بخشی از مقاله
چکیده:
داروهاي سیتوتوکسیک عواملی هستند که به طور مستقیم سلول را نابود می نمایند به طوري که بر مراحل مختلف سنتز و فعالیت اسیدهاي نوکلئیک اثر می گذارند و تقسیم سلولی را مهار می کنند بررسی اثرات سیتوتوکسیک عصاره هاي خام به هزینه کمتري نیاز داشته، حساسیت بیشتري دارا بوده و آزمایش در زمان کوتاه قابل انجام است از طرفی مقدار نمونه مورد نیاز براي آزمایش نیز کمتر است. در این تحقیق اسفنجها با گشت زنی در ساحل منطقه بین جزر و مدي جزیره هنگام جمع آوري گردید. نمونههاي اسفنج از رده Demospongiae و خانواده Clionidae و Niphatidae سه گونه Cliona dioryssa , Gelliodes fibrosa و Amphimedon viridis شناسایی شد. که از آنها 9 عصاره (متانولی، دي کلرومتانی و هگزانی) با قطبیتهاي متفاوت استخراج گردید. سپس در آزمایشگاه جهت سنجش خواص سیتوتوکسیک9 عصاره از آزمون کشندگی آرتمیا سالینا استفاده گردید. بهترین اثرات مربوط به عصاره غیر قطبی گونهAmphimedon viridis در غلظت 54 میکروگرم بر میلی لیتربود که سبب مرگ 50 درصد از لارو ها شد همچنین عصاره قطبی گونه Cliona dioryssa در غلظت 42 میکروگرم بر میلی لیتر سبب مرگ 50 درصد از لاروها شد. اسفنج هاي دریایی متابولیت هاي ثانویه اي را تولید می کنند که بسته به خانواده ، گونه و مناطق جغرافیایی داراي اثرات کشندگی بر لارو آرتمیا سالینا می باشند و می توانند به عنوان جانوران دریایی سیتوتوکسیک مورد آزمون هاي اختصاصی تر آنتی کنسر و آنتی تومور قرار گیرند.
کلمات کلیدي: اسفنج دریایی، اثرات سیتوتوکسیک، آرتمیا ،خلیج فارس
مقدمه:
متابولیت هاي ثانویه جدا شده از موجودات دریایی از پنج دهه پیش مورد توجه زیست شناسان و شیمیدانها در سراسر جهان هستند. تا به امروز حدود 16000 متابولیت جدا شده از موجودات دریایی گزارش شده است که در حدود 6800 عدد از این گزارش ها انتشار یافته است. این مواد فعال زیستی به طور عمده از اسفنجهاي دریایی، ژله فیش، شقایق دریایی، مرجان، بریوزوا، نرم تنان، خارپوستان، سخت پوستان و تونیکیت ها جدا شده است .(2) بنابراین یافتن گونههاي جدید دریایی در نقاط مختلف دریا می تواند به عنوان یافتن ترکیبات فعال زیستی جدید بیان شود . از بین تمامی گونه هاي دریایی، بی مهرگان دریایی ثابت داراي بیشترین منبع مواد زیستی ناشناخته هستند. .(5) تولیدات طبیعی دریایی، متابولیت هاي ثانویه تولید شده توسط جانوران دریایی است که از نظر دارو شناسی در دو دهه اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اسفنجهاي دریایی منبع عظمی از ترکیبات نو و متابولیتهاي فعال زیستی هستند. بیش از 60 درصد ترکیبات زیستی نو از موجودات زنده دریا کشف شده است که 70 درصد ازاین ترکیبات از اسفنجها بدست آمده است (7)
Negombata magnifica نوعی اسفنج در دریاي سرخ است که منبع بلقوهاي از ترکیبات سیتوتوکسیک بنام Latrunulin B است. اسفنج ها داراي ترکیباتی با کارآیی حیرت انگیز هستند که براي آنها نقش حفاظتی ایفا می کند(.(3
تحقیقات نشان می دهد که اسفنج ها متابولیتهاي ثانویه فراوان با تنوع زیادي را تولید می کنند که دلایل خوبی براي بررسی عصارهاي اسفنج هاي موجود در مناطق بین جزر ومدي جنوب ایران است، زیرا ممکن است با توجه به شرایط خاص سواحل جنوبی ایران ترکیباتی با خواص متفاوت به دست آید . همچنین با توجه به این که بسیاري از مواد اولیه دارویی در ایران ساخته نمی شود وصنعت داروسازي براي کاهش هزینه هاي خود نیازمند تهیه ارزان این مواد است استفاده از بی مهرگان دریایی مانند اسفنج ها می تواند یکی از راههاي کاهش این نیاز باشد. با توجه به این که در رابطه با استخراج متابولیتها از اسفنجها و بررسی ترکیبات آنها تحقیقات بسیار کمی در ایران صورت گرفته است لزوم بررسی این ترکیبات ارزشمند مهم وکارآمد به نظر می رسد، تا بتوان ترکیبات جدید با تاثیرات مطلوب را بدست آورد. در این تحقیق اسفنجها از منطقه بین جزرو مدي جزیره هنگام جمع آوري شد، اهمیت این تحقیق به علت کمی تحقیقات راجع به خواص فعال زیستی بی مهرگان در جزایر ایرانی است.
