دانلود مقاله بررسی روش ارزش گذاری حق برداشت مخصوص ( SDR )

بخشی از مقاله

بررسي روش ارزش گذاري حق برداشت مخصوص (SDR)
چكيده:
اين گزارش مباني روش هاي ارزيابي SDR و نرخ بهره آن كه در مقاطع پنجساله توسط هيات مديره صندوق بين المللي پول انجام مي گيرد و ارزيابي جديدي كه از اول ژانويه سال 2001 موثر واقع مي شود و نيز روش ارزيابي كه مطابق با تصميم هيات مديره صندوق در سال 1980 است مورد بررسي قرار مي دهد. نكات مهم و نتايج حاصل از اين گزارش به شرح زير است.

* در سپتامبر 1998 هيات مديره موافقت خود را با يك راه حل موقت جايگزيني خودكار يورو به جاي مارك و فرانك فرانسه در سبد SDR, اعلام نمود. گزارش حاضر پيشنهاد مي كند كه با تغيير دادن روش ارزيابي SDR از روش مبتني بر عضويت به روش مبتني بر واحد پول, يورو بطور كامل در سبد SDR وارد شود. ارزش گذاري سبد نيز شامل ارزش گذاري همان چهار واحد پول حاضر (دلار, پوند, ين و يورو) مي شود.

* با وجود واحد پول مشترك اروپايي كه مورد پذيرش چند عضو اصلي صندوق است, روش مبتني بر عضويت مشكلات اجتناب ناپذيري را بدنبال دارد و نيز معيار تصميم 1980 هيات مديره صندوق در خصوص تعيين وزن ارزهاي موجود در سبد SDR نمي تواند با وجود پول مشترك اروپايي بكار گرفته شود. بويژه روش جاري ارزيابي SDR اين سئوال كه آيا تقاضا براي يورو به عنوان يك ذخيره دارايي بيشتر منعكس كننده وضعيت اقتصادي داخلي و خارجي كل حوزه پول مشترك اروپايي است يا تك تك كشورهاي عضو حوزه پول اروپايي پاسخ نمي دهد.

* روش مبتني بر واحد پول بطور كلي با فرم ارزش گذاري ”سبد استاندارد” و با اصول پذيرفته شده كلي ارزش گذاري SDR سازگار است. بر اين اساس تصريح مي شود كه ارزش SDR بر حسب واحدهاي پول عمده استوار شود. در حاليكه وزن هاي واحدهاي پول موجود در سبد SDR بايد منعكس كننده اهميت نسبي آنها در تجارت جهاني و سيستم مالي بين المللي باشد.

* پيشنهاد شده كه براي بهبود معيار انتخاب ارزهاي سبد SDR در هيات مديره تصميماتي در رابطه با ويژگي ”قابليت استفاده آزاد ارزهاي سبد SDR” (طبق ماده 30 (f) اساسانامه) و تعيين متغيرهاي اقتصادي جاري بكار گرفته شده براي انتخاب ارزهاي موجود در سبد و تعيين وزن آنها اتخاذ گردد. بويژه در روش مبتني بر واحد پول, صادرات كالاها و خدمات در مورد صادراتي كه بين اعضا اتحاديه انجام مي گيرد, مستثني شود.

* در اين گزارش استفاده از متغيرهاي كمكي بخش مالي در روش ارزيابي SDR, با توجه به افزايش قابل ملاحظه جريانات مالي بين المللي خصوصي در سالهاي اخير كه در روش جاري ارزيابي SDR و در جريان تجارت مالي با يكديگر در نظر گرفته نشده مورد بررسي قرار مي گيرد.

* در اين گزارش پيشنهاد شده كه بر اساس روش مبتني بر واحد پول بجاي نرخ ابزارهاي مالي جاري فرانسه و آلمان نرخ بين بانكي يورو (1) در سبد نرخ بهره SDR وارد شود. همچنين پيشنهاد مي شود كه بجاي نرخ گواهي سپرده خصوصي سه ماهه كه اخيرا“ در سبد نرخ بهره SDR قرار گرفته نرخ برات دولتي سيزده هفته اي دولت ژاپن قرار گيرد و نرخ اسناد خزانه سه ماهه انگليس و آمريكا در سبد نرخ بهره SDR باقي بماند.
* در خاتمه به بررسي سبد پيشنهادي SDR طي سالهاي 2005-2001 و تصميم هيات مديره در مورد تركيب و وزن ارزهاي آن (كه در اول ژانويه 2001 عملي مي شود) پرداخته مي شود.

1- Euro Interbank Offered Rate (Euribor)
روش عملي تعيين ارزهاي متشكله و وزن آنها در سبد SDR
بر اساس تصميم 1980 هيات مديره صندوق, روش مبتني بر عضويت براي ارزش گذاري سبد SDR به شرح زير بوده است:
- - انتخاب؛ ارزهاي موجود در سبد SDR واحدهاي پولي 5 كشور عضو صندوق است كه بيشترين صادرات كالاها و خدمات را طي يك دوره 5 ساله – قبل از تاريخ موثر شدن تجديد نظر در ارزش گذاري- داشته اند.

- - وزن ها؛ درصد وزني 5 ارز انتخابي در ارزش گذاري سبد SDR منعكس كننده مجموع ارزش هاي صادرات كالاها و خدمات و بيلان ارزي اعضا ديگر صندوق از ارزهاي مذكور در سبد در طول 5 ساله مذكور مي باشد.
- - بررسي؛ فهرست ارزهاي موجود در سبد و درصد وزن هاي آنها در ارزش گذاري سبد SDR هر پنج سال يكبار مورد تجديد نظر قرار مي گيرد و هدف از اين بررسي اين است كه تركيب پايدار سبد حداقل براي يك دوره زماني 5 ساله حفظ شود.

ارزش گذاري سبد SDR: تعيين ميزان ارزهاي موجود در سبد و وزن روزانه آنها
• • ميزان ارزهاي موجود در سبدSDR , در آخرين روز كاري قبل از تاريخي كه سبد جديد SDR بكار گرفته شود. در آن روز ميزان ارزهاي موجود در سبد با استفاده از وزن هايي كه توسط هيات مديره تعيين شده و با استفاده از ميانگين نرخ ارز براي هر يك از آن ارزها طي سه ماهه قبل از آن تعيين مي شود. از طرفي براي اطمينان از اينكه ارزش SDR, پيش و بعد از تجديد نظر در سبد يكسان باشد ميزان ارزهاي موجود در سبد تا حدودي تعديل مي شود.
• • ميزان ارزهاي موجود در سبد تا دوره پنجساله بعد ثابت مي ماند. وزن واقعي هر ارز نيز بمنظور تعيين ارزش سبد SDR بطور روزانه با تغيير در نرخ ارزهاي موجود در سبد تغيير مي كند. به عنوان مثال ارزش SDR بر حسب دلار در 31 مه 2000 در جدول زير محاسبه شده و وزن هاي تطبيقي نيز نشان داده شده است.
ارزش گذاري SDR
ارز وزن تقريبي اوليه در سال 1995 ميزان ارزها بر اساس ماده قانوني 1-0 نرخ ارز (1) در 5/31/2000 برابري دلار وزن واقعي در 31/5/2000
يورو (آلمان) 21 2280/0 9305/0 212154/0 16
يورو (فرانسه) 11 1239/0 9305/0 1152289/0 9
ين ژاپن 18 2/27 29/107 253519/0 19
پوند استرلينگ 11 105/0 4949/1 156954/0 12
دلار آمريكا 39 5821/0 1 5821000/0 44
1 دلار آمريكا - - - 32002/1 100
1) نرخ ارز بر حسب واحدهاي پول بر حسب دلار, بجز يورو و پوند كه بر حسب دلار بيان مي شود
چشم انداز عملي و نظري ارزش گذاري SDR و يورو
با وجود يورو به عنوان واحد پول 11 كشور عضو صندوق بين المللي پول, تداوم معيار مبتني بر واحد پول براي انتخاب و وزن هاي بكار گرفته شده درسبد SDR بر اساس تصميم 1980 صندوق بين المللي پول مورد ترديد قرار مي گيرد. بر اساس تصميم فوق روش ارزيابي SDR مبتني بر عضويت با پذيرش نمايندگي يورو بجاي پول ملي آلمان و فرانسه در سبد SDR مورد قبول قرار گرفت. اما اين راه حل موقتي, يورو را به عنوان پول داخلي 9 عضو اتحاديه كه پول واحد اروپايي را پذيرفته بودند, در نظر نمي گرفت. همچنين تعيين وزن ارزهاي موجود در سبد SDR با وجود پول مشترك اروپايي مشكل است. در تصميم فوق فرض مي شود كه هر يك از كشورهاي اصلي عضو صندوق بين المللي پول كه پول واحدي دارند به اين معني است كه يك ارتباط يك به يك بين اعضا و واحدهاي پول ملي آنها وجود دارد و اين مانع براي پول مشترك وجود ندارد.
همچنين با توجه به صادرات اعضا اتحاديه پولي با يكديگر, براي رسيدن به تراز ذخاير رسمي يورو كه با صادرات اعضا در دست ساير اعضا قرار مي گيرد, تصميم 1980 هيات مديره صندوق در خصوص ارزش گذاري SDR, مشخص نمي كند كه چگونه ذخاير رسمي تعيين شده به يورو و خارج از سطح پوشش يورو به اعضا اتحاديه پول اروپا اختصاص داده شود (آلمان و فرانسه). البته اين امكان وجود دارد كه در اجراي تصميم فوق, ذخاير يورو 1999 را به استفاده آلمان و فرانسه اختصاص دهيم. براي مثال سهم بانك فرانسه و بوندز بانك در سرمايه بانك مركزي اروپا, در هر صورت هر روشي براي اختصاص (تقسيم) ذخاير يورو در دست مقامات پولي خارج از سطح پوشش يورو به كشورهاي عضو اتحاديه پول اروپا, شامل عوامل انتخابي مي شود و دقيقا” منعكس كننده الزامات اقتصاد هر يك از كشورهاي عضو اتحاديه نيست.

ارزيابي SDR تحت روش مبتني بر واحد پول
به دليل مشكلات عملي و مفهومي اجتناب ناپذير در اداره و اجراي معيار مبتني بر عضويت در انتخاب ارزها و وزن آنها در سبد SDR و با توجه به ايجاد پول مشترك اروپايي پيشنهاد شد كه براي ارزش گذاري SDR بطرف روش مبتني بر واحد پول رفت اما اين انتقال نياز به بررسي معياري براي انتخاب هر يك از ارزهاي داخل سبد و وزن آنها دارد.
انتخاب ارزهاي داخل سبد
استفاده از صادرات كالاها و خدمات به عنوان تنها معيار براي انتخاب ارزهاي موجود در سبد به تصميم هيات مديره صندوق در سال 1974 در اين خصوص و معرفي نخستين سبد SDR بر مي گردد. در آن زمان استفاده از معيار سهم كشورها در صادرات كالاها و خدمات يك روش مناسب و عملي ايجاد موازنه بين دو هدف متضاد بود. از يك طرف اين تمايل وجود داشت كه تعداد كافي از ارزها درسبد وجود داشته باشد بطوريكه هيچكدام از آنها نتوانند اثر نامطلوبي روي ارزش SDR بگذارند و از طرف ديگر اين نياز وجود داشت كه از مشكلات عملي ناشي از شامل شدن ارزهاي بسيار محدود در سبد اجتناب شود. بر اين اساس در سال 1974 توافق شد كه ارزش گذاري SDR بوسيله ارزش برابري آن با مجموع وزن واحد پول 16 كشوري كه

سهمشان در صادرات كالاها و خدمات طي 5 سال 1972-1968 بيشتر از 1% از كل صادرات جهان بوده, انجام شود. در سال 1980 هيات مديره صندوق تصميم گرفت كه تعداد ارزهاي موجود در سبد SDR از 16 ارز به 5 ارز كاهش يابد و در سال 1981 نيز از تصميم عملي شد. تصميم فوق چند اثر داشت, ازجمله اينكه به افزايش استفاده از SDR كمك مي كرد, بطوريكه با ساده شدن ارزش گذاري آن در معاملات خصوصي نيز بكار برده مي شد. دوم اينكه اين ضرورت حاصل مي شود كه ارزش گذاري سبد SDR سازگار و هماهنگ با سبد نرخ بهره SDR (كه شامل 5 ابزار مالي) باشد, شرايطي كه با وجود تعداد 16 ارز در سبد SDR امكان نداشت. اما هيات مديره صندوق كماكان استفاده از معيار صادرات كالاها و خدمات براي انتخاب 5 كشوري كه واحد پولشان در سبد SDR قرار گيرد, استفاده كرد و اين ارزها شامل دلار آمريكا, ين ژاپن, مارك آلمان, فرانك فرانسه و پوند استرلينگ بود.

پيشنهاد هيات مديره صندوق بين المللي پول در استفاده از روش مبتني بر واحد پول براي ارزيابي SDR و كاهش تعداد ارزهاي موجود در سبد از 5 ارز به 4 ارز با معرفي يورو مساله تجديد نظر در معيار انتخاب ارزهاي موجود در سبد SDR مطرح مي شود. بطوريكه گفته مي شود سهم يك كشور از صادرات جهاني به عنوان معياري از سهم آن در سبد SDR لزوما” به معيار معتبر در مورد استفاده از واحدهاي پول آن در نقل و انتقالات بين المللي و يك معيار دقيق و درست از ابعاد (1) بازارهاي مالي (بويژه باتوجه به رشد سريع و گسترده بازارهاي سرمايه در 20 سال گذشته) محسوب نمي شود. همچنين با عنايت به نقش SDR به عنوان يك ذخيره دارايي رسمي بايد گفت كه انتخاب ارزهاي متشكله سبد بر اساس ارزش صادرات كالاها و خدمات كشورها به شرط لازم است اما كافي نيست. بر اين اساس هيات مديره معتقــد است كه يك معيـار
1- Depth & Breadth
كمكي براي انتخاب ارزهاي موجود در سبد بكار گرفته شود. بر اين اساس دو روش زير را پيشنهاد مي كنند.
* در روش اول معيار انتخاب واحد پول در سبد SDR, علاوه بر ميزان صادرات و كالاها و خدمات كه با آن واحد پول انجام مي گيرد, مي بايستي واحد پول انتخابي توسط هيات مديره صندوق به عنوان ”ارز قابل استفاده بدون محدوديت” (1) شناخت شده باشد (طبق ماده f35 اساسنامه صندوق) منظور آن واحد پولي است كه بطور گسترده وسيله پرداخت معاملات بين المللي است و بطور وسيعي در بازار ارز مبادله مي شود. در سال 1977 هيات مديره صندوق پيشنهاد داد معيار تعيين يك نوع ارز به عنوان ارز قابل استفاده بدون محدوديت,

گستردگي استفاده از آن ارز براي نقل و انتقالات بين المللي و تجارت كالا و خدمات و تسويه معاملات بين المللي و نيز بر اساس حجم نسبي نقل و انتقالات سرمايه به آن ارز باشد. بر اين اساس پيشنهاد شد كه مجموع ذخيره رسمي از آن واحد پول به عنوان معياري از ميزان گستردگي آن ارز در پرداخت هاي بين المللي بكار گرفته شود. در اين راستا بر آورد گستردگي تجارت آن ارز (واحد پول) در بازارهاي ارز خارجي نيز, بر اساس حجم نقل و انتقالات, وجود بازارهاي سلف و شكاف بين قيمت خريد و فروش آن واحد پول ظرفيت جذب و اب

عاد خارجي آن ارز (تا چه ميزاني آن ارز در بازار وجود دارد و مورد معامله و نقل و انتقالات قرار مي گيرد) نيز بمنظور اطمينان از اينكه كشور عضو قادر به خريد و فروش ميزان قابل توجهي از يك ارز در هر زمان مي باشد – بدون اينكه تغيير قابل توجهي در نرخ ارز اتفاق افتد- لازم است كه مورد توجه قرار گيرد. بر اساس اين معيارها هيات مديره صندوق در سال 1978 اعلام نمود كه مارك آلمان, فرانك فرانسه, ين ژاپن و پوند استرلينگ و دلار آمريكا بدون محدوديت قابل استفاده هستند. با معرفي يورو در ابتداي سال 1999 بجاي مارك و فرانك در ارزيابي سبد SDR, تعداد ارزهاي قابل استفاده بدون محدوديت از 5 ارز به 4 ارز كاهش يافت.
* در روش دوم نيز معيار انتخاب ارزهاي متشكله سبد SDR همان صادرات كالاها و خدمات و ذخاير است. از اين معيار براي تعيين وزن هر يك از ارزها براي ارزش گذاري سبد SDR استفاده مي شود. در روش دوم براي تعيين تقاضاي بين المللي يك ارز بمنظور انتخاب ارزهاي سبد SDR هم انتقالات سرمايه و هم معاملات انجام شده توسط يك ارز در نظر گرفته مي شود.
1- Freely Usable
هر دو روش انتخاب ارز سبد SDR بنظر مناسب مي آيند. اما ”مفهوم ارزهاي قابل استفاده بدون محدوديت” هر چند كه صريحا” در تصميم هيات مديره در خصوص ارزش گذاري SDR ذكر نشده است. اما مسائلي كه در مورد مفهوم ارز قابل استفاده بدون محدوديت وجود دارد, نقش مهمي در تصميم هيات مديره در خصوص ارزش گذاري SDR وجود دارد. تصميمات اوليه هيات مديره صندوق در خصوص تركيب سبد, موازنه اي بين مشكلات عملي انتخاب ارزهاي نماينده و مشكلات اجتناب ناپذير ناشي از وارد كردن ارزهاي ضعيف را بدست مي دهد. با

تصميم 1980 هيات مديره صندوق تعداد ارزهاي موجود در سبد براي ارزش گذاري SDR از 16 ارز به 5 ارز كاهش يافت و اين امر به درجه اطمينان به ارزهاي موجود در سبد SDR از نظر گسترش و اهميت آنها در بازارهاي ارز كمك كرد و اين خود عامل مهمي در مفهوم ”ارز قابل استفاده بودن محدوديت”‌ است. استفاده از معيار صادرات كالاها و خدمات و موجودي ذخاير ارزي براي تعيين ارزهاي سبد SDR,‌ هماهنگي بين انتخاب ارزهاي سبد SDR و وزن آنها را تضمين مي كند. اين معيار ضمن اينكه از شفافيت برخوردار است, با نقش SDR به عنوان ذخيره دارايي نيز سازگار است. در شرايط جاري, اين روش و روش پيشنهاد ”ارز قابل استفاده بودن محدوديت” تركيب يكساني از سبد ارزش گذاري SDR را ارائه مي دهند. استفاده از مفهوم ” ارز قابل استفاده بودن محدوديت” به عنوان معياري براي انتخاب ارزهاي سبد SDR روش بهتري است. علاوه بر اين در روش فوق با بكارگرفتن ذخاير رسمي, لزوما” چند شاخص ديگر در

رابطه با وسعت و عمق بازارهاي مالي را نيز مورد توجه و نظر قرار مي دهد. اما اتكا به يك روش كمي (انتخاب ارزهاي سبد SDR صرفا” بر مبناي مجموع صادرات كالاها و خدمات و ذخاير رسمي ارزي خاص) لزوما” تضميني بر استفاده وسيع از ارزهاي سبد SDR در آينده نيست. همچنين يك روش صرفا” كمي, مطابقت نرخ بهره كوتاه مدت با نرخ بهره سبد SDR را تضمين ميكند. بنابراين صندوق بين المللي پول معتقد است كه بايد هيات مديره پاره اي ملاحظات را در خصوص ارزهاي سبد SDR به عمل آورد به گونه اي كه اطلاعات موجود را در مورد استفاده واقعي از آنها در بازارهاي مالي را به حساب آورده و در نظر داشته باشد.

از نظر صندوق بين المللي پول در نظر گرفتن معيار ارزهاي قابل استفاده بدون محدوديت براي انتخاب ارزهاي لحاظ در سبد SDR ضمن اينكه بيانگر تحول منطقي تصميمات قبلي هيات مديره صندوق در اين خصوص است, به عنوان روشي جايگزين روش انتخاب ارزهاي موجود در سبد بر اساس معيار صادرات كالاها و خدمات بعلاوه ذخاير, ضمن آنكه مزيت روش فوق را دارد عيبهاي بالقوه آن روش را نيز ندارد. بر اين اساس كارشناسان صندوق بين المللي پول پيشنهاد مي كنند كه هيات مديره رسما” اين تصميم را بپذيرد كه معيار انتخاب ارزهاي سبد SDR (پول ملي يك كشور با يك اتحاديه پولي) علاوه بر معيار بيشترين صادرات كالاها و خدمات انجام گرفته شده توسط آن ارز, لازم است كه آن واحد پول به عنوان ارز قابل استفاده بدون محدوديت نيز شناخته شده باشد.

بمنظور تعيين وزن ارزهاي موجود در سبد SDR هيات مديره مخالف روش مبتني بر تجارت صرف است. حتي در هنگام تعيين وزن ارزهاي سبد SDR در سال 1974, هيات مديره تصميم گرفت سهم دلار آمريكا را در سبد افزايش دهد زيرا سهم دلار آمريكا در نقل و انتقالات مالي بطور قابل ملاحظه اي بيشتر از سهم دلار آمريكا در صادرات كالاها و خدمات جهاني بود. هيات مديره صندوق در 1978 نيز تصميم گرفت ذخاير رسمي را براي تعيين وزن ارزهاي سبد SDR در نظر بگيرد (علاوه بر صادرات كالاها و خدمات), اين وزن ها در واقع تعيين كننده ارزهاي نماينده در نقل و انتقالات بين المللي است و شامل نقل و انتقالات مالي بوسيله ارزهاي نماينده نيز مي شود.

به هر حال انتقال به يك روش مبتني بر واحد پول – بمنظور تعيين ارزهاي متشكله سبد SDR – نياز به تعريف مجدد متغيرهاي اقتصادي بكار گرفته شده در تعيين و انتخاب ارزهاي سبد SDR دارد (صادرات كالاها و خدمات و ذخاير رسمي), متغيرهاي اقتصادي مذكور نيز بايد ترجيحا” منعكس كننده خصوصيات واحدهاي ارز متشكه سبد SDR باشند تا خصوصيات اعضا بر اين اساس در مورد اتحاديه هاي پولي, صادرات كالاها و خدمات آنها بايد مستثني از تجارت داخلي بين اعضا اتحاديه باشد و ذخاير رسمي اتحاديه نيز بصورت واحدهاي پولي انتخاب و نگهداري شده توسط مقامات پولي خارج از كشور عضو يا اتحاديه پولي تعريف شود.
با توجه به اينكه ارزش صادرات لزوما” يك شاخص مناسب در مورد ميزان استفاده بين المللي از يك ارز خاص در سفارش هاي تجاري نيست, بنابراين مي توان اين موضوع را مورد بررسي قرار داد كه آيا ادامه بكارگيري صادرات كالاها و خدمات به عنوان يك معيار در انتخاب ارزهاي سبد SDR و تعيين وزن ها مناسب است. بنابراين بحثي كه مي تواند در مورد روش مبتني بر واحد پول انجام گيرد, معيار مطرح براي انتخاب ارزهاي سبد و وزن آنها است, اين معيار بايد سفارش هاي تجاري انجام شده با آن واحد پول باشد. اين معيار هماهنگ و هم تراز با معيار واحد پول ذخاير رسمي خواهد بود. اما اين روش در عمل با مشكل مواجه مي شود, چون اطلاعات در مورد واحد پول سفارش هاي تجاري بسياري از كشورهاي عضو در دسترس

نيست. در اين شرايط صندوق بين المللي پول در حال حاضر واحدهاي پولي استفاده شده در سفارش هاي تجاري را به عنوان معيار انتخاب و تعيين وزن ارزهاي سبد SDR بكار نمي گيرد. اما به هر حال در نظر گرفتن ذخاير رسمي در تعيين وزن ارزهاي سبد SDR مناسبت دارد. زيرا منعكس كننده نقش SDR به عنوان يك دارايي مالي است. در عمل SDR فقط توسط بانكهاي مركزي براي تكميل دارايي هاي ذخيره نگهداري مي شود. در اين شرايط قابل قياس ترين متغيرهاي اقتصادي مربوطه براي SDR تركيب ذخاير رسمي در دست بانك مركزي است

كه مي تواند به عنوان مبنايي براي وزن ارزهاي موجود در سبد نيز مورد توجه قرار گيرد. اما صرف استفاده از ذخاير رسمي در تعيين وزن ارزهاي سبد SDR باعث خواهد شد كه دلار آمريكا به عنوان يك ارز عمده مورد استفاده, وزن زيادي در سبد داشته باشد زيرا در پايان سال 1999 حدود 64% از ذخاير رسمي بانكهاي مركزي در جهان به دلار آمريكا بوده است. تكيه بر ذخاير رسمي براي تعيين وزن سبد SDR نه تنها سبب خواهد شد كه يك ارز خاص اثر بيش از اندازه اي روي ارزش SDR بگذارد بلكه نوسانات ارزش SDR بر حسب آن ارز عمده داخل سبد زياد مي شود. به همين دليل پيشنهاد مي شود كه تركيبي از صادرات و ذخاير رسمي در تعيين ارزش سبد SDR در نظر گرفته شود.

در روش جاري ارزش گذاري SDR, افزايش قابل توجه جريان هاي مالي بين المللي در اهميت نسبي تعيين شده براي جريان معاملات و تجارت متقابل منعكس نمي شود. تحت روش جاري صادرات كالاها و خدمات سالانه 5 ارز سبد SDR در حدود سه برابر موجودي ذخيره اعضا از آن ارزها است, وزن صادرات كالاها و خدمات در محاسبه ارزش SDR نيز در حدود سه برابر ذخير رسمي است. اهميت نسبي دو متغير اقتصادي (صادرات كالاها و خدمات و ذخاير ارزي) منجر به اين مي شود كه وزن نسبي كمتري به عوامل مالي داده شود. علاوه بر اين افزايش سريع جريان هاي مالي بين المللي در سالهاي اخير در بخش هاي بزرگي نقل و انتقالات (معاملات) خصوصي را منعكس مي كند؛ در حاليكه ارزش گذاري SDR بر اساس تركيب ارزهاي خارجي موجود در آن منعكس كننده تصميمات موسسات اقتصادي دولتي در مورد ذخيره موجودي ها است.

در بررسي هاي قبلي ارزش گذاري سبد SDR (سالهاي 1985, 1990 و 1995) براي تعيين وزن هاي نسبي ارزهاي تشكيل دهنده سبد SDR, هيات مديره متغيرهاي مالي كمكي را معرفي كرد اما همچنان محاسبه وزن ها بر حسب سهم آنها در صادرات و موجودي ذخاير بين المللي را نيز تاييد كرد. بررسي هاي قبل تر از آن نيز به اين نتيجه رسيدند كه متغيرهاي مالي كمك تاييدي بر درجه بندي اهميت نسبي ارزهاي متشكله سبد بر اساس حجم تجارت و ذخاير ارزي است. محاسبات براي دوره 99-95 نيز تاييد مي كنند كه مشاركت متغيرهاي

مالي كمكي تركيب سبد SDR را تغيير نمي دهد اما به هر حال استفاده از متغيرهاي مالي كمكي روي وزن ارزهاي داخل سبد اثر دارد. به هر حال با موافقت در بكارگيري شاخص هاي مالي كمكي, سهم هر يك از ارزها در سبد SDR تغيير مي كند؛ بطوريكه سهم آنها وابسته است به وزني كه به متغيرهاي مالي كمكي و ذخاير در مقايسه با متغيرهاي تجارت داده مي شود و نيز بستگي به انتخاب متغيرهاي مالي خاص دارد.

مساله قابل توجه ديگر اين است كه آيا تغييرات وسيع در روش ارزش گذاري SDR – مانند معرفي متغيرهاي مالي كمكي – پيش از اينكه اطلاعات مفصل تر در مورد بكارگيري بين المللي يورو در دسترس قرار گيرد, تحقق خواهد يافت. ارزشيابي روندهاي بلندمدت كه براي بررسي ارزش گذاري SDR بسيار مهم است با وجود يورو و مسايل مربوط به پوشش آماري آن پيچيده شده است. براي مثال سازگاري اطلاعات در مورد وام بانكي بين المللي و اوراق قرضه خارجي به يورو در مقايسه با اطلاعات مربوط به واحدهاي پولي قبلي يورو بخاطر نياز به ابطال و خارج كردن جريان هاي مالي داخلي 11 كشور اروپايي پيچيده شده, علاوه بر اين, دسترسي به اطلاعات در مورد نقش واحدهاي پول در سرمايه گذاري هاي بين المللي محدود است.

براي مثال اطلاعات تهيه شده توسط بانك تسويه جهاني بين نقش تامين مالي بين المللي يك واحد پول خاص و استفاده از آن واحد پول سرمايه گذاري بين المللي تمايزي قايل نمي شود. در همين رابطه شواهد حاكي از آن هستند كه گسترش نقش تامين مالي خارجي يورو سريعتر از توسعه نقش آن به عنوان واحد پولي سرمايه گذاري بين المللي بوده است. در مجموع با توجه به وجود اطلاعات بسيار محدود در خصوص كاربرد بين المللي يورو پيشنهاد مي شود كه بكارگيري متغيرهاي مالي كمك براي ارزش گذاري سبد SDR مي بايست تا

تكميل بيشتر اطلاعات موجود به تعويق بيافتد. علاوه بر اين هنوز تحليل هاي صورت گرفته در خصوص مشاركت متغيرهاي مالي كمكي براي تعيين وزن ارزهاي موجود در سبد SDR مشخص نيست. از طرفي چون اصولا” بازار خصوصي براي دارايي هاي مشخص شده به SDR وجود ندارد و از SDR به عنوان ابزاري براي پوشش دادن خطرات ناشي از تغييرات نرخ ارز و نرخ بهره استفاده زيادي نمي شود؛ علاوه بر اين با وجود گسترش معاملات سواپ, قراردادهاي آتي و اختيار معامله كه به سرمايه گذاران اجازه مي دهد ساختار بدهي و دارايي خود را به ارزهاي عمده و مهم هماهنگ كنند؛ تعيين متغيرهاي كمكي براي ارزش گذاري SDR بسيار بحث انگيز و مشكل است. به همين دليل صندوق در حال حاضر معرفي متغيرهاي مالي كمكي براي تعيين ارزش گذاري وزن ارزهاي سبد SDR , را توجيه نمي كند.
وزن ارزهاي موجود در سبد SDR در زمان هاي مختلف
1985-1981 1990-1986 1995-1991 2000-1996 جاري (2000/3/5) روش مبتني بر واحد پول پيشنهاد شده 2005-2001
دلار 42 42 40 39 44 44
يورو - - - - 25 29
مارك آلمان 19 19 21 21 16(1) -
فرانك فرانسه 13 12 11 11 9(2) -

ين ژاپن 13 15 17 18 19 15
پوند استرلينگ 13 12 11 11 12 12
1) يورو (آلمان) 2) يورو (فرانسه)
اجراي عملي روش مبتني بر واحد پول جهت ارزيابي SDR

انتقال به روش فوق نياز به تغيير شاخص انتخاب ارزهاي متشكله سبد SDR و وزن هاي هر يك از آنها دارد كه بر اساس تصميم صندوق از 1980 براي ارزيابي سبد SDR مورد استفاده قرار مي گيرد. در روش جاري ارزيابي SDR مهمترين تغييري كه پيشنهاد شده اين است كه واحدهاي پولي چهار كشور عضو يا اتحاديه هاي پولي (مجموع كشورهايي كه داراي پول واحد و بانك مركزي مشترك هستند) كه داراي بيشترين صادرات هستند مورد نظر قرار گيرد. بنابراين بر اين اساس طي سالهاي 99-95 در سبد SDR چهار واحد پولي, يورو, دلار, ين و پوند استرلينگ قرار مي گيرد. اعضا صندوق يا اتحاديه هاي پولي كه واحد پولشان در سبد SDR قرار دارد طي سالهاي 99-1995, 42 درصد از صادرات جهان را به خود اختصاص داده اند. وزن هاي نسبي واحدهاي پولي متشكله سبد SDR نيز توسط تركيبي از ميانگين ارزش صادرات طي سالهاي 99-95 (چون اطلاعات در مورد صادرات كشورهاي تحت پوشش يورو به بقيه جهان براي سالهاي 99-95 در دسترس است) و ذخاير رسمي نگهداري شده توسط مقامات پولي خارج از كشور يا اتحاديه پولي حاصل مي شود. بر اين اساس وزن هر يك از ارزهاي موجود در سبد SDR به ترتيب 44% دلار آمريكا, 29% يورو, 15% ين و 12% پوند استرلينگ خواهد بود.

مبناي تعيين وزن واحدهاي پولي موجود در سبد SDR و ارزيابي سبد
واحد پول صادرات كالاها و خدمات (1) (ميانگين 99-95) (ميليارد SDR) موجودي هاي رسمي واحدهاي پول (2) (پايان دسامبر 1999) (ميليارد SDR) مجموع ستون هاي 1و2 (ميليارد SDR) وزن ها به عنوان درصدي از كل ستون 3 درصد گردشده وزن ها
دلار آمريكا 9/810 1/800 1611 2/44 44
يورو 8/918 9/150 7/1069 4/29 29

ين 6/478 1/61 6/539 8/14 15
پوند 4/373 48 4/421 6/11 12
كل 6/2581 1060 7/364 100 100
وزن نسبي 9/70 1/29 100
1) شامل اعتبارات درآمدي مي شود
2) ذخاير رسمي نگهداري شده توسط مقامات پولي در خارج از كشور يا اتحاديه پولي
همانطور كه ملاحظه مي شود نسبت به وزن هاي جاري واقعي, سهم يورو در اين روش پيشنهادي بيشتر و بجاي آن سهم ين كوچكترين شده, سهم دلار و پوند نيز به ميزان كمي تغيير كرده است.