بخشی از مقاله
سنگهای تزئینی در ساختمان
سنگ جسمی است طبیعی که از اجتماع یک یا چند کانی تشکیل شده است . سنگ یکی از مصالح اصلی در ساخت و ساز می باشد که در اکثر کارهایی که در مهندسی عمران ، راه ، راه آهن و بندر انجام می شود مورد استفاده قرار میگیرد . مهمترین موارد استفاده سنگ را می توان به شرح زیر گروه بندی کرد :
الف) سنگهایی که به شکل بلوک در ساختمان سازی ، سدها ، باراندازها ، دیوارهای جان پناه و از این قبیل استفاده می شوند .
ب) سنگهایی که برای مصارف تزئینی و نمای ساختمان استفاده می شوند .
ج) سنگهایی که برای سنگفرش ، کف و سقف ساختمانها استفاده می شوند .
● عوامل مؤثر برای انتخاب سنگ ساختمانی وتزئینی
در ابتدای طرح باید کاربرد موردنظر مشخص باشد و سایر عوامل با توجه به آن تعیین شوند . به طور کلی عوامل مهم در انتخاب سنگ ساختمانی مناسب عبارتند از: قیمت ، رنگ ، دوام و مشخصات فنی .
▪ رنگ :
این عامل بیشتر از دید معماران مهم است ، اگرچه مهندسان نیز حتما روی رنگ سنگ نظر دارند . معمولا رنگهای روشن نسبت به رنگهای تیره ترجیح داده می شوند . این موضوع خصوصا در سنگهای آهکی مهمتر است زیرا اکثر رنگهای تیره سنگهای آهکی در نمای بیرون ساختمان بر اثر نور خورشید و آلودگی هوا دوام ندارد . رنگ سنگ از ویژگیهایی است که از نظر اقتصادی نیز بسیار مهم است . سنگهایی با رنگ سبز ، لاجوردی و قرمز که کمیاب هستند دارای ارزش بیشتری می
باشند . گاهی فاصله دید در تشخیص رنگ سنگ اهمیت دارد . یک گرانیت با دانه بندی متوسط که دارای فلدسپاتهای صورتی است ، در فاصله دور با این ویژگی دیده نخواهد شد . همچنین یک قطعه چند رنگ از آن ، در فاصله دور به صورت تک رنگ در خواهد آمد . بنابراین باید تک رنگ یا چند رنگ بودن سنگ را در فاصله ای حدود ۲۰ تا ۵۰ سانتی متر از چشم موردنظر قرار داد .
رنگ سنگهای آذرین و دگرگونی سیلیکاتی در ارتباط با رنگ فلدسپاتهای تشکیل دهنده است که برحسب نوع آن می تواند رنگهای صورتی ، کرم ، قرمز ، سبز و سفید را به خود بگیرد
.
در سنگهای رسوبی ، کانیهای اصلی معمولا بیرنگ هستند ( مانند کوارتز و کلسیت ) اما وجود مقدار اندکی از ناخالصی ها باعث رنگی شدن این سنگها می شود که از مهمترین آنها کربن و اکسیدهای آهن است . رنگهای سیاه و آبی بر اثر وجود کربن آلی و رنگهای سبز و قرمز و زرد می تواند بر اثر وجود اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن به شرح زیر به وجود آید : ثبات رنگ سنگها یکی از ویژگیهای مهم و کاربردی آنهاست . رنگ بعضی از سنگها تغییر می کند و آنهایی که از مواد آلی ( خاکستری و سیاه ) تشکیل یافته اند ، تغییرات بیشتری خواهند داشت . رنگ سیاه یک گابرو با وجود کانیهای پیروکسن با دوام است ، اما رنگ سیاه سنگ آهک که دارای مواد هیدروکربور می
باشد با دوام نیست . رنگ صورتی یک گرانیت حاصل از فلدسپاتها با دوام است ، اما رنگ سبز ماسه سنگ اگر بر اثر وجود ترکیبات آهن باشد بادوام نخواهد بود. ثبات رنگ سنگ بستگی به مکانی که سنگ در آن به کار می رود دارد . سنگ آهک سیاه اگر در داخل ساختمان به کار رود ، رنگ آن برای مدت زیادی تغییر نمی کند اما اگر در بیرون در معرض شرایط جوی خاص مخصوصا با رطوبت زیاد قرار بگیرد . تغییر رنگ آن بسیار سریع رخ می دهد . رنگ بعضی از سنگها وقتی که در
معرض شرایط جوی قرار گیرند تغییر می کند وو یا حتی از بین می روود . سنگ آهکهای خاکستری به مرور زمان سفید می شوند ، آهکهای سیاه به خاکستری یا خاکستری زرد کم رنگ میل می کند . در ماسه سنگها و رس ها رنگ لاجوردی و سبز که بر اثر سولفور آهن به وجود می آید ، به وسیله اکسیداسیون ابتدا به زرد مایل به سبز و سپس به زرد یا قرمز تبدیل می شود .
یکی از علل دیگر در تغییرات رنگ که کمتر مورد توجه قرار می گیرد وجود کانیهای ناپایدار است که به سهولت به کانیهای دیگر تبدیل می شوند ..تغییرات رنگ در سنگهای سفید نیز رخ می دهد .
معمولا این سنگها کدر می شوند و بر اثر فعل و انفعالات شیمیایی در مجاورت رطوبت لکه هایی در سطح آنها به وجود می آید . فرسودگی این نوع سنگ ها بیشتر در شهرهای صنعتی و اقلیم های گرم و مرطوب پدید می آید ، در صورتی که در هوای خشک و تمیز دوام این نوع سنگها بیشتر خواهد بود ، کدر شدن سنگ در سطح آن یکنواخت نیست و در محل درزه ها و حفره ها بیشتر است . از علل دیگر تغییر رنگ در سنگها شورده زدگی است که به صورت لکه های سفید رنگ
سطح آن را می پوشاند . این لکه ها معمولا از ذرات کربنات کلسیم یا سولفات کلسیم تشکیل شده ، و گاهی با کلرورها و نیتراتها نیز همراهند . شوره زدگی پیش از آنکه به نوع سنگ مورد استفاده مربوط باشد ، به بی توجهی در نصب آن برمی گردد . نمکها در صورتی که تبخیر سطحی پیش آید روی سطح تشکیل بلور می دهند و چنانچه تبخیر در سطح زیرین پیش آید نمک در درون سنگ انباشته می شود .
تغییر رنگ سنگ به اهداف طرح و زیبایی آن آسیب می زند ، بنابراین باید در انتخاب سنگ به این نکات توجه کرد :
الف) به هنگام انتخاب سنگ موردنظر ، به کارکرد آن در ساختمانهای موجود با شرایط اقلیمی مشابه دقت شود . معدنکاران و شرکتهای سنگبری که با سنگ موردنظر سر و کار دارند می توانند مشاوران خوبی در این زمینه باشند.
ب) اغلب سنگهای آهکی سیاه در بیرون ساختمان در معرض شرایط جوی و نور آفتاب تغییر رنگ می دهند .
ج) کانیهای ناپایدار حتی به میزان کم باعث تغییر رنگ می شوند . پیش از انتخاب سنگ ، این موضوع را می توان به وسیله مطالعه پتروگرافی بررسی کرد .
د) صیغلی بودن سنگ به دوام رنگ آن کمک خواهد کرد .
▪ دوام :
دوام یک سنگ ساختمانی پایداری آن در مقابل تهاجام شیمیایی و عوامل هوازدگی است. متاسفانه دوام سنگ که باید مهمترین عامل در انتخاب سنگ باشد ، اغلب مورد توجه قرار نمی گیرد . بسیاری از ساختانی گران قیمت وجود دارد که در انتخاب سنگ آنها به این موضوع توحه نشده و از این ناحیه متضرر شده اند . از عوامل طبیعی که روی این موضوع اثر می گذارند ، ساخت ، بافت و ترکیب کانی شناسی را می توان نام برد . موقعیت نصب سنگ در ساختمان و کاربرد آن نیز عامل دیگری است که روی دوام سنگ موثر است . علاوه بر این ، شرایط آب و هوایی نیز بسیار مهم است . در آب و هوای گرم و مرطوب ، هوازدگی شیمیایی و در آب و هوای سرد و خشک ، هوازدگی فیزیکی مؤثرتر است .
▪ ساخت :
هر ضعفی در ساختار سنگ اثر تهاجم عوامل هوازدگی را سرعت می بخشد . بنابراین سطوح درزه ها ، سطوح لایه بندی ، سطوح گسل یا هر نوع شکاف ناشی از گسل یا چین خوردگی ( شامل ترکهای برشی ) همگی شرایط مناسب را برای تأثیر عوامل هوازدگی و یخبندان به وجود می آورند .
سنگهای تزئینی در نمای ساختمان:
نماي ساختمان در تعريف و شكل دهي شهر نقش بسيار مهمي ايفا مي کند، بنابراین در نماي ساختمانها بايد به مساله همگوني نماي شهري توجه بسياري داشت، زيرا اگر نماي هر ساختمان را بيتوجه به بافت شهر و بدون در نظر گرفتن ساختمانهاي همجوار طراحي كنيم، ناهمگوني غير قابل جبراني را در سطح شهر رواج مي دهيم و با اين عمل، بي هويتي و تضاد شهري ناخواسته گسترش مي یابد.
با سرعت گرفتن روند ساخت ساختمانهاي لوكس و مجلل در كشور، تغییرات وسیع و تجمل گرایی در نماي ساختمانها هم پدید آمده و شكل شهري را تغيير داده است. تغییر در شکل شهر گرچه برهویت شهر تاثیرگذار است، با این حال، اگر به صورت همه گير و بر طبق استاندارد اتفاق افتد، به بدنه هاي شهري ضربه وارد نمیکند.
يكي از مصالحي كه این روزها به وفور در نماي ساختمانها مشاهده مي شود، استفاده از سنگ است.
سنگ از ديد معماري و زيبائي، بنا را سنگين و داراي انسجام مي كند و به ساختمانهاي شهر هويت معناداري مي بخشد؛ البته اگرمجاورت هاي بنا از نظر نما رعايت شوند.
سنگ از مصالحي است كه با توجه به آلودگي هاي شهري، ديرتر از بقيه مصالح كثيف شده و تميز كردن آن هم نسبت به بقيه مصالح ساده تر است.
سنگ هاي طبيعي از دوام و زيبائي قابل توجهي برخوردار هستند و همين امر آنها را از سنگ هاي مصنوعي مانند سراميك متمايز مي كند.
سنگهاي موجود در نما بايد متراكم و داراي ساخت و بافت يكنواخت بوده، از بلورهاي ريز تشكيل شده باشند و درجه خلوص آنها حتي المقدور زياد باشد. در سطوح و خطوط مرئي سنگ نبايد لب پريدگي وجود داشته باشد و شكل سنگ بايد طوري باشد كه از شكل ديوار تبعيت كند.
در مورد سنگهاي نما، ضريب انبساط حرارتي كاني هاي مختلف سنگ و همچنين ملات پشت آن بايد در يك حدود باشد تا از خرد شدن سنگ و جدا شدن آن از ملات جلوگيري به عمل آيد. ميزان رنگ پريدگي سنگهاي تزئيني نماي خارجي ساختمان در اثر آفتاب و هوازدگي نيز از اهميت ويژه اي برخوردار است كه بايد مورد توجه قرار گيرد.
