بخشی از مقاله
رژيم غذايي در نوجوانان
دوره نوجواني دوره انتقال از كودكي به جواني است كه با جهش رشد جسمي و بلوغ توام است. بنابراين تغذيه اين دوران از نظر رشد اهميت زيادي دارد. از آنجايي كه يكي از مشكلات عمده تغذيه‌اي در اين دوران وجود باورهاي غلط غذايي است، لذا اصلاح باورهاي غذايي آنها از طريق رسانه‌هاي گروهي از اهميت بسزايي برخوردار است. براي دستيابي به جامعه‌اي سالم و خلاق و پويا بايد آموزش تغذيه‌اي در همه ابعاد آن صورت گيرد. در موارد فردي بايد از طريق مشاوره با متخصصان تغذيه، رژيمهاي غذايي اصلاح شوند و در موارد گروهي توصيه ميشود كه نوجوانان براي پيشگيري از سوء تغذيه از راهنماي غذايي ذيل كه تمامي گروههاي غذايي را دارد، در برنامه غذايي روزانه خود استفاده نمايند
1 ـ گروه نان و غلات: روزانه 11ـ9 واحد
يك واحد نان برابر است با 1 برش نان بربري يا سنگك به اندازه يك كف دست
برابر است با 4 برش نان لواش به اندازه يك كف دست
يك واحد از برنج و ماكاروني پخته شده برابر است با نصف ليوان
2 ـ گروه شير و لبنيات: روزانه 3 واحد يا بيشتر .
يك واحد از شير و ماست برابر است با يك ليوان / يك واحد از پنير برابر است با 45ـ30 گرم / يك واحد از كشك برابر است با يك چهارم ليوان / يك واحد از دوغ برابر است با 2 ليوان
3 ـ گروه ميوه ها: روزانه 3 تا 4 واحد
1 واحد ميوه برابر است با 1 عدد ميوه متوسط / برابر است با يك‌دوم تا سه‌چهارم ليوان آب ميوه / برابر است با يك‌چهارم ليوان ميوه خشك
4 ـ گروه سبزي‌ها: روزانه 4 تا 5 واحد
يك واحد سبزي برابر است با 1 ليوان سبزي خام / برابر است با نصف ليوان سبزي پخته / برابر است با يك عدد سيب‌زميني متوسط
5 ـ گروه گوشت و جانشين‌هاي آن: روزانه 2 تا 3 واحد
يك واحد گوشت برابر است با 2 تا 3 تكه خورشتي (90ـ60 گرم) گوشت قرمز، ماكيان و ماهي پخته شده / 30 گرم گوشت برابر است با يك عدد تخم مرغ يا نصف ليوان حبوبات پخته يا 2 قاشق غذاخوري از مغزهاي پسته و فندق و گردو و ...
مشكلات ناشي از تغذيه ناسالم
1 ـ كم‌وزني و لاغري كه بيشتر ناشي از تصور غلط نوجوانان از تناسب اندام است و به دنبال آن بعضي اقدام به رژيم سخت و خودسرانه مي‌كنند كه سلامت آينده آنان را به خطر مي‌اندازد. بويژه در دختران كه دوران مهم بارداري و شيردهي را به دنبال دارند، اين مسئله ممكن است باعث قاعدگي نامنظم و يا عدم قاعدگي آنها شود. همچنين در توليد مثل و باروري آنها تداخل كند.
2 ـ اضافه وزن و چاقي كه اغلب در اثر كمي‌تحرك و فعاليت بدني، استفاده مداوم از تلويزيون و رايانه و نيز رژيمهاي غلط غذايي و مصرف زياد تنقلات، نوشابه‌ها و غيره است.
3 ـ كم‌خوني(لينك به كم‌خوني) ناشي از فقرآهن كه يكي از مشكلات شايع تغذيه‌اي به ويژه در دختران در اين سنين است كه بر رشد جسمي، ذهني و سيستم ايمني آنها اثر سوء دارد. كم‌خوني در اين دوران در اثر افزايش نياز (به دليل رشد)، استفاده از رژيمهاي غذايي فقر غذايي، آلودگي‌هاي انگلي و آلودگي‌هاي محيطي (مانند ذرات ريز سرب معلق در هوا) به وجود مي‌آيد.
4 ـ بي‌اشتهايي عصبي يا پرخوري عصبي منجر به سوء تغذيه ميشود و نياز به اصلاح رفتار خواهد داشت. در كنار آن مشاوره تغذيه‌اي ضروري است.
ـ آكنه (جوش صورت) كه مشكل 80% نوجوانان است بيشتر تحت تاثير عوامل هورموني، استرس، فازهاي قاعدگي و ژنتيك رخ مي‌دهد. استفاده از مواد غذايي مانند مغزها در بروز آن تاثير زيادي ندارند. مطالعات نشان داده است كه ارتباطي قوي بين دريافت غذا و بروز آكنه وجود ندارد. اما ارتباط آن با كمبود دريافت مواد مغذي مانند ويتامين اي و روي شناخته شده است.
توصيه‌هاي تغذيه‌اي
برنامه غذايي نوجوانان بايد شامل تركيبي از غذاهاي مختلف در گروههاي اصلي غذايي باشد.
سه وعده اصلي غذايي با تاكيد بر مصرف صبحانه و دو ميان وعده توصيه ميشود. در ميان وعده‌ها به جاي استفاده از مواد غيرمغذي و بعضا كالري‌زا مثل نوشابه‌ها، چيپس، كيك‌ها از مواد غذايي مغذي مانند شير، نان، پنير، خشكبار، ميوه‌ها و مغزها استفاده شود.
جهت پيشگيري از كم وزني و لاغري از انجام هر گونه رژيم خودسرانه به شدت خودداري شود و تحت نظر متخصصين تغذيه اقدام شود. جهت پيشگيري از اضافه وزن و چاقي ضمن توصيه به فعاليت هاي روزانه استفاده از يك رژيم غذايي صحيح و متعادل تحت نظر متخصص تغذيه ضروري است.
براي جلوگيري از كم خوني ناشي از فقر آهن مواد ذيل توصيه ميشود:
1 ـ استفاده از مواد غذايي صحيح و همچنين غني از آهن مثل انواع گوشت‌ها، سبزي‌هاي سبز برگ و حبوبات.
2 ـ استفاده از مواد غذايي داراي ويتامين ث انواع سبزي‌هاي تازه، فلفل سبز، گوجه‌فرنگي كلم، ميوه‌هاي تازه بخصوص پرتقال ، ليمو و ساير مركبات همراه با غذا كه سبب ميشود آهن بيشتر جذب شود.
3 ـ عدم استفاده از چاي در فاصله 2 تا 3 ساعت قبل و بعد از غذا به ويژه غذاهاي آهن‌دار.
4 ـ درمان آلودگي‌هاي انگلي و محيطي.
5 ـ از مصرف نوشابه‌هاي شيرين و گازدار خودداري شود.
6 ـ مصرف غذاهاي آماده و صنعتي محدود شود و بيشتر از غذاهاي تازه استفاده گردد.
رژيم غذايي در افراد چاق
1ـ چاقي يك بيماري مزمن است و مثل هر بيماري مزمن ديگري درمان آن نياز به زمان دارد
2ـ هرگز در درمان چاقي خود از دارو استفاده نكنيد، چرا كه دارو غذا نيست و در هر حال داراي عوارضي ميباشد
3ـ در درمان چاقي خود هيچگاه عجله نداشته باشيد، يادتان باشد كه رژيم غذايي ا كاهش وزن تدريجي علاوه بر اينكه قابل تحملتر است، عوارضي نداشته، تقريباً غير قابل بازگشت ميباشد.
4ـ چاقي با بسياري از بيماريها چه مستقيم و چه غيرمستقيم ارتباط دارد مانند: هيپرتانسيون (افزايش فشار خون)، آترواسكلروز (سخت‌شدن جدار رگها)، بيماريهاي كبدي و صفراوي (بيشتر سنگ كيسة صفرا)، آرتريت‌ها از جمله آرتروز (استخوانهاي هر شخص براي وزن سلامت او طراحي شده است)، اختلالات تنفسي، نقرس، واريس، نازايي، مسموميت حاملگي، هيرسوتيسم (پرمويي زنان)، چربي بالاي خون، فتق و از همه مهمتر احساس محروميت اجتماعي و حقارت (البته در چاقيهاي شديد)
5ـ چاقي باعث كاهش عمر ميشود، بطوريكه شركت بيمة عمر متروپوليتن آمريكا به ازاي هر اينچ (5/2سانتيمتر) دور شكم بزرگتر از دور سينه دو سال و به ازاء هر چهار كيلوگرم اضافه وزن يك سال كاهش عمر درنظر مي‌گيرد.
6ـ در درمان برخي از بيماريها قبل از مصرف دارو رژيم غذايي داده ميشود و چه بسا با رعايت رژيم غذايي نيازي به مصرف دارو نباشد. از جملة اين بيماريها مي‌توان از: افزايش فشار خون، افزايش قند خون و افزايش چربي خون نام برد.
7ـ علل چاقي : الف) فشارهاي دروني، استرسها و افسردگيها
ب) ثانويه به بيماريهايي ازقبيل : هيپوتيروئيديسم (كم‌كاري تيروئيد)، اختلالات هيپوتالاموس و …
ج) مصرف بعضي داروها مثل داروهاي ضد بارداري، ضدافسردگي و ضداضطراب و كورتون‌ها
د) اختلال تغذيه‌اي (دريافت بيشتر انرژي و كمي فعاليت)
ه) ژنتيك: 30% علت چاقيها را شامل ميشود.
از تمامي اين عوامل اختلال تغذيه‌اي و يا اگر بهتر گفته شود عادات بد غذايي از همه مهمتر است، بطوريكه اگر شخصي علاوه بر نياز روزانه‌اش هر روز يك نان سوخاري (كه بسيار كالري كمي دارد) اضافه بخورد، بعد از 20 سال پانزده كيلوگرم اضافه‌وزن پيدا خواهد كرد.
8ـ درمانهاي چاقي به چهار دستة دارويي، استفاده از وسايل و شيوه‌هاي مخصوص، جراحي و رژيم‌درماني تقسيم مي‌شوند.
الف) درمان دارويي:
ـ داروهاي ديورتيك (ادرارآور): كه به سرعت با ازدست رفتن آب بدن شخص دچار كاهش وزن (دقت كنيد: كاهش وزن نه لاغرشدن) مي‌شوند كه از نظر علمي نه تنها صحيح نيست بلكه خطرناك نيز ميباشد. اكثر مؤسساتي كه در تبليغات خود كاهش وزن سريع را نويد مي‌دهند از اين روش استفاده مي‌كنند.
ـ داروهاي هورموني: مثل داروهايي كه باعث پركاري غدة تيروئيد مي‌شوند. اين داروها نيز با افزايش كاتابوليسم (مصرف انرژي يا سوخت) باعث كاهش وزن و همچنين لاغرشدن مي‌شوند كه اين روش نيز به دليل اينكه در روند طبيعي بدن اختلال ايجاد مي‌كند، ازنظر علمي صحيح نبوده خطرناك ميباشد.
ـ داروهاي ملين: اين داروها با دفع مواد غذايي بدن و جلوگيري از جذب مواد باعث كاهش وزن مي‌شوند كه واضح است در درازمدت باعث سوءتغذيه و كمبود بعضي مواد موردنياز بدن خواهند شد. ضمن اينكه خود نيز عوارضي از قبيل شكم‌درد و … دارند.
اين داروها همانگونه كه از نامشان پيداست با كاهش دادن اشتهاي شخص باعث كم‌خوردن و كاهش دريافت انرژي مي‌شوند. عوارض آنها بيشتر سوءتغذيه، ريزش مو، ضعف و افسردگي ميباشد. سرگروه اين داروها که در ايران زياد مصرف ميشود فن فلورامين ميباشد که از سال 1998 مصرف آن به دليل ايجاد عوارض روي دريچه هاي قلب ، در آمريکا ممنوع شده و از فارماکوپه آمريکا حذف شده است .
ـ داروهايي كه مانع جذب چربي مي‌شوند: اين داروها كه امروزه مورد مصرف زيادي پيدا كرده و تبليغات زيادي در مورد آن انجام ميشود با اتصال به چربي مواد غذايي مانع جذب آنها ميشود و بدينوسيله كالري كمتري به بدن مي‌رسد. به دليل اينكه در رژيم غذايي افراد ايراني بر خلاف غربيها مواد نشاسته‌اي بيشتر
است، مصرف آنها كاملاً مؤثر نبوده همچنين اين داروها برخلاف تبليغات انجام شده روي چربي بافتهاي بدن تأثيري ندارد. لذا فقط تا زمان مصرف مؤثر بوده ضمن اينكه به دليل عدم جذب ويتامينهاي محلول در چربي مثل ويتامين K,A,D,E شخص دچار كمبود اين ويتامين‌ها شده و همچنين اين داروها قيمت بالايي دارند. در حال حاضر تحقيقات روي اين داروها انجام ميشود كه دارويي ساخته شود كه روي چربي بافت بدن هم مؤثر باشد. اگر چنين دارويي ساخته شود جاي تمامي رژيمهاي تغذيه‌اي را خواهد گرفت.
ب) استفاده از وسايل و شيوه‌هاي مخصوص: عبارتند از: سونا، ترموتراپي (استفاده از گرماي موضعي) ماساژ درماني، كمربند لاغري، طب سوزني، كرمها، پمادها، ژلها، گوشوارة لاغري كه همگي اينها از نظر علم پزشكي و تغذيه مورد قبول نمي‌باشند و همگي كمابيش باعث ايجاد عوارض مي‌شوند. ضمناً بيشتر اين راهها بجاي كاهش وزن يا لاغري فقط باعث كاهش سايز مي‌شوند.
ج) درمانهاي جراحي: در موارد چاقيهاي بسيار شديد انجام ميشود. شامل برداشتن قسمت‌هايي از روده يا معده، بالون‌گذاري داخل معده براي كاهش حجم آن و برداشتن چربي زير پوست شكم با ساكشن يا ليزر كه همگي اينها به دليل عوارض شديدي كه دارند زياد مورد توجه نيستند.
د) رژيم درماني:
ـ آب درماني: يكي از روشهاي قديمي است و بعد از پايان دوره به دليل محروميت شديد غذايي اختلالات گوارشي بهمراه دارد. علاوه بر عوارض شديد جسماني فقط براي مدت كوتاهي مي‌تواند قابل تحمل باشد.
ـ كاهش وزن از طريق ورزش: ورزش يكي از روشهاي بسيار مناسب براي برخورداري از جسم سالم و وزن ايده‌آل است. كاهش وزن فقط از طريق ورزش مشكل و دشوار است چرا كه مثلاً براي كاهش يك كيلوگرم وزن بايد 20 ساعت پياده‌روي كرد.
ـ كاهش وزن از طريق رژيم غذايي: حذف يك وعدة غذايي مثل صبحانه يا شام از جملة اين روشهاست كه با حذف صبحانه فرد دچار افت قند خون طي روز و كاهش كارآيي روزانه و پرخاشگري شده و درضمن در وعده‌هاي بعدي با پرخوري جبران ميشود. ضمن اينكه سوءتغذيه نيز از عوارض آن است. بهترين شيوه در اين مورد، رژيم غذايي بر مبناي علمي آن است كه در آن تمام مواد مورد نياز بدن در رژيم غذايي تأمين ميشود.
ـ كاهش وزن از طريق رژيم غذايي همراه با ورزش: اين روش بهترين و اصولي‌ترين روش براي كاهش وزن و داشتن وزن ايده‌آل است. در اين روش از يك رژيم غذايي برنامه‌ريزي شده همراه با ورزش متعادل (مانند پياده‌روي) استفاده ميشود. اين روش سلامت جسم و روح را به ارمغان مي‌آورد و عوارضي مانند ريزش مو و چروكيدگي پوست و … را درپي نخواهد داشت. در طي رژيم بايد عادات غذايي گذشته را ترك كنيد و به عادات غذايي جديد انس بگيريد كه اين مهمترين اصل در درمان چاقي است.
با توجه به موارد فوق بهترين و سالمترين راه حل ارائه‌شده در مورد درمان چاقي اين موارد ميباشد:
الف) رژيم غذايي صحيح ب) ورزش مناسب و كافي ج) تغيير رفتار و اصلاح عادات بد غذايي
9ـ در هر رژيم غذايي صحيح بايد اين گروههاي غذايي وجود داشته باشد: شير و لبنيات، حبوبات و غلات، ميوه و سبزيجات، گوشت
10ـ رژيم غذايي بايد:
ـ تأمين كنندة انرژي مورد نياز روزانه باشد.
ـ تأمين كنندة ريزمغزيها باشد(موادي كه به مقدار بسيار كم بايد در غذا وجود داشته باشد)
ـ بر اساس فرهنگ غذايي ايراني باشد.
ـ تنوع لازم را داشته باشد.
11ـ در يك رژيم غذايي اصولي كاهش وزن تدريجي است. بطوريكه حداكثر يك كيلوگرم در هفته مجاز به كاهش وزن مي‌باشيم. به همين دليل بايد حوصله داشته و با دقت برنامة خود را اجرا كنيد. ضمناً اگر قبل از رژيم عكسي از خود داشته باشيد بهتر خواهد بود. توجه داشته باشيد با كاهش وزن (درحقيقت رسيدن به وزن ايده‌آل) جوانتر هم به نظر خواهيد رسيد
رژيم غذايي در افراد لاغر
1ـ لاغري يك مكانيسم مزمن است و درمان آن مثل هر پروسة مزمن ديگري نياز به زمان دارد.
2ـ هرگز در درمان لاغري خود از دارو استفاده نكنيد، چرا كه دارو غذا نيست و در هر حال داراي عوارضي ميباشد. (به استثناي داروهاي اشتهاآور و تقويتي كه توسط پزشك تجويز ميشود)
3ـ در درمان لاغري خود هيچگاه عجله نداشته باشيد، يادتان باشد كه رژيم غذايي با افزايش وزن تدريجي علاوه بر اينكه قابل تحملتر است، عوارضي نداشته، تقريباً غير قابل بازگشت ميباشد.
4ـ علل لاغري :
الف) فشارهاي دروني، استرسها و افسردگيها
ب) ثانويه به بيماريهايي ازقبيل : هيپرتيروئيديسم (پركاري تيروئيد)، ديابت (بيماري قند خون بالا)، بيماريهاي انگلي، بيماريهاي گوارشي و …
ج) اختلال تغذيه‌اي (دريافت كم كالري و زيادي فعاليت)
د) ژنتيك
5ـ درمانهاي لاغري به دو دستة دارويي و رژيم‌درماني تقسيم مي‌شوند.
الف) درمان دارويي:
ـ داروهاي اشتهاآور: اين داروها با افزايش اشتها سبب بيشتر خوردن شده، دريافت انرژي توسط بدن را افزايش مي‌دهند. سردستة اين داروها كه در ايران بسيار استفاده ميشود، سيپروهپتادين ميباشد. علاوه بر اين داروهاي تقويتي مثل ويتامين‌ها همچنين عناصر كمياب مثل روي نيز كاربرد دارند. تمامي اين داروها زماني مؤثرند كه شخص از هر نظر سالم باشد.
ـ داروهايي كه با احتباس نمك و بدنبال آن آب باعث افزايش وزن مي‌شوند: از اين گروه دارو مي‌توان از كورتون‌ها نام برد. اين داروها با احتباس آب و نمك باعث عوارض زيادي براي بدن شده علاوه بر اين عوارض گوارشي، استخواني و … ديگري نيز دارند.
ـ داروهايي كه با كاهش متابوليسم بدن باعث افزايش وزن مي‌شوند: اين داروها به صورت كاذب كم‌كاري تيروييد ايجاد كرده، با كاهش متابوليسم بدن سبب افزايش وزن مي‌شوند. اين گروه نيز با توجه به برهم‌زدن نظم طبيعي بدن باعث ايجاد عوارض مي‌شوند.
ب) رژيم‌درماني :
ـ ارائة برنامة كامل و علمي از نظر علم تغذيه: اگر شخص كاملاً از نظر بيماريهاي عامل لاغري بررسي شده و در حال سلامت باشد، با استفاده از يك رژيم استاندارد كه تمام مسائل تغذيه‌اي در آن رعايت شده باشد قادر به افزايش وزن خواهد بود.
6ـ با توجه به موارد فوق بهترين و سالمترين راه حل ارائه‌شده در مورد درمان لاغري اين موارد ميباشد:
الف) رژيم غذايي صحيح
ب) ورزش مناسب و كافي
7ـ در هر رژيم غذايي صحيح بايد اين گروههاي غذايي وجود داشته باشد:
شير و لبنيات، حبوبات و غلات، ميوه و سبزيجات، گوشت
12ـ رژيم غذايي بايد:
ـ تأمين كنندة انرژي مورد نياز روزانه باشد.
ـ تأمين كنندة ريزمغزيها باشد (موادي كه به مقدار بسيار كم بايد در غذا وجود داشته باشد)
ـ بر اساس فرهنگ غذايي ايراني باشد.
ـ تنوع لازم را داشته باشد.
13ـ در يك رژيم غذايي اصولي افزايش وزن تدريجي است. بطوريكه حداكثر يك كيلوگرم در ماه مي‌توانيد افزايش وزن داشته باشيد. به همين دليل بايد حوصله داشته و با دقت برنامة خود را اجرا كنيد. ضمناً اگر قبل از رژيم عكسي از خود داشته باشيد بهتر خواهد بود.
رژيم غذايي در سالمندان
با توجه به پيشرفت‌هاي علم پزشكي و بهداشتي متوسط عمر انسان افزايش يافته و در كشورهاي پيشرفته، اين ميزان افزايش بيشتر است. پيرشدن و سالخوردگي با كاهش تدريجي فعاليت‌هاي فيزيكي و افزايش بيماريهاي مزمن همراه ميشود و به نظر مي‌رسد كه بهبود تغذيه تا حد زيادي قادر است از اين مشكلات پيشگيري كند و يا آنها را تخفيف دهد. به همين دليل يكي از مسائل مهم سالمندان، مسائل پزشكي و بهداشتي از جمله وضعيت تغذيه آنهاست. با افزايش سن، نياز آنها به انرژي كاهش يافته و تمايل به مصرف غذا كمتر ميشود. در اين حال اگر انتخاب غذا درست صورت نگيرد، ميزان دريافت مواد مغذي ضروري در آنها پايين‌تر از حد مطلوب خواهد بود. در اين بحث به بررسي بعضي از مشكلات تغذيه‌اي سالمندان و نيز نيازهاي تغذيه آنها خواهيم پرداخت.
عوامل مؤثر در ايجاد مشكلات تغذيه‌اي سالمندان
1 ـ عوامل جسماني: مانند كاهش كل انرژي مورد نياز، بيماريهاي مزمن، بي‌اشتهايي، تغيير حس چشايي، خرابي دندان‌ها، بي‌تحركي، ناتواني جسمي، مشكلات گوارشي، تداخلات دارويي و يا تداخل غذا و داروها
2 ـ مشكلات روحي و رواني: افسردگي، تنهايي، از دست دادن همسر
3 ـ مشكلات اقتصادي: درآمد كم، كمبود امكانات براي تهيه و طبخ غذاي مناسب و زندگي در آسايشگاه
نيازهاي تغذيه‌اي سالمندان
ميزان انرژي مورد نياز :
با افزايش سن ميزان نياز به انرژي كاهش مي‌يابد كه مي‌تواند به دليل كاهش فعاليت جسمي، كاهش توده عضلاني و فعال بدن باشد. در صورت دريافت مازاد بر نياز انرژي مشكلات و عوارضي مانند چاقي، فشارخون، بيماريهاي قلبي‌ـ‌عروقي براي سالمند ايجاد ميشود. ميزان نياز به انرژي براي هر سالمند متفاوت بوده و براساس وزن، قد، شرايط فيزيكي و سلامتي وي محاسبه ميشود.
ميزان پروتئين مورد نياز سالمندان :
با افزايش سن علاوه بر كاهش توده عضلاني، ذخيره پروتئيني بدن نيز كاهش مي‌يابد و ميزان نياز به پروتئين با افزايش سن نه تنها كاهش نيافته بلكه ثابت مانده و يا افزايش مي‌يابد. بويژه در صورت ابتلا به بيماريها و يا عفونت‌ها كه اين مسئله بسيار مهم ميباشد. توصيه مي‌شودچهل تا شصت درصد از انرژي دريافتي روزانه سالمندان از پروتئين‌ها به ويژه پروتئين‌هاي با كيفيت بالا تامين شود.
ميزان مايعات مورد نياز سالمندان:
توجه به دريافت كافي مايعات در سالمندان از مسائل مهم ميباشد. علايم كمبود آب در بسياري از سالمندان ممكن است به صورت خشكي لب‌ها، گودافتادن چشم‌ها، تب، يبوست، كاهش حجم ادرار و تهوع باشد كه اين مسئله در مورد سالمنداني كه در مناطق گرم زندگي مي‌كنند بيشتر شايع است. استفاده از داروهاي ادرارآور نيز از عوامل مؤثر در ايجاد كم‌آبي در سالمندان ميباشد. بنابراين توجه به مصرف كافي آب و مايعات در اين دوران اهميت ويژه‌اي دارد.
ويتامين‌ها و مواد معدني:
اغلب سالمندان علاقه زيادي به مصرف مكمل‌هاي ويتاميني دارند كه بايد به اين مسئله توجه شده و از مصرف بيش از حد نياز اين مكمل‌ها خودداري شود.
در مورد ويتامينهاي محلول در آب، معمولا كمبودي در سالمندان ديده نمي‌شود. مگر در سالمندان الكلي كه كمبود ويتامين ب 1 مي‌تواند وجود داشته باشد و يا سالمنداني كه دچار سوءتغذيه هستند. همچنين ممكن است بعضي از سالمندان به علت مشكلات دندان و يا مشكلات گوارشي از خوردن سبزيجات و ميوه‌جات پرهيز كنند درحاليكه اين منابع غذايي تامين كننده ويتامين ث هستند و يا مصرف زياد آنتي بيوتيك‌ها مي‌تواند در سالمندان كمبود ويتامين كا ايجاد كند.
كمبود ويتامين D ممكن است در سالمندان به ويژه آنهايي كه از نور آفتاب دور هستند بوجود آيد. در مورد مواد معدني بايد گفت با رعايت يك برنامه غذايي صحيح مي‌توان مواد معدني مورد نياز سالمندان را تا حد زيادي تامين كرد. فقط بايد به ميزان كلسيم دريافتي كه معمولا مقدار مصرف آن در سالمندان به ميزان توصيه شده نمي‌رسد توجه شود. عوامل متعددي در كمبود كلسيم در سالمندان نقش دارند. از جمله ميزان جذب روده‌اي كلسيم، كار كليه‌ها، متابوليسم
استخوان‌ها، اثرات متقابل مواد مغذي بر يكديگر و بر داروها، كم‌تحركي و عدم مصرف كافي لبنيات به دليل عدم تحمل به لاكتوز در صورتي كه شير و لبنيات به مقدار كافي مصرف نشود ممكن است نياز به مصرف مكمل كلسيم باشد كه البته تشخيص آن بايد توسط پزشك و متخصص تغذيه صورت گيرد. در مورد سديم هم بايد در سالمنداني كه مبتلا به فشارخون، مشكلات قلبي، كليوي و ديابت هستند محدوديت‌هايي اعمال شود.
به طوركلي سالمندان عزيز بايد اصول كلي زير را مد نظر داشته باشند:
1 ـ مراجعه به موقع به پزشك و متخصص تغذيه جهت بررسي وضعيت سلامت و تغذيه و پيروي از يك برنامه غذايي صحيح
2 ـ توجه و رسيدگي مناسب به بهداشت دهان و دندان
3 ـ مصرف 6 ـ 5 ليوان آب در روز
4 ـ استفاده از تمام گروههاي غذايي و ايجاد تنوع غذايي در برنامه روزانه
5 ـ مصرف مقادير كافي ميوه جات و سبزيجات
6 ـ استفاده از نان‌هاي سبوس‌دار
7 ـ محدود كردن مصرف غذاهاي چرب و شيريني‌ها
8 ـ مصرف كافي لبنيات مثل شير و ماست
9 ـ سالمنداني كه دچار بي خوابي هستند از مصرف قهوه و چاي در بعدازظهر و شب خودداري كنند و يك فنجان شير گرم قبل از خواب مصرف كنند.
10 ـ از مصرف چاي تا 2 ساعت بعد از غذا اجتناب كرده و در صورت امكان از ليموترش تازه در كنار غذا جهت جذب بهتر آهن غذا استفاده كنند.
11 ـ قرار گرفتن در معرض نور آفتاب به مدت نيم ساعت در روز و استفاده از لباس‌هاي رنگ روشن.
12 ـ به كليه سالمندان محترم توصيه ميشود با توجه به شرايط بدني خود، نرمش و تحرك روزانه را هر چند كم آغاز كنند. حتي 20 دقيقه پياده‌روي سبك در هواي آزاد مي‌تواند در ايجاد نشاط و سلامت سالمندان بسيار مؤثر واقع شود و براي انجام فعاليت‌هاي سنگين هم بهتر است ابتدا با پزشك خود مشورت كنيد.
