دانلود مقاله هفت گام نت خودگردان در نظام TPM

بخشی از مقاله

1مقدمه :

بیش از سی سال پیش ، ژاپن در جهت بهبود سیستم نگهداری و تعمیرات تجهیزات با استفاده از اصـول نـت پیشـگیرانه

(PM) و تفکر صفر درصد عیوب (ZD) آمریکایی و ترکیب آن با سیستم مدیریت مشارکتی ژاپن تفکر TPM④ را بـه وجـود آورد. نظام TPM به مرور رشد نموده و کم کم به سیستمی فراگیر با ابعاد گسترده در عرصه های مختلف صنعت تبدیل گردید.

مبنای این تفکر برحذف کامل ضایعات با تکیه بر ارتقای سطح فنی و فرهنگی استوار است . در این نظام افزایش بهـره وری نـه باتکیه مستقیم برتجهیزات بلکه براساس رشد و ارتقای نیروی انسانی می باشد . در این سیستم کلیه پرسنل سـازمان در یـک ساختار مشخص لایه لایه طبقه بندی می شوند و محور فعالیتها بر این استوار است که هر یک از لایه ها بتواند به طبقه بالاتری صعود نماید. نظام TPM دارای شش شاخه یا ستون می باشد که عبارتند از :

- نت خود گردان

- نت برنامه ریزی شده

- حذف شش ضایعه بزرگ

-1 لیسانس مهندسی صنایع و کارشناس TPM شرکت فولاد مبارکه

2 - Preventive Maintenance 3 - Zero Defect 4 - Total Productive Maintenance

١

Archvie of SID

- مهندسی پیشگیرانه

- طراحی محصولات آسان برای ساخت

- آموزش و تمرین

این شاخه ها هر یک دارای فعالیتهای مختلف و متنوعی است که با توالی خاص نسبت به یکـدیگر بـا توجـه بـه شـرایط سازمان مجری ، انجام می شوند. یکی از شاخه های مهم این سیستم نت خودگردان می باشد که در واقع مجموعه فعالیتهـایی از TPM است که بهره برداران یا به عبارت دیگر پرسنل تولید آنرا اجرا می کنند.

-2 اهداف نت خودگردان :

اهداف نت خودگردان از دو دیدگاه قابل بررسی است .

الف – از دیدگاه نیروی انسانی : کمک به توسعه آگاهی و دانش اپراتورهای تولید در زمینه نقش جدیدی که بـرای آنـان تعریف شده .

ب – از دیدگاه تجهیزات : کمک به ایجاد کارگاه منظمی که هر گونه انحراف از وضعیت های عادی براحتی وخیلی سریع قابل تشخیص باشد .

(1-2 بررسی مجدد نقش اپراتورها

امروزه در صنایع مونتاژ ژاپن با پیشرفتهایی که در کامپیوتر و تکنولوژی میکروالکترونیک به وجود آمـده ،خودکارسـازی عملیات تکراری دستی یکی از مهمترین عوامل بقای تولید کنندگان به شمار می رود . به طور سنتی ،دو نوع کار دستی تکراری در صنایع وجود دارد ،یکی کارهای پیچیده نظیر کارهای دستی با ابزار ماشینی و نوع دیگر کارهای تکراری ساده ماننـد سـوار کردن قطعه کار در ماشینها ،مونتاژ ساده قطعات ،محکم نمودن پیچها ،حمل مواد و تمیز کـاری . بـا توجـه بـه اینکـه در ایـن شرایط معمولاٌکارگرها کارهای تکراری را بدون هیچ دانشی در مورد ساختار عملکـرد تجهیـزی کـه بـا آن کـار مـی کننـد یـا محصولی که تولید می کنند انجام می دهند ، طبعاٌنمی توان انتظار داشت که در طول کار روزمره خود آن را مورد ارزیابی قـرار داده و یا در مورد آن قضاوت کنند ولی در حال حاضر همگام با پیشرفت خودکارسازی ،بالاخره کارگران از رنج کارهای تکراری ساده و یکنواخت رها شده و درکارهای نیازمند به توان انسانی فعال می شـوند . از طـرف دیگـر در سیسـتمهای تولیـد بسـیار پیچیده امروزی ،کارها و وظایفی که فقط به وسیله انسان قابل انجام هستند گریز ناپذیر بوده و در پاسخ به ایـن نیـاز TPM از واژه اپراتور به جای کارگر استفاده می کند .

از اینرو برنامه های آموزشی در سیستمهای تولیدی باید به نحوی طراحی شود که همـه پرسـنل مـرتبط بـا تولیـد درک درستی ازنقش بخشهای تولید و نت داشته باشند. این آموزشها باید سایر بخشهایی که به نحوی برتولید اثرگذارند مانند تضمین کیفیت ،حمل مواد ،مهندسی کارخانه ،طراحی محصول ،مدیریت و هر بخش پشتیبانی کننده دیگری را در بر گیرد . تـا زمـانی که پرسنل کلیه بخشها به طور یکسان شرایط رسیدن به آگاهی کامل برای اجرای بهینه وظایف و عملکرد ها و آشنایی کامـل به نقش خودشان در سیستم تولید راکسب نکنند موفقیتی حاصل نخواهد شد.

TPM با مشارکت همه کارکنان ، به معنای بازنگری عملکرد و نقش همه پرسنل و تحلیل شرایط از طریق تعامل بین همه بخشها است . یک خروجی این فرآیند قبول این نکته است که در نقش اپراتورها باید تجدید نظر شود و بعنوان یکـی از نتـایج برنامه نت خودگردان ،الگوهای فکری مدیران کارگاه تولید و اپراتورها بطور طبیعی تغییر خواهد کرد . برنامه 7 گام بـه منظـور تسهیل این تغییر و میسر کردن آن طراحی شده است .

(2-2 اپراتور آگاه

٢

Archvie of SID

عبارت " اپراتور آگاه " به معنی اپراتوری نیست که تعمیرات تجهیز را به خوبی تکنسین نت انجام می دهد ،بلکه تاکیدی است براینکه یکی از جنبه های مهم مهارت اپراتور تشخیص نشانه های ضایعات است، یعنی اپراتور باید قادر باشد قبل از وقوع خرابی ها و یا عیوب کیفی هر جا که در روند عادی بهره برداری تجهیز یک شرایط غیر عادی بوجود مـی آیـد فـوراٌتشـخیص دهد.

در این شرایط ،ممکن است از اپراتورها خواسته شود برای پیشگیری از وقوع ضایعات توان خود را در شناسایی زود هنگام علائم غیر عادی بالا ببرند . لازم است که مدیریت ، اپراتورها را آموزش دهد تا قادر به گـزارش نمـودن سـریع و دقیـق چنـین حالتهایی به بخش نت باشند و یا قادر باشند خود ،فوراٌبه حل مشکل بپردازند . برای تحقق چنین امری ،اپراتورها باید از ابتدای برنامه نت خودگردان در مورد ساختار اصلی و عملکرد تجهیز آموزش دیده باشند و در ادامه نیز با تمرین برروی تجهیز واقعـی آموزش ببینند. چنین کاری ساده نیست . این کار نیازمند تخصیص مقادیر مشخص زمان و بودجـه اسـت . بـا ایـن وجـود ،بـه منظور پیاده سازی سیستم TPM در همه بخشهای کارگاه و دستیابی به نتایج چشمگیر، این کار قطعاٌباید انجام شود.

هدف نت خودگردان کمک به توسعه و به ظهور رسانیدن توان این اپراتورهای آگاه است . در حرکت به سـمت پیشـرفت ،یک شرکت بایستی اپراتورها را به سوی یک حالت جدید یعنی مهندسان تولید آموزش دهد. این ایده اکنون در تعداد کمی از شرکتها در حال پیاده شدن است ولی این فرآیند و سیاست بنیادی دارای امکان و احتمال توسعه بیشتر در آیندۀ نزدیـک مـی باشد.

(3-2کارگاه تولید منظم

اگر یک اپراتور آگاه دوباره به یک کارخانه کثیف سنتی برده شود که در آن تعـداد زیـادی توقفـات جزئـی و خرابـی هـا همیشه در حال وقوعند ،نخواهد توانست هیچ یک از قابلیت های خاص خود را به کار بگیرد . یک " کارگاه تولیـد مـنظم " یـا بعبارت دیگر ،یک کارگاه تولیدی که در آن انحرافات از حالت عادی با کوچکترین نگاه توسط هر کسی قابل ردیابی و تشخیص باشد ، فقط زمانی قابل دستیابی خواهد بود که اپراتورهای آگاه در فرآیندی که شرایط بهینه بهر برداری در آن پیاده شده است به تولید محصول مشغول باشند.

این نوع فرآیند فقط زمانی قابل دستیبای است که یک شرط لازم که همان حالت بهینه تجهیزات و انسـان اسـت فـراهم شده باشد. انسانها و تجهیزات باید مکمل یکدیگر باشند . فقط تحت چنین شرایطی ،صفر درصد حوادث ،صفر درصـد عیـوب و صفر درصد خرابی قابل دستیابی خواهند بود.

شرایط بهینه تجهیزات مجموعاٌبه حالتی اشاره دارد که در آن، شرایط بنیادی تجهیزات ( تمیـز کـاری ،روانکـاری و آچـار کشی ) بطور جدی استقرار یابند ،شرایط استفاده از تجهیزات به دقت رعایت شود،بخشهای مستهلک بازسازی شده و از تجهیـز در تمامی اوقات بطور مناسب بهره برداری شود.

مدیران همچنین باید در راه تقویت و پرورش اپراتورهای آگاه تلاش فراوانی بکنند و بدین وسیله بطور چشـمگیر رسـیدن به شرایط یک کارگاه تولید منظم کمک نمایند. کنترل چشمی که بیشترین کمک را به تلاشهای گفته شده می نماید در اینجا توضیح داده شده است . کنترل چشمی به نوعی کنترل حفاظتی اشاره دارد که از روشهائی استفاده شود که بتوان با یک نظـر ، حالت عادی یا غیر عادی رفتار و حرکت فیزیکی تجهیزات و حتی نیروی انسانی را آشکار کند .

بکارگیری کامل کنترل های چشمی یکی از مهمترین احتیاجات برای رسیدن به یک کارگاه تولید منظم به شمار می رود

. البته ،روشهای بکارگیری و پرداختن به این کنترلها باید استاندارد شوند . این امر به اپراتورها اجازه می دهد که بـا یـک نظـر همه وضعیت های غیر عادی را تشخیص داده و سریعاٌدر مقابل وضعیت ها واکنش نشان دهند.

-3معرفی برنامه نت خودگردان

(1-3هفت گام نت خودگردان

٣

Archvie of SID

همانطور که گفته شد یکی از اهداف مهم TPM درک ماهیت ضایعات و کشف و اقدام اصلاحی برای حذف آنها است .

برای دستیابی به این هدف ،ابتدا علل ضایعات باید مشخص شوند. این علل مبتنی برخرابی تجهیز هستند . عیـوب کیفـی نیز به دلیل مشکلات مرتبط با تجهیز بخصوص در کارخانجات به وجود می آیند. بعلاوه ،تجهیز بوسیله انسانها طراحـی شـده و ساخته و نصب می گردد، و از آن بهره برداری می شود . نگهداری و تعمیر آن نیز با انسان است . از این نظر شاید بتوان نتیجـه گیری نمود که ضایعات ، ناشی از رفتارها و الگوهای فکری انسانها هستند. بطور سنتی صفردرصد عیـوب کیفـی در شـرکتهای ترویج کننده کیفیت فقط به عنوان یک شعار مطرح بوده است . با این وجود دستیبابی به صفر درصد عیوب به راحتـی و بطـور تضمین شده و از پیش تعیین شده در هیچ کارخانه ای امکانپذیر نیست . به بیان دیگر ممکن است کسی بپرسد : آیا هیچ روش موثری وجود دارد که در هر کارخانه ای برای حصول موفقیت ،بدون ارتباط بـه سـطوح تکنیکـی موجـود و تخصـص کارکنـان کارگاه تولید و فقط در صورتیکه همه افراد از مدیریت ارشد تا کارگران کارگاه تولید به اندازه کافی به این هدف معتقـد باشـند ،قابل بکارگیری باشد؟ جواب این سوال برنامه نت خودگردان هفت مرحله ایست .

(1-1-3مرحله اول ( گامهای 1 و 2 و ( 3

اولین مرحله برنامه استقرارشامل گامهای 1 ،2 و 3 است . این مرحله نه تنها فقط شروع نت خودگردان است ،بلکـه آغـاز همه فعالیتهای TPM به شمار می رود . این مرحله برروی ایجاد زیر بنای TPM از طریق پیـاده سـازی مناسـب تمیـز کـاری ،روانکاری و آچارکشی تجهیز متمرکز است .

فعالیتهای برنامه ریزی شده در مرحله اول اقدامات متنوع اصلاحی برای بازسازی قسمتهای مستهلک در تجهیز به شـمار می روند . اهم این اهداف عبارتند از : " استقرار شرایط بنیادی تجهیز "و" درک کامل اینکه مدیریت خود گردان چیست ".

گام :1 تمیزکاری اولیه

در این گام که شروع فعالیتهای نت خودگردان می باشد اقدام به تمیزکاری تجهیز می نماییم . هدف از این تمیـز کـاری یکی بازرسی تجهیز توسط بهره بردار آن و کشف عیوب جزئی و دوم ایجاد احساس تعلق خاطر اپراتور به تجهیز در اثر لمـس و تمیز کردن آن . ضمناٌ در این گام موارد دیگری نیز بررسی شده و در صورت لزوم در فرمهایی به نام 5 لیست ثبت شده و برای برطرف شدن آنها پیگیری می گردد. این پنج لیست عبارتند :

الف ) لیست عیوب ، حاوی عیوب کشف شده روی تجهیز ب ) لیست علل اصلی آلودگی شامل منابع آلودگی تجهیز

ج ) لیست نقاط مشکل برای تمیزکاری

د ) لیست اقلام غیر ضروری حاوی نام اقلام غیر ضروری که در هنگام تمیزکاری روی تجهیز پیدا می گردند.

هـ ) لیست سوالات حاوی ابهامات فنی اپراتور ها در هنگام تمیزکاری جهت رفع مشکلات مطرح شده در موارد ب و ج در گام 2، و سایر مشکلات در همین گام اقدام می گردد.