسب واحد پول انتخاب شده برای گزارشگری بیان می شود. این اقلام یا از جنس پول هستند یا باید مستقلاً اندازه گیری شوند.
ب) اندازه گیری بر حسب اقلام غیر پولی : این اقلام ناشی از معاملاتی حقیقی می باشند که طی آن با یک دارایی یا بدهی پولی معوضه می شوند. این اقلام را با توجه به قلم پولی ما به ازا می توان اندازه گیری کرد. اندازه گیری ممکن است مستقیم محسوب شود چنانچه رقم نسبت داده شده به یک قلم معرف اندازه واقعی ویژگی مورد نظر باشد یا غیر مستقیم باشد چنانچه صفت مورد نظر را از طریق پیچیده تری مورد سنجش قرار گیرد.
طریقه دیگر برای طبقه بندی اندازه گیریها، تفکیک آن به معیارهای ارزیابی و معیارهای پیش بینی است معیارهای ارزیابی با صفات مشخص از اقلام ارتباط دارد که می تواند بطور مستقیم یا غیر مستقیم بدست آید از طرف دیگر معیارهای پیش بینی نیز با عواملی ارتباط دارد که معرف وضعیتهایی در آینده است.
اندازه گیری، جزیی اساسی از تئوری حسابداری محسوب می شود. تئوری حسابداری محسوب می شود. تئوری حسابداری در نهایت به نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان توجه دارددر حالی که اندازه گیری اقلامی را که باید اندازه گیری شوند و همچنین چگونگی اندازه گیری آنها را تعیین می کند. بدیهی است که اندازه گیری تاثیر با اهمیتی بر تئوری حسابداری دارد در نتیجه عالباً لازم است تعادل نسبی بین عینیت و سودمندی اطلاعاتی که توسط فرایند اندازه گیری ایجاد می شود برقرار گردد در اندازه گیری ویژگیهایی نظیر بموقع بودن و هزینه تهیه اطلاعات توجه می شود.
مقیاسهای اندازه گیری و نظامهای اندازه گیری
ساده ترین نوع سیستم اندازه گیری مقیاس اسمی است که سیستمی مشتمل بر اسامی است.نوع دیگر مقیاس ترتیبی است که اقلام به ترتیب اولویت فهرست بندی می شوند.
مقیاس فاصله ای و نسبی سیستمهای کاراتری از اندازه گیری میباشد که تغیر در
صفت مورد اندازه گیری و نسبتها را نیز اندازه می گیرند.
از ویژگیهایی که باعث اعتبار اندازه گیری می شود کیفیت اندازه گیری است چنانچه استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری بر این باور باشند که صرفنظر از شخص تهیه کننده اط
لاعات ، ارزشهای گزارش شده یکسان خواهند بود ، میزان اطمینان آنان به این اطلاعات افزایش چشمگیری خواهد یافت .
نظامهای اندازه گیری :
نظامهای اندازه گیری گوناگونی وجود دارد که می توان آنها را در حسابداری بکار گرفت .مهم ترین ویژگی متمایز کننده آنها از یکدیگر ، اتکا بر بهای تمام شده تاریخی یا "ارزش جاری " است .
نظامهای اندازه گیری:1- بهای تمام شده تاریخی
2-ارزش جاری
3- تعدیل از بابت اثرات تورم عمومی
1- بهای تمام شده تاریخی : هویت اصلی مبنای اندازه گیری تمام شده تاریخی ، عینی بودن واتکاپذیری آن است که ناشی از مبنای معاملاتی آن می باشد. عیب اصلی مبنای بهای تمام شده تاریخی ،مربوط نبودن ظاهری آن باوضعیت جاری فعالیت تجاری است . بدین لحاظ ، یک ترازنامه مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی ، مادام که دارائیها و احیاناً بدهیها را به مبالغی منع
کس کند که بیانگر قیمتهای جاری بازار نمی باشند تصویر دقیقی از وضعیت مالی جاری بدست نمی دهد.
2- ارزش جاری: این ارزش دربرگیرنده سه نگرش متفاوت است که عبارتند از ارزش ورودی (بهای جایگزینی )ارزش خروجی (خالص ارزش فروش )و ارزش اقتصادی (ارزش فعلی جریانهای نقدی)
در یک نظام مبتنی برارزش جاری ، کل درآمدها را می توان به "درآمدهای عملیاتی "و "درآمدهای نگهداری"تفکیک کرد . مهمترین مزیت ارزش جاری مربوط بودن آن به تصمیمات استفاده کنندگانی است که خواهان ارزیابی وضعیت جاری یا عملکرد اخیر واحد تجاری می باشند. ترازنامه ای که در آن دارائیها و بدهیها به ارزشهای جاری ارائه شده است ، در مقایسه با ترازنامه ک
ه چنین عناصری را به بهای تمام شده تاریخی ارائه کند، وضعیت مالی واحد تجاری را بهتر نشان می دهد. عیب اصلی ارزش جاری ، ذهنی بودن بیشتر و اتکاپذیری کمتر آن در مقایسه با بهای تمام شده تاریخی است .
3-تعدیل از بابت اثرات تورم عمومی
اگر تورم عمومی عامل با اهمیتی باشد می توان یک نظام ارزش جاری را به آسانی تعدیل نمود تا اندازه گیری کل درآمدها را "بطور واقعی "که فاقد اثر تورم است فراهم آورد. برای این منظور سرمایه اول دوره متناسب با افزایش در شاخص عمومی قیمتها طی دوره افزایش داده می شود. سرمایه اول دوره تعدیل شده فوق یک سرمایه واقعی (یعنی با قدرت خرید ثابت )است که
باید جهت نگهداشت آنرا از سرمایه آخر دوره کسر کرد. تا درآمد "بطور واقعی "شناسایی گردد. این تعدیل را می توان بطور یکجا در صورت سودو زیان جامع انجام داد.
اندازه گیری و سیاست :
سیاستگذاری حسابداری که غالباً توسط نهادها و انجمنهای حرفه ای حسابداری به عمل می آید معمولاً تحت تاثیر عوامل زیر قرار دارد:
* تئوری حسابداری
*شرایط سیاسی
*وضعیت اقتصادی
اگر باوضع روش های اندازه گیری ، خواهان دست یابی به اهداف سیاسی باشیم حوزه های بی شماری وجوددارند که خارج از حدود رشته حسابداری هستند.
در حقیقت اکنون تهدید در زمینه های دیگر مشاهده شده است ، به عنوان نمونه ، شاخص قیمت های خرده فروشی تاثیر بسیاری بر دستمزدهای پرداختی در بسیاری از صنایع دارد . عدد این شاخص به نحوه انتخاب سال مبنا ، اقلام گزینش شده برای تشکیل سبد و وزن این اقلام بستگی دارد، بنابراین عدد شاخص همواره عددی مطلق و ثابت نیست . یک آماردان به آسانی می تواند شاخصی را محاسبه کند که تغییرات قیمتها را کاهش داده و در مقابله با تورم به کارآید.اگر حسابداری غیر از اهداف اندازه گیری ، برای نیل به هدف استفاده می شد ، اعتماد به آن مخدوش می گردید. این دیگاه که هیات های تدوین استانداردهای حسابداری به دلیل توانایی تاثیر گذاری بر رفتار اقتصادی ملزم به حمایت طرح های دولت هستند نه تنها مغرب است ب
لکه نشدنی نیز می باشد. دولت معمولاً طرح ها و برنامه های خود را از سالی به سال دیگر و یا حتی از ماهی به ماه دیگر تغییر می دهند. در این موارد آیا استانداردهای حسابداری با هر تغییر سیاسی باید تغییر داده شوند؟(دکتر محسن خوش طینت شماره 187 – مهرماه 1386)
گزارشگری مالی :
بیانیه شماره یک (1 #SFAC )هدفهای گراشگری مالی واحدهای انتفاعی را مورد توجه قرار می دهد. مقصد کلی گزارشگری مالی ، فراهم کردن اطلاعاتی است که به تصمیم گیریهای مفید تجاری و اقتصادی بیانجامد. در این بیانیه گفته شده است گزارشگری مالی باید اطلاعاتی را درباره منابع اقتصادی ، تعهدات ، حقوق صاحبان سرمایه و عملکرد واحد انتفاعی از طریق اندازه گیری سود (اجزای متشکله آن و همچنین گردش وجوه نقد تامین و ارائه کند. اگر چه صورتهای مالی کلی برای تمامی استفاده کنندگان مورد تایید است اما از میان تمامی استفاده کنندگان سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان و مشاوران آنان بطور مشخص مورد تاکید قرار دارند.
در حال حاضر مجموعه کامل صورتهای مالی شامل ترازنامه – صورت سود و زیان – صورت سودو زیان جامع و صورت جریان وجوه نقد و یادداشتهای توضیحی می باشد.دیگر موارد تشکیل دهنده گزارشگری مالی مورادی از قبیل گزارش مدیران درباره فعالیت واحد تجاری و گزارش تحلیلی مدیران می باشد که همراه با گزارش حسابرس مستقل و صورتهای مالی مجموعه ای تحت عنوان گزارش مالی سالانه را تشکیل می دهد.
واحد گزارشگر :
گزارشگری مالی منعکس کننده حسابدهی واحد تجاری در قبال منابع آن است و از این رو مبنایی برای ارزیابی وظیفه مباشرت مدیریت و اتخاذ تصمیمات اقتصادی فراهم می آورد صورتهای مالی بعنوان بخش اصلی فرایند گزارشگری مالی ،به استفاده کنندگان مختل
ف در ارزیابی وضعیت مالی ،عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری یعنی "واحد گزارشگر"یاری می رساند.واحد گزارشگر به یک واحد منفرد یا گروه واحدهای تجاری اطلاق می شودکه موضوع یک مجموعه صورتهای مالی مشخص است که بنابرالزامات قانونی ، قراردادی یا عرفی و به منظور رفع نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان تهیه وارائه می شود.
پاسخگویی :
یکی از مشکلاتی که بر سر راه تعیین هدف های مناسب برای گزارشگری مالی وجود دارد این است که استفاده کنندگان از این گزارشات در یک طرف این "معادله اطلاعات " قرا رمیگیرند اطلاعات دارای توان بالقوه است و می تواند بر دو طرف ، عرضه کننده اطلاعات و استفاده کننده از آن ،اثر بگذارد . از این رو باید هر دو طرف این معادله را در نظر گرفت . به بیان دیگر ، باید هدفهای ارائه کننده اطلاعات و نیز هدفهای گیرندگان آنرا در نظر گرفت .اگر هیچ موضوع دیگری مطرح نباشد ،دست کم ، باید هزینه تهیه و عرضه اطلاعات را مورد توجه قرار داده جامعه اطلاعات را به عنوان یک کالا و مالکیت آن را درحکم یک دارایی در نظر می گیرد. اقتصاددانان تمایل دارند که اطلاعات را به شیوه ای یکسان همانند دارایی های فیزیکی حساب کنند؛ولی هیچ الگوی پذیرفته شده ای برای این طرز تلقی به ما ارائه نمی دهد. نظام قیمت گذاری برای تعیین ارزش اطلاعات و توسعه نظامهایی برای سنجش اطلاعات از کالاهای فیزیکی دشوارتراست .
اطلاعات ، عنصری از تجارت شده است ،امروزه افرادحرفه های موفق وکامیاب آنهایی هستند که اطلاعات را تحت کنترل دارند.
به رغم توسعه مداوم در اصول پذیرفته شده حسابداری و استانداردهای حسابداری ،در طی سی سال پس از جنگ جهانی دوم موج جدیدیاز فسادهای تجاری شرکت ها روی داده است .
حسابداری وحسابرسی نیز به عنوان سازو کارهای ناقصی محسوب شده اند که نتوانسته اند جلوی این فسادها را بگیرند. سیستم گزارشگری مالی هر کشور
ی در طی زمان تکامل می یابد تا جوابگوی نیاز گروه مشخصی از افراد (سرمایه گذاران ، بانک ها ، اعتباردهندگان یا دولت )باشد. همچنین در کشورهای مختلف تاثیر هر یک از گروهها متفاوت است در انگلیس و امریکا استفاده کنندگان عمده صورت های مالی ، سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان هستند. در آلمان وژاپن (وایران ) نهادهای مالیاتی و دولت استفاده کننده عمده محسوب می شوند.در
در اروپا : شرکتهای زیادی براساس مالکیت خانوادگی ،دولتی یا بانکی اداره می شوند، این در حالی است که در امریکا و انگلیس چنین حالتی کمتر وجود دارد.(نوبزو پارکر ، 2004:22) نکته مهم تراینکه استانداردهای حسابداری مشترک معمولاً از سوی (وبرای استفاده )در کشورهای توسعه یافته طراحی شده ولی در عین حال در کشورهای در حال توسعه مورد استفاده قرار می گیرد. اعمال این چنین استانداردهایی نمی تواند نیازهای آن ها را برآورده سازد (بند یوودیگران ،1998 )
پژوهش های انجام شده نشان می دهد که اقسام مختلف گزارشگر
ی معیارهای عملکرد مالی می تواند به وسیله تاثیر شفافیت اطلاعات و سراحت در بیان ارتباط های بین معیارهای عملکرد ، استفاده سرمایه گذاران حرفه ای
و غیر حرفه ای از آن اطلاعات را تحت تاثیر قرار دهد. (هیرست و همکاران 2002)
نتیجه گیری :
در این مقاله سعی شد بر اهمیت گزارشگری مالی وتاثیر اطلاعات افشا شده در صورت های مالی بر گروههای مختلف استفاده کننده وهدف تهیه کنندگان آن،بررسی شودومعیارهای مختلف اندازه گیری وشرایط موثر بر اندازه گیری در تهیه صورتهای مالی مورد توجه قرار گیرد. با توجه به پیشرفت در تکنولوژی و شفافیت در ارائه اطلاعات به استفاده کنندگان و قرارگرفتن صورتهای مالی مختلف در دسترس عموم در سایت شرکتها و سازمانها ، اندازه گیری صحیح عملکرد ، فعالیتهاونتایج عملیات ، شرکتها، نقش با اهمیتی در تصمیم گیریهای استفاده کنندگان خواهد داشت .
منابع
1-مجله تدبیر 151-ترجمه میرهادی فر،مریم- کلانتر ،سید کیانوش
2- تئوری حسابداری –شباهنگ – رضا –جلد اول
3-استانداردهای حسابداری ایران
4-مجله حسابدار
5-صورتهای مالی اساسی-ترجمه و تالیف عزیز عالی ور
6-مجله بررسیهای حسابداری
