بخشی از مقاله
مقدمه :
آمار سوانح وتصادفات رانندگی در کشور چندین برابر استاندارد های بین المللی است ، مؤثر ترین نقش در این سوانح را انسان بر عهده دارد .فقدان آموزش ، عدم آگاهی کافی از قوانین ، مقررات ، علایم وبه طور کلی فقر فرهنگی استفاده از خود رو ومهم ترین عوامل تحمیل کننده زیان های جبران ناپذیر جانبی ومالی می باشد . رانندگان هنگام رانندگی واستفاده از ابزار آن یعنی فرمان ، گاز ، ترمز ، بوق تصمیمات متعددی می گیرند که الگوی رانندگی آنها را نشان می دهد .اگر چه خطر جویی نشانگر نوع تصمیم گیری افراد به هنگام سفر است اما میزان خطر کردن افراد در زمان های مختلف دریک فرد متفاوت است بدین ترتیب که همه مردم تصور می کنند تنها خودشان مصون از تصادف هستند ودر واقع تمایل دارند خطرات معمول ترافیکی را برای خود ناچیز بدانند .در واقع بر خی رانندگان در هنگام رانندگی به گونه ای متفاوت رانندگی می کنند به این مفهوم که رانندگی از نظر آنان اصولاً کاری آسان وراحت است .در این حالت راننده ممکن است تصور کند که سوار وحاکم بر موقعیت است .بنابر این هر خطری را قابل کنترل می داند در حالی که اغلب مردم قدرت پیش بینی احتمال وقوع تصادف را ندارند .رانندگان معمولاً این پندار را برای دیگران می دانند نه برای خودشان ، اما نکته ای که در این میان بسیار قابل توجه است ، زمان واکنش رانندگان می باشد .
موردی که از نظر بسیاری از رانندگان در هنگام سوانح نادیده گرفته می شود ، زمان واکنش در ترافیک ، مرز میان مرگ وحیات است .هنگامی که محرک را پیچیده می شود زمان واکنش نیز افزایش می یابد رانندگی در شرایط سخت مجموعه عواملی است که سبب تضعیف رانندگی در شب ، گرما ، بیابان ، صحرا ، باتلاق ، جاده های ناهموار و...می گردد .
آشنایی کلی با مکان کار آموزی پلیس راه یکی از ارگانهای نیروی انتظامی می باشد که وظایف گسترده ای دارد که نمی توان آن را به طور کامل بیان کرد .اما یک وظیفه کلی که سایر وظایف را در بر می گیرد ، ایجاد امنیت در راه ها می باشد که پرسنل پلیس راه برای ایجاد این امنیت از هیچگونه فعالیت وکوششی دریغ نمی ورزند .
وظیفه وکار کلی نیروی انتظامی خدماتی می باشد پلیس راه نیز از این امر مستثنی نمی باشد .پلیس راه معمولاً در ابتدا وانتهای جاده های بین شهری بنا می شود تا بتوان کلیه خودروهای ورودی وخروجی از شهر را تحت نظر گرفت ودر صورت نیاز بررسی وکنترل کرد .وبرای این منظور چند اکیپ واحد گشتی در طول مسیر به طور دائم مشغول گشت زنی می باشند .ونیز یکی از مهم ترین وظایف پلیس راه بررسی صحنه های تصادف بین جاده ای وترسیم کروکی می باشد .امداد رسانی به مجروحان وراهنمایی مسافران نیز از دیگر وظایف پلیس راه می باشد . البته در فصول مختلف کار کرد پلیس راه متفاوت است .خصوصاً در تعطیلات نوروز تعداد اکیپ های گشت وشیفت های کاری پرسنل تغییر یافته ووظایف آنان سنگین تر می شود .همچنین طرح های زمستانی که معمولاً از 15 آذر ماه در گردنه های برف گیر آغاز شده وتا 15 اسفند ماه ادامه دارد وبر این اساس حدود 60 پایگاه زمستانی پلیس راه در محورها ایجاد می شود . تاریخچه : برای بشر اختراع ارابه وگاری تأثیر سازنده وچشم گیر در نحوه حملو نقل داشته است .پیش از این اختراع ، حملونقل توسط حیوانات اهلی صورت می گرفت .اثرات شگرف این مهم درکلیه شئون جوامع در روزگار قبل از ظهور حضرت مسیح (ع) کاملاً مشهور است .
نگاهی به آثار حک شده در ایران ، یونان ،رٌم وسایر کشورهای متمدن در عهد باستان وتصاویر ارابه وگاری بر دل سنگ ها این امر را روشن می سازد که بشر در گذشته نیز چون اکنون نیاز مند وسیله نقلیه ای بوده است که تسریع لازم را در حمل تجهیزات جنگی ومایحتاج او به طور وسیع پدید آورد .وبه طور کلی می توان گفت جابجایی انسان وکالا با شرایط آن زمان به جز با استفاده از ارابه وگاری مسیر نبود . البته هم پای بهره گیری از وسایل نقلیه جدید راه ها نیز می بایست از نظر کمی وکیفی توسعه می یافت .این وسایل نقلیه ابداعی دست بشر آن زمان قرن ها مورد استفاده قرار گرفته وروز به روز بر کمیت وکیفیت آن افزوده می شد ولی بیش از سپری شدن بیش از 25 قرن به علت دگرگونی تدریجی در بافت زندگی اجتماعی ملل وافزایش شهرها وفزونی جمعیت ونیازمندی های دیگر وسایل نقلیه به مانعی در راه پیشرفت جامعه تبدیل شده وچون سدی در مقابل تدارک عصر حاضر خود نمایی می کند پس از ظهور وسائل نقلیه جدید بود که علوم مختلف با سرعت ووسعت زیادی از نقطه ای به نقطه دیگر انتقال یافته وآثار آن در کشورهای مختلف ظاهر گشت .
در مورد پیدایش وسایل نقلیه در ایران می توان گفت که حدود 110 سال قبل اولین اتومبیل از طریق سعدوالدّوله وزیر مختار ایران در بلژیک برای شاه وقت ( مظفرالدین شاه ) واردایران شد وبه این ترتیب جامعه مانند تکامل صنعت حمل ونقل را به چشم دید وسایر رجال وقت نیز به تأسّی از وزیر مختار نسبت به وارد کردن اتومبیل اقدام نموده واین روند تا اواخر پادشاهی خاندان قاجار روبه افزایش گذاشته ومردم به فراگیری فن رانندگی ترغیب شدند .ودر سال 1305 ه.ش اولین تصادف در ایران بین کالسکه درویش خان نوازنده تار با یک اتومبیل که منجر به فوت درویش خان شد اتفاق افتاد وبا هیاهوی زیادی که ایجاد کرد نظر مسئولین وزمامداران وقت را در تهیه مقررات مخصوص عبور ومرور وسائط نقلیه جلب کرد وبرای این منظور در اداره نظمیه شعبه تأمین عبور ومرور تأسیس شد .
نقش پلیس در برقراری امنیت انتظار مردم از پلیس امنیت وایمنی راه ها است ونیروی انتظامی نیز از هیچ کوششی در این راه دریغ نمی کند نقش پلیس راه در ایام تعطیل پر رنگ تر جلوه می کند زیرادر این ایام جاده ها ی کشور شاهد تر در خود روهای بسیاری است وطی چند سال اخیر پلیس راه از همه توان خوددر بر قراری امنیت وایمنی راه های کشور به همراه نیروهای ستادی به منظور حفظ وآسایش مردم درروزهای تعطیل استفاده کرده است .از آنجا که اجرای چنین طراح هایی در راه های کشور باعث کاهش 50 درصدی تصادفات رانندگی وتلفات جاده ای می شود با کمک وتوجه دولت ومسئولان می توان آن را به صورت دائمی اجرا کرد . فرهنگ انسانی در کاهش حادثه های جاده ای نقش بسیار مهمی دارد ودر سالهای اخیر فرمان پذیری مدنی بین مردم بالا رفته است که امید است این روند ادامه یابد .
از جمله اقدامات جالبی که پلیس راه برای بر قراری نظم وامنیت انجام داده نصب آدمک های پلیس در جاده ها می باشد البته تعداد این آدمک ها در ایام تعطیل بیشتر می شود واین خودنشان دهنده تلاش مسئولان وهمچنین دلسوزی آنان در جهت حفظ امنیت در جاده های کشور می باشد .این نکته که برای حفظ امنیت در جاده ها وسلامت مسافران تدابیری این چنین اندیشیده می شود شایسته تقدیر است اما چرا باید همیشه از محرک یا اهرمی برای اجرای مقررات استفاده کرد آن هم در کشوری که جمعیت آن یک صدم جمعیت دنیاست ولی یک چهلم مرگ ومیر تصادفات جهان در آن رخ می دهد .به امید روزی که همه شهر وندان خود را موظف به اجرای قانون بدانند وفرهنگ استفاده از قانون وخودرو در جامعه به قدری عمومیت پیدا کند که دیگر نیازی به حضور گسترده صنا بطان قانون وجود نداشته باشد .
انسان ورانندگی در متون مربوط به نقش عوامل انسانی در ایجاد تصادفات پیوسته از مقوله ای با عنوان «آمادگی تصادف » یاد می شود .منظور از آمادگی تصادف آن است که شخص به خاطر داشتن بعضی صفات مثلاً لجبازی یا بی توجهی به تابوها ، یا عجول بودن ونداشتن حوصله برای ایستادن در پشت چراغ قرمز همیشه باعث تصادف وایجاد ناراحتی می شود .ممکن است دربعضی مواقع شانس به یاری آنها بیاید ولی همیشه اینطور نخواهد بود اینچنین افرا انسان هایی هستند که همیشه با خطر تصادف روبه رو می شوند . به طور کلی انواع مختلفی از خصوصیت اخلاقی وانسانی می باشد که در باز تاب رانندگی می تواند تأثیر پذیری باشد .
1. حضایص فردی ، که شامل شخصیت ، قوه بینایی ، قوه ادراک ، توانایی جسمانی , زمان واکنش سن وجنسیت 2. الگوی رفتاری راننده 3. تواناییها ومهارت های مربوط به رانندگی پژوهش ها نشان می دهد که حضایص فردی مختلفی با رانندگی ارتباط دارد که عبارت است از : شخصیت ، قوه بینایی ، قوه درراک ، توانایی جسمانی ، زمان واکنش ، سن وجنسیت رابطه احتمالی این حضایص با رفتار رانندگی محدود ومنحصر به راننده است .
شواهد زیادی حاکی از وجود رابطه میان صفات شخصیتی وتصادف کردن وجود دارد .از جمله اینکه بعضی از سوانح در بزرگ راه ها مرتبط با عواملی چون بی ثباتی هیجان ، غم ، رفتار ضد اجتماعی ، عامی گری ورفتار تکانشی یا فشار روانی راننده است .این رفتارها باعث می شود احتیاط ، توجه , مسئولیت پذیری مراقبت وهوشیاری راننده کم شده وبه تبع آن ، کیفیت رانندگی پایین آمده وخطر تصادف کردن افزایش یابد . الگوی رفتاری رانندگان رفتار افراد هنگام رانندگی ریشه در ویژگیهای شخصیتی وتجارب فردی آنها دارد .اما صرف نظر از این عبانی ، رابطه برخی ویژگیهای رفتاری با میزان تصادف عبارت است از :بی توجهی ، عدم رعایت فاصله ، میزان خطر جویی ، قضاوت وقوه شخصیتی , دست فرمان یا سبک رانندگی ، زمان واکنش وغیره .
پس از بررسی داده های مربوط به 36-2 مورد تصادف دریک ناحیه روستایی که در سال 1981 تهیه شد درصد دخالت عوامل وعلل حسی وادررکی در تصادف به شرح زیر اعلام شد : نگاه کردن اما ندیدن 17 % ، حواس پرتی 16 % ، بی توجهی 6 % ،تعبیر وتفسیر غلط یا برداشت اشتباه 5 % وسرعت وفاصله نامناسب 5 % . از دیگر جنبه های حسی وادارکی الگوی تصویر برداری از محیط به وسیله چشم راننده است .مطالعات نشان می دهد آشنایی یا ناآشنایی با مسیر در الگوی حرکات چشم رانندگان نقش مهمی را بازی می کنند .در مسیر های ناآشنارانندگان با مشاهده ناحیه وسیع از محیط نمونه برداری می کنند هر چه مسیر آشناتر باشد حرکت های چشمی راننده به تمرکز بر ناحیه ای کوچک سوق پیدا می کند .
مطالعات دیگر نشان داده است که رانندگان متبری بیش از رانندگان با تجربه تمایل به رانندگی در جاده ها ی باریک دارند واز حوزه دیداری محدودی اطلاعات دریافت می کنند آنان به مرکز جاده وپشت خودرو جلویی توجه دارند وزمان کمتری را بر مشاهده وسایل کنترل ترافیک صرف می کنند. همچنین خستگی والکل به میزان سرعت راننده می افزاید .وکاهش تصویر برداری دیداری باعث ضعف تیز بینی وی می شود . این یافته را به طراحی وجانمایی علایم جاده ای وخطوط ها شیه جاده کمک شایانی می کند .نکته مهم دیگر قضاوت ادارکی رانندگان است .منظور از قضاوت ادراکی ، تعبیر وتفسیر اطلاعات رسیده از اشیاء موجود در محیط از طریق حواس شنوایی وبینایی رانندگان است . درباره فاصله ایمن با خود رو ومقابل ، یک قانون تجربی وجود دارد که بوسیله برخی منابع رسمی به عنوان تمرین حفظ ایمنی در بر خورد با خودرو جلویی مقصر می شود .به این معنا که معمولاً دو ثانیه طول می کشد تاپشت سری به خود رو جلویی برسد .اما به گفته پژوهشگران این قانون در شرایط آب وهوایی بد وبا رؤیت محیطی ناقص کفایت نمی کند .
قضاوت های ادارکی در جریان رانندگی در شرایط واقعی ، رانندگان تمایل دارند فاصله خود با خود با خود رودیگر را ناچیز دانسته وکم تخمین بزنند چنین تمایلی وقتی مهم است که راننده سعی دارد از خود رو جلویی سبقت بگیرد .این قضاوت ادراکی تحت تأثیر انواع علایم جاده ای نیز قرار می گیرد .به این صورت که تمایل رانندگان به کم شمردن فاصله در جاده هایی با خطوط منقطع از جاده های بدون خط کشی ودر جاده های بدون خط کشی از جاده های با خطوط ممتر بیشتر است .به ویژه به هنگام سبقت گرفتن ، زمان مورد نیاز سبقت گرفتن را کم تخمین می زنند .در صورتی که زمان بیشتری برای سبقت مورد نیاز است . این قضاوت های ادراکی غیر واقع بینا نه به ویژه هنگامی که راننده با سرعت زیاد رانندگی می کند منبع خطر بالقوه ای را موجب می شود که می توان آن را به عنوان علتی برای بسیاری از تصادفات در نظر گرفت .
