بخشی از مقاله
چکیده
نماز در مکتب انسان ساز اسلام از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و هیچ عملی از اعمال دینی و افعال عبادی با آن قابل قیاس نمی باشد. از زمانی که خداوند برای هدایت و راهنمایی انسان، پیامبران را از جانب خود فرستاد، اقامه نماز را در ردیف اولین دستورات خویش قرار داده و پیامبران، عالی ترین مسیرستایش خود و نوع بشر در برابر خدا را نماز می دانستند. از آیات قرآن به خوبی برداشت می شود که تمام انبیای الهی، نماز را به عنوان اولین تکلیف عملی و رابطه خلق با خالق، اقامه کرده ، خانواده و امت خود را نیز به انجام آن دعوت کرده اند.از طرفی دین مبین اسلام، حجاب و عفاف را به عنوان عامل مهم حفظ و اعتلای شخصیت فردی و تحکیم پیوند خانوادگی و حفظ عفت و اخلاق اجتماعی بر زن که در نظام آفرینش از جایگاه ارزشمندی برخوردار است، واجب فرموده است.
پوشش و حجاب، نخستین نماد فطری انسان بر روی زمین بوده است. درحقیقت عفاف را زبانی باید و آن حجاب است که نماد تفکر و اندیشه دینی می باشد. پرسش نویسندگان این است که چه تعاملی بین نماز از یک طرف وحجاب وعفاف از طرف دیگر است؟و نماز تا چه اندازه در ترویج حجاب وعفاف نقش دارد؟ پژوهش حاضر در فرایند نظری قابل طرح و بالطبع به روش کتابخانه ای مورد بررسی قرار خواهد گرفت.نتیجه تحقیق این شد که ارتباط تنگاتنگی بین نماز، حجاب وعفاف درهدف بوده چرا که هردو درصدد مبارزه بافساد، فحشا ومنکراند،البته وجوب پوشش زن در نماز - هر چند نامحرم نباشد - بسان مرواریدی در صدف، موجب ترویج و تاکید بیشتر فرهنگ حجاب وعفاف و نیز عامل مهمی درحفظ و نگهداری خانواده ها ازآتش فروپاشی در دنیا وعذاب اخروی خواهد شد.
واژگان کلیدی: نماز، حجاب و عفاف، اسلام
مقدمه و بیان مسئله
پرستش جوششی است از اعماق ذرات عالم که عطر جانبخشش همه جا گسترده و پرتو انوارش هستی را روشن ساخته است. پرستش ندای فطرت انسان، راز آفرینش و اصلی ترین نیاز بشر است. عبادت سرلوحه تعالیم انبیاء و نشانه ایمان است و عبودیت حق تعالی رتبه ای است که آدمی می تواند به آن نائل گردد. نماز در راس همه عبادات و سرلوحه برنامه های تربیتی و پرورشی اسلام است. نماز نویدی برای فرزندان حضرت آدم که ای انسان از هبوط متاثر نباش. نماز معراج مومن است پس در طریق عبودیت حق با آگاهی و اخلاص باید گام نهاد تا آدمی به مراحل شایسته خود نائل گردد.
نماز محکم ترین رابطه الفت بین بندگان و خداست و ریسمان اتصالی است که همه هستی و موجودیت آدمی را به ملکوت پیوند داده و مانند این رابطه پر ارزش و منبع فیض برنامه ای را برای ایجاد ارتباط بین بشر و حق مطلق نمی توان یافت. نماز برترین اعمال دینی بوده که اگر قبول درگاه خداوند عالم شود، عبادت های دیگر هم قبول می شود و اگر پذیرفته نشود اعمال دیگر هم قبول نمی شود. از این جهت، کسانی که در اقامه نماز با شرایط و آداب خاص آن موفقند در دیگر اعمال نیز موفق می باشند. حضرت علی - ع - در خطبه ای ضمن بیان اسباب تقرب به خدا و عالی ترین شعایر اسلام و نشانه های یک مسلمان واقعی می فرماید: » نماز یکی از مهم ترین شعایر اسلام و نشانه یک مسلمان واقعی است.
چرا اقامه آن علامت ملیت دین اسلام و بیانگر عظمت آن است. مفسرین نهج البلاغه می گویند: از آنجایی که نماز، رکن اعظم دین است، لذا حضرت با کلمه »ملت« از آن تعبیر می کنند یعنی تمامی دین همان نماز است. بنابراین، نماز گل سرسبد همه عبادات است و اعتبار هر بنده ای به اقامه و گذاشتن آن در پیشگاه دوست می باشد. همانطور که نماز باعث تقویت ایمان فردی و اجتماعی انسان می شود و او را از بسیاری از گناهان حفظ می کند، در همین راستا با توجه به تاثیراتی که نماز بر روی انسانها دارد، می تواند زمینه ساز حجاب و عفاف که خود به عنوان عامل مهم حفظ و اعتلای شخصیت فردی و تحکیم پیوند خانوادگی و حفظ عفت و اخلاق اجتماعی می شود، باشد. در واقع می توان گفت حجاب و پوشش، ثمره و میوه عفاف دورنی است. با این حال، به واسطه اهمیت نماز و تاثیراتی که بر انسان دارد، نویسنده تلاش می کند تا با توجه به این مسئله، نقش نماز را در ترویج حجاب و عفاف بیان نماید.
معنا و مفهوم نماز
نماز در لغت به معنای پرستش، نیاز، سجود، بندگی و اطاعت، خم شدن برای اظهار بندگی و اطاعت - خزائلی، - 1358 و یکی از فرایض دین و عبادت مخصوصی است که مسلمانان پنج بار در شبانه روز به جا می آورند. نماز یعنی خدمت و بندگی، فرمان برداری، سر فرود آوردن و تعظیم کردن به نشانه احترام. نماز، داروی نسیان و وسیله ذکر خداوند است. نماز یعنی دل کندن از مادیات و پرواز دادن روح، یعنی پا را فراتر از دیدنی ها و شنیدنی ها نهادن. اما نماز در اصطلاح به معنی عبادت مخصوص مسلمانان است که دارای اجزاء، اعمال، شرایط و احکام و فلسفه خاصی می باشد - راغب اصفهانی، 1412ق - .
فلسفه نماز
تمام پدیده های نظام هستی معلول و مخلوق ذات حق بوده و منشا آفرینش آنها خالق قادری است که هستی از او نشات گرفته است. همه موجودات از جمله انسان از فیض حق وجود یافته اند و نه تنها در مقام حدوث بلکه در مقام بقاء نیازمند و محتاج اویند. یعنی خداوند نه تنها نعمت وجود را به موجودات اعطا نموده است و ربوبیت و سرپرستی آنها را نیز بر عهده گرفته است. پس خدا هم خالق است و هم رب، و همه موجودات به خالقیت و ربوبیت او اعتراف دارند. »یسبح االله ما فی السموات و ما فی الارض الملک القدوس العزیز الحکیم.« تسبیح می گویند خدا را آنچه در آسمانها و زمین است آن پادشاه پاک عزیز حکیم را« - جمعه. - 1/ امام رضا - ع - می فرماید: فلسفه نماز همانا نماز اقرار به پروردگار خداوند بزرگ است و کندن وجود دشمنان خدا از دل و ایستادن در پیشگاه خداوند جباری که بزرگواری او بزرگ است با حالت ذلت و مسکنت و خضوع و اعتراف به گناه. و از خداوند از گناهان گذشته طلب بخشش و گذشت نمودن است و اینکه فروتنی و خضوع به خداوند را یادآوری نماید.
با انزجاری که در دنیا حاکم است، شب و روز باید بر ذکر خدای بزرگ مداومت بورزد تا اینکه بنده ای باشد تا مدبر و خالقش را فراموش نکند. پس نماز بخواند تا در یاد پروردگارش بوده باشد و ایستادنش در پیشگاه خداوند او را از معاصی باز داشته و مانع این امر باشد - میرگل، . - 1393 مومن بنای دین خود را بر اساس رای و نظر شخصی نمی گذارد بلکه بر آنچه از پروردگارش رسیده، بنیان می نهد - مجلسی، بی تا - . شاید یکی از رموز خواندن نماز به همان صورتی که پیامبر - ص - فرمود، حفظ شکل و ساختار عمل بعد از قرن ها است که در نتیجه آن، ماهیت و روح کلی و ساختار اساسی خود دین هم در پرتو آن زنده و پابرجا باقی می ماند. در حالی که در ادیان دیگر ما چنین عمل معینی را نمی بینیم. به همین دلیل، آن روح کلی ادیان دیگر و ساختار اصلی به مرور زمان از دست رفته است.
اهمیت و جایگاه نماز
نماز در مکتب انسان ساز اسلام از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و هیچ عملی از اعمال دینی و افعال عبادی با آن قابل مقایسه نمی باشد و اگر خواسته باشیم تعالیم و دستورات دین را درجه بندی نموده و مراتبشان را مشخص نمائیم نماز در بالاترین درجه و مرتبه تعالیم دینی قرار دارد. نماز از چنان ارزشی برخوردار است که سایر ارزش های دینی در عرض آن قرار نمی گیرند. اگر درک و معرفت به ارزش نماز برای کسی حاصل گردد هرگز در آن کوتاهی نکرده و یا آن را ترک نخواهد نمود. در روایتی از امام صادق - ع - چنین آمده است که هرگاه کسی به نماز ایستد رحمت الهی از آسمان بر او نازل می شود و فرشتگان اطراف او را احاطه می کنند و
