بخشی از مقاله
×چکیده :
محدوده اکتشافی داغ دالی در شمال غرب ایران و در مجاورت کانسار طلای زرشوران تکاب قرار دارد. در این محدوده، کانیسازی گرمابی روی-طلا در پیوند با سنگهای دگرگونی شیست و دولومیت روی داده است. به منظورشناخت زون-های کانهدار در عمق و دستیابی به تصویری دقیق از ویژگیهای زیرسطحی، از روش ژئوفیزیکی مقاومت الکتریکی و قطبش القایی در این محدوده استفاده شد. برای اندازهگیری فاکتورهای RS و IP تعداد 666 ایستگاه به صورت 12 پروفیل موازی با فاصلهی 50 متر از یکدیگر طراحی و اجرا شد. هر پروفیل نیز با ایستگاههایی به فاصله 20 متر از هم تقسیم گردید. سپس نقشههای شبه مقطع RS و شبه مقطع IP ترسیم شد. وجود مقادیر IP بالا در مقابل مقاومت پایین می تواند نشانگر وجود کانیسازی با قابلیت هدایت فلزی باشد. دادههای برداشت شده با نرمافزار RES2DINV و GIS مدلسازی و پس از تفسیر، مناطق کانهدار شناسایی شد؛ شواهد زمینشناسی در منطقه نقاط حفاری پیشنهادی را مورد تایید قرار داد.
مقدمه :
ژئوفیزیک علمی است که قادر به تعیین برخی از خصوصیات فیزیکی زمین از قبیل خواص الکتریکی، مغناطیسی و ... می-باشد، لذا با استفاده از روشهای ژئوفیزیک میتوان بخشهایی از زمین چون زونهای کانیسازی را که دارای خصوصیات فیزیکی متفاوت از محیط اطراف هستند، شناسایی نمود - شاهی و همکاران، . - 1389 روشهای ژئوالکتریکی یکی از مهمترین زیر مجموعهی روشهای ژئوفیزیک اکتشافی هستند که بر مبنای مطالعه میدانهای الکتریکی زمین یا ویژگیهای الکتریکی پیکرههای زمینشناسی و معدنی استوارند. قطبش القایی - IP - یکی از روشهای معمول و کارآمد در تشخیص کانیهای سولفیدی و فلزی است. اندازهگیریهای IP معمولا در حوزه زمان یا فرکانس صورت میگیرند و بارپذیری، معمولترین متغیر در اندازهگیری حوزه زمان محسوب میشود. از آنجا که مقاومت ویژه نیز از ویژگیهای ذاتی سنگ و تشکیلات مختلف به شمار رفته و در شناخت وضعیت ساختاری و زمین شناسی منطقه مورد نیاز میباشد، به عنوان روش مکمل IP در اکتشاف ذخایر فلزی به کار گرفته میشود . - Mikhail, 1994 - در بررسیهای ژئوفیزیکی به منظور افزایش دقت و حصول نتایج با صحت بالاتر، از ترکیب چند روش استفاده میشود.
از اینرو، برداشتهای مقاومت سنجی و IP به وسیله آرایش دوقطبی-دوقطبی که پوشش افقی نسبی خوبی دارد و سیگنال آن قوی است و به نوفههای تلوریک حساس نیست - Mostafaie et al., 2009 - ، مناسبترین است. هدف نهایی تمامی اکتشافات ژئوفیزیک کاربردی، رسیدن به تصویری دقیق از ویژگیهای زیرزمینی است. اما ساختارهای واقعی اغلب خیلی پیچیده هستند. بنابراین سعی میشود مدل سادهتر که توسط تعداد پارامترهای متناهی کنترل میشود؛ طرح گردد . - Dey et al., 1979 - در این مطالعه برای تفسیر دادههای IP و RS از مدلسازی پیشرو، با استفاده از نرم افزار Res2DINV استفاده شده است. مدلسازی به فرایند شبیه-سازی بیهنجاری اندازهگیری شده توسط یک آنومالی محاسبه شده به وسیله تکنیکهای عددی وتحلیلی از یک مدل فرضی در زیر زمین و تخمین پارامترهای ژئومتری و فیزیکی آن از آنومالی اطلاق میگردد - . - Hinze, 1990 نرم افزار Res2dinv روش کمترین مربعات غیر خطی را بکار می برد و محاسبات عددی را با روش های تفاضل محدود و اجزاء محدود انجام میدهد - . - Loke, 2002 شاهی و همکاران، در تحقیق خود به تحلیل و تفسیر دادههای مقاومت ویژه و پلاریزاسیون القایی با استفاده از مدلسازی پیشرو با روش غیر خطی کمترین مربعات پرداختهاند. در این مطالعه که به منظور شناسایی مناطق حاوی کانیسازی طلای لیسوینیتی، بر روی افیولیتهای شرق کشور و در جنوب بیرجند انجام پذیرفته است، پس از مطالعات صحرایی، اکتشافات نیمه تفصیلی و ژئوشیمیایی، نقاط امید بخش برای عملیات ژئوالکتریک مشخص گردیده و پس از تعبیر و تفسیر دادههای حاصل از آن، موقعیت، عمق و ابعاد کانیسازی جهت حفاری تعیین شده اند - شاهی و همکاران، . - 1389
روش تحقیق: زمینشناسی منطقه
محدوده داغ دالی به مساحت تقریبی 20 /725 کیلومترمربع میباشد - شکل . - 1 از نظر تقسیمبندی زونهای ساختمانی ایران منطقه مورد مطالعه در محدوده نوار سنندج - سیرجان، زون خوی - مهاباد و محل برخورد زونهای ساختمانی البرز-آذربایجان و ایران مرکزی میباشد. قدیمیترین سنگهای موجود در منطقه شامل سنگهای شدیدا دگرگون شده پرکامبرین از قبیل میکاشیست، گنایس ، مرمر و آمفیبولیت می باشد؛ که دارای امتداد ساختمانی شمال غربی- جنوب شرقی میباشد. توالی چینهای در منطقه با شیستهای کهر آغاز و به سازند قرمز بالائی ختم میشود. فعالیتهای آتشفشانی در این منطقه در پرکامبرین پسین ،کرتاسه، ائوسن، الیگومیوسن و پس از میوسن رخ داده است. کانیسازی در این محدوده نتیجه عملکرد محلولهای هیدروترمال در امتداد شکستگیها و زونهای گسله میباشد. شکل.1 نقشه زمینشناسی محدوده مورد مطالعه - صمیمی، 1371 و - Daliran, 2008 ; stocklin, 1968
نحوه انجام عملیات صحرایی و مشخصات دستگاههای ژئوفیزیک
برای برداشت دادهها در هر محدوده با داشتن اطلاعات زمینشناسی و وسعت گستره زون مینرالیزه ابتدا خط مبنایی در امتداد زونهای مینرالیزه در نظر گرفته شده و با G.P.S این خط در زمین با فواصل 50 متر از یکدیگر علامتگذاری و با رنگ مشخص میگردد. با توجه به شبکه اندازهگیری، ایستگاههای اندازهگیری با فواصل 20 متر بر روی مقاطعی که عمود بر خط مبنا میباشند با G.P.S در زمین پیاده میشوند، در مناطق مورد مطالعه برای اندازهگیری فاکتورهای IP و RS از دو سری دستگاههای IP استفاده گردیده است؛ که شامل یک دستگاه گیرنده رقومی - IPR- 10A - و یک دستگاه ترانسمیتر - TSQ- 3/3000W - و یک دستگاه ژنراتور میباشد، اندازهگیری در حوزه زمان انجام میگیرد.
