بخشی از مقاله
XBRL زبان حسابداری در دنیای دیجیتال
در جهان امروز سرعت دسترسی به اطلاعات نقش حیاتی در توسعه پایدار مؤسسات اقتصادی و تصمیم گیری های اقتصادی استفاده کنندگان دارد. آنچه برای مدیران شرکت ها حائز اهمیت است آگاهی از رخدادهای شرکت و رسیدگی سریع تر به مسائل و مشکلات و شناسائی فرصت هاست. از طرفی سرمایه گذاران و مؤسسات ناظر خواستار شفافیت و بهبود در ساختار اداره شرکت و تأکید بر استقرار پاسخگوئی هستند. ظهور یک زبان استاندارد گزارشگری جدید، که برای نخستین بار
ایجاد شده، تهیه سطح بالائی از شفافیت را امکان پذیر می سازد. اطلاعات تجاری برای حسابداران نوعی تجارت محسوب می شود. XBRL ابزار قدرتمندی است که پیشرفت، کارآئی و اثربخشی فرآیند گزارشگری را تسهیل می کند. این زبان که به کمک مؤسسات حسابداری گسترش یافته است، از طریق موارد زیر حرفه حسابداری را به یک ابزار قدرتمند تجهیز می کند :
• کاهش هزینه های عملیاتی، انعطاف پذیری بیشتر گزارشات و ارائه به موقع اطلاعات برای مدیران؛
• دسترسی آسان به اطلاعات، شفافیت اطلاعات گزارش شده و تهیه اطلاعات به موقع برای سرمایه گذاران، تحلیلگران، مؤسسات ناظر و اعتبار دهندگان؛ و
• افزایش مبادله اطلاعات بین شرکت ها به طور اثربخش از طریق به کارگیری این نرم افزار.
XBRL مبتنی بر XML عمل می کند. XML (eXtensible Merkup Language) زبان استانداردی برای مبادلات الکترونیکی اطلاعات بین شرکت ها از طریق اینترنت است.
مقدمه
مدیران مالی مسئولیت اصلی انتقال اطلاعات مربوط به نتایج عملیات را به تمامی سهامداران بر عهده دارند. امروزه سرمایه گذاران و ناظران خواستار شفاف سازی شرکت های بزرگ و بهبود ساختار ادارة آنها با تأکید قوی بر پاسخگوئی هستند. ظهور یک زبان استاندارد گزارشگری جدید که برای نخستین بار ایجاد شده، تهیه سطح بالائی از شفاف سازی را امکان پذیر می سازد. زبان گزارشگری توسعه پذیر تجاری (eXtensible Business Reporting Language) که به اختصار XBRL نامیده می شود، نیاز اساسی محیط اقتصادی امروز است که به عنوان چارچوبی طراحی شده جهت افزایش شفافیت افشای اطلاعات مالی شرکت ها تلقی می گردد.
روند گزارشگری دیجیتال
در چند سال اخیر، وب از یک پدیدة نوظهور به یک کتابخانه جهانی تبدیل شده است. در این جایگاه مفهوم قدرتمند «فوق متن (Hypertext)» قرار دارد. این اصطلاح برای اولین بار در سال 1965 توسط شخصی به نام تد نلسون مطرح شد تا یکی از روش های اتصال جریان داده ها را از طریق رایانه های مختلف توضیح دهد. در اواخر دهة 1960 داگ انگل بارت، نمونه اولیه ای به نام «سیستم درون خطی (NLS)» را ایجاد کرد. این سیستم شامل مرور کردن فوق متن، ویرایش، پست الکترونیکی و سایر مؤلفه هائی بود که امروزه از طریق وب با آنها ارتباط برقرار می کنیم. اما وب چیزی فراتر از همه اینها است. در واقع وب عبارت است از یک تزئین غنی از نمایش چند رسانه ای شامل ویدئو تصویر نگاره ای صدا و صوت است. یکی از زبان های توصیف سند تحت وب زبان نشانه گذاری فوق متن (HTML) است. این زبان قابلیت حمل و نقلي را ارائه می دهد که اصولاً در سایر فن آوری ها وجود ندارد. یکی از محدودیت های مهم HTML، نظارت ضعیف روی جایگزینی و مدیریت فضای خالی در صفحه است. علاوه بر این، با فاصله گذاری نویسه ها، همترازسازی و خط تیره گذاری دچار مشکل شده و کار با ستون های متعددی از داده ها را به سختی انجام دهد. زبان XML (زبان قابل تعمیم نشانه گذاری) برای برطرف کردن محدودیت ها و نقص ها در توصیف زبان HTML طراحی شده است. این زبان ، روشی را برای استقرار داده های ساخت یافته در یک پرونده متنی ارائه می دهد و مجموعه ای از قواعد را برای ایجاد قالب های متن در بر می گیرد. این قالب ها، قالب هائی هستند که تولید و پردازش آنها در رایانه کار آسانی است و قابل خواندن توسط ماشین بوده و نیز برای انسان ها قابل درک است.
XBRL جهت انتقال الکترونیکی داده های مالی و سایر اطلاعات تجاری است که بر مبنای XML انجام می شود. XBRL زائیده ذهن خلاق یک عضو CPA، چارلز هافمن، در سال 1988 بود و AICPA نيز به عنوان حامی اصلی توسعه اولین مدل XBRL بوده است. هافمن هنگامی که XBRL را مطرح کرد، شریک یک شرکت حسابداری کوچک بود و معتقد بود که استفاده از آن هزینه ها را به طور با اهمیت کاهش می دهد و امور تجاری را بهتر، ارزان تر و سریع تر می کند.
ماهیت XBRL
برای حسابداران اطلاعات تجاری، یک تجارت محسوب می شود. XBRL به کمک مؤسسات حسابداری توسعه یافته است و آن تجارت ما است. به همین خاطر هر حسابداری می بایست بداند که XBRL چیست و چه خدماتی برای ما و مشتریان انجام می دهد. XBRL نوعی زبان گزارشگری تجاری است که قابلیت گسترش دارد. این زبان استانداردی برای مبادلات الکترونیکی داده ها میان شرکت ها از طریق اینترنت است و می تواند دقت، درستی، کارائی و شفافیت گزارشگری مالی را افزایش دهد و نحوة انتقال و استفاده از داده ها را به وسیله سازمان های داخلی و خارجی احیاء کند. هر واحد تجاری برای مبادله اطلاعات مالی و تجاری با سایر واحدها نیازمند مبادله یک به یک اطلاعات با آن واحدها است. اما این ارتباط یک به یک مستلزم برنامه نویسی های متعدد است که حوزه های محدودی را در بر می گیرد. علاوه بر این ، از نظر هزینه و زمان به صرفه نخواهد بود. XBRL با حذف ساختارهای زائد انتقال اطلاعات بین واحدهای تجاری را به صورت نمودار زیر فراهم می سازد.
فرآیند پیاده سازی
صرف نظر از اندازه و حدود فعالیت گزارشگری، اجرا کردن سیستم گزارشگری بر مبنای XBRL می تواند در شش گام بررسی شود که شامل تشخیص حقیقت، برنامه ریزی، اختصاص منابع، پیاده سازی، ارزیابی و استقرار است که در شکل زیر نشان داده شده است.
تشخیص حقیقت :
هدف اصلی تشخیص حقیقت به عنوان اولین گام فرآیند پیاده سازی، تعریف نیازهای سازمان، تعیین بودجه، محدودیت های دوره زمانی، برآورد منابع مورد نیاز و برآورد ROI مورد نظر است. نتیجه نهائی این مرحله تصمیم گیری دربارة رفتن به مرحلة بعد یا ارزیابی مجددی از وضعیت موجود و بحران های پیش روی سازمان است.
برنامه ریزی :
مرحلة دوم فرآیند پیاده سازی شامل فرموله کردن یک طرح جامع است. وظیفه اساسی این مرحله شامل مشخصات نیازمندی ها، تعیین وظایف، تدوین درخواست طرح (RFP)، استقرار سیستم مدیریت پروژه و تعریف معیارهايی است که در ارزیابی سیستم گزارشگری جدید مورد استفاده قرار می گیرد.
تخصیص منابع :
مرحلة سوم فرآیند پیاده سازی شامل تشخیص و تخصیص منابع مورد نیاز جهت پیاده سازی می باشد. تخصیص منابع در ارتباط با فروشندگان، خدمات اطلاعاتی و بازاریابی و آموزش و سایر منابع داخلی است که می بایست جهت پیاده سازی طرح به ترتیب نشان داده شوند.
پیاده سازی :
چهارمین مرحلة فرآیند پیاده سازی شامل توسعه، نصب، آموزش و مدیریت فروشندگان است. این توسعه ممکن است به سادگی در آخرین نسخه وب ، روی هریک از کامپیوترهای سازمان نصب شود یا اینکه به صورت پیچیده تمام سیستم های گزارشگری قدیمی سازمان را با یک سیستم جدید يكپارچه کند.
ارزیابی :
پنجمین مرحله از فرآیند پیاده سازی شامل ارزیابی از نتایج مراحل قبلی، به کمک معیارهای تعیین شده در مرحلة برنامه ریزی است. به عنوان یک پیشنهاد می توان به منظور بررسی مجدد مدیریت بحران از مرحله« ارزیابی» به مرحله « پیاده سازی» برگشت کرد.
استقرار :
استقرار به مفهوم قرار دادن سیستم در دست استفاده کنندگان است. اگرچه این مرحله در انتهای نمودار نشان داده شده است اما به عنوان پایان فرآیند پیاده سازی محسوب نمی گردد. در این راستا، مسائلی از قبیل آموزش حسابداران جدید، حرفه های بازاریابی، جذب مشتریان جدید و ایجاد زمینه ای برای نگهداری مداوم نرم افزارها وجود دارد.
نحوة به کارگیری XBRL در عملیات حسابدار
XBRL توسط انجمن حسابداران رسمی امریکا (AICPA) منحصراً برای گزارشگری مالی طراحی شده است. این انجمن در همه جوانب از XBRL به منظور جمع آوری، انتقال و تحلیل داده ها استفاده کرده است و پیش بینی می شود که XBRL بخشی از دفتر کل شرکت گردد. XBRL اگرچه در چند سال گذشته در حاشیه بوده اما اکنون توسط هیأت استانداردهای بین
المللی حسابداری (IASB) حمایت و پشتیبانی می شود. امروزه این زبان در ایالات متحده به اوج خود رسیده است. با رشد استفاده از XBRL فرصت توسعه خدمات اطمینان بخش توسط حسابداری ایجاد می شود. هنگام ورود اطلاعات مالی به کمک XBRL ، هریک از اطلاعات به صورت نشانه هايی، علامت گذاری می شوند. به عنوان مثال نمونه ای از دارائی های جاری در ترازنامه یک شرکت فرضی به صورت زیر ارائه می شود :
XBRL و استانداردهای حسابداری
XBRL می تواند از استانداردهای پذیرفته شده مالی برای تبدیل اطلاعات مالی که با فناوری های متفاوت، از جمله اینترنت ارائه شده است، استفاده نماید. چند سالی است که انجمن حسابداران رسمی امریکا با همکاری سازمان های مالی و بین المللی برای توسعه گونه های خاص این زبان می کوشد. اطلاعات صرفاً یک بار وارد می شود و با استفاده از این زبان به هر شکلی ارائه می گردد. با ایجاد یک زبان استاندارد بین شرکت ها، سازمان ها، حسابرسان و استفاده کنندگان اطلاعات
مالی، این زبان میزان دسترسی، اعتمادپذیری و سودمندی صورت های مالی را افزایش می دهد. XBRL به طور الکترونیکی جنبه های مشخصی از استانداردهای حسابداری موجود را در بر دارد. تا این استانداردها در يك قالب سازمان يافته برای اشخاص و برنامه های رایانه ای قابل درک باشد. XBRL مفاهیم گزارشگری مالی یا حسابداری مالی را تعریف نمی کند بلکه مفاهیم موجود حسابداری را به طور الکترونیکی در بر دارد. XBRL با تهیه صورت های مالی الکترونیکی به بهبود گزارشگری معطوف است. در بلندمدت XBRL باید تغییرات گزارشگری مالی را آسان کند.
