دانلود مقاله مدیریت شهری و کنترل آلودگی هوا

بخشی از مقاله

عنوان تحقيق: مديريت شهري و كنترل آلودگي هوا
سرفصل موضوعات:
مقدمه: تبيين مفاهيم مديريت شهري و آلودگي هوا
1- توجيه پلان
2- علت انتخاب موضوع
3- فوائد
4- مديريت شهري
5- آلودگي هوا
6- ارتباط مديريت شهري با آلودگي هوا

بخش اول: سازمانهاي مرتبط با آلودگي هوا با توجه به موارد مربوط به هر منبع آلوده كننده
1- وسايل نقليه موتوري
2- منابع تجاري و خانگي و متفرقه
3- كارخانجات، كارگاهها و نيروگاهها

بخش دوم: راهكارهاي جلوگيري از آلودگي هوا
1- كوتاه مدت
2- ميان مدت
3- بلند مدت

مقدمه:
«تبيين مفاهيم مديريت شهري و آلودگي هوا»
1- توجيه پلان:
پلان مربوطه از يك مقدمه و دو بخش تشكيل شده است. در مقدمه به ذكر كليات بحث نظير علت انتخاب موضوع، اهميت و ضرورت موضوع‌ (فوائد عملي، نظري و تكنيكي)، مفهوم مديريت شهري، مفهوم آلودگي هوا و ارتباط اين دو با هم پرداخته مي‌شود. در واقع يك ديد و نگرش كلي از موضوع براي ما فراهم مي آورد. در بخش اول كه اختصاص به سازمانهاي مرتبط با آلودگي هوا با توجه به موارد مربوط به هر منبع آلوده كننده مي باشد در حقيقت با ذكر هر عدد، چگونگي اعمال مديريت شهري در كنترل آلودگي هوا مطرح مي شود (يعني موضوع يا عدد مربوطه به هر ماده قانوني يا منبع آلوده كننده ارائه و سپس سازمانهاي مرتبط با آن ذكر مي شود).

نحوه ارائه مطلب به اين شكل بخاطر آن است اولاً از پيچيدگي مطلب مي كاهد و ثانياً با ذكر هر مورد قانوني مي توان دريافت چه سازمانهايي در رابطه با آن موضوع درگير هستند. و در نهايت در بخش دوم كه اختصاص به ذكر راهكارهاي جلوگيري از آلودي هوا دارد، ارائه راهكارهاي مربوطه ما را به نتيجه در راستاي دستيابي به كاهش آلودگي هوا و توجه بيشتر به آن رهنمون مي كند.

2- علت انتخاب موضوع:
بطور كلي به دو دليل اين موضوع بنظر اينجانب داراي اهميت در انتخاب مي باشد يكي بخاطر ارتباط اين موضوع (آلودگي هوا) بعنوان يك معضل و پديده مهم شهري با مديريت شهري يعني رشته تحصيلي اينجانب (خودم) و ديگر اينكه آلودگي هوا خصوصاً در شهرهاي بزرگ مثل تهران (يعني شهري كه در آن زندگي مي كنيم) كه از آلودگي بالائي برخوردار است و در تمام لغات بطور جدي و عيني اثرات آن انسانها را تهديد مي كند بسيار جلب نظر مي كند.

3- فوائد (نظري، عملي، تكنيكي):
قبل از پرداختن به موضوع ميزان شناخت بسيار سطحي بوده است ولي با پرداختن به آن بعنوان يك پروژه درس باعث دقت و كنكاش بيشتري در مطلب شده و جوانب موضوع براي دانشجو بهتر روشن مي گردد مثل آلودگي هوا، آلاينده ها، اثرات آلودگي هوا بر انسان، سازمانهاي مرتبط با آلودگي هوا و مديريت شهري، موارد قانوني و غيره در واقع ميزان اطلاع دانشجو از ادبيات موضوع هرچند مختصر افزوده مي شود و از طرف ديگر توجه به راهكارها با در نظر گرفتن امكان بكارگيري آن چه بسا اگر بدرستي انتخاب و اجرا گردد مي تواند موجبات كاهش آلودگي هوا را فراهم كند

هرچند موضوعي با اين درجه اهميت و ضرورت نيازمند تحقيقات گسترده‌تري مي باشد و در حد يك پروژه درس چندان كارساز نخواهد بود چرا كه اين تحقيق زماني در عمل قابليت اجرا خواهد داشت كه به ريز (تفضيلي) نحوه اجرا و مراحل آن ارائه شود البته بطور خلاصه راهكارها فقط در قالب كوتاه مدت و بلند مدت ارائه شده اند و تنها زماني امكان اجرا پيدا مي كند كه اولاً زمان بيشتري صرف آن نمائيم و ثانياً از نزديك با سازمانهاي مربوطه و متخصصين اين امر جهت استفاده مشورتي و وظايف اين سازمانها و مشكلاتي كه در اين راستا قرار دارد شناخت داشته باشيم.

4- مديريت شهري:
بطور كلي با رشد شتابان شهرها و تمركز (جمع شدن) جمعيت در آن (رشد طبيعي، كاهش مرگ و مير، مهاجرتها، رشد كليدي، افزايش كارخانجات و فعاليتهاي آنها) زمينه پيدايش مشكلات جديدي در شهرها بدليل عدم امكان ارائه خدمات زيربنائي كافي، ضرورت توجه به مديريت احد شهري و بهبود ارائه احد شهر و برنامه ريزي براي يافتن راه حلهائي براي اين مشكلات كه در واقع هدف اصلي مديريت شهري است خواهم شد. (بعضي از اهداف: حفاظت از محيط فيزيكي شهر، بهبود شرايط كار و زندگي كليه شهروندان، سازماندهي و بهبود كيفيت محيط فيزيكي زندگي شهري شهروندان). بروز مشكلات شهري و توجه به آن بطور جدي به انقلاب صنعتي (قرن 18 م) و خصوصاً بعد از آن باز مي گردد.

از جمله عواملي كه به توسعه و رواج شهرنشيني پس از كشف قوه بخار در سال 1765م انجاميد عبارت بودند از: اختراع برق، اتومبيل، لوكوموتيو، اختراع ماشين چاپ، وسايل ارتباط جمعي، هواپيما، و غيره كه به توسعه و بسط راهها انجاميد و در واقع بروز اين تحولات به انقلاب صنعتي مرسوم گرديد نتيجه اين تحولات افزايش مهاجرتها، تحول در حمل و نقل، ظهور تحقق و تقسيم كار، افزايش جمعيت و كاهش مرگ و مير (كه افزايش جمعيت موجب افزايش نيازها و در نتيجه افزايش صنايع و حمل و نقل را به دنبال دارد)، تمركز صنعت و تجارت (بخاطر جمعيت، تخصص، مواد اوليه، تنوع مشاغل، موقعيت و غيره)، و غيره بود.

لذا توجه به مديريت در امر شهر و برنامه ريزي در خصوص آن ضروري مي باشد و در نهايت با توجه به توضيح فوق ارائه تعريفي از مديريت شهري عازم مي باشد. مديريت شهري عبارت از اداره امور شهر به منظور بهبود توسعه پايدار (توسعه پايدار مبتني بر سه اصل شامل 1- رشد توليد (موجب رشد اقتصادي)، 2- بهبود شرايط اجتماعي و فرهنگي، 3- حفظ منابع پايدار (منابع پايدار همان منابع محيط زيست شامل آب، خاك، هوا، جنگل و مرتع)) مناطق شهري با در نظر داشتن و پيروي از اهداف، سياستهاي ملي، اقتصادي و اجتماعي كشند.

در گذشته اداره احد شهرها بطور جسته و گريخته (پراكنده) و محدود (بسته) توسط حكام، پادشاهان و حكومتها اعمال مي شد ولي در حال حاضر عمدتاً شهرداريها اين امر را بعهده دارند هرچند كه هنوز پراكندگي در اداره احد شهر بين سازمانها و وزارتخانه ها و همچنين عدم وجود هماهنگي بين آنها (در ليوان) وجود دارد كه موجبات عدم برنامه‌ريزي صحيح و دقيق را بدنبال داشته است.

5- آلودگي هوا:
بطور كلي جديت در پرداختن به موضوع آلودگي هوا بيشتر به انقلاب منطقي و بعد از آن مربوط مي باشد چرا كه در اين دوران سوخت متداول ابتدا ذغال سنگ و بعد نفت شد كه در اثر استفاده از اين سوختهاي فسيلي (نفت، گاز، ذغال سنگ، بنزيني و غيره) آلودگي هوا وجود مي آيد. هرچند كه قبل از آن نيز اين آلودگي وجود داشته ليكن با توجه به جمعيت محدود و زندگي ساده آن زمان، طبيعت توان از بين برده اين نوع آلودگي را در آن زمان داشته است.

آلودگي هوا با شروع انقلاب صنعتي (قرن 18م) به دليل افزايش فعاليتهاي صنعتي (يعني ايجاد كارخانه ها و كارگاهها و افزايش توليد آنها موجب بهره برداري فراوان و بيش از حد از مواهب طبيعي مثل استفاده روز افزون از سوختهاي فسيلي) و بدنبال آن دفع آلاينده هاي خطرناك (ريزش بيش از حد فضولات كارخانه ها و سموم) به سوي محيط زيست بصورت معضلي جدي در آمد بطوريكه ضرورت توجه به آن با در نظر گرفتن رشد سريع جمعيت و شهرنشيني موجب بروز و ظهور مشكلات اساسي خصوصاً در قرن بيستم زمينه وضع قوانين در اين خصوص جهت رفع آن را مطرح كرد.

در اثر فعاليتهاي آلوده كننده در دهه هاي 1950م (1330ش) و 1960م (1340ش) توجه به مسائل زيست محيطي آغاز شد. تصميم به برگزاري كنفرانس بين المللي زيست محيطي در سال 1968م (1347ش) و برگزاري اولين كنفرانس جهاني در اين خصوص در ژوئن 1972م (مرداد 1351ش) در استكهلم و بدنبال آن صدور بيانيه محيط زيست انساني و برنامه عملي و 106 توصيه نامه را مي توان از جمله آن دانست (كه در آن توجه به استفاده منطقي از منابع، كاهش آلودگي، آموزش همگاني براي حفاظت از محيط زيست به تحقيقات زيست محيطي و تاسيس سازمانهاي بين المللي زيست محيطي است).

مهمترين مصداق آلودگي هوا مربوط به مرگ 4000 نفر در دسامبر 1952م در لندن و آلودگي هوا اتفاق افتاد كه پس از آن قوانيني در انگليس (1955م) و آمريكا (1956م) در خصوص آلودگي هوا و بطور كلي محيط زيست به تصويب رسيده و بشر بطور جدي متوجه آلودگي محيط زيست شده در رابطه با آلودگي هوا تعاريف متعددي ذكر شده است كه در اينجا به ذكر يك نمونه از آن مي پردازيم. آلودگي هوا (طبق بند 2 ماده يك آئين نامه جلوگيري از آلودگي هوا مصوب 29/4/1354) عبارت از وجود يك يا چند آلوده كننده در هواي آزاد به مقدار و مدتي كه كيفيت آن را طوري كه مضر به حال انسان و يا ساير موجودات زنده يا گياهان و يا آثار و ابنيه باشد، تغيير دهد.

بطور كلي آلودگي هوا به دو صورت پديد مي آيد يكي آلودگي طبيعي هوا كه ناشي از منابع طبيعي است مثل آتشفشانها، وزش باد كه موجب بلند كردن ذرات خاك به هوا مي شود و ديگري آلودگي در نتيجه فعاليت انسانها مثل وسايل نقليه موتوري، صنايع و واحدهاي توليدي، منابع خانگي و تجاري و منابع متفرقه، و در نهايت نيروگاهها و تاسيسات هسته اي اما آنچه بيشتر در اين پروژه درس مدنظر مي باشد عبارت از آلودگي هوا ناشي از وسايل نقليه موتوري، صنايع و واحدهاي توليدي (كارخانه ها و كارگاهها) و بالاخره صنايع تجاري و خانگي و متفرقه كه در قانون شهر و شهرداري بر روي آن تمركز شده است. در اثر فعاليت اين سه منبع ذكر شده (يعني وسايل نقليه موتوري، كارخانه‌ها و كارگاهها، منابع تجاري و خانگي و متفرقه) يكسري آلاينده‌هايي در هوا پخش مي شوند كه مختصراً به آن اشاره مي كنيم.

مهمترين آلاينده هاي هوا عباتند از اكسيدهاي گوگرد (مثل دي اكسيد گوگرد)، اكسيدهاي نيتروژن (مثل دي اكسيد نيتروژن)، اكسيدهاي ازت، اكسيد سرب، مونوكسيد كربن، هيدروكربنها.

استفاده از سوختهائي مثل مازوت، گازوئيل، نفت و ذغال سنگ در كارخانه هاي فولاد، پالايشگاهها، ايستگاههاي توليد برق (مثلاً احتراق گازوئيل پالايش نشده در موتورهاي ديزل) و غيره پخش آلاينده هاي به نام اكسيدهاي گوگرد (مثل دي اكسيد گوگرد) در هوا مي شود كه از جمله اثرات آن بارش بارانهاي اسيدي است (يعني نايروي جنگلها، آلوده شدن رودخانه ها و آبها و موجودات آبزي)، بروز عوارض عصبي در انسان، كاهش حساسيت انگشتان، ضعف حافظه، اختلالات بينائي و غيره.

استفاده از سوختهاي فسيلي در وسايل نقليه موتوري به نام اكسيدهاي نيتروژن (موجب بيماريهاي ريوي، سندره گلو و غيره مي شود)، اكسيدهاي ازت (موجب اختلالات بينائي، سوزش چشم، تشديد بيماريهاي ريوي و غيره مي شود)، اكسيد سرب (كه در اثر استفاده از بنزين سرب دار در موتور اتومبيل ها موجب بيماريهاي ريوي مي شود)، مونوكسيد كربن (موجب ناراحتي هاي عصبي، اختلالات بينائي، بيماريهاي مشي و عروضي و غيره مي شود) موجب پخش آلاينده هايي مي شوند.

هيدروكربن ها از جمله ديگر آلوده كننده هاي هوا مي باشند كه به علت فرار بود مواد نفتي و تبخير آنها از پالايشگاهها و مخازن ذخيره مواد نفتي و نيز از مخازن سوخت وسايل نقليه موتوري به مقدار زياد وارد هوا مي شوند و در نتيجه با اكسيدهاي نيتروژن در مجاورت اشعه خورشيد مواد آلوده كننده خطرناكي به نام دودمه بوجود مي آورند كه موجب تلفات جاني، حساسيت پوست و چشم مي گردد.
آلاينده ديگر ذرات معلق در هوا مي باشد. اين مواد معلق شامل گرد

و خاك، آشغال، دوده، دود و ريز قطره هاي مايع مي باشند كه مستقيماً به واسطه منابعي از جمله كارخانه ها، اتومبيل ها، فعاليتهاي ساختماني، آتش و گرد و خاك ناشي از وزش طبيعي باد در فضا پخش مي شوند (موجب بيماريهاي ريوي و قلبي- عروقي و امثال آن مي گردد) و ابعاد آنها از 5/0 ميلي متر كمتر است.
و در نهايت ازون را مي توان نام برد كه از منابع گوناگوني مثل اتومبيل ها، واحدهاي صنعتي و شيميايي، خشكشويي ها، كارخانه هاي رنگ سازي و ساير منابع تجاري و مسكوني كه از حلال و رنگ استفاده مي كنند ناشي مي شود. اگر اين گاز در ارتفاع تنفس انسان باشد، آثار سمي خواهد داشت اما اگر در لايه هاي بالاتر يعني در ارتفاع حدود 22 متري از سطح زمين باشد، اثر حفاظتي در برابر مضرات ناشي از تابشهاي فرابنفش خورشيد خواهد داشت. از جمله مشكلاتي كه براي انسان فراهم مي‌كند سوزش چشم به اختلالات بينائي، بيماريهاي ريوي و امثال آن مي باشد.
به غير از آلاينده هاي ذكر شده مرتبط با سه منبع ذكر شده مقداري بطور مختصر به آلاينده هاي راديواكتيو اشاره نمود كه بصورت جامد، مايع و گاز مي باشند كه در اثر فعاليتهاي هسته اي، انفجارات هسته اي، ضايعات هسته اي و حتي از طريق خود نيروگاهها و تاسيسات هسته اي (بخاطر عمر محدود آن) بوجود مي آيند و از جمله اثرات آن بروز سرطان، آب مرواريد و سكته‌ها مي باشد.
6- ارتباط مديريت شهري با آلودگي هوا:
بطور كلي از آنجائي كه آلودگي هوا يك معضل شهري است (در نتيجه رشد شهر و شهرنشيني خصوصاً بعد از انقلاب صنعتي) جهت كاهش و كنترل اين پديده شهري نيازمند مديريتي در امور شهر هستيم كه اين امر از طريق سازمانهائي مثل شهرداري، سازمان حفاظت محيط زيست و غيره انجام مي گيرد (و البته منطقه از عبارت آلودگي هوا يك معضل شهري نه اينكه كل محيط زيست را متاثر نمي سازد بلكه جهت تمركز منابع آلوده كننده مثل وسايل نقليه موتوري و غيره در شهر عمدتاً از شهرها و حومه آنها ايجاد و منتقل مي شود).
بخش اول :
سازمانهاي مرتبط با آلودگي هوا با توجه به موارد مربوط به هر منبع آلوده كننده
1- وسايل نقليه موتوري: هر نوع وسيله اي كه با موتور درون سوز حركت مي‌كند و براي حمل و نقل مورد استفاده قرار مي گيرد و در صورت بكار انداختن منشاء ايجاد يك يا چند آلود ه كننده مي گردد. 2- كارخانجات و كارگاهها و نيروگاهها. 3- منابع تجاري و خانگي و متفرقه: منابع خانگي از قبيل منازل و واحدهاي مسكوني به مكاني اطلاق مي شود كه صرفاً‌جهت سكونت مورد استفاده قرار مي گيرند. منابع تجاري به محلهاي مشخص اطلاق مي شود كه براي انجام فعاليتهاي مختلف تجاري و خدماتي و نگهداري و عرضه توليدات و كالا و خدمات مورد استفاده قرار مي گيرد و بدون اينكه محدود به موارد زير گردد برحسب نوع ف عاليت خدماتي و يا تجاري شامل گروههاي زير مي گردد:
گروه اول: متلها، مهمانخانه ها، رستورانها، شيريني پزي ها، نانوانئي ها، گرمابه ها و غيره.
گروه دوم: دامداريها، مرغداريهاي صنعتي، كشتارگاهها، موسسات نگهداري حيوانات و غيره.
گروه سوم: بيمارستانها، مراكز درماني و بهداشتي، آزمايشگاهها و غيره. به غير از دو مورد (دو گروه) گفته شده اطلاق مي گردد مثل آتش سوزي زباله ها و انباشت مواد زائد و متعفن در هواي آزاد و غيره.
وسايل نقليه موتوري:
1- حد مجاز خروجي وسايل نقليه موتوري (ماده 4):
سازمان مسئول (سازمان حفاظت محيط زيست)
با همكاري (وزارت صنايع)
با تصويب (شوراي عالي حفاظت محيط زيست)
2- گواهينامه مخصوص مبني بر حد مجاز خروجي آلوده كننده هاي هوا (ماده 5):
داير كردن مراكز (توسط شهرداريها)
تاييد اين مراكز (توسط سازمان حفاظت محيط زيست)
در صورت نداشتن اين گواهينامه ممنوعيت در تردد توسط نيروي انتظامي طبق ماده 28- ماده 6 آئين نامه اجرايي قانون جلوگيري از آلودگي هوا.
3- هزينه انجام آزمايش وسايل نقليه موتوري (ماده 5):
تعرفه اين هزينه (طبق تعرفه وزارت كشور و سازمان حفاظت محيط زيست)
تصويب تعرفه مزبور (توسط هيات مديران)
4- طراحي نحوه تردد وسايل نقليه موتوري و سيستم حمل و نقل شهري (ماده 6):
جهت كاهش آلودگي+ جوابگوي سفرهاي روزانه شهر مي باشد
توسط شهرداريها، نيروي انتظامي، وزارتخانه ها و ساير سازمانها
5- ساعات و محدوده مجاز تردد شهري (ماده 6):
توسط: وزارت كشور (شهرداريها)، نيروي انتظامي، سازمان حفاظت از محيط زيست و سازمانهاي ذيربط
تصويب: هيات وزيران
6- ساعات و محدوده مجاز تردد شهري در مواقع اضطراري (ماده 7):
تشخيص: وزارت بهداشت
اطلاع به مردم: از طريق رسانه ها
توسط: سازمان حفاظت محيط زيست
با همكاري: وزارت كشور (شهرداري و نيروي انتظامي)
عدم توجه به اين محدوديت ها و ممنوعيت ها: جلوگيري از تردد تا رفع موجب آلودگي‌ هوا
7- ساخت و توليد و محدود وسايل نقليه موتوري (ماده 8)
با استنادارد: سازمان حفاظت محيط زيست
نكته: طبق ماده 11 تهيه استانداردها توسط: سازمان حفاظت محيط زيست
و همكاري: وزارت صنايع+ وزارت نفت+ موسسات تحقيقاتي ذيصلاح