بخشی از مقاله
خلاصه مطالب:
آبياري قطره اي روش موثري براي حاصلخيز نمودن زمين است و جدا از ويژگيهاي خاص محيطي و ارگانيسم موجود در خاك، اين روش ميتواند به افزايش كيفيت محصول و خاك زمين كمك كند.
براي دستيابي به شرايط ايده آل در ميزان حاصلخيزي زمين نياز به دانش كافي و آشنايي با روشهاي مغذي نمودن و غني كردن خاك داريم، تأمين مواد مغذي خاك از طريق تكنولوژي تزريق مواد و يا برنامه هاي علمي آبياري و علاوه بر اينها تكنيكهاي جديد پرورش خاك و يا غلات ميتواند امكانپذير باشد.
استفاده از اين تكنيكها علاوه بر كمك به افزايش كيفيت محصول ميتواند در كاهش صدمات محيطي مؤثر بر كيفيت محصول و خاك نيز تأثير گذار باشد.
يك آبياري اصولي و علمي ميتواند به اندازه تأثير يك خاك مغذي و حاصلخيز بر كيفيت محصول اثرگذار باشد. استفاده از روشهاي آبياري اصولي و علمي با كاهش ميزان رطوبت غيرضروري زمين ميتواند در كاهش آلودگيها و بيماريهاي موجود در خاك مرطوب نيز مؤثر باشد.
در واقع استفاده از روش آبياري قطره اي كنترل امراض و آفات موجود در زمين را نيز آسانتر مي‌كند. براي دستيابي به روش ايده آل نياز به مديريت دانش و مهارت كافي است، در بحث فوق اطلاعات مهمي در خصوص اجزا و برنامه هاي اصلي كه در طرح ريزي و ارزيابي يك برنامه باروري موثرند ارائه شده است.
فراهم كردن مواد مغذي موردنياز خاك:
در طرح ريزي يك برنامه تغذيه و تأمين مواد مغذي خاك نياز به دانش كافي و اطلاع از وضعيت مواد معدني موجود در خاك است. بسياري از خاكها به طور ذاتي حجم وسيعي از مواد معدني و مغذي را دارا هستند و استفاده از روش آبياري نادرست و يا تغذيه نادرست خاك، ميتواند به آن آسيب رسانده و صدمات جدي به خاك وارد نمايد. برنامه مناسب براي تقويت و بارور نمودن خاك از منطقه اي به منطقه ديگر متفاوت است به همين دليل انجام تحقيقات آزمايشگاهي پيش از اعمال برنامه ها روي زمين امري ضروري و اجتناب ناپذير است.
خاكها داراي انواع تركيبات معدني و يا آلي نيتروژن هستند، ميزان اين تركيبات در خاكها با هم متفاوت است اما بيشتر مواقع خاكها داراي ميزان بيشتري NO3 هستند و NO4 معمولاً 20% حجم مواد معدني خاك را به خود اختصاص ميدهد. تشخيص دقيق ميزان نيتروژن در حالت تركيبات معدني كار مشكلي است اما به هر حال آگاهي از ميزان اين تركيبات در خاك امري ضروري است و به طور عموم ميزان تركيبات معدني نيتروژن در 5/0 تا 2 كيلوگرم خاك براي تخمين زدن ميزان كلي آن لازم است. (Magdoff, 1991)
برخلاف نيتروژن و تركيبات آن تشخيص ميزان K , P در خاك با استفاده از آزمايشهاي شيميايي ساده امكانپذير است. تشخيص ميزان اين مواد نيز بستگي به شرايط خاص محلي و خصوصيات خاك موجود در هر محل دارد. در مناطق جنوبي خاكهاي ماسه اي اسيدي سرشار از P و K وجود دارد. تشخيص ميزان K و P در خاكهاي معدني در مناطق غربي از طريق استفاده از بي كربناتها و
استات آمونيوم امكانپذير است، Reisenauer , 1983 ) ، خاكهاي معدني مناطق غربي معمولاً از حجم K پتاسيم بالايي برخوردار هستند و ميزان حاصلخيزي آنها با گذشت زمان افزايش مي يابد، ميزان P فسفر موجود در اين خاكها نيز در حد مطلوبي قرار دارد. ميزان پتاسيم K در خاكهاي مناطق جنوب شرقي معمولاً كمتر است، گرچه كه ميزان فسفر به اين عوامل بستگي ندارد و با افزايش دفعات كاشت محصول ميزان P موجود در خاك افزايش مي يابد.
ميزان مواد مغذي موردنياز:
سبزيجات مختلف در ميزان مواد معدني موردنياز با هم تفاوت دارند، به طور عموم، N، P و K در انواع مختلف گياهان داراي حجم يكساني هستند، ميوه جات و سبزيهايي مثل گوجه فرنگي، فلفل و هندوانه تا زمان گل دهي به مواد معدني زيادي نياز ندارند. به طور كلي حجم مواد معدني موردنياز در ميوه ها نسبت به غلات بسيار كمتر است. اما حجم اين مواد در سبزيجاتي مثل كرفس، كاهو و بسياري از انواع غلات بسيار بالاست و البته حجم اين مواد درست پيش از برداشت محصول در اين نوع سبزيجات افزايش مي يابد.
بايد دقت شود كه روشهاي تقويت و باروري زمين براساس خصوصيات منطقه اي و محلي خاك و محصول متفاوت است و به همين علت تشخيص تفاوتهاي موجود در خاك مناطق مختلف براي تدوين يك برنامه مناسب و مؤثر بسيار ضروري است.
روشهاي آبياري قطري:
يكي از مهمترين فوايدي كه آبياري قطره اي دربردارد تزريق مواد معدني و مغذي موردنياز خاك به آب است كه در آبياري قطره اي وارد خاك مي شود، بيشترين موادي كه به اين طريق وارد خاك ميشوند N و K هستند. گياهان به K (پتاسيم) و N (نيتروژن) بيشتر از مواد ديگر نيازمندند و استفاده از اين روش براي تأمين مواد مغذي موردنياز خاك بسيار مؤثر و كاربردي است. به علت شست و شوي N و K از سطح خاك
در اكثر مواقع براي جبران اين كمبود از روش تزريق و آبياري قطره اي استفاده ميشود. علاوه بر آن تزريق اين مواد به آب از مشكلاتي مثل انباشته شدن و يا رسوب املاح نيز جلوگيري مي‌كند. فسفر، كلسيم Ca ، Mg و بسياري مواد معدني ديگر را ميتوان از طريق تزريق به آب و آبياري قطره اي وارد خاك نمود و از رسوب و ته نشين شدن آنها نيز جلوگيري كرد.
براي جلوگيري از انباشتن و رسوب موادي مثل PH , Fe , Mg , Ca و كربنات و بي‌كربناتها بايد ميزان موردنياز خاك و محصول كاشته شده در آن را در نظر گرفت اما به طور معمول با افزايش ميزان PH ، ميزان وقوع رسوب نيز افزايش مي يابد.
منابع مواد معدني:
همانطور كه ذكر شد انواع متفاوتي از مواد تقويتي را ميتوان به روش تزريق و آبياري قطره اي وارد خاك نمود. منابع داراي N (نيتروژن) عموماً شامل محلولهاي نيترات اوره- آمونيوم، نيترات آمونيوم، نيترات كلسيم و نيترات پتاسيم هستند. پتاسيم نيز ميتواند از طريق كلريد پتاسيم، سولفات پتاسيم، تيوسولفات پتاسيم، و يا نيترات پتاسيم تأمين شود. منابع داراي فسر محدودتر هستند، اسيد فسفريك يا محلول فسفات آمونيوم معمولاً براي تأمين فسفر ميشوند. فسفات پتاسيم نيز در دسترس است اما به طور معمول استفاده نميشود.
