بخشی از مقاله

نرم افزارهاي جهت برنامه نويسي در موبايل

مقدمه
طبق آمار سايت Global Videogame Market سهم 7 ميليون دلاري بازي هاي همراه از بازار 28 ميليارد دلاري بازي هاي رايانه در سال 2001 ( كه تقريباً معادل 025/0درصد است) به سهم 6/3ميليارد دلاري از بازار 30 ميليارد دلاري بازي هاي رايانه اي در سال 2006 افزايش يافته است. يعني تنها در عرض 6 سال اين بازار رشدي 500 درصدي داشته است. ارقام وقتي حيرت آورتر مي شود كه پيش بيني كاربران بازي هاي همراه را هم با يكديگر مقايسه كنيم. در سال 2002 تنها 7 ميليون كاربر تلفن همراه از بازي هاي همراه استقبال مي كرده اند. IDC پيش بيني كرده است كه اين آمار در سال 2007 به 2/71 ميليون كاربر بالغ خواهد شد. يعني تعداد علاقه مندان به اين بازي ها در عرض اي مدت ده برابر شده است.

اكنون ميكرو سافت نسخة Windows CE خودش را كه بسيار شبيه به Windows XP را ارائه كرده است. RedHat هم لينوكس كوچولوي خود را ارائه داده است. و البته همه و همة اينها براي تلفن هاي همراه پيشرفته تر است. آنهايي كه به سري 60 به بالا معروف هستند از چنين سيستم عامل هايي سود مي برند. براي دستگاههاي همراه كوچكتر هر سازنده اي سيستم عامل خاص خودش را دارد كه الزاماً نرم افزارهاي آزادي هم نيستند.

براي نوشتن نرم افزار براي اين دستگاه هاي كوچك و جيبي هم مناقشه ها بسيار است. سان جعبه ابزار بي سيم خودش را دارد كه بسيار هم به آن مي نازد. يك عيب كوچك هم دارد و آن اينكه IDE مناسبي ندارد و شما بايد از ديگر ويرايشگرهاي جاوا سود ببريد كه با نصب ابزارهايي براي نوشتن MIDlet مجهز مي شوند. ميكروسافت هم در نسخ جديد Visual Studio خود هم امكان را عرضه داشته است. اولي را رايگان و تحت ليسانس كاربري عمومي سان مي توانيد از اينترنت بگيريد و دومي را قفل شكسته به هر قيمتي كه خواستيد در گيشه هر بقالي در هر كجا يافته مي شود.

جنگ IDE ها هم بسيار است. Eclipse , Net Beans هر دو به اصطلاح نرم افزارهاي آزاد هستند و رقباي سرسخت. بورلند هم از قافله عقب نيفتاده است و ميكروسافت مي كوشد بازار از دست رفته را مثل همه جاي ديگر دوباره قبضه كند. اما در ميان همة اينها هستند كساني كه با لذت و شعف از Programmers Notepad تعريف مي كنند. ابزارهايي را به اين نرم افزار كوچولوي آزاد مي افزايند و آن را تبديل به سريع ترين IDE مي كنند.

Linux
آدرس سايت: http:// www. Linux. Org/
يكي از قويي ترين سيستم عامل ها، لينوكس است اين سيستم عامل نهضت نرم افزارهاي باز را هدايت مي كند و سكوپي قوي را براي سرورها،‌كامپيوترهاي روميزي و اخيراً كامپيوترهاي جيبي فراهم كرده است. لينوكس به طور گسترده اي توسط سانده هاي سخت افزارها و كمپاني هاي نرم افزاري بزرگ مانند ( IBM, Novell, HP….) پشتيباني مي شود. البته اين سيستم عامل به طور گسترده پذيرفته نشده و براي بازاريابي هاي گسترده مناسب نمي باشد. زبان هاي برنامه نويسي مانند ASM, C, C ++, python , Java بر روي اين سيستم عامل پشتيباني مي شود اكثر نرم افزارهاي موجود براي اين سيستم عامل به صورت OpenSource بوده و كاملاً رايگان مي توانيد آنها را دريافت كنيد.

اين سيستم بر روي گوشي هاي زير موجود است:
 Motorola A 760
 A 780 Motorola
 E 680I Motorola
 E 895 Motorola
 E2 E2800
 NEC N900il

 NEC N901is
 Panasonic P 700I
 Panasonic P901is
 TCL e787
زبان هاي برنامه نويسي موبايل
در ادامه چند مورد از زبان هاي برنامه نويسي كه در بالا اشاره شد را به طور مختصر توضيح مي دهيم.
J2ME
اولين نسخه پلاتفرم جاوا (Java 2 Standard Edition) J2SE بود. كه به اين منظور به وجو آمد تا برنامه نوشته شده به محيط اجرايي وابستگي نداشته باشد. چون بقيه زبان ها به كدهاي ماشين ترجمه مي شدند و اين كدها به سخت افزار مربوطه وابستگي داشتند و امكان اجراي آنها در سيستم ديگري نبود ولي برنامه هاي جاوا به يك سري كد واسط تبديل مي شدند و در پايان در سيستم هدف به كدهاي ماشين ترجمه مي گرديدند.

مدتي بعد (Java 2 Enterprise Edition) J2EE به بازار عرضه شد و براي وسايلي كه داراي حافظه كمي بودند نسخه ديگري نيز به نام (Java 2 Micro Edition) J2ME وارد بازار شد كه براي وسايلي مانند موبايل ها كه داراي حافظه كمتري بودند نسخه بسيار مناسبي بود.

J2ME داراي پروفايلي است به اسم (Mobile Information Device profile) MIDP كه داراي API براي دسترسي به لوازم جانبي موبايل ها، پيجرها و PDA هاست. برنامه هايي كه با اين پروفايل نوشته مي شوند به اسم MIDlet شناخته مي شوند.

C++
اين زبان يكي از زبان هايي است كه معمولاً در هر جايي كه صحبت از برنامه نويسي باشد به چشم مي خورد چه براي كامپيوترهاي شخصي در هر سيستم عاملي چه براي ميكروپروسورها و چه دستگاه هايي مثل موبايل البته استانداردهاي متفاوتي از آن را مي توان يافت كه كمي با هم تفاوت دارند ولي در كل شبيه به هم هستند ساختار آن هم تفاوت زيادي با جاوا ندارد البته دسترسي به سخت افزار و حافظه ها در اين زبان بسيار بيشتر از بقيه زبان هاست و از اين جهت نزديكترين زبان به سخت افزار محسوب مي شود. البته اين زبان بيشتر روي سيستم عامل هاي سيمبيان استفاده مي شود.

Basic
در گوشي هايي كه از ويندوز موبايل استفاده مي كنند چون هم سيستم عامل و هم ويژوال بيسيك ساخت يك شركت مي باشند بنابراين مي توان از اين زبان براي برنامه نويسي استفاده كرد ولي در سيستم عامل هاي ديگر نيز كمپايلرهايي وجود دارد كه مي توانيد برنامه را به صورت بيسيك نوشته و خروجي را مثلاً به صورت فايل هاي جاوا كه تقريباً روي تمام گوشي ها پشتيباني مي شود دريافت كنيد.

مقايسه محيط هاي برنامه نويسي
براي موباي هم محيط هاي مختلفي ساخته شده كه بعضي از آنها كاملاً رايگانند و بعضي هم نسخه تجاري هستند و بايد آنها را خريداري كنيد بعضي بسيار ساده اند و فقط مانند يك ويرايشگر عمل مي كنند و بعضي هم داراي امكانات ديباگ و … مي باشند البته مشكلاتي هم مانند سرعت پايين و معمولاً قيمت بالا دارند كه استفاده از آنها را محدود مي كند. بنابراين آشنايي با آنها مي تواند كمك زيادي به برنامه نويس بكند.

اين محيط ها با نام (Integrated Development Environment) IDE شناخته مي شوند و معمولاً داراي امكاناتي مانند:
1- مديريت پروژه . كه مديريت فايل ها و مشخصات آنها را دارد
2- ويرايشگر. كه براي ويرايش منابع و سورس كدها استفاده مي شود.
3- كمپايلر. براي كمپايل كردن و پيدا كردن خطاهاي نوشتاري
4- شبيه ساز. براي اجراي برناممه در يك محيط مجازي
5- ديباگر. براي ديباگ كردن و پيدا كردن خطاهاي برنامه

Sun J2ME Wireless Toolkit
اين محيط مجموعه اي است از ابزارهاي شركت SUN براي كمپايل، شبيه سازي و ديباگ برنامه ها به زبان جاوا و چون توسط شركت سان كه خود پايه گذار جاوا بوده ارائه شده بهترين محيط از لحاظ سازگاري با انواع گوشي ها مي باشد. محيط هاي مشابهي توسط شركت هاي ديگر مانند نوكيا توليد شده كه ممكن است با گوشي هاي شركت هاي ديگر سازگار نباشد. ولي خود اين مجموعه داراي ويرايشگر و محيط گرافيكي زيبايي نيست و در صورت استفاده از آن بايد از اديتوري مانند Programmer Notepad به همراه آن استفاده كنيد. ولي اكثر IDE هاي ديگر كه براي زبان جاوا نوشته شده اند به اين محيط نياز دارند پس نصب كردن آن مي تواند مفيد باشد. بعد از نصب اين برنامه ها از طريق منوي استارت قابل دسترس است.

 Default Device Selection براي تغيير پوسته پيش فرض برنامه ها استفاده مي شود.
 Documentation يك لينك به Help برنامه.
 KtooIbar برنامه اصلي كه اكثر برنامه ها از طريق آن نيز قابل دسترس است.
 OTA provisioning يك برنامه مفيد براي تست نصب برنامه ها
 preferences برنامه اي براي دسترسي مستقيم به شبيه ساز

 Run MIDP Application يك ميانبر براي اجراي برنامه ها بدون اجراي KToolBar
 Utilities دسترسي به پنجره برنامه هاي سودمند.
Borland Jbuilder MobileSet

آدرس سايت: http:// www.borland. com/ us/ products/ jbuilder/ index. Html
Jbuilder MobileSet يك مجموعه از مجموعه JBuilder شركت بورلند است. كه مي توانيد آن را بر روي سيستم عامل هاي ديگر ماند لينوكس نيز نصب كنيد ولي يك نسخه تجاري است و بايد ابتدا آن را خريداري نماييد. Jbuilder يك محيط گرافيكي بسيار زيبا با تمام امكانات براي شما فراهم مي كند و امكان نوشتن برنامه به زبان جاوا را فراهم مي كند البته از خود آن نيز مي توانيد براي نوشتن برنامه تحت PC نيز استفاده كنيد همچنين داراي راهنماي جامعي نيز هست كه مي توانيد از آن براي ادامه كار كمك بگيريد.

NetBeans Mobility Pack
آدرس سايت: http://www. Netbeans.org/products/ mobility
NetBeans Mobility Pack نيز مي تواند براي نوشتن، شبيه سازي و ديباگ كردن برنامه براي 12ME مورد استفاده قرار گيرد و MIDP 2.0 را پشتيباني مي كند. اين نرم افزار تحت مجوز SPL منتشر شده و رايگان است بنابراين مي توانيد آخرين ويرايش آن را از سايت آن به طور رايگان تهيه كنيد. البته براي اجراي اين برنامه نياز به NetBeans IDE داريد كه آن هم تحت همين مجوز منتشر شده و رايگان است از امكانات آن مي توان موارد زير را نام برد.

 طراحي گرافيكي: با استفاده از تكنولوژي Drag & Drop مي توانيد اشياء مورد نظر را بر روي فرم خود قرار داده و كدهاي آن نيز به طور اتوماتيك توليد مي شود.
 Wireless Conection Wizard: دسترسي آسان به سرويس هاي وب از MIDlets
 Deployment Options : آپلود كردن برنامه تان از طريق SCP, FTP, WebDAV از طريق IDE.

 يكپارچه شدن با : J2ME Wireless Toolkit NetBeans امكانات پيشرفته برنامه نويسي را پشتيباني مي كند مانند امضاء كردن OTAO. MIDlet، ارسال پيغام بي سيم و API هاي چند رسانه اي و شبيه سازي WMA پيغام CBD , SMS
 امكان امتحان بر روي چند گوشي : برنامه هايتان را مي‌توانيد براي چند گوشي بنويسيد و با اضافه كردن كد آن گوشي به برنامه هايتان آن را روي آن گوشي نيز امتحان كنيد.
 پشتيباني محلي كردن MIDP : شما مي‌توانيد ابزارهاي محلي را به پروژه تان اضافه كنيد.
 پشتيباني CLDC 1.1 , MIDP 2.0 استاندارد : شما مي توانيد تماي پلاتفرم هاي استاندارد شركت هاي ديگر را به پروژه تان اضافه كرده و آنها را شبيه سازي كنيد.

GoDB
GoDB يك نرم افزار با توانايي پشتيباني چند پلاتفرم است و اين امكان را به شما مي دهد تا يكبار برنامه نويسي كنيد و كدهاي توليد شده خود را بر روي پلاتفرم هاي مختلف اجرا كنيد با اين كار اگر با زباني غير از جاوا برنامه مي نويسيد مي توانيد مطمئن باشيد كه تعداد بيشتري از كاربران مي توانند برنامه شما را اجرا كنند اين نرم افزار را به خاطر علاقه اي كه براي برنامه نويسي سيتم هاي سيمبيان وجود دارد و قدرت اين سيستم عامل اضافه كرديم تا اين افراد نيز بتوانند از اين كتاب استفاده لازمه را ببرند.
GoDB پلاتفرم هاي زير را پشتيباني مي كند :
1- Win 32
2- PalmOS
3- PalmOS Color
4- Poket pC 2002
5- Simputer
6- Symbian 6.0
7- Symbian 7.0

8- Symbian 8.0
چگونه يك فايل SIS ايجاد كنيم؟
فايل هاي SIS فايل هاي استاندارد و روشي متداول براي نصب و توزيع برنامه هاي Symbian مي باشد. كه مشخصات كلي زير را دارا هستند:

1- كاربران نهايي مي توانند بسته هاي SIS را نصب كرده و يا پاك كنند و همچنين با يك PC و يك نرم افزار ارتباطي آنها را بر روي موبايل خود نصب كنند و يا با استفاده از نرم افزار نصب روي خود موبايل هاي با سيستم Symbian براي نصب اين نرم افزار ها استفاده كنند.
2- SIS فايل ها مكانيسم داخلي اي براي پياده سازي و استقرار كتابخانه هاي غير استاندارد و بروز كردن نرم افزارها دارند.
3-فرمت فايل هاي SIS يك فرمت فشرده شده است، كه از سيستم فشرده سازي zlib استفاده مي كند.

SIS فايل هايي كه با كامپيوتر هاي شخصي مجهير به ابزارهاي C++ SDK و استفاده از نرم افزار makesis ساخته مي شوند، ساختار زير را دارند:
نرم افزار Makesis دو ورودي اصلي دارد:
1- فايل نرم افزاري شما ( شمال فايل هاي اجرايي، منابع و بانك هاي اطلاعاتي مي باشند.)
2-يك PKG كه حاوي دستورالعمل چگونگي ساختن يك بسته SIS مي باشد.
فايل PKG ابزاري كليدي براي ايجاد يك بسته درست و كامل است.

آشنايي با نرم افزار GoDB
چون در فصل بعدي به سراغ زبان جاوا خواهيم رفت. و اين زبان را معرفي مي كنيم قبل از آن بد نيست تا با يكي از كمپايلرهايي كه براي سيستم عامل هاي خاص طراحي شده نيز آشنا شويد دليل انتخاب اين كمپايلر ساختار بسيار ساده شبيه به ويژوال بيسيك است كه اغلب مورد علاقه برنامه نويسان قرار دارد و همچنين توانايي توليد برنامه هايي تحت سيستم عامل هاي مختلف چون يكي از بزرگترين مشكلات در توليد نرم افزار هاي تحت موبايل توانايي اجرا شدن آن در انواع گوشي هاست و اين كه كاربر مجبود نباشد براي نرم افزار شما گوشي را تهيه كند البته بهترين انتخاب زبان جاو است به علت پشتيباني آن در اكثر گوشي ها ولي اگر به جاوا علاقه اي نداريد مسلماً GoDB انتخاب خوبي است.
سيستم عامل سيمبيان سيتم عاملي است براي دستگاه هاي همراه كه شامل توابع كتابخانه اي، رابط كاربري و مجموعه اي از ابزارهاي عمومي است، كه توسط شركت Symbian طراحي و ايجاد شده است. اين سيستم عامل در واقع نتيجة سيستم عامل EPOC شركت Psion پيسيون است.
Symbian اكنون از آن شركت هايي چون بن كيو، اريكسون، پاناسونيك، نوكيا، زيمنس آگ، و سوني اريكسون مي باشد.
طراحي
امروزه سيمبيان بر روي پلاتفرم هاي بسياري در اختيار عموم قرار دارد، پلاتفرم هايي بازي نظير UIQ، سري 60 نوكيا، سري 80 و سري 90 و پلاتفرم هاي بسته اي چون NTT DoCoMo دستگاه هاي همراه فوما. اينگونه پلاتفرم ها به سيمبيان اجازة اين را مي دهد كه با ابزارهاي متفاوتي سازگاري داشته باشد. ( ابزارهايي چون منوبلوك، كندي بار يا كي پد و قلم هاي ديجيتال)

پاية سيستم عامل سيمبيان همان EPOC شركت پسيون است، كه خود يك سيستم عامل شبيه VMS است كه براي ريز كامپيوترهاي سازگار با POSIX در دهة 1980 ارائه گرديد و دقيقاً نظير همة سيستم عامل هاي متداول كامپيوترهاي شخصي چند كاره، چند رابطه با مديريت حافظة كامل است.

عمده مزيت سيستم عامل سيمبيان در آن است كه براي دستگاه هاي همراه كوچك با جافظه هاي محدود طراحي شده است كه ممكن است ماه ها يا سال ها در حال اجرا باقي بمانند. براي همين يك سيستم مديريت حافظه فوق العاده قوي براي آن طراحي شده است، كه توأم با تكنيك هاي ديگر استفاده و براي حفظ فضاي ديسك نيز به كار مي برد كه براي بيشتر دستگاه هاي داراي سيمبيان ديسك همان حافظه هاي flash مي باشند. بنابراين همة نرم افزارهاي برنامه نويسي براي سيستم عامل سيمبيان واقع گرا مي باشند

و CPU وقتي كه نرم افزار با واقعه اي فرا خوانده نشده در حالت خاموش باقي مي ماند. ( CPU وقتي روشن مي شود كه به اجراي برنامه نياز داشته باشيد.) اين سيستم با استفاده از رويكردي در برنامه ريزي به نام اشياي فعال ايجاد مي گردد. استفاده بهينه و مناسب از اين تكنين ها به بالا بردن عمر باطري ها كمك شاياني مي نمايد.
از اين رو سيستم عامل سيمبيان را با يك زبان C++ فوق العاده اختصاصي تجهيز كرده اند كه به راحي و سرعت مي توانيد آن را فرا بگيريد. با اين وجود مي توانيد با زبان هاي ديگري نظير OPL، پيتون، ويژوال بيسيك، سيمكين و پرل و علاوه بر اينها با J2ME و ديگر نسخ اختصاصي جاوا براي سيمبيان برنامه بنويسيد.

از رقباي اصلي سيستم عامل سيمبيان مي توان به Windows Mobile، سيستم Palm و لينوكس اشاره كرد. همچنين ديگر رقباي آن مي تواند سيستم عامل هاي مستقر بر روي تلفن كلاس پائين نظير OSE , NOS باشند كه بيشتر توسط شركت هاي توليد كننده تلفن طراحي و ايجاد مي گردند. مزيت عمدة سيستم عامل سيمبيان بر اينگونه سيستم عامل ها در ماجول دار بودن آن و معماري خاص plug-in آن است. اين امر نگارش برنامه هاي كاربردي براي اين سيستم و موبايل هاي داراي آن را سريع تر كرده و با زبان C++ اختصاصي آن مي تواند تغييرات پيچيده تري را با سرعت قابل ملاحظه اي بر روي اينگونه تلفن ها ايجاد كرد.

البته مزيت سيمبيان بر سيستم عامل هاي سورس بازي نظير لينوكس و سيستم عامل متداولي چون Windows Mobile كمي بحث برانگيز است. بيشتر توليد كنندگان تلفن همراه و كاربران و اپراتورهاي شبكه مايل اند كه سيمبيان ظاهر و شمايلي چون ويندوز داشته باشد، اين مشابهت با ويندوز تا حدود زيادي يكپارچگي يك تلفن داراي سيستم عامل سيمبيان را با مشكل روبرو مي كند.
لايه پاية يك سيستم

عامل سيمبيان يك كرنل ( EKA1 يا EKA2 ) است كه در تاريخچه بدان ها بيشتر مي پردازيم و يك كتابخانة كاربر كه به نرم افزارهاي كاربر اجازه مي دهد مايحتاج خود از كرنل را از طريق آن فراخواني كنند. سيستم عامل سيمبيان از يك معماري ريز كرنل استفاده مي كند و اين بدين معناست كه حداقل ملزومات يك سيستم عامل در اين كرنل نهاده شده است. بنابراين تنها يك مديريت زمانبندي و حافظه در آن نهاده شده است و مديريت فايل يا شبكه براي آن در نظر گرفته نشده است. اينگونه ابزارها از طريق سرورهاي كاربر ايجاد مي گردند. لاية پايه شامل يك سرور فايل هم هست كه نمايشي نظير DOS براي فايل هاي روي دستگاه ايجاد مي كند. از آن لحاظ كه هر راديو با يك حرف بزرگ مشخص مي شود و يك خط مورب براي مشخص كردن هر دايركتوري استفاده مي گردد.

در عكس زير شما معماري خلاصه شده سيستم عامل سيمبيان را مي بينيد. در بيشتر متون و منابع ديگر اين تصوير درست برعكس گذاشته شده و دقيقاً زير ساخت هاي رابط كاربر در پايه آمده اند.
بلافاصله پس از آن كتابخانه هاي سيتم قرار دارد. اين سيستم كتابخانه اي شامل كلية شكل ها و اندازه ها. مدل هاي تغييرات كاراكترها، يك بانك داده DBMS و سيستم دسترسي به فايل ها قرار دارد. بعد از آن چهار زير سيستم وجود دارد كه بزرگترين و اصلي ترين آنها يك زير سيستم شبكه اي و ارتباطي است. اين زير سيستم شبكه اي و ارتباطي خود شامل سه سرور اصلي است: ETEL, C32 , ESOCK , ETEL يك سيستم تلفني EPOC است. ESOCK يك سوكت EPOC است و C 32 هم مسئول ارتباطات سريال است.

هر يك از اينها ساختار plug –in دارند. مثلاً ESOCK اجازه استفاده از ماجول هاي پروتكل هاي PRT متفاوتي را به شما مي دهد كه از طريق آن مي توانيد ارتباطات شبكه اي بسياري ايجاد كنيد. از اين رو مي توانيد به پروتكل هايي مانند مادون قرمز، USB و بلوتوث دسترسي پيدا كنيد.
در كنار آن حجم وسيعي از كدهاي رابط كاربر ديده مي شود، كه بيشتر توسط سازندگان تلفن هاي همره ايجاد شده و توسعه مي يابد. در كنار آن البته يك كلاس پايه UIKON هم وجود دارد كه اختصاصي خود سيستم عامل سيمبيان است و به همراه آن ارائهه مي گردد. و شركت ها از همين UIKON به عنوان پايه اي براي توسعة رابط هاي كاربري دستگاه هاي خود استفاده مي كنند.

در كنار آن يك موتور نرم افزاري ساده قرار دارد براي نرم افزارها و ابزارهاي عمومي نظير تقويم، دفتر تلفن و دفتر ثبت روزانه، برنامه هاي كاربردي روي سيستم عامل سيمبيان با دو موتور جداگانه اجرا مي شوند، موتور DLL و موتور گرافيكي، سيستم عامل سيمبيان بسياري از اين موتورهاي DLL را در خود دارد و نيازي به اينكه چنين DLL هايي را به نرم افزارهاي خود بيفزائيد در بسياري از مواقع نمي باشد.

البته نبايد از توابع J2ME API هم براحتي عبور كرد. اين توابع با توجه به مدل تلفن و شركت توليد كنندة آن تنوع بسياري دارند. ولي حجم بزرگي از اين APIها براي نرم افزار نويسان آشنا به J2ME بستر مناسبي را ايجاد نموده كه با فراغ بال نرم افزارهاي دلخواه خود را ايجاد كرده و توسعه دهند.
در سال 1980 ديويد پاتر شركت نرم افزاري Psion را پايه گذاري كرد.

Psion در سال هاي 1991 تا 1998 دستگاه هاي سري 3 را مي ساخت كه سيستم عامل EPOC 16 روي آن بود. EPOC 16 بيشتر با نام SIBO شناخته مي شود.
در سال 1997 همراه با معرفي دستگاه هاي سري 5 نسخه 3.1 از سيستم عامل EPOC ارائه شد، كه اولين نسخه از مجموعه سيستم عامل هاي EPOC 32 بود. بعد ويرايش 4 از سيستم عامل EPOC بر روي ژئوفاكس و اورگون اوزاريس ارائه شد.

در سال 1998 شركت سيمبيان با مسئوليت محدود با مشاركت اريكسون، نوكيا، موتورولا و پسيون به منظور ايجاد همبستگي بين دستگاه هاي PDA و تلفن هاي همراه تأسيس شد.
در سال 1999 ويرايش 5 سيستم عامل EPOC ارائه شد كه با نام ER 5 بر روي سري هاي 5 mx، سري 7 ريوو، نت بوك، نت پد، اريكسون MC 218 و اريكسون R380 قرار داده شده بود.
در سال 2000 ويرايش يوني كد از سيستم عامل EPOC 5 به نام ER5U بر روي اريكسون R380 ارائه شد. كه سيستم عامل بازي نبود، يعني شما نمي توانستيد سيستم عامل را دوباره نصب كنيد.

در همان سال سيمبيان 6.0 و 6.1 ارائه گرديد كه هنوز عده اي آن را به همان نام ER6 مي شناختند اولين تلفن همراه بازي كه ارائه شد نوكيا 9210 بود كه بر روي آن سيمبيان 6.0 قرار داشت.
در سال 2003 نسخه هاي 7.0 و 7.0s از سيستم عامل سيمبيان ارائه گرديد. در سال 2004 پسيون سهام خود در شكرت سيمبيان را واگذار كرد و در همان سال اولين كرم سيستم عامل سيمبيان به نام Cabir به وجود آمد كه توسط موبايل هاي مجهز به بلوتوث براي گسترش خود و آلوده كردن ديگر تلفن هاي همراه بلوتوث دار نزديك به خود استفاده مي كرد.

در سال 2004 ويرايش 8.0 سيستم عامل سيمبيان ارائه شد. يكي از عمده ترين مزيت هاي آن انتخاب بين دو نوع كرنل EKA2 , EKA1 است. البته كرنل EKA2 همراه با سيمبيان ويرايش 8.1b منتشر شد از ديد كاربر اين دو نوع كرنل تفاوت بسياري ندارند، اما از لحاظ داخلي اختلافات بسياري بين آنها است البته بيشتر سازندگان تلفن هاي همراه براي اينكه سازگاري تلفن هاي خود را با درايورهاي دستگاه هاي قديمي حفظ كنند، هنوز از كرنل EKA1 استفاده مي كنند. اما كرنل EKA2 مزاياي بيشتري را ارائه مي كند كه گاه اهميت آن از اين سازگاري ها بيشتر است.

در سال 2004 ويرايش اصلاح شده اي از ويرايش 8.0 با شماره 8.1 منتشر شد كه البته دو نسخة 8.1a و 8.1b داشت كه به معني تفاوت در كرنل هاست، به طوري كه كرنل اولي EKA1 بود و دومي EKA2 در مورد نسخة 8.1b كه كرنل EKA2 داشت بايد گفت كه با اينكه لاية امنيتي جديدي نداشت اما سازندگان ژاپني تلفن هاي همراه به خاطر خصوصيت زمان واقعي آن به شدت به آن علاقه نشان دادند، اما عيب بزرگ آن اين است كه اجازة نصب نرم افزارهاي باز را نمي دهد.

ويرايش 9.0 سمبيان در اواخر سال 2004 فقط به خاطر بعضي تحقيقات داخلي در شركت سيمبيان ايجاد شد و به كار گرفته شد.
در اوايل سال 2005 انتشار نسخة جديدي از سيستم عامل سيمبيان به نام 9.1 اعلام شد، بهسازي هاي عمده اي بر روي آن صورت گرفته است. اين بهينه سازي ها شامل اصلاح بسياري از نرم افزارها، امنيت بيشتر و پشتيباني بيشتر از نرم افزار نويسان و كاربران مي‌باشد.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید