بخشی از مقاله
چکیده
ناباروري یکی از بحران هاي پیچیده زندگی زوجین است که منجر به فشارهاي عمیق عاطفی و روانی بر روي زوجین می شود. افزایش میزان طلاق در جامعه، ضرورت بررسی عوامل موثر بر سازگاري و رضایت زناشویی و تاب آوري را ایجاب می نماید. یکی از این عوامل نگرش مذهبی است که می تواند روابط، تصمیم گیري، تعهد زوجین را متاثر سازد. پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه باورهاي مذهبی با تاب آوري و رضایت زناشویی در زنان نابارور و مقایسه آن با زنان بارور شهر زنجان انجام شد . روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. براي اندازه گیري متغیرها از پرسشنامه 40 سوالی باورهاي دینی، پرسشنامه 47 سوالی رضایت زناشویی انریج - 1989 - و پرسشنامه مقیاس 25 سوالی تاب آوري کونور و دیویدسون - 2003 - بهره گرفته شد.
در این پژوهش جامعه آماري شامل کلیه زنان بارور و نابارور مراجعه کننده به مراکز درمان خصوصی و مطب هاي متخصصین زنان، زایمان و مامایی شهر زنجان در سال 1394 بودند که از این بین 120 نفر 60 - زن بارور و 60 زن نابارور - . به روش تصادفی انتخاب شدند. براي تجزیه وتحلیل داده ها از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون بهره گرفته شد. یافته ها نشان داد بین باورهاي مذهبی با تاب آوري در زنان نابارور رابطه وجود دارد . - P<0/05 - بین باورهاي مذهبی و رضایت زناشویی در زنان نابارور رابطه معنادار وجود دارد - . - P<0/05 بین تاب آوري با رضایت زناشویی در زنان نابارور در سطح - - P<0/05 رابطه معنادار وجود دارد. پژوهشگر نتیجه گرفت که باورهاي مذهبی می تواند تاب آوري و رضایت زناشویی را در زنان بارور و نابارور پیش بینی کند.
.1 مقدمه
ازدواج یک پدیده اجتماعی است که نه تنها در ثبات و نظم جامعه نقش دارد، بلکه نوعی سلامت جسمی و روحی را براي افراد جامعه به دنبال دارد. نیاز غریزي و عاطفی انسان حکم می کند که زن و مرد پس از ازدواج صاحب فرزند شوند، اما تمام ازدواج ها به باروري منجر نمی شود و بعضی از آن ها ناخواسته گرفتار تراژدي ناباروري می شوند - صحراییان و همکاران، . - 1393 تولد یک انسان که به داوري قرآن کریم اشرف مخلوقات عالم معرفی شده است، نیازمند فراهم شدن مجموعه اي از شرایط خاص فیزیکی در زوجین می باشد. بعد از حصول این شرایط است که باروري تحقق یافته و منجر به تولد نوزاد انسان می گردد. در حقیقت باروري و لقاح طبیعی به سلامت زن و شوهر و فراهم بودن مجموعه اي عوامل در زن و شوهر بستگی دارد.
ناباروري1 به عدم وقوع حاملگی پس از یک سال مقاربت بدون جلوگیري گفته می شود. این ناباروري به دو نوع تقسیم می شود: ناباروري اولیه2 و ناباروري ثانویه.3 در ناباروري اولیه قبلا بارداري صورت نگرفته است، در حالی که در ناباروري ثانویه بارداري یا بارداري هاي قبلی وجود دارد. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت 10 تا 15٪ زنان جهان دچار ناباروري هستند - پاك گوهر، ویژه،بابایی، رمضان زاده، عابدي نیا. 1387 - .از عوامل ناباروي می توان به چهار گروه، عامل مردانه، زنانه، ترکیبی - هم مرد هم زن - و غیر قابل توضیح - علت نامشخص - اشاره کرد . 40 درصد از علل ناباروري مربوط به عامل مردانه، 40 درصد مربوط به عامل زنانه، 10 درصد مربوط به هر دو و 10 درصد به علل نامشخص مربوط می شود.
آرزوي داشتن فرزند، خواستی همگانی است و اندوه ناباروري به عنوان بحرانی بزرگ در زندگی محسوب می شود - شاکري و همکاران، . - 1385ناباروري ابعاد مختلف زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. شاید بتوان گفت که یکی از عمده ترین وقایع استرس زا در زندگی افراد است که به عنوان حادثه اي منفی و ناکام کننده براي زوجین، به ویژه زنان مطرح است . تجربه ناباروري که برخی آن را بحران ناباروري نام نهاده اند، با استرس هاي فیزیکی، اقتصادي، روانشناختی و اجتماعی همراه است که تمامی جنبه هاي زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. ناتوانی در داشتن فرزند به عنوان یک عامل شکست تلقی شده و این احساس را به وجود می آورد که فرد، یک زن یا مردکامل نیست.
ناباروري با احساس فقدان در زندگی، بی هویتی شخصیتی و جنسی، فقدان کنترل شخصی، سلامت و اعتماد به نفس همراه است . احساس هاي وابسته به این فقدان ها شامل غم، حقارت، تنهایی، خستگی، درماندگی و ترس است. در واقع، احساس هاي تجربه شده توسط فرد نابارور، مشابه با آن چیزي است که افراد در مقابل هر فقدان مهمی همچون فقدان عزیزي تجربه می-کنند - حاتملويسعدآبادي، هاشمی نصرتآباد،. - 1391 رابطه زناشویی به عنوان مهمترین و اساسی ترین رابطه انسان توصیف شده است، زیرا ساختاري اولیه را براي بنا نهادن رابطه خانوادگی و تربیت کردن نسل آینده فراهم می سازد.
رضایت زناشویی1 یک جنبه بسیار مهم و پیچیده از یک رابطه زناشویی است. به عبارت دیگر، یکی از جنبه هاي حیاتی یک سیستم زناشویی، رضایتی است که همسران در رابطه خویش احساس و تجربه می کنند - یوسفی، عابدین، تیرگري، فتح آبادي . - 1389 رضایت زناشویی در واقع نگرش مثبت و لذت بخشی است که زن و شوهر از جنبه هاي مختلف روابط زناشویی دارند.رضایت از زندگی زناشویی نه تنها موجب می شود که افرد شادتر،بانشاط تر و سالمتر زندگی کنند بلکه سهم عمده اي در سلامت والدین، تربیت نسل بعد و دوام زندگی دارد - بلاغت، ابراهیم زاده، موسوي نژاد، خزاعی، محمود وند. . - 1392بسیاري از مطالعات تاثیر ناباروري روي ازدواج و روابط جنسی بین زوجین را نشان داده اند.
رابطه جنسی یک الزام بیولوژیکی براي هر موجود زنده و بالغ است. به گفته سازمان جهانی بهداشت، رابطه جنسی بین زوجین مترادف با مقاربت جنسی نیست. رابطه جنسی و اهمیت آن در زندگی زناشویی بالاتر از یک رابطه فیزیکی و جسمی است، بلکه نوعی انرژي است که افراد را بر می انگیزد تا عشق و عاطفه و صمیمیت را بین خود به وجودآورند. این روابط در زندگی مشترك به همان میزانی که جنسی و جسمی است، حسی می باشد. - ستارزاده، رنجبر کوچکسرایی، قوجازاده، بهرامی. . - 1385
تاب آوري عبارت هست از نوعی حالت قابل توسعه در فرد که بر اساس آن قادر است در رویارویی با ناکامی ها، مصیبت ها و تعارض هاي زندگی و حتی رویدادهاي مثبت، پیشرفت ها و مسئولیت بیشتر به تلاش افزون تر ادامه دهد و براي دستیابی به موفقیت بیشتر، از پاي ننشیند - حسین پور، علیزاده. . - 1391افراد تاب آور داراي منبع کنترل درونی، رفتارهاي اجتماعی سازش یافته، همدلی با دیگران و خودپنداره مثبت هستند.
آنها افرادي خوش بین و در سازماندهی مسئولیت هاي روزانه شان توانا می باشند. همچنین افراد تاب آور نسبت به افراد آسیب پذیر، در انطباق یافتن با تغییرات زندگی تواناتر هستندو توانایی ایجاد و گسترش مجموعه اي از مهارت هاي مقابله اي را دارندکه در موقعیت هاي چالش زا از آنها حمایت می کنند - جلیلی نیکو، رضایی، نجاتی نژاد، قاسمی جوبنه، نوریان. . - 1394تاب آوري2 در زوجین نابارور به عنوان عامل حفاظت کننده علیه درماندگی روانشناختی است و کیفیت زندگی آن ها را افزایش می دهد.درجات مختلف تاب آوري از طریق تاثیرگذاري بر حرمت خود، شایستگی و استحکام شخصی، تحمل عواطف منفی، مهارگري و معنویت با شاخص سلامت و آسیب پذیري روان شناختی مرتبط می شود. - موسوي، کریمی، احمدي، کوکبی، افسرده. . - 1393
دین و دینداري چه به طور مستقیم و چه به طور غیرمستقیم در سلامت روان دخالت دارند - صدري و جعفري، . - 1389 بهزادپور و همکاران - 1393 - نتیجه گرفتند میزان دینداري و تاب آوري در زنان نابارور می تواند دلزدگی زناشویی را کاهش دهد. مرتضوي و یارالهی - 1393 - نتیجه گیري کردند که میزان رابطه بین تاب آوري و سلامت روان، مطابق جدول کوهن در حد متوسط است. بهزاد پور و همکاران - 1394 - نشان دادند که آموزش تاب آوري به طور معناداري بر بهزیستی روان شناختی و مولفه هاي آن شامل پذیرش خود، روابط مثبت با دیگران، خودمختاري، تسلط بر محیط، زندگی هدفمند و رشد فردي در زنان نابارور موثر بوده است.
کاویانی و همکاران - 1393 - نشان دادند که درمان شناختی – رفتاري مذهب محور ممکن است به عنوان روشی موثر بر افزایش تاب آوري در نظر گرفته شود.لطیف نژاد رودسري و همکاران - 1392 - به این نتیجه رسیدند که باورهاي دینی، نگرش مردان نابارور نسبت به روش هاي اهدایی کمک باروري را تحت تاثیر قرار می دهد اما با نگرش و انتخاب زنان نابارور و نیز انتخاب مردان نابارور ارتباطی ندارد.
پاشایی و همکاران - 1392 - نشان دادند بین جهت گیري مذهبی درونی با رضایت زناشویی رابطه مثبت و رابطه بین جهت گیري مذهبی بیرونی با رضایت زناشویی منفی می باشد. مصلحی و احمدي - 1392 - به این نتیجه رسیدند پایبندي به مذهب از عواملی است که در رضامندي زناشویی نقشی معنادار دارد . امان الهی فرد و همکاران - 1391 - نشان دادند زنان نابارور رضایت زناشویی و کیفیت زندگی پایین تري نسبت به زنان بارور داشتند.
یا، پنگ،چن، لونگ،هی، لی2014 - 1؛ به نقل از عباسی و همکاران، - 1393، در مطالعاتشان نشان می دهند که تاب آوري می تواند منجر به خوش بینی، معنویت،آرامش روحی و افزایش کیفیت زندگی شود.کاگان، پساروس،آلرت، استیر، شیفرن، پارك - 2011 - 2 نشان دادند زنان نابارور سرسختی و تاب آوري کمتري نسبت به افراد عادي در برابر مشکلات دارند . ریدنور، یورگاسون، پترسون - 2009 - 3 نشان داند که حمایت اجتماعی می تواند تاب آوري را در زنان نابارور بیشتر کند.
مک کویلان و ترس - 2007 - 4 نشان دادند که زنان نابارور سطوح پایین تري از رضایت در زندگی دارند. ویشمن2005 - 5؛ به نقل از صحرایان و همکاران، - 1393 نشان داد زنان ناباروري نسبت به همسرشان مضطرب تر، افسرده تر، داراي عزت نفس پایین تر و از مهارت هاي مقابله اي ضغیف تري برخورداند - صحراییان و همکاران، . - 1393پترسون2003 - 6 - ، بیان داشت زوج هایی که استرس نازایی را تجربه می کنند نسبت به زوج هایی با استرس دیگر ولی در همان حد سطوح بالاتري از سازگاري و رضایت زناشویی را ابراز می دارند - به نقل ازجنیدي و همکاران، . - 1387ویلسون و کوپیتزك - 2002 - 7، دریافتند که زنان و مردان ناباروري که نیاز بالایی براي والد شدن داشتند و شیوه زندگی بدون فرزند را قبول یا رد می کردند، علایم افسردگی و اضطراب بیشتري داشتند.
ویجمن، استامر، چرگ، گرهارد و ورس - 2001 - 8 نشان دادند که دو گروه زنان بارور و نابارور از لحاظ اضطراب و افسردگی با هم تفاوت دارندو زنان نابارور نمرات بالاتري در این مقیاس ها کسب کردند . لی، سان و چو - 2001 - 9 نتیجه گرفتندکه زنان رضایت زناشویی و رضایت جنسی کمتري نسبت به مردان نابارور دارند. سالواتوره، گاریبولدي، افیدانی، کوپول، آمور، مگینی - 2001 - 10نتیجه گرفتند زنان تحت درمان نازایی سطوح بالاتري از اضطراب و فشار احساسی را نسبت به گروه کنترل نشان دادند. لافورت و ایدلمن 1994 - 11؛ به نقل از امان الهی فرد، - 1391، بیان کردند که ناباروري با مشکلات و تعارضات زناشویی رابطه دارد و بهزیستی روانی و اجتماعی افراد تاثیر می گذارد.آندروز - 1993 - 12 دریافت که استرس صرف نظر از منبع آن بر عملکرد زناشویی، جنسی و کیفیت ز ندگی زوجین نا بارور تاثیر گذاشته و آنها را کاهش می دهد.
مولر - 1993 - 13، درپژوهشی نشان می دهد فشارهاي روانی و نگرانی حاصل از ناباروري برعملکرد فیزیولوژي بدن اثر مستقیم به جا گذاشته و در نهایت برناباروري تاثیر منفی می گذارد.پپ و بایرن - 1991 - 14، نشان دادند که زنان نابارور رضایت زناشویی پایین تري نسبت به زنان بارور دارند . ادنس، تنکلار، نیون اویس - 1999 - 15نتیجه گرفتندکه زنان با مشکلات باروري شیوع بالاتري از احساسات منفی را گزارش کردند. روابط جنسی و نمرات آزمون بهزیستی بیشتر از سایر موارد، در جهت منفی تحت تاثیر قرار گرفته بود. هدف پژوهش حاضرتعیین رابطه باورهاي مذهبی با تاب آوري و رضایت زناشویی در زنان نابارور و مقایسه آن با زنان بارور شهر زنجان بود.
.2 روش پژوهش
با توجه به موضوع و هدف تحقیق، روش تحقیق، از نوع همبستگی بود.جامعه مورد مطالعه این پژوهش را زنان بارور و نابارور شهر زنجان که در سال 1394 به متخصصین زنان و زایمان، مامایی و مراکز درمانی خصوصی مراجعه کرده اند، تشکیل دادند.
