بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
ارزیابی شاخص تحمل آلودگی هوا (APTI) بر رویسه گونه ی گیاهی مورد، کهور و کنوکارپوس در منطقه شهری در اهواز
چکیده:
یکی از نگرانی های عمده زیست محیطی در بسیاری از شهرها ، در سراسر جهان مشکل آلودگی هوا بوده که کنترل این آلودگی نسبت به سایر چالش های زیست محیطی پیچیده تر است. در واقع بسیاری از گیاهان قادرند برخی ار آلاینده های محیطی را از طریق برگها جذب و در خود ذخیره نمایند. از این رو در تحقیق حاضر شاخص تحمل آلودگی هوا ( (APTI بر روی سه گونه ی گیاهی کنوکارپوس، مورد و کهور که به فراوانی در اهواز کاشته می شوند مورد بررسی قرار گرفت و طبق نتایج بدست آمده دامنه تغییرات شاخص تحمل آلودگی هوا بین 6/278 و 6/23بوده که گیاه مورد از لحاظ تحمل به آلودگی گیاهی مقاوم می باشد و گیاه کهور به عنوان گیاه حساس به شمار می رود. همچنین نتایج ارزیابی شاخص مذکور نشان داد که گیاهان با APTI بالاتر می توانند به عنوان کاهش دهنده آلودگی و گیاهان با APTI پائین تر به عنوان سنجش آلودگی هوا مورد استفاده قرار می گیرند.
کلمات کلیدی: شاخص تحمل آلودگی هوا، گیاه مقاوم، اسید اسکوربیک، پارامتر فیزیولوژیکی
مقدمه:
آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ و میر در جهان است طبق آمار یک میلیارد و 400 میلیون نفر در جهان در معرض آلودگی هوا قرار دارند و سالانه 3 میلیون نفر در دنیا جان خود را به دلیل عوارض مستقیم و غیرمستقیم آلودگی هوا از دست می دهند. وسایل نقلیه یکی از علل عمده آلودگی هوا هستند. ازن، دی اکسید کربن، اکسیدهای گوگرد، نیتروژن، سرب، ذرات معلق و ترکیبات سمی مانند بنزن و فرمالدیید ترکیباتی هستند که در أثر سوخت خودرو ایجاد شده و هوا را آلوده میکنند. تماس سطوح بالای آلودگی هوا با بیماری های ریوی، ناراحتی های قلبی و عروقی، آسیب به سیستم عصبی با سرطان و مرگ و میر زودرس ارتباط دارد. از این رو رشد گیاهان سبز در داخل و اطراف مناطق شهری، جایگزین مناسبی برای بهبود و کاهش آلاینده های هوایی می باشد و فعالیت های انسانی سبب تشدید انتشار آلاینده های مختلف به محیط زیست می شود. روش مناسب، گسترش رشد گیاهان سبز در داخل و اطراف مناطق شهری می باشند. برای گسترش و ساطع شدن آلاینده های هوا در یک منطقه صنعتی یا شهری دانشمندان کاشت گیاهان سبز در اطراف مناطق صنعتی وشهری را پیشنهاد می کنند. گیاهان اصلی کمربند سبز به عنوان قلب و فیلتر زندگی برای به حداقل رساندن آلودگی هوا عمل می کنند و در نتیجه باعث بهبود کیفیت هوا و تأمین اکسیژن به اتمسفر می شوند(.) Dali et al.,2011 بارزترین آسیب در خسارات ناشی از آلاینده های هوا به طور عمده در برگ گیاهان رخ می دهد که عبارتند از کلروز، نکروز شدن برگ ها در واقع گیاهان طیف گسترده ای از پاسخ گیاهان را که در معرض آلاینده قرار می گیرند را نشان می دهند .)Deepalashmi et al.,2013( رائو و سینگ ،((1983 بیان کردند که از پارامترهای مورد استفاده در تعیین حساسیت یا مقاومت تحمل گیاهان نسبت به غلظت آلاینده-های هوا اسید آسکوربیک، محتوای نسبی آب، محتوای کلروفیل کل و pH برگ می باشند از این رو جهت بهبود کیفیت هوا و به حداقل رساندن آلودگی در منطقه اهواز به ارزیابی شاخص (APTI) و تعیین نوع گونه ی مقاوم به آلودگی هوا پرداخته شد.
مواد و روش ها:
در این تحقیق سه گونه ی گیاهی مورد، کهور و کنوکارپوس در شهر اهواز که در ردیف آلوده ترین شهرهای جهان قرار دارد انتخاب شده، و از آنجایی که شهر اهواز یک شهر صنعتی و دارای آب و هوای گرم و مرطوب می باشد، به علت وجود کارخانجات صنعتی و نیروگاه ها مسئله آلودگی هوا وجود دارد. در این تحقیق به منظور برآورد شاخص APTI اقدام به نمونه برداری از گیاه در منطقه ی آلوده شهری شد بدین صورت که از هر گونه ی گیاهی تعداد 5 درخت به صورت تصادفی انتخاب و نمونه گیری از ارتفاع حدود یک متری از سطح زمین در چهار سمت درخت انجام گردید. نمونه ها با هم مخلوط و به آزمایشگاه انتقال گردید و مقدار اسیدیته فعال عصاره برگ با pH متردیجیتالی، اسید اسکوربیک به روش تیتراسیون 2 و 6 دی کلرو فنول ایندو فنول ، رطوبت نسبی برگ با استفاده از روش وزنی و محتوای کلروفیل کل با اسپکتروفتومتر پس از عصاره گیری با استون 80 درصد اندازه گیری شد( امینی و همکاران، .(1388 مقدار شاخص تحمل آلودگی هوا (APTI) از طریق فرمول زیر محاسبه شد:(سینگ و رائو، .(1983
: A مقدار اسید اسکوربیک بر حسب میلی گرم بر گرم
:R در صد رطوبت نسبی
:T مقدار محتوای کلروفیل کل بر حسب میلی گرم برگرم
:P مقدار اسیدیته فعال عصاره برگ
محاسبه ی آماری در این تحقیق با استفاده از نرم افزار SAS انجام گرفت.
نتایج و بحث:
جدول 2 شاخص تحمل آلودگی هوای گونه های مورد مطالعه
براساس نتایج بدست آمده از جدول فوق استنباط میشود که pH عصاره برگ در حضور آلایندههای اسیدی کاهش مییابد که این کاهش بیشتر در گونههای حساس صورت میگیرد در واقع pH عصاره برگ در سطوح بالاتر به گیاه، تحمل در برابر آلودگی را نشان میدهد .(Agrawal, 1986) وقتی که میزان نفوذ آب بالا است ، آب بیشتر در برگ به حفظ تعادل فیزیولوژیکی تحت شرایط تنش در برابر آلودگی هوا در گیاه کمک خواهد کرد. در نتیجه محتوای نسبی آب که بالاتر باشد باعث افزایش مقاومت گیاه به خشکی میشود .(Dedio, 1975)
×اسید اسکوربیک یک آنتی اکسیدانت بوده که سبب افزایش مقاومت گیاه نسبت به آلاینده های هوا می گردد.
