بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تأثیر فعالیت دگرآسیبی شکرتیغال تحت تیمارهای اندام، نوع عصاره و غلظت عصارهها بر درصد جوانهزنی دانهرست-های جو آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. فاکتورهای اعمال شده شامل اندام - زمینی و هوایی - ، غلظت - صفر، 0/5 و 1 درصد - و عصارهها - استنی، الکلی و آبی - بود. بر اساس نتایج تجزیه واریانس اثر عصاره در سطح احتمال پنج درصد و اثر غلظت در سطح احتمال یک درصد بر درصد جوانهزنی جو معنیدار بود. ولی در اثر اندام و اثرات متقابل دو فاکتوره و سه فاکتوره تأثیر معنیداری مشاهده نشد. نتایج بدستآمده نشان داد که با افزایش غلظت عصاره درصد جوانهزنی کاهش پیدا کرد، همچنین بین سطوح 0/5 و 1 درصد غلظت عصاره تفاوت معنیداری رؤیت نگردید. بیشترین درصد جوانهزنی مربوط به عصاره استنی بود، همچنین عصاره الکلی و عصاره آبی در یک گروه آماری واقع شدند.
.1 مقدمه
برخی از گیاهان دارویی منبع مناسبی از مواد آللوکمیکال به شمار میروند که در توسعه علفکشها و آفتکشهای طبیعی مفید خواهند بود. ترکیبات دگرآسیب موجود در گیاهان دارویی مانند آلکالوئیدها، فلاونوئیدها، فنلها، تاننها و گلیکوزیدها میتوانند به عنوان ترکیبات بازدارنده جوانهزنی عمل کنند . - Oliva et al., 2001 - آللوپاتی از دیر باز توسط زارعین شناخته شده و مشاهده گردیده که بسیاری از گونههای گیاهی دارای اثرات شیمیایی بر روی خود و سایر گونههای گیاهی میباشند - مظاهری، . - 1377 آللوپاتی عبارت از تاثیر بازدارندگی و یا تحریک مستقیم یا غیر مستقیم یک گیاه بر روی گیاه دیگر است که از طریق تولید ترکیبات شیمیایی توسط گیاهان و آزاد شدن آنها در محیط اعمال میگردد . - Gibson and Liebman, 2003 - این پدیده در اکوسیستمهای گیاهی وجود دارد و به طور گسترده در اجتماعات گیاهی طبیعی اتفاق میافتد . - Gessel and Holm, 1964 - محققان - Chema et al., 1988 - طی بررسیهای آزمایشگاهی و گلخانهای پتانسیل آللوپاتیکی عصاره آبی کاه و کلش گندم را بر جوانه زنی و رشد پیچک صحرایی مشاهده کردند که عصاره آبی کاه و کلش گندم بطور معنیداری در تمامی غلظتها از جوانه زنی و رشد پیچک صحرایی جلوگیری کرد. در این راستا جانگ و همکاران - Jung et al., 2004 - نیز گزارش کردند که عصاره آبی اندام هوایی برنج به میزان % 59 از جوانهزنی علف هرز سوروف جلوگیری به عمل آورد. بررسی اثرات دگرآسیبی غلظتهای مختلف عصاره آبی ریشه چاودار بر خصوصیات جوانهزنی و رشد گیاهچه کلزا نشان میدهد که عصاره ریشه چاودار بر خصوصیات جوانهزنی و رشد گیاهچه کلزا اثر بازدارندگی دارد و اثرات دگرآسیبی با افزایش غلظت عصاره افزایش مییابد و درصد جوانهزنی را از 47/29 به 35/08 کاهش میدهد هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر فعالیت دگرآسیبی شکرتیغال تحت تیمارهای اندام، نوع عصاره و غلظت عصاره ها بر درصد جوانه زنی دانه رسته ای جو بود.
.2 مواد و روش
این پژوهش به صورت آزمون فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار در سال 1392-1393 در آزمایشگاه بیوشیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه انجام انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل فاکتور اندام - زمینی و هوایی - ، غلظت - صفر، 0/5 و 1 درصد - و عصارهها - استنی، الکلی و آبی - بود. 10 گرم پودر خشک اندامهای گیاه - هوایی و زمینی - را به طور جداگانه با 50 میلیلیتر استن مخلوط و به مدت 20 دقیقه در بن ماری 60 درجه سانتیگراد قرار داده تا کاملاً هم بخورد با کاغذ صافی صاف و سپس تفالهها ر با 25 میلیلیتر استن دیگر شستشو داده بعد عصارههای استنی را در جای تاریک خشک کرده و تفالهها را نیز خشک کرده که در حین خشک شدن استن حذف گردید، سپس تفاله خشک شده را با 50 میلیلیتر اتانول 90 درصد مخلوط و بعد از 20 دقیقه در بن ماری با کاغذ صافی جدا و مجددا با 25 میلیلیتر اتانول تفاله را شستشو داده و عصاره الکلی را در جای تاریک گذاشته تا خشک و تفاله خشک شده آن را، با 50 میلیلیتر آب مقطر مخلوط و سپس صاف و در جای تاریک عصاره آبی خشک گردید. بعد از خشک شدن عصارههای استنی، الکلی و آبی هر کدام را با 15 میلیلیتر حلال خود مخلوط، به سه قسمت تقسیم و داخل 3 پتری دیش که کف آن یک کاغذ صافی قرار داده شده، 5 میلیلیتر از هر کدام از عصارههای حل شده با آب ریخته شد. بعد در هر پتری 10 دانه جو قرار داده شد و در جای تاریک قرار گرفت تا دانههای جو جوانه بزنند. بعد از 5 روز درصد جوانهزنی جو اندازهگیری گردید. نتایج با استفاده از نرم افزار Minitab-14 مورد آنالیز قرار گرفت و مقایسه میانگینها با روش توکی در سطح %0/05 انجام شد.
.3 نتایج و بحث
نتایج حاصل از تجزیه واریانسهای بیانگر آن بود که اثر عصاره در سطح احتمال پنج درصد و اثر غلظت در سطح احتمال یک درصد بر درصد جوانهزنی جو تأثیر معنیدار داشت، ولی در اثر اندام و اثرات متقابل دو فاکتوره و سه فاکتوره تأثیر معنیداری مشاهده نگردید - جدول . - 1
جدول -1 تجزیه واریانس تأثیر فعالیت دگرآسیبی شکرتیغال تحت تیمارهای اندام، نوع عصاره و غلظت عصارهها بر درصد جوانه زنی دانه رسته ای جو
نتایج مقایسه میانگین درصد جوانهزنی دانهرستهای جو تحت تأثیر غلظت عصاره حاکی از آن بود که با افزایش غلظت عصاره درصد جوانهزنی کاهش پیدا کرد، لازم به ذکر است که بین سطوح 0/5 و 1 درصد غلظت عصاره تفاوت معنیداری از نظر آماری وجود نداشت
نمودار -1 مقایسه میانگینهای اثر غلظتهای گیاه شکرتیغال بر درصد جوانهزنی دانه رستهای جو
نتایج مقایسه میانگین درصد جوانهزنی دانهرستهای جو تحت تأثیر نوع عصاره نشان داد که بیشترین درصد جوانهزنی به میزان 83/89 درصد مربوط به عصاره استنی بود، همچنین عصاره الکلی 74/44 - درصد - و عصاره آبی 83/89 - درصد - در یک گروه آماری قرار گرفتند - نمودار . - 2
نمودار -2 مقایسه میانگینهای اثر نوع غلظتهای گیاه شکرتیغال بر درصد جوانهزنی دانه رستهای جو
کاهش جوانهزنی ممکن است به دلیل تغییر فعالیت آنزیمهایی که بر روی انتقال ترکیبات ذخیرهای در طی جوانه زنی بذرها اثر می-گذارد باشد . - El-Khatib et al., 2004 - بی نظمی در میزان تنفس منجر به ایجاد محدودیت انرژی متابولیک و در نهایت کاهش جوانهزنی میگردد . - Bogatek et al., 2005 - به نظر میرسد اثرات مشاهده شده مواد آللوپاتیکی کهغالباً به صورت تاخیر یا جلوگیری از جوانهزنی مشاهده میشوند ناشی از اثرات اولیه این مواد بر فرایندهای متابولیکی باشد. واکنشها و فرآیندهایی همانند تقسیم سلولی، تولید هورمونها، پایداری و نفوذپذیری غشا، فتوسنتز و تنفس میتوانند به عنوان هدف و نقطه اثر برای مواد آللوپاتیک مطرح شوند .
