بخشی از مقاله
چکیده
آرتمیا از دسته آبششپایان مهمترین موجود ساکن دریاچهها، لاگونها و حوضچههای نمک با شوری هایپرسالین است. آرتمیا به واسطه توانایی بالا در تنظیم اسمزی در محدوده وسیعی از محیطهای شور با سطح شوری از 10 تا 340 گرم در لیتر یافت میشود. استفاده از این غذای زنده در صنعت آبزیپروری برای تغذیه مراحل اولیه لاروی انواع آبزیان اعم از لارو ماهیان دریایی، میگوها، برخی از گونه های آب شیرین، ماهیان خاویاری، ماهیان آکواریومی و حتی نرمتنان سبب شد که تولید تجاری آن در استخرهای خاکی، تانکها و سیستمهای مداربسته از اهمیت بالایی برخوردار باشد. عوامل متعدد محیطی و غذایی در تولید انبوه آرتمیا دخالت داشته و در این میان حفظ و پایداری مراحل مختلف رشدی آرتمیا میتواند نقش مهمی در بیوماس نهایی برداشت آرتمیا ایفاء نماید.
بطور کلی ارتباط مستقیمی بین اندازه بدن با میزان همآوری ماده ها در آرتمیا وجود دارد که این مسئله میتواند در بهبود بیوماس آرتمیا در کشت های انبوه از اهمیت بسزایی برخوردار باشد. در این تحقیق تاثیر سطوح مختلف شوری - به عنوان یک فاکتور محیطی - بر شاخصههای مرفولوژیکی و مریستیکی مادهها در سه سطح از شوری 80 - ، 110، 140 بر هزار - بررسی شد. تیمار شوری 80 در هزار بیشترین وتیمارشوری140در هزار کمترین میزان طول کل و اندازه گناد ها را دارا بودند.با این حال، اختلافات واضحی در برخی از پارامترهای مرفولوژیکی مانند عرض سر و فاصله بین دو چشم مرکب مشاهده نشد.براساس نتایج، در شوری 80 طول کل ماده ها و اندازه گناد ها نسبت به شوری های بالاتر بطور معنی داری بیشتر است.
مقدمه
آرتمیا از دسته آبششپایان مهمترین موجود ساکن دریاچهها، لاگونها و حوضچههای نمک با شوری هایپرسالین است که اهمیت فراوانی به عنوان یک مدل حیوانی در شاخههای مختلف علوم زیستی دارد. آرتمیا به واسطه توانایی بالا در تنظیم اسمزی در محدوده وسیعی از محیطهای شور با سطح شوری از 10 تا 340 گرم در لیتر یافت میشود .
استفاده از این غذای زنده در صنعت آبزیپروری برای تغذیه مراحل اولیه لاروی انواع آبزیان اعم از لارو ماهیان دریایی، میگوها، برخی از گونه های آب شیرین، ماهیان خاویاری، ماهیان آکواریومی و حتی نرمتنان سبب شده که تولید تجاری آن در استخرهای خاکی، تانکها و سیستمهای مداربسته از اهمیت بالایی برخوردار می باشد
از طرف دیگر، افزایش تقاضای سیست آرتمیا و محدودیتهای موجود در بهرهبرداری آن از دریاچه های خیلی شور سبب کاهش دسترسی به منابع سیست و در نهایت افزایش شدید قیمت آن در بازارهای جهانی شده است
عوامل متعدد محیطی و غذایی در تولید انبوه آرتمیا دخالت داشته و در این میان حفظ و پایداری مراحل مختلف رشدی آرتمیا میتواند نقش مهمی در بیوماس نهایی برداشت آرتمیا ایفاء نماید.در این شرایط هر چقدر که اندازه کل نر و ماده و اندازه گنادهای ماده بزرگ تر بوده احتمالا میزان هم آوری بیشتر و تعداد اولادان بیشتری تولید می شود که در نهایت باعث افزایش بیوماس کل تولید می گردد. مطالعات قبلی در برخی از ماهیان و سختپوستان نشان داد که جدا از مسائل وراثتی و ژنتیکی، برخی از عوامل محیطی، تغذیهای و حتی هورمونی میتوانند در تغییر خصوصیات مورفولوژی - نر و ماده - موثر باشند
خصوصیات مرفولوژیکی آرتمیا با توجه به ترکیب فیزیکی و شیمیایی، یونی و ارتفاع آب متغییر است
در این مطالعه تاثیر سطوح مختلف شوری - به عنوان یکی از عوامل مهم محیطی - بر شاخصه های مرفولوژیکی - Artemia franciscana - در طی دو نسل متوالی بررسی می شود.
مواد و روشها
استوک خالص جلبک Dunaliella salina - از مرکز تحقیقات آرتمیا - دانشگاه ارومیه - تهیه و در آب با شوری 35ppt با استفاده از نمک دریاچه ارومیه کشت یافت. برای این منظور ابتدا آب دریاچه جهت ضد عفونی در اتوکلاو با دمای 121/5 درجه سانتیگراد به مدت 15 دقیقه استریل و بعد از خنک شدن در ظروف 1/5 لیتری که شامل 90 درصد آب به همراه 10 درصد استوک جلبک بود قرار گرفت. ظروف کشت جلبک - شکل - 1 بعد از افزودن محیط کشت در فایکولب با شدت نور 3500 لوکس، دوره نوری 16:08 - تاریکی: روشنایی - ، دمای 24-25 درجه سانتیگراد همراه با هوادهی قرار گرفتند. در این شرایط جلبک بعد از 5-6 روز به تراکم نسبی دو میلیون سلول به ازای هر میلی لیتر رسید. شمارش جلبک توسط میکروسکوپ و با استفاده از لام هماسیتومتر صورت گرفت.
شکل :1 ظروف کشت جلبک D. salina
سیست آرتمیا فرانسیسکانا از مرکز تحقیقات آرتمیا واقع در دانشگاه ارومیه تهیه و در شوری 35 گرم در لیتر و درجه حرارت 28 درجه سانتیگراد با شدت نور 2000 لوکس و pH 8/1 همراه با هوادهی شدید بر اساس روش - Wurtsbaugh,and Gliwicz,2001 - بعد از 24 ساعت شکفته شد. ناپلیوسهای مرحله اینستار یک بعد از شمارش در ظروف نیم لیتری و با تراکم 200 ناپلیوس به ازای هر ظرف با شرایط غذایی، درجه حرارت، هوادهی و شوری ثابت پرور یافته تا به مرحله رسیدگی جنسی برسند.
روند رشد روزانه ناپلیوسها تا مرحله بلوغ بررسی و نهایتا خصوصیات مرفولوژیکی جمعیت ماده ها در اولین نسل در هر یک از ظروف پرورشی تعیین گردید. سپس مولدین نر و ماده با پیپت جدا و هر جفت به صورت جداگانه در ظروف 250 میلی لیتری و در سه سطح مختلف شوری شامل سطوح 80، 110 و 140 در هزار پرورش یافتند. و سپس مولدین نر و ماده رسیده از نسل اول با پیپت جدا و هر جفت به طور جداگانه - مطالعه انفرادی - در ظروف 250 میلیلیتری نگهداری و برای هر تیمار از 25 زوج مولد - هر کدام به عنوان تکرار - که در شوری مشابه فوق الذکر بوده استفاده شد . روند روزانه تولید اولاد در این سطوح بررسی شده و ناپلیوسهای حاصله در ظروف نیم لیتری و با تراکم 200 ناپلیوس به ازای هر ظرف با شرایط غذایی و حرارتی ثابت پرورش یافته تا به بلوغ رسیده و نهایتا خصوصیات مرفولوژیکی جمعیت ماده ها در نسل دوم و اندازه بدن مولدین حاصله در هر یک از ظروف پرورشی تعیین گردید.
تجزیه و تحلیل آماری
این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی و با استفاده از آنالیز واریانس یکطرفه - One- way ANOVA - انجام شد. آنالیز دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS 20 انجام گرفت. برای مقایسه میانگینها از آزمون دانکن و سطح معنادار - p < 0/05 - استفاده شد.
نتایج و بحث
نتایج حاصل از بررسی ویژگی های مورفولوژیکی و مریستیکی ماده ها ارتمیا فرانسیسکانا که در دو نسل متوالی و سطح شوری های مختلف بدست امده در جدول 1 آمده است.
جدول :1 شاخصه های مرفولوژیک و مریستیک مادهها - میانگین ± انحراف از معیار - آرتمیا فرانسیسکانا - Artemia franciscana - در تیمارهای مختلف شوری در دو نسل متوالی
سطوح مختلف شوری - ppt -
نتایج نشان داد که سطوح مختلف شوری بر شاخصه های مرفولوژیکی و مریستیکی مادهها آرتمیا فرانسیسکانا تاثیر معنی داری - p < 0/05 - دارد، بطوری که در نسل دو و شوری 80 بیشترین طول کل ماده ها 12/76 - میلیمتر - و در شوری 140 نسل یک کمترین طول ماده ها 10/66 - میلیمتر - مشاهده شد. بیشترین اندازه گناد در نسل 1 شوری 3/22 - 80 میلیمتر - و کمترین اندازه گناد در شوری 140 نسل یک 2/10 - میلیمتر - ثبت شد. با این حال، اختلافات واضحی در برخی از پارامترهای مرفولوژیکی مانند عرض سر و فاصله بین دو چشم مرکب مشاهده نشد
بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه میتوان عنوان کرد که از نظر شوری، شوری های پایین تر بر طول کل مولدین و اندازه کل گنادها روند بهتری را نسبت به شوری های بالاتر داشته است.اثرات سطوح مختلف شوری روی طول کل بدن آرتمیا نشان داد که اگرچه نمیتوان بهطور قطعی یک روند واضح افزایشی و یا کاهشی در اندازه بدن آرتمیا در تیمارهای مختلف با تغییرات شوری را نشان داد ولی اندازه بدن آرتمیا با کاهش شوری افزایش و با کاهش شوری افزایش یافت
.در نتیجه با توجه به مشاهدات در تیمار شوری 80 با توجه به اینکه ارتمیا استرس و فشارکمتری تحمل میکند و هر چه شرایط در آرتمیاها دو جنسی مناسب تر بوده طول کل و اندازه گنادها بزرگتر می شود ولی در تیمار 140 با توجه به افزایش شوری و بالا رفتن استرس طول کل بدن ارتمیا واندازه گناد کاهش یافته است.
