بخشی از مقاله
چکیده
امروزه گسترش روز افزون جمعیت و به طبع آن افزایش میزان ساخت و ساز و استفاده روزافزون از منابع و مصالح غیرقابل بازیافت، صنعت ساختمان سازی را به یکی از مصرف کنندگان عمده منابع فسیلی و تولیدکننده ضایعات و نخاله های تجدید ناپذیر در جهان تبدیل کرده است. از آنجاییکه پروسه ساختمان سازی تاثیر دراز مدتی بر محیط اطراف خود دارد، عدم استفاده صحیح از منابع انرژی و مصالح، تاثیرات منفی جبران ناپذیری را بر محیط زیست و اکوسسیستم آن خواهد داشت. محدود بودن منابع انرژی های تجدید ناپذیر و افزایش روزافزون بهای آن که بی تاثیر در قیمت تمام شده محصول نهایی نیست و تعهدی که ما نسبت به حفظ و مصرف صحیح منابع انرژی های تجدید ناپذیر و محافظت از کره زمین در برابر آلاینده ها در قبال نسل آینده داریم، موکد این مهم است. لذا تلاش در جهت یافتن راه حل هایی برای تغییر روشهای سنتی اجرا به روشهای صنعتی و مدرن، استفاده از مصالح قابل بازیافت با طول عمر و استاندار های مشخصه حرارتی و صوتی بالا از دغدغه های تولید کنندگان و سازندگان این صنعت می باشد. راهکار ارائه شده در این مقاله با هدف کاهش مصرف انرژی های فسیلی، استفاده از مصالح قابل بازیافت به عنوان مصالح و روش پایدار در ساختمان سازی است که می تواند قدم مناسبی در جهت بهبود این صنعت باشد. این نوشتار به روش توصیفی- کاربردی بوده و روش مطالعاتی آن به صورت کتابخانه ای انجام گرفته است و به بررسی وارائه راهکارهایی در جهت استفاده از مصالح بازیافتی در صنعت ساختمان سازی پرداخته و در نهایت مدلی از یک خانه مسکونی که در ساخت اجزای مختلف آن از مصالح پایدار استفاده شده، ارائه گردیده است.
لغات کلیدی: سوخت های فسیلی، مصالح بازیافتی و پایدار، روش های نوین ساختمان سازی
.1 مقدمه
ساختمانها در طول حیات خود توسط مجموعه ای از فعالیت های انسانی و فرآیندهای طبیعی مرتبط، بر محیط زیست تاثیر می گذارند ودر مراحل مختلف آن نمود پیدا می کنند به طوریکه سالانه بیش از 3 میلیارد تن مواد خام جهت تولید مصالح ساختمانی و محصولات وابسته در سراسر جهان استفاده می گردد.. [1] مراحل ساخت ، بهره برداری و در نهایت تخریب ساختمان حدود 30 الی 40 درصد کل انرژی تولید مواد اولیه [2] و 15 درصد آب شیرین [3]را در برگرفته وتقریبا 40 الی 50 درصد گازهای گلخانه ای جهان را تولید می کند. [4] افزایش جمعیت ونیاز روزافزون به مواد و انرژی، صنعت ساختمان سازی را با چالش های جدیدی روبرو ساخته است. با توجه به پیشرفتهای تکنولوژیکی
وفرهنگی صورت گرفته در سالهای اخیر، صنعت ساختمان سازی به دنبال روشهایی جهت استفاده معقول از منابع طبیعی و مدیریت هدفمند ساختمان سازی می باشد تا با حفظ منابع طبیعی وکاهش مصرف انرژی های فسیلی باعث بهبود کیفیت محیطی گردد. با بروز بحران نفت در سال 1970 وکاهش منابع انرژی، ایده توسعه پایدار اولین بار در سال 1987 در کمسیون جهانی محیط زیست وتوسعه با مفهوم رفع نیازهای فعلی توسعه، بدون وارد آمدن صدمه به منافع اجتماعی – اقتصادی بشر در آینده مطرح گردید. [5] در این راستا اصول طراحی پایدار به منظور تحقق این اهداف پیشنهاد گردید و معماری پایدار بر خلق یک محیط سالم بر پایه بهره مندی از منابع و اصول اکولوژیکی اهتمام ورزید تا با استفاده معقول و منطقی از منابع طبیعی ومدیریت صحیح بر ساخت وساز به کاهش مصرف و حفاظت از منابع تجدید ناپذیر و ارتقا کیفی زیست محیطی کمک کند. لذا ساختمان سبز می تواند نقطه شروع مناسبی جهت رفع چالش های پیش رو در صنعت ساخت وساز و رسیدن به توسعه پایدار باشد. در دهه های گذشته تلاش زیادی برای کاهش مصرف انرژی های فسیلی در فاز بهره برداری در صنعت ساختمان سازی انجام گرفته است که خوشبختانه پیشرفت های صورت گرفته در این زمینه حتی به تولید ساختمانهایی با مصرف انرژی صفر که تولید کننده انرژی نیز بوده اند، انجامیده است.
اما مشکل اساسی کنونی جوامع صنعتی در کنترل و مدیریت ضایعات ناشی از دو فاز دیگر صنعت ساختمان سازی یعنی مرحله ساخت و مرحله تخریب و جلوگیری از به هدر رفتن انرژی نهفته در آنان با استفاده مجدد از آنها می باشد. [6] یکی از مهمترین مباحث مطرح در جهان کنونی بازیافت ضایعات صنعتی که قابلیت استفاده مجدد را دارند، می باشد. این ضایعات هر ساله بیش از میلیاردها
تن تولید شده و بخش قابل ملاحظه ای از زباله های جامد مدفون در محل دفن زباله ها را تشکیل می دهند و یا در کوره های زباله سوزی سوزانده شده و
2
Proceedings of the International Conference on Advanced Methods of Design and Construction in Context-oriented Architecture, Tabriz, Iran, 8-9 October 4102
6125
منجر به تولید بیش از 210 نوع ترکیب خطرناک مختلف نظیر جیوه، کادمیم، اکسید نیتروژن، هیدروژن کلرید، اسیدسولفوریک، فلوریدها وذرات معلق خطرناک که به ریه آسیب های جبران ناپذیری وارد می کنند و می توان از آنها به عنوان مواد خام و اولیه در صنعت ساختمان سازی مجددا استفاده نمود. [7] دانشمندان ومحققان، تحقیقات بسیاری در مورد پیدا کردن راه حل هایی برای کاهش آلودگیهای زیست محیطی ناشی از تولید زباله انجام داده اند و بسیاری
به این مسئله پی برده اند که جایگزینی مواد خام با مواد بازیافتی نه تنها وابستگی به مواد خام را در صنعت ساختمان سازی کاهش می دهد بلکه استفاده از این مواد مزایای زیست محیطی واقتصادی بسیاری دارد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-کاهش استفاده از مواد خام و حفظ منابع طبیعی. -کاهش مصرف انرژی های فسیلی.
-کاهش انتشار گازهای گلخانه ای.
-صرفه جوئی در هزینه های استخراج و فرآوری مواد اولیه. -کاهش هزینه های مربوط به حمل نخاله و دفع آنها. -کاهش هزینه های جاری پروژه.
-کاهش آلودگی های محیطی (هوا- آب- محیط طبیعی).
در این پژوهش به بررسی برخی از ضایعاتی پرداخته شده است که محصول فرآیندهای صنعتی و دارای قابلیتهای فیزیکی و شیمیایی بیشماری بوده و می توانند پس از بازیافت مورد استفاده مجدد قرارگیرند اما در اثر کم توجهی به پتانسیل های نهفته آنها، به محل دفن زباله منتقل می شوند. از جمله این مواد می توان به محصولات بدست آمده از ساخت وساز وتخریب ساختمان ، محصولات حاصل از احتراق ذغال سنگ، سرباره کوره، شن وماسه ریخته گری، بخار سیلیکا و تایر فرسوده اشاره کرد.
.1-1 اهداف
این پژوهش با هدف کاهش مصرف انرژی های فسیلی و منابع طبیعی تجدید ناپذیر و در راستای تامین اهداف توسعه پایدار به بررسی استفاده مجدد از مصالح بازیافتی پرداخته است ودر نهایت با توجه به کاربرد هریک از مصالح بازیافتی، مدلی از یک خانه مسکونی ارائه گردیده که در ساخت اجزای مختلف آن از مصالح ذکر شده استفاده شده است.
.1-2 روش تحقیق
نوع تحقیق حاضر توصیفی-کاربردی است و مبانی تئوریک آن بر اساس جمع آوری داده ها به روش کتابخانه ای و با استفاده از کتب، مقالات ومطالعات صورت گرفته در زمینه استفاده از مواد بازیافتی صنعتی در صنعت ساخت وساز انجام گرفته است.
.2 مواد ومصالح
. 2-1 ضایعات حاصل از ساخت و ساز و تخریب
ضایعات حاصل از ساخت و ساز و تخریب، اصطلاحی کلی برای طیف متنوعی از مواد است که اگر از هم تفکیک شوند می توانند موادی با ارزش و منبعی برای ساخت و ساز های جدید باشند.
