بخشی از مقاله
بیماریهای چشم وراههای درمان آ ن
نكته براي سلامتي چشم5
با وجود اهمیت دید چشم، بیشتر مردم نسبت به این مسئله بی توجه هستند. کوری و آسیب های چشمی مسئله ای ساده نیست.
در ایالات متحده آمریکا، 300.000 فرد کور هستند و 1.1 میلیون فرد هم از خرابی ها و آسیب های چشمی در رنج و عذاب اند. حال اگر همه جهان را در نظر بگیرید، مطمئناً به عددی بسیار بزرگتر خواهید رسید: تقریباً 25 میلیون کور و 83 میلیون دچار ناراحتی ها و بیماری های چشمی هستند.
می خواهیم 5 نکته در مورد سلامتی چشم به شما یادآور شویم تا همه دیدی بهتر داشته باشیم.
1- از بیماری های چشمی مطلع باشید و مداوماً برای دادن تست بینایی نزد پزشک بروید
بیشتر مشکلات بینایی از بیماری های چشم مثل پیری چشم، آب آوردن چشم، بیماری های دیابت شبکیه و آب مروارید ناشی می شود.
در پیری چشم، سفت و سخت شدن رگ های چشم از ورود اکسیژن و مواد غذایی جلوگیری کرده و باعث می شود که به شبکیه چشم آسیب برسد. 54 درصد بیماریهای چشم در آمریکا مربوط به این بیماری است.
آب آوردن چشم بیماری است که به عصب های چشم که اطلاعات بینایی را از مغز به چشم منتقل می کند صدمه می زند. به خاطر اینکه تا تعداد زیادی از این عصب ها خراب نشوند و صدمه نبینند، مشکلی برای بینایی فرد ایجاد نمی شود، بیش از نیمی از افراد مبتلا به این بیماری اصلاً از آن خبر ندارند و زمانی متوجه می شوند که دیگر خیلی دیر شده است.
بیماری های دیابت شبکیه یکی از عوارض مزمن بیماری دیابت است. در این بیماری، رگ های خونی شبکیه چشم مسدود شده و صدمه می بینند. تقریباً نیمی از افراد دیابتی به این بیماری چشمی مبتلا می شوند.
آب مروارید از تیره و تار شدن عدسی چشم ناشی می شود که معمولاً به دید کم میانجامد.
چون تشخیص زودهنگام می تواند تاثیر بسیار زیادی داشته باشد، توصیه می کنیم که مداوماً برای آزمایشات چشم به دکتر مراجعه کنید. افراد بالای 65 سال و افرادی که مبتلا به دیابت هستند بر اساس بیماری های ذکر شده بیشتر در معرض خطر هستند و بهتر است که سالانه حتماً آزمایش چشم بدهند. پزشک چشم می تواند حتی قبل از اینکه شما علائم بیماری را در خود مشاهده کنید، بیماری شما را تشخیص داده و به شما برای درمان آن کمک کند.
2- از عینک آفتابی استفاده کنید
همه ما میدانیم که استفاده از کرم های ضد آفتاب برای پوستمان بسیار خوب است، اما بیشتر افراد فراموش می کنند که چشمانشان نیز به محافظت در برابر آفتاب نیاز دارد. نیازی نیست که حتماً مستقیم به خورشید نگاه کنید تا چشمانتان آسیب ببیند. اشعات UV می تواند از روی برف، شن، سنگ فرش و آب منعکس شود.
این اشعات UV احتمال ابتلا به پیری چشم و آب مروارید را افزایش می دهد و همچنین به آفتاب سوختگی قرنیه چشم نیز می انجامد که باعث کوری موقت می شود.
عادت کنید که همیشه در بیرون از ساختمان از عینک آفتابی استفاده کنید اما فکر نکنید اگر عینک آفتابی شما خیلی تیره است مقاومت بیشتری در برابر آفتاب دارد. قبل از خرید عینک آفتابی اطمینان حاصل کنید که 100 درصد در برابر اشعات UV محافظ است.
3- از خستگی چشم جلوگیری کنید
نشستن طولانی مدت پشت کامپیوتر باعث خستگی چشم می شود که باعث صدمه زدن به چشم است. تاثیرات کوتاه مدت خستگی چشم غیر قابل انکار است: درد چشم، آبریزش چشم، تاری چشم و سردرد.
برای کاهش خستگی چشم در مواقع کار با کامپیوتر نکات زیر را رعایت کنید:
• نور کامپیوتر را با استفاده از فیلترهای نور یا تغییر جهت کامپیوتر کاهش دهید.
• خیلی نزدیک به مانیتور ننشینید چون نگاه کردن به چیزی که خیلی نزدیک چشم قرار دارد خستگی چشم را بیشتر می کند.
• نور زمینه را تنظیم کنید.
• ماهیچه های چشم را با گاه گاه نگاه کردن به جسمی در فاصله دور استراحت دهید.
مشكلات چشم در بيماران مبتلا به ديابت
مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم
ديابت چيست و انواع آن كدام است؟
ديابت يا بيماري قند به علت ناتواني بدن در توليد يا مصرف انسولين پديد ميآيد. انسولين مادهاي است كه در بدن توسط لوزالمعده توليد مي گردد و باعث مي شود قند يا به عبارتي مهمترين منبع انرژي بدن مورد استفاده قرار گيرد.
آيا ديابت روي بينايي اثر مي گذارد؟
اگر مبتلا به ديابت هستيد، بدن شما از قند موجود نمي تواند بدرستي استفاده كند، در نتيجه غلظت قند خون افزايش مي يابد. قند خون بالا مي تواند سبب پيدايش تغييراتي در رگهاي كوچك بدن شود.
ديابت روي بينايي نيز اثر مي گذارد و به آب مرواريد (كاتاراكت)، آب سياه (گلوكوم9 و از همه مهمتر از بين رفتن عروق داخل كره چشم مي انجامد.
رتينوپاتي ديابتي چيست؟
رتينوپاتي يكي از عوارض ديابتي است كه سبب تغييرات در عروق چشم مي شود. شبكيه در واقع پرده انتهاي چشم است كه به زبان انگليسي رتين ناميده مي شود و قسمت اصلي چشم است، يعني كارهايي كه قسمت هاي مختلف چشم مثل عدسي، قرنيه و... انجام مي دهند براي ايجاد يك تصوير دقيق و روشن روي شبكيه است تا اثر آن به مغز ارسال شود و ما بتوانيم ببينيم. آسيب به اين قسمت سبب ايجاد رتينوپاتي مي شود. ابتلا به اين مشكل در بيماران ديابتي سبب نابينايي مي گردد. اگر مبتلا به ديابت هستيد به خاطر داشته باشيد كه روشهاي تشخيصي و درماني جديدي براي تشخيص زودرس و درمان سريع مشكلات بينايي وجود دارد كه مي توان از پيشرفت ضايعات چشمي جلوگيري نمود.
انواع رتينوپاتي ديابتي چيست؟
• رتينوپاتي غيرپروليفراتيو كه در مراحل رتينوپاتي ديابتي ديده مي شود.
• رتينوپاتي پروليفراتيو زماني پديد مي آيد كه عروق خوني جديد و كوچك روي سطح شبكيه رشد مي كند.
علامت هاي رتينوپاتي ديابتي چيست؟
رتينوپاتي غيرپروليفراتيو مرحله اي است كه گاهي علائم خفيفي دارد و حتي ممكن است بدون علامت باشد ولي اگر نقطه حساس ديد (ماكولا) درگير شود، كاهش بينايي پديد خواهدآمد.
زماني كه خونريزي اتفاق افتد، ممكن است دچار اختلال در ديد يا حتي از بين رفتن ديد شويد.
رتينوپاتي پروليفراتيو بدون درد است اما يك نوع شديد و جدي از بيماري است كه بايد به سرعت درمان گردد. حاملگي و فشار خون بالا ممكن است سبب تشديد رتينوپاتي شوند.
رتينوپاتي ديابتي چگونه تشخيص داده مي شود؟
بهترين راه مقابله با رتينوپاتي ديابتي، معاينه پزشكي منظم توسط چشم پزشك مي باشد زيرا رتينوپاتي ممكن است تا مدت ها بدون علامت باشد. لازم به ذكر است كه اين بيماري با درمان صحيح و به موقع بهبود مي يابد.
رتينوپاتي ديابتي چگونه درمان مي شود؟
درمان اين عارضه با توجه به عوامل زير است:
الف- سن
ب- تاريخچه پزشكي
ج- شيوه زندگي
د- ميزان تخريب شبكيه چشم
به هر حال بايد به طور منظم توسط چشم پزشك معاينه صورت گيرد.
رتينوپاتي چگونه درمان مي شود؟
روشهاي درماني مختلفي براي رتينوپاتي ديابتي وجود دارد كه به دو نوع آن اشاره مي شود:
1- جراحي با ليزر يا ليزر درماني
2- برداشتن زجاجيه (ويتركتومي)
«خونريزي شبكيه» چيست؟
مثل بقيه موارد اختلال شبكيه، تجربه هر شخصي از خونريزي متفاوت است. بعضي بيماران، آن را شبيه به مگس پران و برخي با اشكالي شبيه به تار عنكبوت توصيف مي كنند.
بعضي مي گويند مثل اين است كه فرد از خلال يك پرده تاريك يا لكه هاي متراكم يا سياهي هاي تكه اي كه توسط يك هاله نازكتر احاطه شده اند نگاه مي كند. خونريزي دردناك نيست ولي از دست دادن ديد به ويژه اگر ناگهاني باشد، ترسناك و پريشان كننده است. گاهي شايد پيدايش سردرد يادردي در پشت چشم، هشدار دهندة بروز قريب الوقوع يك خونريزي باشد.
اگر خونريزي به وقو بپيوندد چه بايد كرد؟
اگر خونريزي به وقوع بپيوندد، با چشم پزشك خود تماس بگيريد تا در اولين فرصت شما را ببيند. اگر بينايي به طرز بدي دچار اشكال شده باشد، شايد از شما خواسته شود چند هفته صبر كنيد تا خون در چشم شما جذب گردد. زماني كه چنين شد، چشم پزشك خواهد توانست منبع خونريزي را كه نياز به درمان دارد، ببيند. ممكن است به شما گفته شود كه از بلند كردن و هل دادن چيزهاي سنگين پس از يك حمله خونريزي خودداري كنيد. از چشم پزشك خود بخواهيد دستورهاي خاص در مورد اينكه در اين شرايط چه بايد بكنيد و چه نبايد بكنيد (مثلاٌ چه وقت مي توانيد دوباره ورزش كنيد) را به شما بدهد.
آيا راهي براي جلوگيري از خونريزي وجود دارد؟
فعلاٌ خير، اما ليزر درماني به كنترل خونريزي هايي كه به تازگي اتفاق افتاده اند كمك مي كند.
به علت اينكه ديابت عروق كوچك چشم را مبتلا مي كند، رگهاي ريز پرده شبكيه مسدود مي شوند و در آن نقاط به علت نرسيدن خون، با خاصيت جبراني رگهاي جديدي پديد مي آيد كه اين رگها سلولهاي محافظ ندارند و وقتي خون وارد آنها ميشود، به داخل حفرة زجاجيه نشت پيدا مي كند و ادامة اين خونريزي ها در نهايت به كنده شدن شبكيه مي انجامد.
زماني كه ليزر درماني موفقيت آميز باشد خونريزي متوقف خواهد شد.
متأسفانه خونريزي هم در حال استراحت و هم در غيراستراحت، مي تواند اتفاق بيفتد.
نقش فرد ديابتي در درمان اختلالات بينايي چيست؟
با رعايت رژيم غذايي صحيح و توجه به مصرف درست و دقيق داروهاي تجويز شده توسط پزشك، مي توانيد قند خون را كنترل كنيد.
همچنين بايد از مصرف سيگار جداٌ بپرهيزيد و فشار خون خود را در محدوده طبيعي نگه داريد.
از دست دادن بينايي قابل پيشگيري است!
رتينوپاتي ديابتي ممكن است بدون علامت باشد اما به خاطر داشته باشيد:
• تشخيص زودرس رتينوپاتي بهترين راه جلوگيري از بروز نابينايي است.
• افراد ديابتي بايد سالانه به چشم پزشك مراجعه كنند
• با درمان به موقع مي توان قبل از آسيب جدي به بينايي مشكل را برطرف نمود. در اين رابطه درمان با ليزر كارآمدترين راه است.
نكته مهم اينكه:
با كنترل صحيح قند خون مي توان از پيدايش مشكلات بينايي جلوگيري نمود.
بینایی مهمترین حس آدمی است زیرا بیش از 80 درصد اطلاعاتی که از محیط اطراف حاصل میآوریم از راه چشم است. چشم انسان اندامی کروی به قطر 5/2 سانتیمتر است که بوسیله تعدادی رباط در حدقه استخوانی آویزان است. شش ماهیچه بیرونی حرکت کرده چشم را به عهده دارند غده اشکی بطور مرتب سطح جلویی چشم را مرطوب نگه میدارد اعصاب و رگهای خونی چشم و بافت چربی و بافت پیوندی قسمتهای دیگر حدقه چشم است پلکها روی چشم را میپوشانند و یک سیستم مجرایی بطور مداوم ترشحات غدد اشکی را به درون حفره بینی میریزد. برخی بیماریهای مهم چشم عبارتند از:
نزدیک بینی
معمولا در اثر زیادی تحدب عدسی ایجاد میشود در این حالت تصویر در جلو شبکیه تشکیل میشود شخص نزدیک بین ، بین اشیای نزدیک را به خوبی میبیند ولی اشیای دور را به وضوح نمیبیند نزدیک بینی را با استفاده از عینکهایی با عدسی مقعر اصلاح میکنند و در این بیماری کره چشم بیش از حد بلند است.
نزدیک بینی یکی از معایب چشم است که فرد مبتلا به آن قادر به تشخیص اشیا دور نخواهد بود.
دید کلی
نزدیک بینی یکی از عیوب انکساری چشم است که بیشترین شیوع آن در آسیا میباشد، یعنی آسیاییها بیشتر از دیگر کشورها در معرض ابتلا به نزدیک بینی هستند و خانمها بیشتر از آقایان دچار نزدیک بینی میشوند. بیش از 25% افراد جهان دچار درجاتی از نزدیک بینی هستند (تقریبا 15 میلیون ایرانی). میوپی واژه پزشکی برای نزدیک بینی است. اگر قرنیه نسبت به اندازه چشم انحنای بیشتری داشته باشد یا اندازه چشم نسبت به انحنای قرنیه بیشتر از حد معمول باشد نزدیک بینی ایجاد میگردد.
در نتیجه نور وارده به چشم بصورت دقیق بر روی شبکیه متمرکز نمیشود و وضوح تصاویر کاهش مییابد. واژه نزدیک بینی بدین معناست که شما میتوانید اشیای نزدیک را واضحتر از اشیای دور ببینید. البته اشیای نزدیک در فاصله متناسب با نمره چشم واضح دیده میشود. برای جلوگیری از نزدیک بینی ، دانشمندان تحقیقات زیادی را انجام دادهاند، اما هنوز یک روش کاملا قطعی برای پیشگیری ارائه نگردیده و گفته میشود که عامل وراثت همچنان علت اصلی است. نزدیک بینی با افزایش سن تا حدود 20 سالگی همچنان رو به افزایش است.
علت افزایش نزدیک بینی معمولا رشد جسمی فرد میباشد، تا کنون ثابت نشده است که مطالعه در سنین کودکی ، مطالعه طولانی ، مطالعه در شب ، تماشای تلویزیون از نزدیک و یا استفاده از عینک نامناسب باعث ایجاد نزدیک بینی گردد. بدین ترتیب که با افزایش رشد ، چشم فرد نیز بزرگ شده و با افزایش طول قدامی خلفی آن ، نزدیک بینی افزایش مییابد، البته این تنها دلیل نیست و دلایل متعددی وجود دارد.
دلایل نزدیک بینی
• افزایش طول قدامی خلفی چشم : به عبارت سادهتر بزرگ بودن کره چشم. کاهش و افزایش 1 میلیمتر در این طول سبب ایجاد 3 دیوپتر تغییر در نمره چشم میشود.
• زیاد بودن قدرت انکساری اجزا اپتیکی چشم : مثلا کاهش شعاع انحنای قرنیه ، بطوری که کاهش و افزایش 1 میلیمتر در شعاع انحنای قرنیه موجب ایجاد 6 دیوپتر تغییر نمره چشم میشود.
• افزایش ضریب شکست اجزا اپتیکی چشم : مثلا بالا رفتن ضریب شکست عدسی از بیماری قند (دیابت)، به همین علت است که افراد مبتلا به قند خون در اوایل بیماری دچار نزدیک بینی میگردند.
• تطابق بیش از حد (اسپاسم تطابقی) : در این حالت تطابق بیش از حد موجب نزدیک بینی میشود، با وجود اینکه تمام اجزا چشم در حالت طبیعی هستند. (نزدیک بینی کاذب)
انواع نزدیک بینی
نزدیک بینی انحنایی
ناشی از غیر طبیعی بودن وراثتی بودن قرنیه و یا عدسی چشم میباشد، نزدیک بینی کاذب که عامل آن اسپاسم عضله مژگانی است که با تطابق بیش از حد همراه است (نزدیک بینی مصنوعی یا به سبب مطالعه ، استرس ، ضربه ، درمانهایی از قبیل استفاده از قطرههای چشم منقبض کننده مردمک ضد آب سیاه و سولفامیدها).
نزدیک بینی ضریبی
در موارد کاتاراکت تازه شروع شده مشاهده میشود و درآن کدر شدن لایهای ، با افزایش ضریب شکست در هسته عدسی چشم همراه است.
نزدیک بینی موقعیتی
ناشی از نوعی جابجای چشم به سمت قرنیه میباشد.
علائم نزدیک بینی
• اولین و مهمترین علامت نزدیک بینی کاهش بینایی در نگاه دور میباشد. افراد نزدیک بین بر حسب مقدار نزدیک بینی خود دچار کاهش بینایی میشوند. این افراد در بینایی نزدیک خود تقریبا مشکلی ندارند، البته اگر مقدار آن کم باشد.
• علامت دیگر نزدیک بینی تنگ کردن شکاف پلکی و یا جمع کردن پلکها میباشد. با این کار نزدیک بینها میتوانند اندکی بینایی خود را بهبود بخشند.
• از علائم دیگر نزدیک بینی ، فوتوفوبیا (ترس از نور) میباشد. این علامت بیشتر به علت گشاد بودن مردمک افراد نزدیک بین میباشد. دید در شب برای همه یکسان است، اما در مورد نزدیک بینها دید در شب اندکی کاهش مییابد.
• علائم دیگر نزدیک بینی بر روی شبکیه چشم ایجاد میگردد که در معاینات افتالموسکوپیک قابل مشاهده است. از جمله کشیدگی پرده شبکیه ، شبکیه پوست ببری ، بزرگ شدن اپتیک دیسک و ایجاد قوس نزدیک بینی.
پیشگیری از بروز نزدیک بینی
• از کار طولانی با فاصله کم بخصوص در شرایط نامساعد محیطی پرهیز شود.
• تشویق به انجام کارهای عملی که نیاز به مطالعه مستمر نداشته باشد.
• تشویق شخص به فعالیتهای ورزشی شدید فاقد خشونت.
• تجویز تغذیه دورهای با مواد ویتامین دار مانند کارتن و مواد ضد سیانوزی برای افزایش حساسیت شبکیه.
• کنترل دورهای رشد تا پایان مرحله بلوغ.
• در اولین موقعیت توصیه بر بکار گیری عدسیهای تماسدار است. این راه کار از محاسن متعدد و مهمی برخوردار است.
تصحیح عیب انکساری
• برای کودک و فرد بالغ باید کامل باشد، بخصوص و بدون استثنا باید بصورت مستمر از عینک استفاده شود.
• برای شخص بالغ: تجویز همواره یک راه حل میانی است، در اصل نوعی ایجاد تعادل بین نیازهای روزمره زندگی است که نیازمند تیزبینی بهینه میباشند (مثل رانندگی در شب).
نزدیک بینی شدید
تصحیح کامل بندرت برای شخص قابل تحمل است، به همین دلیل اکثر متخصصان کمتر از حد را توصیه میکنند.
ضخامت بارز لبه
میتوان این شکل را با بکار گیری حلقههای کم قطر و انتخاب اشکالی معمولی و گوشههای گرد کم کرد. در صورتی که نتوان ضخامت لبه را کم کرد، آنرا به حلقههای ضخیم و تیره رنگ که به طرف داخل ادامه دارند تصویر مخفی میسازند و یا اینکه از تکنیکهای ویژه بیزته کردن اتوماتیک استفاده میشود.
وزن بیش از اندازه
برای مقابله با آن میتوان از عدسیهایی از جنس پلاستیک و یا قابهای کوچک استفاده نمود.
عیوب ظاهری
یک دلیل آن بازتابهایی به شکل دوایر هم مرکز است که در لبه خارجی عدسی بیشتر مشهود است و به آنها حلقههای نزدیک بینی میگویند. دلیل دیگر قطع شدن پروفیل صورت در پشت عینک است که به دلیل اثر کوچک کنندگی عدسی منفی است.
چند راه حل فنی برای رفع موارد بالا
• استفاده از شیشه هایی با ضریب شکست بالا: مثلا شیشههایی از نوع تیتانییوم یا لانتونیوم که هر دو از نوع فلینت سنگین میباشد. قادر به کاهش انحنا و
ضخامت لبه میباشد ولی معایب این عدسیها افزایش اجتناب ناپذیری بازتاب و پخش رنگ است که موجب تشکیل هالههای قزح سان میشود.
• عدسیهای غیر کروی: این نوع عدسیها از هندسه خاصی برخوردارند، به این ترتیب که در یکی از سطوح انحنا ثابت نبوده و مقطع آن از نوع مخروطی دورانی بیضوی ، هذلولی و سهمی میباشد.
درمان نزدیک بینی
• عینک: برای اصلاح دید افراد نزدیک بین از عدسی واگرا استفاده میشود، زیرا در نزدیک بینی توان عدسی چشم که از نوع همگرا است، از چشم سالم بیشتر بوده، لذا فاصله کانونی آن کمتر از فاصله کانونی چشم سالم است. پس تصویر اجسام واقع در فاصله دور جلوی شبکیه ، داخل کره چشم ، تشکیل میشود. چون توان عدسی واگرا منفی است، پس نمره عینک شخص نزدیک بین که همان توان عدسی است، منفی خواهد بود. همچنین چشم افرادی که نزدیک بین هستند، از پشت عینک ریز دیده میشود.
• لنز : استفاده از لنز بجای عینک علاوه بر اینکه سبب زیبایی میشود، مانع از افزایش نزدیک بینی میگردد. البته این مقدار زیاد نیست و بسیار جزئی است.
• جراحی لیزری: جراحی لیزری بعد از سن 20 سالگی ممکن است، چون تغییرات نزدیک بینی مربوط به سن تثبیت شده است و برای نزدیک بینیهای متوسط (6 تا 10 دیوپتر) و شدید (بیشتر از 10 دیوپتر) بکار میرود.
دوربینی
معمولا در اثر کاهش تحدب عدسی پدید میآید در چشم دوربین اشیای دور را به خوبی دیده میشوند ولی اشیای نزدیک به علت اینکه تصویر آنها در پشت شبکیه تشکیل میشود به روشنی دیده نمیشوند دوربینی را با استفاده از عینکهایی با عدسی محدب اصلاح میکنند. در این بیماری کره چشم بیش از حد کوتاه است.
گل مژه
گل مژه التهاب غده چربی کنار مژههای چشم است. برآمدگی قرمز دردناکی در کنار پلک ظاهر و به زودی به جوش چرکین تبدیل می شود. بسیاری از طریق تماس دست یا حوله آلوده با چشم حاصل می آید.
ورم ملتحمه
پرده پیوندی که سطح داخلی پلکها را فرا گرفته است ملتحمه نام دارد این پرده به علت عفونت یا در نتیجه حساسیت قرمز و متورم شده با خارش همراه میشود گاهی ورم ملتحمه در فصل معینی مثلا بهار عود میکند دلیلش آن است که چشم شخص نسبت به بعضی بوها یا دانه گرده گلها حساس است این بیماری که ملتحمه بهاره نام دارد ممکن است سالها ادامه یابد اما بالاخره پس از طی دوره خود بهبود مییابد. ملتحمه عفونی در نتیجه ورود میکروب به پرده ملتحمه پدید میآید. در این صورت دستهای آلوده ، استفاده از حوله افراد دیگر و انتشار ترشحات اشک افراد مبتلا میتوانند میکروب را به چشم انتقال دهند.
شب کوری
وقتی مقدار ویتامین A در شدت در بدن کم میشود عارضهای به نام شب کوری پدید میآید در این حال شخص در نور کم قادر به دیدن نیست زیرا ماده ریتینال کافی در سلولهای استوانهای وجود ندارد.
کورنگی
کورنگی عارضهای است که جنبه ارثی دارد و در آن شخص یک یا چند رنگ ویژه را نمیبیند علت این است که پروتئین موجود در یک یا هر سه نوع مخروطی به درستی عمل نمیکند.
نابینایی عبارت است از کاهش بینایی به حدی که مانع اشتغال فرد با اتکای خود میشود، یا فرد را برای زندگی وابسته به دیگران یا وسایل کمکی نماید. نابینایی در اثر بعضی بیماریها در انسان پدیدار میشود.
آیا هیچ میدانید که در جهان حدود 40 میلیون نابینا زندگی میکنند؟ نابینایی درجههای بسیار گوناگونی دارد. برخی هرگز نور را نمیبینند؛ بعضی دیگر فقط میتوانند نور را از تاریکی تشخیص دهند. در میان نابینایان عدهای هم هستند که از دید ناچیزی برخوردارند. از این همه نابینایی که در جهان زیست میکنند، فقط درصد اندکی کور مادرزاد هستند. کور متولد شدن ، پدیدهای است که هنوز علل آن را کاملا درنیافتهایم. بسیاری از افراد ادعا میکنند دید چشمانشان کم شده است.
کاهش دید ، 20 درصد میانسالان را تحت تأثیر قرار میدهد. کاهش دید معادل نابینایی کامل نیست. نابینایی به این معنی است که دقت بینایی فرد با اصلاح عدسی ، بهتر از 20.2 نبوده یا میدان بینایی او بسیار محدود شده و به کمتر از 20 درجه رسیده است. هر کس ممکن است به کاهش دید مبتلا شود، چون بیماریها و صدمات مختلفی میتوانند باعث کاهش دید شوند. به دلیل اینکه بیماریهایی مثل تخریب ماکولای چشم ، آب سیاه و آب مروارید در افراد مسن بیشتر دیده میشود، بنابراین کاهش دید و نابینایی در افراد بالای 45 سال شیوع بیشتری دارد.
نابینایی در افراد مبتلا به دیابت ، قابل پیشگیری میباشد. نابینایی پس از تولد بیشتر بر اثر بیماریهای چشمی رخ میدهد؛ گاهی هم یک بیماری عمومی ، مانند بیماری قند یا مننژیت ، ممکن است عامل کوری باشد. حادثه و انفجار ، دو عامل دیگرند برای نابینا ساختن چشم. در کشورهایی که مردم به دلیل بالا بودن سطح زندگی و داشتن مراقبتهای خوب پزشکی عمر طولانی میکنند، پیری مسایلی برای چشم پدید میآورد.
علل نابینایی
اهمیت نسبی علل مختلف کوری بسته به سطح توسعه اجتماعی در نواحی جغرافیایی مورد مطالعه تفاوت میکند. در ممالک در حال توسعه ، کاتاراکت شایعترین علت است و البته تراخم ، جذام ، انکوسرکیازیس و گزروفتالمی ، نیز از علل مهم میباشند. در کشورهای توسعه یافتهتر ، نابینایی به میزان زیادی به فرآیند پیری بستگی دارد. سایر علل عبارتند از: رتینوپاتی دیابتی ، جداشدگی شبکیه و بیماریهای دژنراتیو ارثی شبکیه.
کاتاراکت
کاتاراکت (آب مروارید) حدود 50 درصد موارد نابینایی را در سراسر جهان تشکیل میدهد. در بسیاری از کشورهای در حال توسه ، تسهیلات موجود برای درمان کاتاراکت کافی نیستند. کاتاراکت به کدورت عدسی گفته میشود. پیری شایعترین عامل کاتاراکت است. اما بسیاری از عوامل دیگر میتوانند دخیل باشند مانند سموم ، بیماریهای سیستمیک و وراثت. اگر شیوههای طبی یافت شوند که بتوانند ایجاد کاتاراکت را 10 سال به عقب بیندازند، تخمین زده میشود که تعداد افراد نیازمند به جراحی 45 درصد کاهش یابد. علت آب مروارید بطور کامل مشخص نشده است، اما عدسیهای مبتلا دچار رسوبات پروتئینهای هستند که پرتوهای نور را متفرق میکنند و شفافیت آن را کاهش میدهند و در صورت عدم درمان و جراحی ، فرد دچار نابینایی میشود.
تراخم
تراخم باعث کراتوکنژنکتیویت دو طرفه عموما در کودکان میشود. در صورت شدید بودن منجر به کوری خواهد شد. این بیماری حساسیتی ناشی از حساسیت تأخیری به فرآوردههای باکتریال مثل باسیل سل میباشد که باعث ایجاد زخم در قرنیه چشم میشود. در حدود 400 میلیون نفر در جهان تراخم دارند. تراخم را میتوان با سولفونامیدها یا آنتی بیوتیکهای مختلف نظیر تتراسایکلین یا اریترومایسین ، درمان کرد. اما پیشگیری از گسترش عفونت با ارائه تسهیلات بهداشتی ، مؤثرتر از درمان است.
جذام
جذام 16 - 15 میلیون نفر را در جهان گرفتار ساخته و گرفتاریهای چشمی آن بالاتر از هر بیماری سیستمیک دیگر است. تا 10 درصد بیماران جذامی در اثر بیماری کور میشوند. لکههای بد نامی اجتماعی که به پیشانی جذامیها میخورد، درمان آن را با دشواری مواجه میکند، اما داروهای مؤثر و احتمال تهیه واکسن برای آن وجود دارد.
اونکوسرکیازیس
این بیماری از طریق گزش پشه سیاه منتقل میشود که در رودخانههای جاری تخمگذاری میکند (به همین دلیل نام کوری رودخانه به آن اطلاق میشود.) در سراسر جهان 28 میلیون نفر مبتلا به این بیماری هستند و 20 درصد افراد مناطق بومی در اثر بیماری کور میشوند. پیشگری از بیماری با ریشه کن کردن حشره ناقل و درمان با ivermectin ، انجام میشود.
گزروفتالمی
گزوفتالمی ناشی از کمبود ویتامین A است. از نظر بالینی ، خشکی ملتحمه همراه با لکههای مشخص Bitot و نرم شدن قرنیه وجود دارد که منجر به سوراخ شدن قرنیه میشود. سوء تغذیه پروتئین باعث شعلهور شدن بیماری و مقاوم شدن آن نسبت به درمان شود. گزوفتالمی ، یک علل شایع کوری در شیر خواران است. شیر خواران گرفتار اغلب به بزرگسالی نمیرسند. گزوفتالمی را میتوان با بهبود عمومی تغذیه یا ویتامین A مکمل ، پیشگیری کرد.
سایر علل نابینایی
بیماریهای ارثی علل مهم نابینایی هستند، اما به تدریج میزان بروز آنها در پاسخ به تلاشهای مشاوران ژنتیک برای آگاهی عمومی از ماهیت قابل پیشگیری این بیماریها باید کم شود. در ضمن در افراد بالای 65 سال اختلالات شبکیه ، گلوکوم (آب سیاه) ، دیابت و بیماریهای عروقی باعث ایجاد نابینایی میشوند.
توانبخشی نابینایان
هدف از توانبخشی ، توانا کردن بیمار به یک زندگی تقریبا تا حد ممکن است. نابینایی لزوما به معنای بییاور بودن نیست. انطباق مشخصی با اختلال یا کوری کامل ، بسته به سن شروع ، مزاج ، آموزش و منابع مالی ، متفاوت است. برای مثال بیماران مسنتر ممکن است با شکیبایی کامل با کوری برخورد کنند. بسیاری از خدمات ویژه و وسایل اپتیک و غیر اپتیک وجود دارند. آشکار است که مسئولیت پزشک با تشخیص ، پیشگیری و درمان اختلالات چشمی منجر به نابینایی پایان نمییابد. پزشک باید نسبت به واکنشهای شدید افسردگی که ممکن است رخ دهد، هوشیار باشد. بخصوص وقتی هنوز بینایی وجود دارد، باید به بیمار در انطباق با کوری کمک شود.
بریل Braille
این سیستم بسیار مؤثر خواندن برای نابینایان در سال 1825 معرفی شد. حروف بریل تشکیل میشوند از نقطههای برجستهای که در دو تا سه ستون مرتب شدهاند. رمز بریل بینالمللی در سال 1951 معرفی شد. بریل امروزه کمتر از گذشته استفاده میشود، زیرا بسیاری از نابینایان وسایل سمعی را برای مقاصد خبرگیری و تفریحی ترجیح میدهند. اما اخیرا در دسترس بودن سیستمهای قابل حمل ذخیره اطلاعات همراه با ورودی رمزهای بریل و پروندههایی به شکل و خط موسوم به خط بریل ، علاقه به آنرا دوباره احیا کرده است.
وسایل الکترونیکی برای نابینایان
Optacon یک وسیله الکترونیکی است که تصاویر حروف را به شکلهای قابل لمس تبدیل میکند. حمل آن راحت است و تقریبا برای هر نوع مطالب خواندنی قابل استفاده است. امروزه وسایل کمکی سمعی نیز اهمیت قابل توجهی پیدا کرده است مانند ماشین حساب ، ساعت و پول شناسهای سخنگو.
شیوع نابینایی در جهان
سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین میزند در حال حاضر 35 - 27 میلیون نابینا در جهان زندگی میکنند. 90 درصد نابینایان جهان در ممالک در حال توسعه و عمدتا در آسیا و آفریقا میباشد که اغلب در جوامع محروم و در مناطق روستایی زندگی میکنند. خطر کوری در بسیاری از این جوامع فراموش شده 40 - 10 برابر بیشتر از مناطق صنعتی توسعه یافته اروپا و آمریکا میباشند.
برنامه سازمان بهداشت جهانی برای پیشگیری از نابینایی
سازمان بهداشت جهانی ، برای پیشگیری از نابینایی ، مراکزی در 60 کشور در حال توسعه مستقر ساخته است. تا با مطالعات گروهی ، اطلاعات صحیح اپیدمیولوژیک بدست آیند تا پایه ریزی برای برنامه ریزی هدفدار ، اجرا و ارزیابی صحیح برنامههای پیشگیری از نابینایی انجام گیرد.