دانلود مقاله بررسی فنی واقتصادی طرح ایجاد کارخانه تولید پودر آب پنیر و پودر شیر خشک

بخشی از مقاله

1) هدف:
هدف پروژه توليد انواع پودرها از جمله پودر خشك صنعتي و پودر آب پنير به ميزان 2750 تن در سال در دو شيفت كاري براي رفع نيازهاي كمكي كارخانه‌هاي مورد استفاده در مناطق مركزي ايران (استانهاي قم‏، تهران، اصفهان، سمنان، يزد، مركزي، قزوين) است.

2) بيان موضوع:
در مورد سرانجام احداث اين كارخانه چند مطلب بايد به طور كامل مورد بررسي قرار گيرد يكي داده هاي لازم براي انجام كار است كه اين داده ها از بزرگترين آنها مثل سرمايه گذاري ثابت تا كوچكترين آنها مثل نيروي انساني و مواد اوليه قابل شناسايي است كه اگر به طور كامل برآورده شود يك قسمت كار به درستي طي شده و نمي‌تواند تهديدي براي حركت باشد. در مورد دادها اين توضيح لازم است كه مواد اوليه مهم‌ترين داده ها در اين كارخانه است كه با توجه به وجود مراكز لبني براي تهيه آب پنير در ظرفيت پيش‌بيني شده و

دامداري‌هاي فراوان براي تهيه شير، اين مورد با مشكلي مواجه نمي‌شود. مطلب بعدي كه بايد به طور كامل مورد بررسي و تجزيه تحليل قرار گيرد بحث حياتي فروش محصول كه مي‌تواند حركت و پويايي كارخانه را ادامه دهد با توجه به اينكه موارد مصرف اين محصولات زياد است و اين محصولات جزء مكمل و گاهي اصلي كار كارخانجات ديگر است تقاضا براي اين محصولات وجود دارد لذا با يك برنامه‌ريزي براي بازاريابي و بازارسازي مناسب مي‌توان اين تقاضا را با عرضه‌اي مناسب پاسخگو بود كه با توجه به دو ديد داخلي و خارجي در مورد

محصولات يعني توزيع در داخلي و خارج از كشور آينده‌اي روشن براي آن وجود خواهد داشت. لذا با توجه به توضيحات ذكر شده در مورد اين دو محصول كه پودر شير خشك به عنوان محصول اصلي و پودر آب پنير به عنوان محصول فرعي اين كارخانه موفقيت اين طرح بسيار زياد بوده و مي‌تواند تا مستهلك شدن كامل تجهيزات ادامه داشته باشد در نتيجه با توجه به مطالعات انجام شده اين طرح تا 10 سال آينده جواب گو است .

3) اهميت موضوع:
در مورد اينكه به چه علت به فكر عملي گردن اين طرح افتاده و اين طرح چه اهميتي دارد بايد چند مطلب ذكر شود:
يكي اينكه تقاضا و مصرف براي اين محصول بسيار بالاست به طوري که بعضي از کارخانه هايي که اين مواد به عنوان مواد مکمل آنهاست کمبود ناشي از اين مواد منجر به کيفيت محصولات انها شده يا حتي به علت قيمت بالا بعضي كارخانجات تا حد تعطيلي نيز پيش رفته.

دوم، به علت وجود تعداد كمي از اين كارخانجات مقدار زيادي از اين محصولات واردات از كشورهاي هلند و استرالياست و در مورد قسمتي ديگر از اين توليدات به علت توليد نيمه سنتي حجم كمي از عرضه را پاسخگو بوده كه البته اين مقدار نيز با كيفيت پايين تري است. مطلب بعدي در مورد قيمت بالاي اين كالاست به عنوان مثال در مورد قسمت وارداتي هم هزينه‌هاي حمل و نقل و هم هزينه‌هاي تعرفه‌هاي بالاي دولتي قيمت ها بيش از اندازه بالا نگه داشته در جايي كه كالاي داخلي به خاطر حجم كم توليد و كيفيت پايين‌تر و هزينه‌اي حمل داخلي بالا ياراي مقابله با آن را ندارد.

مطلب بعدي براي جلوگيري از به هدر رفتن و استفاده نا صحيح از مواد اوليه اين كالاها مخصوصا پودر آب پنير است كه در بعضي از مراكز سنتي اين منطقه يكي به علت به صرفه نبودن براي جمع آوري ماده اوليه آب پنير و ضايعات شيري و ديگري به علت نبود كارخانه اي براي استفاده‌اي آنها را به عنوان موادي بدون ارزش افزوده مطرح كرده يا در بهترين حالت استفاده‌اي نادرست از آنها داشته.

نكته بعدي اينكه قرار گرفتن اين دو خط توليد در كنار هم نيز داراي مزايايي است كه از به هدر رفتن ضايعات خط پودر شير خشك جلوگيري مي‌كند حال با توجه به اين تفاصيلي كه در بالا انجام شد لزوم داشتن يك كارخانه يا حتي چند مركز فرآوري پودري در جاي جاي كشور به نظر مي‌رسد كه مي‌تواند علاوه بر ممانعت از افزايش قيمت منجر به كاهش واردات و يا حتي به صادرات اين محصولات مي انجامد و منجر به استفاده بهينه از منابع مي‌شود لذا اين قسمتي از مزاياي اين طرح در صورت احداث است كه مي‌توان به آن تكيه داشت.

4) تشريح محصولات
قبل تشريح پودر آب پنير لازم است كه ابتدا آب پنير تازه توصيف كرده و مشخصات و ويژگي‌هاي آن كاملا روشن شود. زيرا با آشكار شدن آن پودر آب پنير بهتر درك مي‌گردد و همچنين بيش از 75% خواص آب پنير در پودر آب پنير نيز موجود است.

1-4) آب پنير
در مراحل عمل آوري شير كه با استفاده از رنين به منظور توليد پنير صورت مي‌گيرد کازئين شير رسوب داده شده و جدا مي‌گردد و همراه با آن بخش عمده چربي و تقريبا نيمي از كلسيم و فسفر موجود در شير هم گرفته مي‌شود مايعي كه از اين مراحل آماده مي‌گردد آب پنير تازه ناميده مي‌شود. تركيب اين مايع تابع تركيب شير و همچنين نوع پنيري كه ساخته مي‌شود است. ميزان انرژي، چربي، ويتامين‌هاي محلول، كلسيم و فسفر موجود در آب پنير نسبت به شير كمتر است و از نظر پروتئين هم نسبت به شير ضعيف تر اما پروتئين آن از نوع بتا لاكتوگلوبين است كه كيفيت بسيار خوبي دارد.

1-1-4) خواص فيزيكي و شيميايي آب پنير:
اين مايع بافتي زرد رنگ تا سفيد رنگ دارد كه ميزان ماده خشك آن كم و ميزان نمك آن زياد است و از نظر خوشخوراكي در حالت تازه آن بسيار زياد است. كشش سطحي آب پنير بين 40000 تا 84000 نيوتن بر مترمربع بوده كه با افزايش مواد خشك و كاهش درجه حرارت اين ميزان زياد شده خصوصيات وسيكوزيته آب پنير تغليظ شده نه تنها در شرايط راندمان تبخير بلكه در بهبود عمليات نيز با اهميت مي‌باشد. p(H) آب پنير تازه شيرين 6 است كه از p(H) آب پنير اسيدي تازه كه 6/4 مي‌باشد بالاتر است اما در طي مدت دو روز مانده‌گي p(H) هر دو آنها به پايين‌تر از 5/3 مي‌رسد.

لاكتوز عمده‌ترين كربوهيدرات شير مي‌باشد كه 94% آن ضمن تهيه پنير وارد آب پنير مي‌گردد. يك كيلوگرم لاكتوز حداكثر تا ميزان 8/16 كيلو ژول انرژي توليد مي‌كند. ميزان لاكتوز در شيرهاي مختلف متفاوت است كه در اثر نبودن آنزيم لاكتاز در دستگاه گوارش لاكتور بودن هيچ تغييري وارد روده بزرگ شده و از آنجا در اثر تجزيه توسط ميكروارگانيزم ‌ها توليد گاز كربنيك و ايجاد نفخ مي‌نمايد و به علت تخمير آن باعث بروز اسهال مي‌گردد.

پروتئين‌هاي آب پنير از كاهش درجه حرارت شير تا 6/4 درجه سانتيگراد بدست مي‌آيد در اين حالت کازئين (بخشي از پروتئين شير) شير رسوب مي‌كند و بخش پروتئين باقيمانده كه به صورت محصول مي‌باشد پروتئين آب پنير است.
ويتامين‌هاي آب پنير مانند ويتامين‌ها در شير به دو دسته محلول در چربي و محلول در آب تقسيم مي‌شوند كه ويتامين‌هاي محصول در چربي به گلبولهاي چرب شير چسبيده شده و مقدار آن در آب پنير بستگي به ميزان چربي موجود در آن دارد كه در نتيجه به علت چربي كم آب پنير پس ميزان اين ويتامين ها در آن كم است ولي ويتامين ها‌ي محلول در آب در سرم شير محلول بوده و در نتيجه مقدار زيادي از آن در آب پنير باقي مي‌ماند.

در مورد مواد معدني آب پنير لازم به توضيح است كه بخش مهمي از املاح و مواد معدني موجود در شير در فرآيند توليد پنير در آب باقي مي‌ماند يكي از اين مواد معدني مهم فسفات كلسيم است.

2-1-4) موارد مصرف آب پنير
از مهمترين موارد مصرف آب پنير به صورت تازه در تغذيه دامها مي‌باشد كه استفاده از اين ماده در تغذيه گوساله‌هاي پرواري كه از سن 4 تا 9 ماهگي ادامه پيدا مي‌كند روزانه 10 الي 15 كيلوگرم مي باشد كه موجب رشد روزانه بيشتر آنها مي‌شود. همچنين در گاوهاي شيري اين ماده به ميزان كمتري استفاده شده (زيرا در صد چربي شير را كمتر مي‌كند) در بقيه دامها بيشتر به صورت مكمل استفاده مي‌گردد. لازم به توضيح است كه از اين ماده در تغذيه طيور نيز استفاده شده ولي استفاده آن به صورت محلول در آب خوراكي آنهاست و هرچه دما بالاتر مي‌رود مصرف اين ماده نيز بيشتر مي‌گردد.

از ديگر موارد مصرف آب پنير بصورت مايع كه بيشتر در قديم (به علت نبود پودر آب پنير) استفاده مي‌شد:
يكي مخلوط با سويا براي بهتر شدن ارزش تغذيه اي ديگري استفاده در صنايع گوشتي براي بهبود گوشت.
استفاده در صنايع قنادي (براي ساخت بيسكويت كه باعث ماندگاري بيشتر بيسكويت مي‌شود.
استفاده در صنايع نانوايي
در اينجا دو نکته لازم به توضيح است يکي استفاده از اين ماده در جيره غذايي دام بايد براساس مكانيزم خاصي صورت گيرد به اين طريق كه اين ماده اولا با افزايش تدريجي براي مثال طي 4 هفته همراه باشد و ديگر اينكه مقدار مصرفي نبايد از حدي زيادتر گردد زيرا پنير كه منبع اصلي نشخوار كنندگان است در اثر اين پديده باعث اختلال هضمي مي‌شود زيرا لاكتوز سريعتر از فيبر هضم شده و امكان دارد منجر به نفخ گردد و ديگري به علت پايين بودن ماده خشك آب پنير انتقال آن در ساخت هاي بيش از 50 كيلومتر به صرفه نمي‌باشد.

2-4) پودر آب پنير (Whey powder)
آب پنير به عنوان مازاد كارخانجات پنير سازي با دارا بودن 6% ماده خشك يكي از با ارزش ترين محصولات جانبي صنايع لبني مي‌باشد كه با تكنولوژي هايي نظير خشك كردن و تكنيك هاي ديگر محصولات متفاوتي از آن تهيه مي‌شود كه يكي از آنها پودر آب پنير است. لازم به توضيح است كه اين محصول از پساب هاي مقدار زيادي پرميت (آب پنير) كه سالانه در فاضلاب‌ها دفع و موجب آلودگي محيط زيست مي‌شود بدست مي‌آيد تجربيات در اين زمينه نشان مي‌دهد كه از هر 8 كيلو شير يك كيلو پنير بدست مي‌آيد و مابقي آن آب پنير است كه به علت داشتن مواد سريع الفساد و بوي بد يكي از مواد دور ريز شركتهاي لبني مي‌باشد.

1-2-4) انواع پودر آب پنير
پودر آب پنير به صورت سفيد و رنگي مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه در پروسه توليد نوع رنگي آن، در بخشي از مسير توليد، رنگ طبيعي Sunset yellow به آن اضافه مي‌گردد و پس از اتمام پروسه پورد آب پنير رنگي بدست مي‌آيد كه به آن پودر آب پنير ليكوپن گفته مي‌شود لازم به توضيح است كه عمر پودر آب پنير بين 12 تا 18 ماه است البته اين در صورت بسته بندي و شرايط نگهداري خوب مي‌باشد.

2-2-4) مشخصات پودر آب پنير
پودر آب پنير ماده‌اي جامد روشن و شفاف با دو رنگ سفيد و نارنجي است كه بدون طعم و مزه اضافي و از لحاظ ظاهري نرم و يكنواخت و با حلاليت خوب مي‌باشد.

آزمايش ميكروبيولوژي مشخصات شيميايي
قند ( لاكتوز ) 75 % - 65 % شمارش كلي 3^10 * 1 در گرم
پروتئين 12 % - 10/6 % كلي فرم 0
چربي 3 % - 2 % E-coli منفي
رطوبت حد اكثر 5% كپك حداكثر 100 در گرم
نمك 4 % - 3 % مخمر حداكثر 100 در گرم
pH 5/7 - 4/3
خاكستر 8 % - 7/5 %

3-2-4) موارد مصرف پودر آب پنير:
پودر آب پنير در فرآورده‌هاي حجيم شده غلات مثل پفك (البته از نوع رنگي آن)
براي غني سازي فرآورده‌هاي آردي مانند ماكاروني انواع نان بيسكوئيت و كيك و كلوچه
امولسيون كردن چربي در فرآورده‌هاي گوشتي
خوراك دام
در صنايع شكلات سازي، خوراك بچه، چيپس، صنايع داروسازي و صنايع بستني سازي از آن استفاده مي‌گردد.

4-2-4) مزيت‌ها آب پنير و پودر آب پنير
علاوه بر مزيت‌هاي چندي كه براي آب پنير ذكر شد براي پودر آب پنير مزيت‌هاي ديگري نيز وجود دارد:
1 ـ به علت پايين ميزان ماده خشك آب پنير، انتقال آن در مسافت‌هاي بيش از 50 كيلومتر به صرفه نيست لذا از پودر آب پنير، استفاده مي‌شود مخصوصا در صنايع دامي.
2 ـ نان و محصولات آردي مهمترين منبع غذايي مردم ايران است. در چند ساله اخير مصرف نان به دلايل متعدد منجمله بالا رفتن هزينه ساير مواد غذايي افزايش قابل ملاحظه‌اي يافته بديهي است كه با توجه به محدوديت منابع و عدم امكان تامين مواد غذايي مي‌بايد جهت رفع نيازهاي تغذيه‌اي بويژه اقشار كم درآمد از ساده‌ترين روش جهت تامين مواد غذايي استفاده كرد كه يكي از اين راهها تهيه نانهاي مخصوص و غني شده با پروتئين و اسلاح و ويتامين‌ها مي‌باشد كه علاوه بر بهبود رنگ نان خاصيت جوندگي نان را به ميزان زيادي بهبود مي‌دهد.

3 ـ استفاده از حجم وسيعي از مواد دور ريز شركتهاي لبني كه به خاطر داشتن مواد سريع الفساد و بوي بد به يك معزل محيطي تبديل شده بود و تهيه محصولي كه هم از ذنظر غذايي و هم از نظر اقتصادي ارزش افزوده بالايي دارد.

4 ـ تهيه شربت قندي رژيمي از ضايعات آب پنير به روش UF كه اضافه كردن اين شربت به شير و ساير فرآورده‌هاي غذايي سبب كاهش بيماري‌هاي گوارشي و تنفسي و افزايش سيستم ايمني بدن نوزادان و بزرگسالان مي‌شود همچنين باعث جلوگيري از ازدياد و تهاجم پاتوژن ها در دستگاه گوارش جلوگيري از سرطان كولون، بهبود جذب املاح مخصوصا كلسيم تاثير مثبت بر روي كاهش گلسترول و چربي‌هاي خون مي‌شود.
5 ـ‌30% از گندم توليدي كشور در زنجيره گندم، آرد و نان به طور مختلف ضايع شده كه مهمترين دليل آن مربوط به بياتي سريع نانهاي سنتي است پودر آب پنير به علت دارا بودن لاكتوز و پروتئين سهم زيادي در كاهش بياتي و عمر نان داشته كه اين ميزان را به 36 ساعت افزايش داده در صورتي كه تنها 3% از ميزان اين پودر است و در مورد نانهاي همبرگر باعث افزايش قابليت كشش و بهبود حجم و رنگ نان شده.

6 ـ و در نهايت چيزي از مزاياي پزشكي آب پنير و پودر آب پنير ذكر مي‌شود كه از يبوست جلوگيري مي‌كند و منبع پروتئين خوبي براي شكلات كليوي است و سلولهاي ايمني بدن را فعال مي‌كند با مقدار چربي و پروتئين كم حاوي مقدار زيادي مواد معدني از جمله كلسيم و ويتامين‌هاي B2 و B6 مي‌باشد و براي افرادي كه بايد چربي و پروتئين كمي مصرف كنند نسبت به شير توصيه مي‌شود.
7- مصرف اين مواد نه بار كليه‌ها را زياد مي‌كند ونه داراي پروتئين زائد است كه سبب چاقي با سن و ران و شكم گردد. با مصرف اين مواد به جنگ سلولهاي چربي برويد و وزن خود را كم كنيد بدون اينكه به بدن خود آسيب برسانيد، اين ماده هضم غذا را شدت بخشيده.

3-4) پودر شير خشك صنعتي
پودر شير خشك توليد شده از شير تازه با حلاليت عالي و با افزودنيهاي خوراكي، با رنگ يا بدن رنگ با ميزان چربي و پروتئين متفاوت، قابليت نگهداري طولاني و مطابق با استانداردهاي جهاني مصرف در صنايع.

1-3-4) انواع پودر شير خشك
قابل ذكر است كه شير خشك توليدي به دو صورت پرچرب (كامل) و كم چرب (اسكيم) در سه تيپ 1 و 2 و 5 قابل عرضه مي‌باشد.
شير خشك كم چرب (اسكيم): پس از حمل شير از دامداريها به كارخانه و پس از اطمينان از سلامت شير دريافتي مراحل پاستورايزاسيون و خامه گيري انجام مي‌شود و پس از گذراندن فرآيند تغليظ، شير تغليظ شده كه داراي 40 تا 50 درصد ماده خشك است با استفاده از اسپري دراير خشك و بسته بندي مي‌شود و پس از گذر از بخش كنترل كيفي از انبار قرنطينه به انبار محصول ارسال و توزيع مي‌گردد.

مشخصات كلي شير خشك كم چرب به اين شرح است شفاف و روشن با رنگي سفيد بدون طعم و مزه اضافي و با حلاليت خوب و نرم و يكنواخت مي‌باشد و مشخصات ميكروبيولوژي و شيميايي آن از قرار جدول مقابل مي‌باشد .
آزمايش ميكروبيولوژي مشخصات شيميايي
پروتئين 35 %- 30 % شمارش كلي 4^10 * 5 در گرم
چربي حداقل : 0/5 % حداكثر : 26 % كلي فرم حداكثر 10 در گرم
رطوبت حداكثر 3 % E-coli منفي
اسيديته 17L.A كپك حداكثر 50 در گرم

خاكستر 8 % - 7/5 % مخمر حداكثر 50 در گرم
استافيلوكوكوس اورئوس (كوآگولاز مثبت( در 1 % نبايد وجود داشته باشد
سالمونلا منفي

موارد مصرف اين نوع پودر شير خشك در پركن، طعم دهنده، امولسيون و مكمل غذايي نقش بسيار مهمي ايفا مي‌كند ولي بيشترين مصرف را در صنايع لبني، شكلات سازي بيسكوئيت كيك و كلوچه و فرآورده‌هاي گوشتي از قبيل سوسيس و كالباس و بستني و دسر دارد.
شير خشك پرچرب (كامل): فرآيند توليد و مواد مصرف شير خشك كامل تقريبا مشابه شير خشك كم چرب است با اين تفاوت كه در طي مراحل توليد ميزان كمتري از چربي شير از آن جدا مي‌گردد و بنابراين محصول توليدي داراي ميزان چربي بالاتر (حداقل 25%) و تفاوت‌هاي ديگري در مشخصات شيميايي همچون ميزان قند و پروتئين خواهد بود در مورد مصرف مطابق خواسته مشتري و محصول توليدي، اين پودر در موارد مشابه شير خشك كم چرب استفاده مي‌گردد.

آزمايش ميكروبيولوژي مشخصات شيميايي
پروتئين 30 % - 27 % شمارش كلي حداكثر 4^10 * 5 در گرم
چربي حداقل 26 % كلي فرم حداكثر 10 در گرم
رطوبت حداكثر 3 % E-coli منفي
اسيديته حداكثر17L.A كپك حداكثر 50 در گرم
خاكستر 8 % - 7/5 % مخمر حداكثر 50 در گرم
استافيلوكوكوس اورئوس ( كو آگولا مثبت ( نبايد در 1 % وجود داشته باشد
سالمونلا منفي

مشخصات كلي اين نوع شير خشك شفاف و روشن با رنگي صنعتي بوسيله خشك كن‌هاي غلطكي و پاششي انجام مي‌گيرد كه روش پاششي نسبت به غلطكي ارجهيت دارد و پودر حاصله از كيفيت بهتري برخوردار است كه اين امر از سرعت عمليات تبخير است در جدول زير خصوصيات فيزيو شيميايي پورد شير خشك پاششي و غلطكي مقايسه شده .

پودر شير خشک به روش پاششي پودر شير خشک غلطکي

ساختار ذرات ذرات کروي همراه با هوا ذرات با شکل نامنظم و فشرده
اندازه ذرات ۱۰ تا ۲۵۰ ميکرون
دانسيته g/cm۳ ۰/۵تا۰/۷ ۰/۳ تا۰/۵
قابليت انحلال و دناتوراسيون قابليت انحلال بالا و دناتوراسيون پايين قابليت انحلال پايين و دناتوراسيون بالا
قهوه اي شدن ناشي از ميلارد ناچيز قابل ملاحظه

2-3-4) مزيت پودر شير خشك
پودر شير خشك كليه خواص موجود در شير معمولي را دارد با اين تفاوت كه درصد آنها پايين تر مي‌باشد با گرفتن آب موجود در آن درصدي از املاح آن نيز از آن گرفته مي‌شود كه از آب جدا شده از آن مي‌توان براي توليد پودر آب پنير استفاده كرده از ديگر مزيت‌هاي شير خشك مي‌توان به قابليت حمل آسان نسبت به شير معمولي و قابليت نگهداري بالاي آن اشاره كرد. زيرا شير معمولي در بهترين حالت (استرليزه شده) تا يكماه قابليت نگهداري دارد در حالي كه پودر شير خشك قابليت نگهداري 1 سال تا 2 سال (بستگي به نحوه بسته‌بندي دارد) را دارد.
مزيت ديگر در مورد قابليت استفاده است كه استفاده از پودر شير خشك به جاي شير معمولي در صنايعي كه قابليت استفاده از هر دو را دارد مثل صنايع بستني سازي و كيك و كلوچه، بيشتر است زيرا فرآيند توليد آنها را آسانتر مي‌كند.

5) محل اجراي طرح:
بررسي و انتخاب حمل مناسب اجراي طرح به نحوي كه از جهات فني امكان پذير و از جهات اقتصادي با صرفه با شد كاملا ضروري و اجتناب ناپذير است. براي انتخاب مناسب ترين حمل براي احداث اين كارخانه موارد چندي در نظر گرفته شده كه از قبيل زير مي‌باشند:
1 ـ نزديكي مؤسسه به بازار فروش: اين مسئله از اهميت زيادي برخوردار نيست چون اصلا نه كالا سنگين و حجيم است و نه نياز به برقراري ارتباط با مشتري دارد.
2 ـ دسترسي به مواد اوليه اين عامل خيلي مهم است زيرا اولا از هزينه زياد حمل و نقل جلوگيري مي كند و ثانيا با توجه به شرايط مواد اوليه جا به جايي زياد امكان پذير نيست.
3 ـ دسترسي به انرژي اين عامل نيز عامل بسيار مهمي است زيرا با توجه به شرايط كاري و احتياج مبرم به سوخت و برق بايد مكان موردنظر از اين لحاظ مشكلي نداشته و يا حمل و نقل آن آسان باشد.

4 ـ هزينه زمين يكي ديگر از عوامل با اهميت است.
5 ـ امكانات فاضلابي يكي ديگر از عوامل مهم در اين كارخانه دفع فاضلاب است چون مواد باقيمانده از فرايند در صورت ماندگي بوي بد به خود گرفته.
6 ـ سابقه صنعتي حمل: در مواردي ممكن است برخي صنايع در مناطق يا محل هاي حفاظتي تمركز بيشتري برخوردار باشد.
با توجه به اين شش عامل و درجه اهميت هر كدام مي‌توان با استفاده از روش قضاوتي از بيان سه محل يكي در شهرك صنعتي شكوهيه و دوم شهرك سلفچگان و سوم در جاده قم - كاشان يكي را انتخاب كرد.

جاده قم ـ‌كاشان سلفچگان شكوهيه وزن
40 30 60 1/0 نزديكي به بازار
60 60 50 3/0 دسترسي مواد اوليه
30 70 60 2/0 دسترسي به انرژي
80 40 60 2/0 هزينه زمين
30 60 60 15/0 امكانات فاضلابي
30 40 70 05/0 سابقه‌ي محل صنعتي
50 54 5/57 1 جمع امتيازات
از اين سه منطقه شكوهيه با امتياز 5/57 انتخاب مي‌شود.

6) زمين و محوطه سازي
1-6) زمين
موقعيت زميني كه محل اجراي طرح باشد در بخش مركزي كشور استان قم و شهرستان قم: آدرس دقيق آن به شرح زير است قم، جاده قديم قم ـ تهران شهرك صنعتي شكوهيه بلوار امام خميني، بلوار چمران... زمين از قرار زير مي‌باشد 56 × 100 + 84 × 90 به متراژ 13160 كه قيمت خريد آن 000/600 هزار ريال است نزديك ترين پست برق داخل كارخانه مي‌باشد فاصله زمين تا جاده اصلي km 3 و نوع راه آن آسفالت مي‌باشد البته نوع منبع تهيه كننده آب از نوع لوله‌كشي مي‌باشد.

2-6) تسطيح و محوطه سازي:
هزينه‌هاي تسطيح و آماده سازي زمين جهت ايجاد محوطه‌هاي مسطح مطابق با رقوم ارتفاعي نقشه‌هاي اجرائي و خاكبرداري و خاكريزي هاي لازم جهت راههاي ارتباطي و به دست آوردن كليه سطوح مورد نياز پروژه كه تماما با دستگاههاي سنگين از قبيل بولدوزر و لودر و كاميون و گريدر انجام خواهد گرفت اين عمليات به شرح جدول مقابل است.

شرح عمليات متراژ مورد نياز قيمت هر متر يا مترمربع قيمت كل
تسطيع خاكريزي و خاكبري 6500 500 325000
ديواركشي 2000 100 200000
خيابان كشي 200 50 1000
جدول بندي 500 100 50000
فضاي سبز 100000
پاركينگ 300 50 15000
روشنايي محوطه 15000
جمع 850000

4-6)ساختمانها
- ساختمان توليد در فضايي به وسعت 3300 مترمربع ساخته شده است. ساختمان سالن از اسكلت فلزي به صورت سوله محفوظ مي‌باشد و قسمت هايي مختلف آن به ارتفاع مناسب پيش بيني شده است هزينه ساخت هر مترمربع سالن با ارتفاع 10 متر 50000 و با ارتفاع 18 متري 600000 ريال مي‌باشد.
(000/1735 = 000/480 + 000/250/1)
ـ انبار قطعات يدكي و مواد دسته‌بندي اين انبار در محوطه اي به وسعت 400 مترمربع به صورت سوله با اسكلت فلزي و به صورت ساده پيش بيني شده قيمت هر مترمربع 000/400 برآورد شده اين مبلغ شامل هزينه قفسه بندي نيز مي‌باشد. (جمعا معادل 160000 هزار ريال است)
ـ ساختمان اداري: شامل اتاق مدير عامل، اطاق فروش و بازاريابي، امور مالي و حسابداري و بايگاني و .. به مساحت 240 مترمربع كه هر متر آن 000/600 ريال مي‌باشد.
ـ ساختمان برق و ژنراتور شامل 60 مترمربع به صورت اسكلت بندي ساخته شده هزينه مساحت از هر مترمربع 700000 ريال است. (جمعا 42000 هزار ريال)
ـ ساختمان نگهباني و اتاق زمان در فضايي به وسعت 60 متر و خارج از سالن توليد احداث شده با اسكلت بتني و استفاده از تيرچه بلوك ساخته شده قيمت هر متر ساخت 000/600 ريال است. (جمعا 36000 هزار ريال)

ـ انبار كالاي ساخته شده اين انبار در محوطه‌اي به وسعت 1500 متر با اسكلت بتني به صورت كاملا عايق پيش بيني شده قيمت تمام شده هر مترمربع 000/450 مي باشد. (جمعا 657000 هزار ريال)
ـ آزمايشگاه به وسعت 100 مترمربع در كنار سالن توليد احداث شده كه داراي اسكلت بتني است قيمت هر مترمربع 000/600 (جمعا 600000 هزار ريال)
ـ ساختمان كارگري: به وسعت 2000 مترمربع دور از سالن توليد داراي آشپزخانه و سالن غذاخوري و استراحت از قرار هر مترمربع 000/100 (جمعا 200000 هزار ريال)
در مورد ساختمان‌ها مورد نياز طرح شرح آن به طور كامل و در جدول آمده

رديف نوع ساختمان تعداد مقدار مصالح مورد نياز هزينه هر مترمربع هزينه كل ملاحضات
1 ساختمان توليد 10 متري ارتفاع 1 2500 اسكلت فلزي به صورت سوله عايق بندي 500 000/250/1 سالن مخصوص مواد غذايي
2 ساختمان توليدي 18 متر ارتفاع 1 800 اسكلت فلزي به صورت سوله عايق بندي 600 000/480 سالن مرفع مخصوص
3 اداري 1 240 اسكلت فلزي آجري 600 000/144
4 آزمايشگاه 1 100 اسكلت فلزي آجري 600 000/60 كنار ساختمان توليد
5 انبار مواد ساخته شده 1 1500 اسكلت فلزي به صورت لوله با عايق 450 000/675 به صورت لوله كالا محفوظ

6 نگهباني 1 60 اسكلت فلزي آجري 600 2600
7 كارگري 1 200 اسكلت فلزي آجري 100 000/200
8 ساختمان پت برق 1 60 اسكلت فلزي آجري 700 42000
9 انبار قطعات و يدكي 1 400 400 000/160
10 مجموع 000/047/3

5-6) نکات فني در مورد ساختمان ها :
ساختمان توليد پي كني به عمق 150 سانتي‌متر بتن ريزي زير ستونهاي به ضخامت cm 150 * 250 ،کرسي چيني به ارتفاع 1 متر به عرض cm 30 با استفاده از سيمان و لاشه سنگ ،خاكريزي كف سالن به ارتفاع 1 متر اسكلت فلزي با دهانه 15 متر و طول 55 با پوشش ورق آهن.
ساختمان اداري، آزمايشگاه، نگهباني و كارگري،‌پي كني به عمق cm 70 و شفته ريزي با آهك و لاشه سنگ و گري چيني cm 50 با استفاده از سيمان و سنگ، فونداسيون بتني ديوارها از بلوك سيماني يا آجري و ملات ماسه سيمان، سقف تير آهن كه پوشش خارجي آن عايق كاري شده و ديوارهاي از داخل كچ و از خارج سيمان اندوه است درب و پنجره‌ها از پروفيل فلزي.
ساختمان پست برق و ژنراتور، پي كني و بتن ريزي به صورت قبل بتن ريزي كف به ضخامت cm 10 اسكلت بتني سقف فلزي، و پوشش آن ورق ايرانيت است، ديوارها از بلوك سيماني با ملات ماسه سيماني و درب و پنجره‌ها از پروفيل فلزي و انبار محصولات شبيه سوله توليدولي با ارتفاع 6 متري و پي كني زير ستون ها 70 * 100 پوشش سقف ايرانيت با عايق بندي پشم شيشه و سقف كاذب.

7) فرايند توليد
1-7) پودر شير خشك كامل
1-شير پس از ورود آزمايش هاي اوليه براي انتخاب را انجام مي‌دهد كه از آن جمله مي‌توان به آزمايشات pH، درصد چربي، اسيديه و ماده خشك اشاره كرد اين كار به وسيله نمونه‌گيري پذيرش در آزمايشگاه انجام مي‌شود.
2 ـ شير ورودي بوسيله سانتي فيوژ پاكسازي شده
3 ـ به وسيله دستگاه سردكننده دما تا c O4 کاهش يافته.

4- در مخازن نگهداري تا دو ساعت ذخيره سازي شده.
5 ـ بعد از آن به وسيله سپراتور چربي را استاندارد سازي كرده.
6 ـ براي ميكروب كشي شير رسيده را تا 90 ـ 88 بر چندين ثانيه و به مدت 5 تا 3 دقيقه تا c O 13 گرم كرده.
7 ـ به وسيله دستگاه تغليظ 35 ـ 30% غليظ شده و آب اضافي آن خارج شده.
8 ـ به وسيله ترموكمپرسور براي هموژنيزاسيون 15 ـ 5 پاكسال فشار وارد كرده.

9 ـ محصولات وارد خشك كن مي‌شود c O 150ـ‌200 گرم شده اسپري دراير از ابزارهاي مختلفي شامل پمپ، فن، مكنده، دهنده، سيگون‌ها و ..... تشكيل شده در اين سيستم محصول با سرعت بالا و از طريق خازنهاي التمايز مي‌شود در اسپري داير پا شده مي‌شود و در نهايت، ابر تشكيل شده با دانه‌بندي مناسب از طريق از اسپري خارج مي‌شود اين دانه‌ها به دليل خلل و فرجي كه در آنها به وجود مي‌آيد حلاليت بالا، كيفيت مطلوب مي‌باشد.
10 ـ پورد حاصل شده از اسپري در دستگاهي به نام فلوئيت رطوبت گيري شده، سرد شده و پس از آن الك مي‌شود.
11 ـ پودر حاصل بسته‌بندي شده و در دماي c O 20 و جاي خشك نگهداري مي‌شود.

2-7) پودر شير خشك كم چرب (اسکيم)
پودر شير خشك كم چرب (اسکيم) نيز همين مراحل را طي ميکند ولي با چند تغيير که:
در مرحله 5 چربي به 5 تا 10 درصد مي‌رسد.
در مرحله 6 c O 88 ـ 85 براي مدت 30 ـ 15 دقيقه گرما مي‌بيند.
در مرحله تغليظ 18% غليظ شده

3-7) پودر آب پنير
پودر آب پنير نيز فرآيندي شبيه پودر شير خشك را طي مي کند ولي با چند تفاوت جزئي:
در مرحله 4، نگهداري شير در مخازن 4 ـ 3 ساعت مي‌باشد.
در مرحله 6، دما c O 7/71 و 15 ثانيه است.
در مرحله 7، 40 تا 50% تغليظ شده .
در مرحله ،9 c O 180- 240 دما براي خشك كردن لازم است.

8)ماشين آلات و تجهيزات:
كليه ماشين آلات و تجهيزات ساخت داخل است كه به شرح بعضي از اين دستگاهها و تجهيزات پرداخته مي‌شود.
ـ پايلوت پاستورازسيون كره شير به روش غير مداوم را دارد اين دستگاه از جنس استنس استيل 304 و در ظرفيت 1000 ليتر در ساعت است اين دستگاه شامل محفظه اصلي، شاسي نگهدارنده موتور گرداننده دور متغير و ... است كه سطوح داخلي و خارجي آن براي جلوگيري از آلودگي به طور كامل پرداخت شده.
ـ اسپري دراير به عنوان خشك كن با ظرفيت 1500 ليتر در ساعت با مشخصه‌هاي استاندارد و بالا شامل دانه‌بندي، رطوبت كنترل شده وزن بخصوص و شكل ذرات مي‌باشد هر سيستم خشك كن شامل پمپ تغذيه، نمايرها، كوره‌هاي هواي گرم و محفظه خشك كن و .... است. مهمترين مزيت اين خشك كن سرعت بسيار بالا در خشك كردن به علت افزايش فوق العاده زياد سطح نسبت به جرم مي‌باشد.

ـ اواپراتور به عنوان تغليظ كننده فرآيند تغليظ را در شرايط خلا انجام مي‌دهد تا دماي زياد ورودي موجب از بين رفتن ماده اصلي نشود. اين دستگاه دو جداره بوده و قابليت چرخشي بخار آب يا روغن داغ و كويل حرارتي، تحت فشار يا خلاء را دارست اين دستگاه در جنس استنس استيل 316 كه به همراه وسايل جانبي ديگري مثل كندانسور و پمپ ها همزن شيشه بازديد كه داراي ظرفيت 2000 ليتري مي‌باشد.

ـ دستگاه بسته بندي كامپوزيت دو گانه با ظرفيت 2000 كيلو در ساعت
ـ سيستم كانوي اين سيستم كار انتقال پودر را بر عهده دارد.
انتخاب اين شركت ايراني براي تجهيز كارخانه (شركت طراحان صنعت آريا) به چند دليل بوده تجهيز و نصب بوسيله متخصصان خود، آموزش فني دستگاهها، گارانتي 18 ماهه براي دستگاهها و وارنتي 10 ساله در طول عمر دستگاه و تجربه بالا در طراحي و ساخت. لازم به توضيح است كه كليه دستگاهها طول عمري 10 ساله دارد و هزينه دستگاهها با هزينه راه‌اندازي است.

رديف نام ماشين آلات و تجهيزات عمر مفيد ظرفيت و قدرت تعداد قيمت هر واحد هزينه هاي داخلي قيمت كل
1 پايلوت پاستوريزاسيون Lit/h 1000 2 000/375 0000/750
2 سپراتور Lit/h 1000 1 000/200 000/200
3 اواپراتور Lit/h 2000 2 000/300 000/600
4 ترموكمپرسور 2 000/350 000/700
5 اسپري دراير Lit/h 1500 2 000/450 000/900
6 فلوئيد 2 000/150 000/300

7 الك لرزان 2 000/100 000/200
8 بسته بندي كامپوزيت Lit/h 2000 2 000/350 000/700
9 سيستم كانوي 2 45000 000/450
10 مخازن ذخيره و نگهداري 10 تني 6 000/50 000/300
جمع 000/100/5

9) تأسيسات و وسايل تأسيساتي:
1-9)آب مورد نياز
در كارخانه آب مورد نياز به صورت خدماتي مورد استفاده قرار مي‌گيرد مقدار مصرف آب براي امور خدماتي به ازاي هر نفر 70 ـ 60 ليتر در روز است كه به جمع تعداد كاركنان كارخانه (157 نفر) رقمي حدود 5 مترمكعب در روز كافي است مصرف خدماتي آب براي فضاي سبز و غيره نيز حدود 7 مترمكعب بنابراين كل آب مصرفي روزانه حدود 12 مترمكعب مي‌باشد پس هزينه آب مصرفي در سال به ازاي هر مترمكعب 4000 ريال
هزار ريال 14000 = 4000 * 3000 m3 3000 = 250 * 12
محل تامين آن توسط شركت خدماتي شهرك صنعتي انجام مي‌گيرد كه توسط قراردادي بين طرفين ثبت مي‌گردد (حق انشعاب و هزينه‌هاي ديگر 150000 هزار ريال).

2-9) تاسيسات برق:
به منظور تامين نياز كامل ظرفيت توليدي ماشين آلات كارخانه و ساير نيازهاي خدماتي رفاهي شركت قراردادي با اداره برق منطقه منظور گرديده مبني بر 300000 كيلو وات در سال كه فرآيندهاي مربوط به حق انشعاب و ترانسفورماتور، تابلوها،‌كابل‌ها 680000 هزار ريال و خريد ژنراتور برق اضطراري با ظرفيت 100 كيلووات 250000 هزار ريال و هزينه برق سالانه 650000 هزارريال است لازم به توضيح است كه تاسيسات برق 400 و 600 آمپري است.
3-9) تاسيسات سوخت رساني:
سوخت مورد استفاده در كارخانه گاز است كه توسط اداره مركزي شهرك صنعتي بوسيله قراردادي نياز بر طرف مي‌شود تاسيسات گازي مورد استفاده به ظرفيت 1000 مترمكعب هزينه‌اي معادل 180000 هزار ريال دارد البته سالانه گاز مورد استفاده هزينه‌اي معادل 240000 هزار ريال دارد.
4-9) ساير وسايل تاسيساتي:
سيستم مخصوص دفع فاضلاب كه هزينه تامين آن حدود 180000 هزار ريال
چيلر 30 تني با كندانسور هوايي با قدرت 4 كيلووات به مبلغ 100000 هزارريال
منبع دو جداره آب گرم با ظرفيت 30000 ليتر به مبلغ 50000 هزار ريال
كانال كشي حدود 200 مترمربع مبلغ 50000
ديگهاي بخار به ظرفيت 1600 و 1800 پوندي به مبلغ 1500000 هزار ريال
تاسيسات سردخانه‌اي 50 تني تمام استيل 250000 هزار ريال
جدول تاسيسات
رديف شرح تاسيسات تعداد / مقدار هزينه يك واحد هزينه كل هزينه حمل و نصب جمع
1 حق انشعاب آب و تجهيزات 1 200000 200000 10000 210000
2 حق انشعاب برق و تجهيزات ژنراتور 1 680000 680000 20000 700000
3 ژنراتور 1 200000 200000 ـــ 200000
4 تاسيسات سوخت رساني 1 180000 180000 10000 190000
5 سيستم مخصوص دفع فاضلاب 1 180000 180000 20000 200000
6 وسايل آتش نشاني 5 8000 40000 ـــ 40000
7 سيستم گرمايش مرکزي 1 100000 100000 10000 110000
8 چيلر مرکزي 1 100000 100000 10000 110000
9 منبع دوجداره آب گرم 1 50000 50000 50000
10 تاسيسات سردخانه اي 1 250000 250000 50000 300000
11 ديگ بخار 2 1500000 50000 1550000
12 کانال 200000 250 50000 10000 60000
جمع 3720000

10) وسايط نقليه و تجهيزات
با توجه به ظرفيت توليدي و نياز به تامين مواد اوليه و انتقال توليدات كارخانه تعدادي وسايط نقليه سنگين و سبك و تجهيزات به شرح زير براي كارخانه لازم است.
رديف شرح تعداد قيمت كل ملاحظات
1 كاميون 4 3200000 كاميون داراي تانكر lit 24000 تمام استيل
2 وانت 1 8000
3 ليفتراك 1 40000 ظرفيت بلند كردن 2 تن بار
4 باسكول 1 100000 ظرفيت حداكثر 2 تن
5 ميني بوس 1 130000 براي سرويس كارگران
6 سواري پرايد 1 67000
جمع 3617000
ذكر نكته زير در مورد كاميونهاي حمل مواد اوليه لازم است كه اين كاميونها مخصوص محل مواد فاسد شدني و مجهز به سردخانه است.
11) وسايل اداري و تجهيزات آزمايشگاهي:
براي تجهيز ساختمان اداري و آزمايشگاه چندي وسايل احتياج است كه شرح آنها در جدول زير آورده شده
رديف شرح وسايل تعداد مشخصات فني قيمت واحد قيمت كل هزينه‌هاي حمل و نصب جمع كل
1 اثاثيه اداري 6 دست ميز و صندلي چوبي 7000 42000 42000
2 رايانه 8 4000 32000 32000
3 سيستم تلفن سانترال 10 1000 10000 2000 12000
كولر گازي 5 8000 40000 5000 45000
لوازم آشپزخانه 3 سرويس كامل 5000 15000 15000
لوازم آزمايشگاهي 2 سري كامل 5000 10000 10000
سري كامل دستگاههاي آزمايشگاهي 1 مخصوص محصولات لبني 100000 100000 100000
ابزار آلات كمكي 2 سري كامل 20000 40000 40000
جمع 296000

12) هزينه‌هاي قبل از بهره‌برداري:
اين هزينه شامل هزينه‌هاي كارشناسي، توجيه طرح و هزينه‌هاي حقوقي و ثبتي به مبلغ 300000 هزار ريال است.

13) هزينه‌هاي پيش‌بيني نشده:
به منظور تورم و جهت رعايت جانب احتياط و جلوگيري از خطاي احتمالي در محاسبات انجام يافته در پروژه كه معادل 10% كل هزينه سرمايه‌گذاري (به استثناي زمين و هزينه‌هاي قبل از بهره‌برداري) به مبلغ 1663000 هزار ريال هزينه‌هاي پيش‌بيني نشده در نظر گرفته شده.

14) جدول سرمايه‌گذاري ثابت طرح
رديف سرمايه گذاري ثابت مبلغ (هزار ريال)
1 زمين 600000
2 تسطيح و محوطه سازي 850000
3 ساختمانهاي توليدي و اداري 3047000
4 ماشين آلات و تجهيزات 5100000
5 تاسيسات 3720000
6 ابزار آلات و وسايل فني و آزمايشگاهي 296000
7 وسايط نقليه 3617000
8 هزينه‌هاي بهره‌برداري 300000
9 هزينه‌هاي پيش‌بيني نشده 1663000
جمع 19193000

15) سرمايه در گردش ناخالص:
با توجه به نوع توليدات كارخانه، دورة توليد و عرضه سريع محصولات به بازار و جلوگيري از انباشت مواد اوليه براي پيش‌گيري از ركود و كمبود نقدينگي پيش بيني سرمايه در گردش ناخالص از مهمترين بخشهاي برآورد هزينه‌ طرح به حساب مي‌آيد. اقلام تشكيل دهنده سرمايه در گردش به شرح زير اند.