بخشی از مقاله
مقدمه
نماز مراسم مخصوصی براي پرستش خدا و راز ونیاز با او است که درآن جنبه‌های ارزنده و آموزنده خاصی درنظرگرفته شده و به همین جهت شکل مخصوصی به خود گرفته است.
سرود توحید ویکتاپرستی
سرود فضیلت وپاکی
نماز سرود توحید ویکتاپرستی وسرود فضیلت وپاکی است که باید فکر وروح مارا دربرابر عوامل شرک زا وآلوده کننده یی که درزندگی روزمره با آنها سروکارداریم پاک ویکتاپرست نگهدارد.
هریک از مادرزندگی روزانه خود سرگرم کاروهدف خویش است وکمتربه چیز دیگربه جز آن می‌اندیشد.
سرگرمی به کاروتلاش روزانه درراه زندگی برای بشر امری طبیعی وضروری است، به جسم وجانش نشاط می‌بخشد، راههای جدید زندگی را به روی او می‌گشاید واورا درراه علم وهنر وصنعت وایجاد وسایل گوناگون بهتر زیستن به جلو می‌راند، ولی درعین حال اورا چنان درخود وآرزوهایش فرو می‌برد که گهگاه برای رسیدن به این آرزوها دربرابراین وآن به چم وخم اش وا میدارد، از خود وشخصیت واقعی وانسانی خود بیگانه اش می‌سازد وجسم وجانش را آلوده می‌کند.
ضرورت نماز
نماز از انسان بالغ وعاقل واجد شرایط درهیچ حالی ساقط نمیشود حتی درحال درگیری مسلحانه، حمله دزد یا درنده به هرشکل ممکن باید نماز خودرا بخواند اگر ممکن باشد ایستاده وگرنه نشسته یا درحال راه رفتن، پیاده یا سواره یا خوابیده وباید تاممکن است تکبیره الاحرام را روبه قبله بگوید وبقیه نماز را هم هرقدرکه می‌تواند روبه قبله انجام دهد واگرنمیتواند رکوع وسجود را به طورکامل بجا آورد با اشاره انجام دهد.
و چنانچه نماز خواندن برای او به این اندازه هم ممکن نباشد، بنابر احتیاط باید پس از نیت، تکبیره الاحرام را به قصد مافیالذمه (1) بگوید وبه جای هررکعت یک سبحان الله والحمدلله ولاله الاالله والله اکبر گفته وبه دنبال آن دعای دیگری هم بخواند وسپس با تشهد وسلام نماز را تمام نماید و اگر به وظیفه خود عمل نماید نمازش اعاده یا قضا ندارد.
اگر به جهت ضرورت، بعضی از نماز را به عنوان مثال درحال راه رفتن یا سواره بخواند ودربین نماز ضرورت برطرف شود، باید باقیمانده نماز را برطبق وظیفه فعلی تمام وکامل بجا آورد واگر وقت باقی است بنابر احتیاط دوباره نماز را به طور کامل بخواند. همچنین اگربعضی از نماز را کامل انجام داده ودربین آن خوف وضرورت پیدا شده است، باقیمانده را برطبق ضرورت بجا آورد.
درقرآن کریم وسیره اهل بیت (ع) امت اسلامی به برپاداشتن نماز دعوت شده اند وهمانگونه که عدالت اجتماعی نماد حکومت دینی دراموردنیایی است، اقامه نماز نیز نماد حکومت دینی در امور معنوی جامعه است بدین جهت است که مسئولان ومدیران حکومت درهررده ای که باشند به برپاداشتن نماز دراجتماع ونه صرفاً خواندن نماز، توصیه وتوصیف شده اند.
انقلاب اسلامی ایران نیز که درراه آرمان‌های حکومت دینی گام برمی دارد از آغاز تا امروز توجه بسیاری به نماز داشته است. ولی این توجه کمتردارای نظام وهماهنگی بوده است. لذا ضرورت ایجاد انسجام بیشتر دراقامه نماز درجامعه وخصوصاً دردانشگاه ها احساس می‌شود.
اهمیت و ضرورت فریضه نماز
اهمیت وضرورت فریضه نماز به قدری مهم است که قرآن بعد از ایمان آن را متذکرشده است «یقیمون الصلوه» از این جا به اهمیت نماز پی می‌بریم زیرا یکی از پایه‌های دین شمرده شده است ودررأس همه عبادتها نماز است، اسلام بدون نماز هرگز معنایی ندارد، نماز خود سازی است، قرآن عجیب سخن می‌گوید «ای اهل ایمان ! ازنماز استمداد کنید، اگرشما میخواهید دراجتماع یک مسلمان واقعی باشید ومی خواهید یک مجاهد نیرومند باشید. باید نماز خوان خالص ومخلص باشید» واهمیت نماز درجریان اجتماعی شدن نیز بسیار مهم است. عمده ترین فریضه مذهبی که درفرآیند اجتماعی شدن، افکارنگرش ورفتارهای مذهبی کودکان ونوجوانان راتحت تأثیر قرارمیدهد نماز است اگر ما بتوانیم نماز را به عنوان یک هنجارمذهبی دررفتاروکردارفرزندان خود درونی سازیم قدم اساس برا
تربیت دینی آنها برداشته ایم نماز درایجاد وحفظ شخصیت سالم مذهبی افراد جامعه نقش دارد ودارای اثرات مثبت اجتماعی است نکته مهم: توجه دادن جوان به نماز، ایجاد رابطه انس او با خدا احساسات مذهبی اورا اقناع می‌کند. تمایلات طبیعی وهواهای نفسانی اورا مهارکرده ورفتار اورا تحت کنترل درمی آورد.
آیات واحادیث وروایات معتبر
نماز را برپادارید که نماز (انسان را) از زشتی ها وگناه باز میدارد ویاد خدا بزرگتراست وخداوند میداند که شما چه کارهای را انجام می‌دهید . پیامبر اکرم (ص) فرمود: برای هرچیز چراغی است وچراغ قلب مؤمن نمازهای پنجگانه است . حضرت علی (ع) فرمود: کسی که نماز بخواند وحق نماز را بشناسد گناهش بخشوده خواهد شد .
در عصرروز تاسوعا وقتی که دشمن تصمیم گرفت حمله به لشگریان امام حسین (ع) را آغاز کند، حضرت به برادرش حضرت ابوالفضل (ع) فرمود: «به سوی آنان بروواگر میتوانی کاررا به فردا واگذار. تا امشب رابه نماز وطلب آمرزش از اوسپری کنیم خدا میداند که من نماز، تلاوت قرآن، بسیاری دعا ودرخواست آمرزش را دوست دارم ».
امام سجاد (ع) فرمود: «فرزندان خردسالش را دستورمیدادکه نمازهای واجب رابخوانند ودرمورد خواندن نمازهای مستحب برآنان سخت گیری نمی‌کرد »
امام محمد باقر(ع) به یکی از یارانش فرمود: «آیا ریشه وشاخه وبلندترین قله اسلام را به تو معرفی کنم؟ عرض کردفدایت شوم بفرمایید: حضرت فرمود: ریشه اش نماز است وشاخه اش زکات وقله مرتفعش جهاد است »
امام صادق (ع) فرمود: «هنگامی که وقت نماز فرا میرسد شیعیان مارا آزمایش کنید وببینید اهمیت دادن آنان به نماز اول وقت چگونه است». امام رضا (ع) فرمود: «خواند قرآن درنماز واجب است ».
حضرت مهدی (عج) فرمود: «هیچ چیزی مانند نماز بینی شیطان را به خاک نمی ساید، پس نماز بخوان وبینی ابلیس را به خاک بمال ».
فواید نماز:
قرآن فواید فراوانی برای نماز ذکرمی کند: «ان الصلوه تنهی عن الفحشاء والمنکر »
نماز جلوی زشتی را می‌گیرد، زیرا طهارت است شرایط وعادات وآدابی دارد طهارت مکان وطهارت لباس میطلبد. بعضی شرطند، بعضی وجوب است وبعضی مستحبی وبعضی ادب و دستوروسنت را دارد. این مجموعه نماز را می‌سازد البته چون جهان طبیعت جهان تأثیر وتأثر متقابل است وکسی که اهل فحشاء ومنکر است توفیق خواندن نماز را ندارد. اینها یک تضاد متقابل دارند ممکن نیست که نماز جلوی فحشاء را بگیرد ولی فحشاء اثر منفی درمورد نماز نگذارد، همان
طورکه نمازگذارازفحشاء منزه است انسان فاحش یا بد عمل هم توفیق انجام دادن نماز را ندارد. اگر نمازی جلوی معصیت را می‌گیرد، معصیت هم توفیق نمازگذاردن را سلب می‌کند یا نمی گذارد انسان نماز بخواند یا اگر هم نماز بخواند فقط برای ادای تکلیف است کسی که از نماز لذت نبرد اهل نماز نیست .
عوامل مؤثر در گرایش نوجوانان وجوانان به نماز
1- خانواده
آموزش نمازوپرورش روحیه مذهبی مناسب برا اقامه آن، ابتدا از خانواده شروع می‌شود وخانواده نقش مهمی درانتقال فرهنگ نماز ازخود بروز می‌دهد. آنچه درمورد فرزند در گرایش به نماز مهم است. وجود انگیزه است وآنچه درتربیت وآموزش نماز اهمیت دارد روح معنوی نماز به اعماق دل اوست، نه تحمیل شکل وقلب او. زمانی آموزش نماز به توفیق می‌انجامد وقرین موفقیت می‌شود که با احساس خوشایند همراه باشد وبدیهی است زمانی که نوجوان درمعرض یادگیری وآموزش احکام وعبادات قراردارد، لازم است از قبل برای این موضوع زمینه سازی شود تا همراه آموزش، احساس خوشایند دراو ایجاد گردد وبه این ترتیب نتیجه مطلوب به بارآورد، دراین صورت تقویت چنین گرایش فطری نیز بسیار آسان وطبیعی خواهد بود.
زمانی نوجوان الگوهای رفتاری مطلوب خویش را درموقعیتها وشرایط مختلف زندگی در رفت وآمدها میهمانیها وبرخوردهای بستگان ودوستان واز جمله حضورآنان درصفوف نماز جماعت مشاهده می‌کند احساس شادمانی شوق وشعف سراسروجودش را فرامی گیرد و عمیقاً نسبت به رفتارآنها کنجکاومیشود واز آنان الگومیگیرد.
2- مدرسه:
درمدرسه نیز هنگامی که نوجوانان وجوانان درموقعیتهای مختلف اوقات تحصیل وهنگام شنیدن اذان مشاهده میکنند که معلمان ومربیان بی هیچ تکلفی مشتاقانه به سوی نماز می‌شتابند دراحساس همانند سازی به شوق ورغبت درمی آیند وبه اقامه نماز گرایش فزونتری پیدا میکنند هر قدرشخصیت الگوهای تربیتی وپرورشی برای دانش آموزان محبوب ودوست داشتنی باشد تأثیر پذیری آنها افزایش می‌یابد، روشن است که هرگز نباید به اجباروتحمیل وفشاردانش آموزان را به انجام فریضه نمازوادارکنیم، درعوض شایسته است بیش از هرچیز جاذبه‌های رفتار خودرا دربیان ارزشها با فراهم کردن مقدمات نماز افزایش دهیم اگرچنین فضایی درمدارس حاکم باشد روحیه معنوی دانش آموزان افزایش می‌یابد و درنمازخانه مدرسه ارتباط شوق آمیز همسالان گسترش پیدا می‌کند.
3- رسانه ها:
رسانه ها فن آوری عظیمی هستند که دنیای مارا به تسخیر خود درآورده اندو پس از خانه ومدرسه ازدیگرعوامل تأثیرگذاربرروح کودک ونوجوان هستند رسانه ها از نخستین دوران زندگی تا پایان حیات انسان به عنوان عامل آموزنده وتأثیرگذارنده بسیار قوی نقش دارند، بنابراین درتهیه وتولید وپخش برنامه از طریق رسانه ها برای کودکان و نوجوانان باید بسیار دقت کرد وبرای این مسئله مهم یعنی آموزش وپرورش احساسات وگرایشهای دینی بویژه نماز بیشترین اهمیت را قائل شد. رسانه جمعی یکی از عوامل مؤثرومهم زندگی است وباید با خواست وارزشهای معنوی خانه وخانواده وجامعه همسووهماهنگ باشد تا بتواند گرایش به نماز اول وقت رادرنوجوانان وجوانان زنده نگه دارد.
4- نتیجه گیری:
برای رسیدن به روح وپیام معنوی نماز ودرک فضیلت وقت نماز تأکید برضرورت ایجادنظمی متشکل از خانه، مدرسه ورسانه به صورت مجموعه ای هماهنگ وحرکت کننده دریک جهت واحد امری است منطقی واجتناب پذیر مینماید باید این مجموعه به هم پیوسته برای انتقال فرهنگ نماز هماهنگ واز همه بالاتر همدل باشند اگرشیوه‌های تربیتی مربوط به نماز وبرنامه‌های زمینه ساز وجانبی اوقات فراغت درخانه، مدرسه ورادیو و تلویزیون متناقض باشند. کودکان ونوجوانان به شکل صحیح به نماز گرایش پیدا نخواهند کرد وروح حقیقی نماز دروجود آنانان تحقق نخواهد یافت.
نماز، اساسی ترین رشته الفت وعالیترین عامل محبت میان بندگان وحضرت حق است. نماز، نوردل وصفای قلب وروح وجان وسلامت روان وفروغ ذات عباد صالح خداست.
نماز، واسطه محکمی است که تمام هستی انسان را به ملکوت هستی پیوند می‌دهد وبه مانند آن، برنامه ای را برای ربط دادن آدمی به حق وحقیقت نمی توان یافت.
نماز، پناه بی پناهان، سنگر جهادگران، گلستان روح افزای عاشقان، چراغ سحرمشتاقان، نوروجود عارفان، آرامش بینوایان، وسیرکمالی آگاهان است.
نماز، برتر از همه عبادات، جامع تمام کمالات، منعکس کننده کل واقعیات، منبع برکات وکلید قفل تمام مشکلات است.
نماز، خمیرمایه حیات، تزکیه کننده صفات، علاج زشت ترین عادات، آورنده حسنات، تبدیل کننده سیئات، باعث کرامات، منبع فیض وافادات، نگهدارنده انسان از حادثات، حقیقت کائنات است.
نماز، هویت ایمان، حقیقت جهان، طریقت جان، قدرت انسان ومایه بهشت ورضوان است. نماز، عشق سالکین، عبادتی آتشین، کاری بی قرین، بهترین معین، خورشید اهل زمین، مونس اصحاب دین، امین جان غمین، ورحمت واسعه حضرت ارحم الراحمین است.
بدون نماز خودرا از اهل حق وحقیقت مدان، ورسیدن فیض خاص الهی را به سوی خود توقع مدار. اکسیر وجود منهای نماز بی سواد است، بی خبران از نماز بی خردانند، وفراریان از این مقام گرفتاردام شیطانند. ثروتمندان بی نماز فقیرند، وتهیدستان با نماز از همه مستغنی تر، حقیقت وواقعیت همان است که عارف شوریده الوند حضرت بابا طاهرفرموده است:
خوشا آنان که الله یارشان بی * که حمد وقل هوالله کارشان بی
خوشا آنان که دائم درنمازند * بهشت جاودان بازارشان بی
اینک از تفصیل دادن مقدمه چشم پوشیده، وبا مرکب عشق شوق آمده پرواز به فضای لایتناهی این عرصه گاه معنوی می‌شویم، تا روشهای صحیح ترویج فرهنگ نماز را درفصولی چند محضرعاشقان وعلاقمندان کنیم.
باشد که نماز گزاران بیش از پیش به این عمل ملکوتی توجه کنند واگرکسی خدای ناخواسته جدای از نماز است ویا نسبت به نماز دیگران بی تفاوت است با مطالعه این سطوربه ناز روی کند، وخویش را از خزی دنیا وعذاب آخرت برهاند.
خدای تعالی را سپاسگزاریم که با توفیق دهی وتوجهات مستمرش، مارا دراین نوشتاریاری فرموده است، وبه مقتضای من لم یشکر.... المخلوق، لم یشکرالخالق از استاد گرامی جناب آقای محمدی که با راهنمائی‌های بی دریغ خود مارا دراین نوشتار کمک فرمودند، کمال تشکر وقدردانی را می‌نماییم، واز خداوند منان برای این بزرگوار طول عمر با برکت را خواستاریم.
ازمأذنه چون کنند اعلام نماز * برخیز به احترام پیغام نماز
نتوان به نماز گفت وقت کاراست * با کاربگو که هست هنگام نماز
نماز جمعه
گاهی عبادات اسلامی، غیر از جهات روحی ومعنوی، آثاروجنبه‌های سیاسی واجتماعی هم دارد، به خصوص آنچه که به صورت آشکاروگروهی با آداب وویژگی‌های خاص اجرا می‌شود. نمازجمعه، یکی از این آیین‌های مقدس وبا شکوه است که امت نمازگزار، درکنار برکات معنوی وثواب عبادت، به آثارونتایج اجتماعی آن نیز نایل می‌شود.
نماز جمعه، مظهرشکوه اسلام وعظمت مسلمین ووحدت بخش صفوف وخنثی کننده توطئه ها وتفرقه افکنی هاست.
نماز جمعه، دورکعت است که همراه با دوخطبه ازسوی امام جمعه به جای نماز ظهرروز جمعه خوانده می‌شود. درخطبه هایش، علاوه بردعوت به تقوا وطرح مسائل اخلاقی وسازنده که از واجبات خطبه است، طرح مشکلات مردم ومسایل اجتماعی مسلمانان وآگاهی‌های سیاسی وهشدارنسبت به خطرها ودشمن ها و.... نیز ضروری است وهمین محتوا، به نماز جمعه تأثیر فراوان درزمینه روشنگری اندیشه ها می‌دهد.
ضرورت شرکت مستمر در نماز جمعه، مورد تأکید اسلام است واگرکسی بی دلیل وعذردرجماعت مسلمانان ونمازجمعه آن ها شرکت نکند، نشانه نوعی نفاق است.
رسول خدا صلی الله علیه وآله فرموده است: هرکس سه جمعه پیاپی، بدون عذروبیماری، عمداً درنماز جمعه شرکت نکند بردل اومهری از نفاق زده می‌شود.
نماز جمعه، حج مساکین است. نماز جمعه «یادخدا» است وخداوند درقرآن می‌فرماید:
ای مؤمنان هرگاه به نماز روز جمعه فراخوانده می‌شوید، به سوی «یادخدا» بشتابید ودادوستد را رها کنید.
دعا کردن ونمازخواندن تنها به معنی الحاح برای رفع حاجات شخصی نیست، دعا درحقیقت عبارتست از رابطه ای صمیمانه بین آفریدگار وآفریده، که انسان بوسیله آن از اعماق قلب با خالق خویش سخن می‌گوید.
از این رو، دعا ونماز هم به درگاه خداوند مقبول وخوش آیند است، وهم به انسان کمک می‌کند تا غم را از دل بزداید وبارروح را سبکتر سازد حتی گفته شده است: «ذات قدوس متبارک مشتاق شنیدن دعا ونماز عادلان ونیکوکاران است». دعا ونماز نیکوکاران به پارو تشبیه شده است چرا؟ چون همانطورکه پارومحصول را زیرورو کرده وآنرا از جایی به جای دیگرمنتقل می‌سازد، به همان ترتیب دعا ونماز عادلان ونیکوکاران خشم وغضب ذات قدوس متبارک را به رحمت مبدل می‌کند.
درهرحال، آرامش حاصل از نماز مورد تأیید وحتی تأکید وروانشناسان ودانشمندان بسیاری نیز می‌باشد که این خود بیانگر جایگاه برجسته واهمیت فوق العاده این ارتباط روحانی بامبدأومنشأهستی برای آدمی می‌باشد.
سیبریل برت روان شناس انگلیسی می‌گوید: ما به واسطه نماز می‌توانیم وارد آن چنان محیط گسترده ای از نشاط عقلانی بشویم که درشرایط عادی، یارای وصول بدان را نداری ویا آن که دکتردیل کارنگی درکتاب آیین زندگی خود می‌گوید: هنگامی که کارهای سنگین، قوای ما را از بین می‌برد واندوه ها هرنوع اراده ای را از ما سلب مینماید، بیش تراوقات که درهای امید برروی مابسته می‌شود، به سوی خدا روی می‌آوریم، ولی اصلاً چرا بگذاریم روح یأس وناامیدی برماچیره شود، چرا همه روزه به وسیله خواندن نماز ودعا وبه جای آوردن حمد وثنای خداوند، قوای خودرا تجدید نکنیم؟
دکترلئون دنی دانشمند روان شناس اروپایی می‌نویسد: نیایش به درگاه خدای توانا، راز ونیازی است که بنده خاکسار، با معبود وآفریدگارخود مینماید. درخلوت تنهایی با تمرکز فکر، توجه خودرا به سوی خدا وآفریننده موجودات که مرجع وپناه دلشکستگان است، معطوف میدارد وبا خضوع وفروتنی، درماندگی وناتوانی وپریشانی خود را به آستان الوهیتش عرضه میدارد وبا ستایش ذات پاک خداوندی اش کوچکی وحقارت خودرا بیان واز پیشگاه مقدسش بخشایش گناهان خودوشمول رحمت بی پایان اورا مسئلت مینماید.
ونیز توماس کارلایل محقق معروف اروپایی می‌گوید: دعا ونیایش، عمیق ترین سرچشمه کمال ونیرو است، ولی ما از آن غافلیم.
هم چنین ماهاتماگاندی رهبر بزرگ ورهایی بخش هند از استعمار انگلیس درکتاب همه مردم برابرند می‌آورد: دعا ونماز، زندگی مرا نجات داده است، من بدون آنها مدت ها پیش دیوانه شده بودم. من درتجارب زندگی عمومی وخصوصی خود، تلخ کامی‌های بسیارسخت داشته ام که مرا دستخوش ناامیدی می‌ساخت، حال اگر توانسته ام براین نا امیدی ها چیره شوم به خاطردعا ونمازهایم بوده است.....
اغلب خودرا دروضع وحالی می‌یافتم که احتمالاً بدون دعا ونماز نمی توانستم شادمان باشم. هرچه زمان می‌گذشت، اعتقاد به خدا بیشتر می‌شد ونیاز من به دعا ونماز افزایش می‌یافت وصورتی مقاومت ناپذیر به خود می‌گرفت. بدون آن، زندگی سردوتهی بود. به همان اندازه که غذا برای بدن لازم است، دعا ونماز نیز برای روح ضرورت دارد، درواقع آن قدری که دعا ونماز برای روح لازم است، غذا برای بدن ضرورت ندارد..... مردمی را دیده ام که حسرت آرامش مرا داشته اند.
وعلی علیه السلام که خوداز سرمستان این باده خوشگوار معنوی بود، این گونه یاران خودرا به نماز، وصیت می‌فرمود: کار ـ گذاردن ـ نماز را برعهده بگیرید ونگاهداشت آن را بپذیرید وآن را بسیاربه جای آرید وبا نماز، خودرا به خدا نزدیک دارید، که نماز، نوشته است برمؤمنان وباید گزارده شود وبه وقت آن. آیا گوش فرا نمی دهید به پاسخ دوزخیان که چون از آنان پرسیدند: چه چیز درآورد شما را درآتش سوزان، گفتند که چون نبودیم از نماز گزاران.
ونماز، گناهان را می‌زداید، چنان که برگ را از درخت بزدایندوگناهان را می‌گشاید، چنان که بند از کسی بگشایند ورسول خدا، نماز را برچشمه آب گرم که بردرسورای مردی بود همانند فرمود، که او شبانه روز پنج بار خودرا بدان بشوید، دیگر چرکی برتن وی نخواهد بود همانا کسانی از مؤمنان، حق آن را شناختند که زیور دنیا از نمازشان به فکر دیگر کارنیفکند ونیز نه آنچه موجب روشنی چشم بود از مال خداوند وفرزند. خدای سبحان می‌فرماید: مردانی که باز نمی دارد آنان را بازرگانی وخریدوفروش از یاد خدا وبرپاداشتن نماز وپرداخت زکات.
ورسول خدا خودرا باگزاردن نماز، رنجه می‌فرمود، با ان که مژده بهشت شنیده بود، چون خدای تعالی بدو گفت: وکسان خودرا بفرما تا نماز بگذارند وخود برآن شکیبا باش پس کسان خودرا به نماز امرمی فرمود وخود برگزاردن نماز، طاقت می‌آورد.
ابوعلی سینا، دانشمند برجسته ونامدار ایرانی می‌گوید: هرزمان که هنگام مطالعه، با مشکل علمی مواجه می‌شدم ونمی توانستم آن را حل کنم، به مسجد جامع شهری رفتم ودورکعت نماز می‌خواندم، سپس از خدا می‌خواستم مرا به وسیله نورآن نماز، مدد کند، تا گره از مشکل باز شود. پس از بیرون آمدن از مسجد، مشکل من حل می‌شد وبه اندک زمانی بدانچه می‌خواستم می‌رسیدم.
جهان بینی ما نوعی تماس مستقیم با حقیقت است، کشف فرمول احتراق نیست، دست نهادن برآتش است.... فرورفتن درنوعی جذبه، کشش مغناطیسی میان دووجود، این بی نهایت کوچک که دربرابر آن بی نهایت بزرگ قرارمی گیرد وبه گفته ویکتورهوگو: نماز، این است.
آری، نماز درواقع معاشقه ای است میان این عاشق حقیربا آن معشوق یگانه وبی نظیر، وکدام عاشق است که از گفت وگو با معشوق، سرباززند وبگریزد؟ عشق آن کس که خودرا واله وشیدای خدا میداند وباز از نماز می‌پرهیزد وشب وروز به نماز برنمی خیزد، ادعایی بیش نیست.
ای که گویی خوف داری، ازخدا
