بخشی از مقاله
چکیده
در سازه های تغییر شکل پذیر با به کارگیری مکانیزم های مختلف، تغییر شکل برای اعضای این سازه ها امکان پذیر می گردد. بدیهی است که در طراحی یک سازه با قابلیت تغییر شکل ، نیازمند استفاده از یک یا ترکیبی از مکانیزم ها جهت رسیدن به اهداف پروژه می باشد. به کارگیری هر یک از مکانیزم ها و یا ترکیب آنها تنها جهت پاسخگویی به نیاز های صرفا فرمی سازه نخواهد بود بلکه پارامتر های متعدد دیگر و گاه منحصر به فردی نیز در استفاده از آنها موثر است . آنچه در فرایند انتخاب این مکانیزم ها تعیین کننده است ، دستیابی به حالت بهینه پارامتر های مختلف موثر در پروژه می باشد. عواملی همچون هندسه طرح، مصالح سازه ای و پوشانه های مناسب، شرایط اقلیمی، ویژگی های ابعادی طرح، نوع کاربری ، میزان تغییر شکل، امکانات اجرایی، هزینه های اجرا و نگهداری و قابلیت جابجایی، پارامتر هایی هستند که علاوه بر نیاز های فرمی پروژه در انتخاب مکانیزم های تغییر شکل تاثیر گذار است. شناخت و ترکیب ویژگی های تکنولوژیکی این مکانیزم ها می تواند سازه های تغییر شکل پذیر متنوعی را خلق کند که پاسخی مناسب به انعطاف پذیری فضاهای معماری باشند. معماران نه تنها مسئول ترکیب مناسب این عوامل هستند بلکه مسئول هماهنگی مصالح و نصب آن ها بر روی سازه برای رسیدن به بهترین کیفیت می باشند. این نوشتار سعی در بررسی ویژگی های تکنولوژیکی و مکانیزم های سقف متحرک کرده است و در گام های بعدی به سیستم متحرک و باز و بسته شونده به عنوان پاسخی مناسب برای دست یابی به یک معماری انعطاف پذیر اشاره می کند. در این راستا از روش تحقیق ترکیبی ( توصیفی- تحلیلی) با استفاده از مطالعات کتابخانه ای - اسنادی در چارچوب پژوهش های کاربردی و اقدام در عمل استفاده شده است
واژه های کلیدی:سقف متحرک، معماری انعطاف پذیر، مکانیزم، سیستم های سازه ای، تکنولوی معماری
1این مقاله بر گرقته از پایان نامه کارشناسی ارشد با موضوع » طراحی سرای محله ی گلچینان یزد با تاکید بر پوشش باز و بسته شونده در انعطاف پذیری فضای باز« با راهنمایی دکتر آزاده خاکی در دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد می باشد.
1
مقدمه
در جهان امروز ساختمان های با ساختار های صلب و غیر قابل تغییر، جواب توسعه های اتی را نمی دهند و مثلا در هنگام تغییرات ناچار، محکوم به تخریب یا تغییر اساسی در ساختار می شوند، علاوه بر آن توسعه روز افزون شهری و گسترش علوم و فنون نیاز به ساختمان هایی با عمر طولانی را الزامی کرده است که بتوانند در طرح ها و برنامه ریزی های کلان شهری سالها فعالیت کنند. لزا برای طراحی ساختمانی به این منظور باید ساختمان را برای برنامه ای طولانی مدت برنامه ریزی نمود و امکان ایجاد تغییر و توسعه آتی را در ساختمان در نظر گرفت که تغییرات شامل پیش بینی پلانی منعطف و نیز سازه ای قابل توسعه و گسترش می باشد.
در دهه های اخیر سقف های باز و بسته شونده و گسترش پذیر به دلیل قابلیت های آنها در دستیابی به یک معماری انعطاف پذیر و پویا مورد توجه معماران و مهندسان قرار گرفته است. تطبیق پذیری با شرایط محیطی، کاهش مصرف انرژی، و نیز پاسخگویی مناسب به الزامات عملکردی یک بنا در جهت آسایش کار بران آن ، استفاده از این گونه سقف ها را در فضای معماری افزایش داده است.
استفاده از سقف های باز و بسته شونده و گسترش پذیر پدیده جدیدی نمی باشد و سابقه آن به قرن های گذشته بر کی گردد. ابتدا سقف های متحرک زیادی در ابعاد کوچک در سراسر دنیا ساخته شدند. با پیشرفت تکنولوژی در طراحی و ساخت سازه ها و نیز تولید مصالح با ویژگی های مقاومتی بالا، سبب ساخت این گونه سقف ها در ابعاد چشم گیرتری با عملکرد های متنوع معماری شد.2 با این حال عواملی هنوز مانع از توسعه فراگیر تر این سازه ها در معماری شده است که بر طرف کردن آن ها نیازمند پژوهش های گسترده ، و آزمایشات طولانی و سرمایه گذاری و امکانات کافی می باشد. عواملی همچون هماهنگی سازه حین باز شدن با عملکرد های معماری، پایداری در برابر نیرو های خارجی، دوام و ماندگاری، هزینه های نگه داری، ایمنی کاربران و ... از جمله موانع فنی توسعه این سازه ها می باشد که با شناخت هرچه بهتر آنها تلاش برای رسیدن به فضای انعطاف پذیر تغییر شکل شده است.
سازه های تغییر شکل پذیر
به صورت کلی سازه های متحرک به دو گروه کلی قابل تقسیم اند:
1. سازه های با اسکلت ثابت و پوشانه3 متغیر و متحرک
2. سازه های متحرکی که کل سازه در حرکت است.
انواع مختلفی از سازه های متحرک بسته به شرایط و دلایل مختلف و استفاده های متفاوت هم چون .1 کاربری .2 شرایط محیطی .3 شرایط منطقه ای ( محیطی پروژه) . 3 شرایط مدیریتی و کنترلی در مجموعه و ... ساخته می شوند. در جدول زیر تقسیم بندی کلی در ارتباط با انواع سیستم های متحرک صلب، ارائه شده است.
2اولین سقف باز و بسته شونده با دهانه وسیع در ورزشگاه پیتسبورگ در سال 1961 میلادی ساخته شد.
3 cladding
2
