بخشی از مقاله
چکیده
منابع آلوده کننده هوا در شهر تهران به دو بخش اصلی تقسیم بندی می شوند :منابع ثابت و منابع متحرک.در خصوص منابع ثابت استانداردهای کنترل آلودگی در سازمان محیط زیست تعریف شده که در صورت اجرای کامل ،آلودگی هوا به حداقل مقدارش می رسد اما در خصوص منابع متحرک علی رغم تعریف استانداردهای کنترل ، هنوز اجرایی نشده است که عوامل زیادی باعث این مهم شده اند.براساس ماده های 112 ،113 ، 114و115 منشور حقوق شهروندی ،هر شهروند حق بهره مندی از یک محیط زیست سالم ،پاک و عاری از هر گونه آلودگی را دارد ودر مقابل دستگاه های اجرایی هم وظایفی درمورد این حق شهروندان بر عهده دارند.
در این مقاله ضمن بررسی رابطه معنی دار اثرات آلودگی هوا با تعداد فوتی هاوناراحتی های قلبی وتنفسی شهروندان تهرانی به علل ودلایل این موضوع می پردازیم . با توجه به آمارهای وزارت بهداشت میانگین مرگ و میر در ماهای سرد سال که آلودگی هوای کلانشهر تهران در اکثر روزها در شرایط ناسالم است حدود 10 درصد افزایش و میزان پذیرش بیماران قلبی و عروقی و تنفسی روزانه در اورژانس ها به شدت افزایش می یابد .عدم اجرای معماری صحیح ، کمبود وسایل حمل و نقل عمومی، افزایش منابع متحرک آلودگی ، عدم استفاده از تکنولوژی روزوپاک در صنایع خودرو و موتور سیکلت وسایر صنایع آلاینده کشور ،عدم اجرای کامل قوانین زیست محیطی درمورد منابع ثابت و متحرک آلودگی ، کمبود نظارت دستگاه های اجرایی مرتبط با آلودگی هوا در صنایع خودروسازی ،نفت ،پتروشیمی و...، فاصله بین اقدامات تئوری وعملی در دستگاه های اجرایی و ...از عوامل افزایش آلودگی در کلانشهر تهران هستند.
کلمات کلیدی: آلودگی هوا،حقوق شهروندی،محیط زیست ، منابع ثابت ، منابع متحرک
مقدمه
جو زمین، لایه ای است محتوی گازهای مختلف که در آن عمل و عکس العمل ها یی در مقیاس زمانی و مکانی متفاوت رخ می دهد.درصد بیشتری از جو زمین را گازهای دائمی مانند نیتروژن ،اکسیژن ، بخار آب ، دی اکسید کربن ، آرگون ومقادیری از گازهای دیگری همچون هیدروژن و ازن و... تشکیل داده است. آلودگی هوا ، عبارتست از حضور ترکیبات - شیمیایی ، بیولوژیکی ، فیزیکی ، ... - و دیگر عواملی که بتواند برغلظت ، ترکیب شیمیایی ، اندازه ، نحوه اثر و کیفیت طبیعی جو چنان اثر بگذارد که سلامتی انسان و سایر جانداران و گیاهان را به خطر انداخته و بر اجسام و مواد ، اثر زیانبار و مخرب داشته باشد به طوری که تعادل کره زمین و رفاه ساکنین آن را مختل نماید - کریمی ،. - 1390
منابع آلوده کننده هوا به دو قسمت طبیعی و مصنوعی تقسیم میشود:-1 منابع طبیعی مانند فعالیتهای آتشفشانها و آتش سوزی جنگلها ،گرد و غبار طبیعی ، منابع حیوانی و مزارع و مرداب ها و...-2 منابع مصنوعی مانند وسایل نقلیه ، زغال سنگ سوزها، صنایع مختلف ، آلودگیهای ناشی از سوزاندن بقایای کشاورزی و...اما منابع مصنوعی را می توان به دودسته تقسیم کرد :منابع ثابت و منابع متحرک آلاینده.در قرن اخیرگسترش صنایع آلاینده و افزایش ظرفیت های تولید آن ها و از طرفی توسعه شهر نشینی و استفاده از منابع متحرک آلاینده نقش چشم گیری در افزایش آلودگی هوا و محیط زیست داشته است و از آن سو تولید گازهای گلخانه ای توسط این منابع باعث گرمایش زمین و تغییر اقلیم شده است .
بر اساس بند ع منشورحقوق شهروندی که حق محیطزیست سالم و توسعه پایداراست - ماده های 112،113،114، - 115 حفاظت از محیطزیست ، که نسل امروز و نسلهای بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند ، وظیفه ای همگانی است. از این رو فعالیتهای اقتصادی و غیر آن ، که با آلودگی محیطزیست یا تخریب غیرقابل جبران آن همراه باشد، ممنوع است. حفاظت، بهسازی و زیباسازی محیطزیست و گسترش فرهنگ حمایت از محیطزیست حق شهروندان است و دولت این حق را در برنامه ها، تصمیمات و اقدام های توسعه ای، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، دفاعی و امنیتی مد نظر قرار می دهد و با آلودگی و تخریب محیطزیست مقابله می کند .هر شهروند حق بهره مندی از محیطزیست سالم، پاک و عاری از انواع آلودگی، ازجمله آلودگی هوا، آب و آلودگیهای ناشی از امواج و تشعشعات مضر و آگاهی از میزان و تبعات آلاینده های محیطزیست را دارد .
دستگاههای اجرایی برای کاهش آلاینده های زیست محیطی به ویژه در شهرهای بزرگ تدابیر الزم را اتخاذ می کنند .هرگونه اقدام به منظور توسعه زیربنایی و صنعتی مانند احداث سدها و راه ها و صنایع استخراجی، پتروشیمی یا هسته ای و مانند آن باید پس از ارزیابی تأثیرات زیست محیطی انجام شود. اجرای طرح های توسعه ای منوط به رعایت دقیق ملاحظات زیست محیطی خواهد بود .دولت با ایفای نقش بین المللی مؤثر از طریق همکاری های اقتصادی، تبادل اطلاعات، انتقال دانش فنی و مبادله فرهنگی برای تحقق توسعه پایدار همه جانبه و متوازن و رفع موانع بین المللی اقدام خواهد نمود .حق شهروندان است که از مزایا و منافع فن آوریهای نو در کلیه زمینه ها از جمله بهداشتی، پزشکی، دارویی، غذایی، اقتصادی و تجاری بهره مند شوند.با توجه به منشور حقوق شهروندی که حقوق شهروندان ووظایف دولت و دستگاه های اجرایی را شفاف مشخص کرده است ،چرا تهران و کلانشهر های دیگر ایران همچنان جزو آلوده ترین شهرهای جهان هستند؟
در نظام حقوقی ایران با توجه به گسترش روزافزون منابع ثابت ومتحرک، کنترل آلودگی هوا توسط این منابع همواره یکی از دغدغه های جدی در مقابله با آلودگی هوا بوده و به همین دلیل تعدادی قانون و مقررات در زمینه استانداردسازی فعالیت این منابع به تصویب رسیده است. با وجود شکل گیری یک نظام اولیه حقوقی برای کنترل آلودگی ناشی از این منابع، کاستی های متعددی در این قوانین و مقررات وجوددارد که سرانجام کنترل موثر آلودگی ناشی از این منابع مهم را با چالش روبه رو می سازد. - مشهدی و همکاران ، - 1391آلودگی هوای تهران یکی از بزرگترین مشکلات زیست محیطی کشور محسوب می شود که با بحرانی شدن آن سلامت شهروندان به خطر می افتد . طرح جامع کاهش آلودگی هوای شهر تهران نیز پس از گذشت تقریبا 30سال همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد و طرح های بازدارنده تنها حربه مقابله با آلودگی هوا در روزهایی است که سخت تر می شود نفس کشید.
طرح مسئله
ذرات آلاینده و ترکیبات زیانآور هوای آلوده که از طریق تنفس، بلع یا پوست جذب بدن میشوند، از طریق جریان خون به مغز رسیده و سبب بروز التهابهای بیماریزا میشوند. بررسیها نشان داده است تماس بیش از حد با آلایندههای ترافیکی هوا سبب افزایش ناتوانیهایی ذهنی میشود و افراد با افزایش سن بیشتر در معرض ابتلا به آلزایمر قرار میگیرند. به گفته محققان آلمانی، مشکلات حافظهای زودهنگام در زنانی که حداقل مدت 20 سال در نزدیکی خیابانهای شلوغ و پرتردد زندگی کردهاند، بیشتر مشاهده میشود و آنها در انجام آزمونهای ذهنی بازده بسیار نامطلوبتری دارند.
