بخشی از مقاله
بررسی زمانسجی در شرکت زامیاد
پیشگفتار:
از جمله اهدافی که در ارائه این پروژه دنبال شده است، بررسی و تجزیه و تحلیل و مطالعه کار و زمان سنجی در شرکت زامیاد و بررسی علل مشکلات زمان سنجی و حل مشکلات می باشد که نتیجه این بررسی ها و مطالعه ها به صورت جداولی که خواهد آمد تدوین شده و در این پروژه سعی برآن شده است که تمامی مراحل به صورت کامل قید شوند.
در ادامه لازم می دانم که از تلاش و همکاری صمیمانه آقای مهندس علی اکبر عباسی بابارود که در ارائه این پروژه مرا همراهی نموده اند تشکر و قدردانی نمایم.
مقدمه:
العلم و الدین توامان اذا افترقا احترقا
امام جعفر صادق (ع)
در این پروژه در ابتدا به مطالعه و بررسی کار و تجزیه و تحلیل کار و زمان سنجی و کارسنجی و به صورت کلی مطالعه کار می پردازیم و سپس به ارائه جداولی که نتیجه اعمال این بررسی و مطالعه ها است اقدام می نمائیم. امید است که نتایج تلاش بنده مورد قبول و توجه دانشجویان و اساتید محترم قرار گیرد و توانسته باشم در اجرای بهتر عملیات در شرکت زامیاد و بهبود روشها موثر بوده باشم.
تاریخچه مطالعه کار:
روشهای مطالعه کار در قالب دو روش مستقل از هم، یعنی مطالعه زمان ومطالعه حرکت رشد کرده به همین دلیل در گذشته و امروزه در برخی از متون مطالعه کار را مطالعه زمان و حرکت نیز می نامند.
زمان سنجی که عبارت است از شکستن یک کار به عناصر و اجزاء و تعیین زمان های لازم برای انجام کار نخستین بار بوسیله فردی فرانسوی بنام «ژان برونت» در سال 1760 در یک کارخانه سوزن سازی ابداع شد. سپس در سال 1792 توسط «توماس میسون» در صنعت سفال سازی استفاده شد. در سال 1830 «چارلز بابیج» در کارخانه سوزن سازی کارهای مراحل تولید را زمان سنجی کرد. نخستین کار جدی درباره زمان سنجی بوسیله «تیلور» در سال 1881 در کارخانه فولاد انجام شد. تیلور به خاطر ابداع الگو برای مطالعه عناصر کار و تعیین زمان انجام کار و طرح مطالعه زمان نسبت به گذشتگان خود از این حیث از اعتبار بیشتری برخوردار می باشد.
بعدها «چارلز دوکس» با استفاده از ضریب مجاز «Allowance factor» در زمان سنجی و تعیین ضریبی برای آهنگ کار، زمان سنجی را تکامل بیشتری بخشید.
بدین ترتیب زمان سنجی که بوسیله تیلور آغاز شد برای تعیین استانداردهای زمان انجام کار بکار می رفت بعدها استاندارد زمان انجام کار نقش مهمی را پیش بینی، هزینه تولید، تعداد نیروی انسانی مورد نیاز واحد تحویل کالا به مشتری ها، پرداخت حقوق و دستمزد بر اساس حجم تولید نسبت به زمان استاندارد، نظارت بر عملکرد نیروی کار و افزایش کارایی و بهره وری ایفا کرد.
تعریف مطالعه کار:
به مطالعه روشهایی گفته می شود که با مطالعه و بررسی و تجزیه و تحلیل روشهای موجود انجام کار و بهبود آنها و تعیین زمانهای استاندارد برای انجام کار به بهره وری و کارایی سازمان کمک می کند.
کارسنجی: (Work Measurement)
به مجموعه روشهایی که به منظور بررسی و تعیین زمان لازم برای اینکه یک کارگر واجد شرایط بتواند کار خاصی و در سطح معینی از عملکرد انجام دهد گفته می شود.
مطالعه حرکت: «Motion study»
مطالعه حرکت بوسیله «گیلبرگ ها» «فرانک ولیلیان» توسعه یافت. آنها در مطالعه حرکات دست انسان و تجزیه و تحلیل روشهای انجام کار از دوربین عکاسی و فیلمبرداری استفاده کردند. با تجزیه و تحلیل این حرکات، روش های کار را بهبود دادند به نظر می رسد در ابتدا مطالعه زمان، بیشتر از نوع مطالعه حرکت بوده که بویژه در تعیین جدول حقوق و دستمزد مورد استفاده قرار می گرفته است. تا اینکه در دهه 1930 جنبش مطالعه کار با هدف یافتن روشهای ساده تر و بهبود روشها آغاز شد. بعداً دوره ای شروع شد که در آن مطالعه زمان و حرکت با هم انجام گرفت و هر دو مکمل یکدیگر شدند و با هم مورد استفاده قرار گرفتند.
امروزه هدف مطالعه زمان و حرکت یا به عبارت دیگر مطالعه کار پیدا کردن بهترین روشها و سیستم ها برای انجام کار است. به طوریکه بتوان با تعریف مسایل و مشکلات تنظیم اهداف و یافتن راه حلهای مناسب برای چگونگی انجام کار به طور مستمر بهره وری و کارایی را افزایش داد.
اهداف مطالعه کار:
1- طراحی سیستم ها و روشهای بهتر، کارآمدتر و کم هزینه تر و اقتصادی تر برای انجام کار.
2- استاندارد کردن سیستم ها و روشهای انجام کار.
3- تعیین زمان استاندارد برای انجام کار.
4- کمک به آموزش کارکنان برای اجرای روشهای بهتر کار.
مراحل بهبود و حل مسئله در کارسنجی و زمان سنجی:
1- تعریف مسئله:
(A معیارها (B نیازمندیهای خروجی (C تاریخ تکمیل و اجرای روش جدید
2- تجزیه و تحلیل مسئله:
(A مشخصات و محدودیتها: محدودیتها مشتمل بر هر گونه محدودیتی درباره هزینه های سرمایه ای می باشد.
(B توصیف و روش موجود: که این توصیف شامل: 1- نمودارهای فرایند 2- نمودار جریان 3- نمودارهای فراوانی سفر 4- نمودار کارگر ماشینی 5- نمودارهای عملیات 6- نمودار سیمو.
(C تعیین فعالیتهایی که افراد احتمالا می توانند به بهترین وجه انجام دهند و آنهایی که ماشین می تواند به بهترین وجه انجام دهد و تعیین روابط انسان و ماشین.
(D بررسی مجدد مسایل در تعیین مسایل فرعی.
(E بررسی مجدد معیارها و شاخص هایی ارزیابی راه حلها.
3- یافتن راه حلهای ممکن برای حل مسئله
4- ارزیابی راه حلهای مختلف
5- توصیه راه حلهای بهینه برای اجرا
روشهای مطالعه کار:
در مطالعه کار از روشهای مختلفی می توان استفاده کرد. این روشها شامل روشهای بسیار کامل تا روشهای بسیار ساده می باشد. در مطالعه کار معمولا باید ترکیبی از روشهای مطالعه زمان حرکت را استفاده کرد. 4 عامل اساسی وجود دارد که استفاده از ترکیب روشهای مطالعه زمان و حرکت را معین می کند.
1- وسعت و گستردگی کار: متوسط تعداد ساعات کار در روز یا سال که صرف انجام کار می شود.
2- پیش بینی عمر کار: تا چه میزان با تکنولوژی موجود کار مورد نظر استمرار یابد.
3- ملاحظات کار در عمل: مانند نرخ دستمزد، دستمزد ساعتی، نسبت زمان انجام کار به زمان انجام ماشین آلات در حین عملیات، شرایط نامعمول کار، شرایط خاص لازم برای کارگر، موارد مربوط به شوراها و اتحادیه های کارگری منابع مالی لازم برای سرمایه گذاری در ساختمان ماشین آلات، ابزارآلات لازم برای انجام کار.
طراحی روشهای کار:
در طراحی روشهای کار، در بررسی روشهای سیستماتیک و همه جانبه مسئله مراحل تولید برای هر محصول جدید که شامل سه مرحله زیر است:
1- برنامه ریزی در طراحی محصول:
در این مرحله باید 6 کار اصلی انجام پذیرد:
1- طراحی محصول 2- طراحی فرایند 3- طراحی روشهای کار 4- طراحی دستگاهها ابزار آلات و تجهیزات 5- طراحی جایابی سالن های تولیدی 6- تعیین زمان استاندارد
2- مرحله پیش از تولید:
این مرحله، مرحله انتقالی بین برنامه ریزی تولید و واقعی محصول است. اطلاعات مربوط به برنامه ریزی به سازمان تولید منتقل می شود. ابزار ما دستگاهها، ماشین آلات و تجهیزات مورد استفاده خریداری، نصب و آزمایش می شود، کارگران جدید استخدام می شود یا به کارگران موجود آموزش داده می شود. روش جدید تولید با روش فعلی به طور دقیق مقایسه می شود و اصطلاحاً لازم انجام می شود.
3- مرحله تولید:
این مرحله به عمل درآوردن فعالیت هایی است که در برنامه ریزی و مرحله قبل از تولید، طراحی و آزمایش و انتخاب شده اند. در مرحله تولید یا استفاده از نیروی انسانی ماشین آلات، مواد اولیه و قطعات موثرترین راه تولید محصول استفاده می شود. مرتبا در این مرحله روشهای جاری بر اساس برنامه از پیش تعیین شده بهبود می یابد و بهینه سازی تولید یک کار مستند و دائم است.
مراحل بهبود روش:
1- انتخاب کاری که باید مطالعه شود.
2- ثبت چگونگی روشهای فعلی انجام کار.
3- بررسی و تجزیه و تحلیل روش موجود انجام کار.
4- طراحی و ایجاد یک روش علمی.
5- اعمال روش جدید.
6- حفظ و نگهداری و اصلاح روش جدید.
دیاگرام نخی یا ریسمانی: String Diagram
دیاگرام نخی ترسیمی است که در آن طول نخ به کار رفته برای ثبت تحرک و جابجایی یک کارگر یا قطعه تجهیزاتی که در درون یک سطح محدود شد در پریود مشخص از زمان کار می کند مورد استفاده قرار می گیرد.
کاربرد: دیاگرام های نخی در شرایط های زیر مورد کاربرد قرار می گیرد:
1- هنگامی که یک سیستم کاری مشغول به کار باشد. 2- هنگامی که یک عملگر (عمل کننده) بر روی ماشینهای مختلف کار می کند. 3- در فرایندی که چندین زیر مونتاژ مجبور به جابجایی برای مونتاژ است. 4- در جایی که احتیاجات فرایند به عملگرها از محلی به محل دیگر جابجا می شود. 5- برای آزمایش و قیاس ارزشهای طرح های متفاوت.
مطالعات حرکات فرد:
یکی از روشها برای ثبت و تعیین زمان کارها مطالعه حرکات فرد است. با فیلمبرداری از عملیات مورد نظر فعالیتهای حین کار به صورت فیلم درآمده که با دیدن فیلم می توان هم به مطالعه روش انجام کار و هم زمان کار پی ببریم. در ابتدا مطالعه حرکات فرد برای بررسی و تجزیه و تحلیل مشاغل بود اما در سالهای اخیر استفاده های بیشتری از این ابزار می شود. هدف از مطالعه حرکات فرد یافتن ارتباط بین فعالیتهای کارگران و دستگاهها و ماشین آلات و کسب اطلاعات مربوط به حرکت و زمان انجام کار می باشد. تا بدان وسیله بتوان بهترین روش انجام کار را پیدا کرد و از طرف دیگر به افراد در فهم معنای حصوص اقتصادی حرکت آموزشهای لازم را ارائه کنیم. مطالعه حرکات فرد روشی منحصر به فرد برای تجزیه و تحلیل کار است و این مرحله دارای 4 مرحله به شرح زیر است:
1- فیلمبرداری از عملیات و کاری که مورد نظر برای بهبود است.
2- مشاهده فیلم و تجزیه و تحلیل فعالیت.
3- رسم نتایج تجزیه و تحلیل فیلم.
4- ارائه روش مناسب و کارآمد از طریق فرایند حل مشکل.
مطالعه حرکات فرد، فیلمبرداری با سرعت 960 یا 1000 فریم در هر دقیقه است. سرعت های بیشتر برای مطالعه حرکات سریع دست یا عملیات پیچیده بکار می رود. موقعی فیلم گرفته شده روی صفحه اکران نمایش می دهیم فیلم ها بسیار بزرگ تر شده تا تجزیه و تحلیل حرکات ساده تر شود. هر کدام از حرکات کارگر در حین کار را می توان زمان سنجی کرد. با وجود اینکه مطالعه حرکات فرد روش مناسب، دقیق و سازگار در مطالعه کار می باشد. به طور معمول در بهبود روشها بکار می رود.
عکس برداری از حرکات با سرعتی کمتر از سرعت واقعی:
فیلم های حرکت باید در سرعت واقعی ساخته شود. برای کسانی که بخواهند حرکت افراد و اشیاء را بازنگری کنند. گیلبریث ها با یک دوربین دستی با گرفتن عکس هایی در سرعت بسیار پایین برای مطالعه حرکات کارگران کار خود را شروع کردند. دوربین هایی که برای عکسبرداری از رشد گیاهان و گلها به کار می رود. بزرگترین مزیت فیلمبرداری با سرعت آهسته نسبت به سرعت عادی صرفه جویی در هزینه فیلم و در زمان لازم برای تجزیه و تحلیل هزینه فیلمی که در هر دقیقه به طور 96 فریم از 50 فریم برخوردار است معادل 6% فیلم عادی است. با استفاده از عکسبرداری کمتر از سرعت واقعی حرکات عمده تری را که سبب اتلاف کار می شود را می توان تشخیص داد و برای حذف آنها اقداماتی به عمل آورد. این روش دارای قابلیت های چشم گیر و کاملا مقرون به صرفه است.
دورنگار و دورنگار زمانی:
در این روش مسیر حرکت به وسیله یک منبع پیوسته نور روی عکسی که بهتر است برجسته باشد وصل می شود. دورنگار به میزان زیادی برای هدفهای آموزشی جهت کمک به توصیف الگوی حرکت در انجام کار و تشخیص برتری یک روش به روش دیگر به کار می گیرند.
دورنگار زمانی شکل خاصی از دورنگار است که در آن منبع نور در فواصل مناسب حذف می شود به طوری که خط سیر آن به صورت مجموعه ای از نقاط گلابی شکل می باشد که طرف نوک دار آن تعیین کننده جهت حرکت و آرایش فواصل آن نشان دهنده و تعیین کننده سرعت است.
اصول حرکات دست (تریبلیگ)
اغلب کارها به وسیله دست انجام می شود و کلیه کارهای دستی شامل حرکات بنیادی نسبتاً محدود می باشد که با دوره های خیلی کوتاه هزاران بار تکرار و تکرار می شود. گرفتن، برداشتن، قرار دادن و حمل از جمله حرکاتی هستند که در بیشتر اوقات انجام می شوند. فرانک گیلبرث در مطالعه خود درباره کار به این نکته پی برد که بیشتر کارها با یک سری کارهای اساسی انجام می شود که این حرکات را تربلیگ نامید. گیلبرث 17 حرکت اساسی دست یا دست و چشم را از یکدیگر جدا کرد بعدها حرکت 18 نیز به آن اضافه شد. هر تریبلیگ دارای رنگ علامت و حرف مشخصی است.
رنگ توضیحات علائم تریبلیگ اسم علامت
سیاه جستجو برای یافتن شماره بوسیله چشم sh جستجو
خاکستری Reaaching for objective st انتخاب
قرمز با دست باز برداشتن چیزی G گرفتن
سبز زیتونی دست خالی TE حمل بدون بار
سبز انتقال محموله از یک قسمت به قسمت دیگر TL حمل با بار
اجرا و نگهداری روش جدید
پس از طراحی یک روش جدید باید آنرا اجرا کرد اما قبل از اجرا فعالیتهای زیر باید انجام گیرد:
1- آشنایی نیروی انسانی با روش و نظام جدید طراحی شده و ترقیب و تشویق آنها به اجرای روشها و نظامهای جدید و در نظر گرفتن نظرات آنها.
2- تهیه دستورالعمل های اجرایی برای روش جدید.
3- برگزاری دوره های آموزشی و توجیهی برای راهنمایی کارکنان.
مطالعه گر باید گزارشی از جزئیات روش موجود و روشهای پیشنهادی تهیه و در این گزارش دلایل تغییرات پیشنهاد شده را ارائه کند. به طور کلی این گزارش باید موارد زیر را دربرداشته باشد:
1- هزینه های مواد، نیروی انسانی و سرمایه های دو روش (جدید و قدیم) در مقام مقایسه قرار گرفته و ذخیره سازی و صرفه جویی های قابل انتظار مشخص شود.
2- هزینه پیاده سازی روش جدید شامل هزینه هر تجهیز جدید و تغییر در طرح محوطه های کاری اگر نیاز باشد اشاره شود.
3- اقدامات اجرایی مورد نیاز برای ÷یاده سازی و اجرای روش جدید.
توصیف و تشریح روش بهبود یافته:
برای انجام این کار باید فرم دستورالعمل اجرا یا آموزش استاندارد مکتوب تهیه شود که باید این موارد را شامل شود.
1- این فرم روش جدیدی را برای مراجعه ثبت نماید و ثبت تا حد جزئیات ضروری می باشد.
2- این فرم برای تشریح روش جدید جهت مدیریت بکار می رود. استفاده کنندگان از این فرم می توانند سر÷رستان و کارگران نیز باشند. همچنین توصیه های آن تمام قستهای مرتبط را می ÷وشاند.
3- این فرم کمکی است در جهت تقویت و آموزش مجدد کارگران بوده و می تواند به عنوان مرجع مورد استفاده قرار گیرد.
4- این استاندارد (فرم) بررسی های زمانی که برای بر÷اسازی استانداردها مورد نیاز باشد را دارد.
