بخشی از مقاله
چکیده
امروزه، بانکداری سنتی با توجه به تغییر مدلهای کسب و کار، گسترش شبکههای اجتماعی، تغییرات فناوری اطلاعات و ورود بازیگران و رقبای جدید - فین تکها - و تغییر الگوی رفتاری نسل جدید مشتریان دستخوش تحولات اساسی شده است که حرکت به سمت بانکداری دیجیتال را اجتناب ناپذیر میسازد. بانکداری در قرن جدید مبتنی بر توسعه دیجیتالی اطلاعات در شبکههای جهانی است که ناشی از شکلگیری و توسعه انقلاب صنعتی چهارم یا اقتصاد دیجیتال است. بانکداری دیجیتال اوج استفاده از تکنولوژی انفورماتیک در جهت حذف دو قید زمان و مکان از خدمات بانکی است و میتوان آن را مرکز ثقل اقتصاد دیجیتال دانست. مبنای نظری بانکداری دیجیتال از بحثی تحت عنوان »بانکداری باز« و در حالت کلیتر از بحث »دسترسی آزاد به اطلاعات« تشکیل شده که میتوان از آن به عنوان یک تحول بنیادین نام برد که بانکها را ملزم به تغییر مدل کسبوکار، معماری و ساختار سازمانی خود می نماید. در بانکداری دیجیتال، بانک از ارائه انحصاری محصولات فراتر رفته و طراحی و تولید سرویسها و خدمات خود را از طریق مفهوم »بانکداری باز« به استارت آپها و فینتکها میسپارد. استارتاپها، این توان را دارند که با هزینههای پایین و سرعت بالا، نیازهای مشتریان را شناسایی کرده و ضمن خلق ارزش افزوده برای مشتریان، به آنان راهکار مناسب را ارائه دهند. بانکداری دیجیتال، امکان ایجاد کسب و کارهای دیجیتال و اکوسیستمهای جدید را از طریق واسط برنامه کاربردی - 1 - API فراهم مینماید و میتوان آن را با دو عامل کلیدی تجربه مشتری و تجربه اجرا، متمایز و تعریف نمود. رویکردهای پیاده سازی بانکداری دیجیتال به سه محور اصلی مشتری محوری، نوآوری باز و انعطاف سازمانی اشاره دارد و استقرار آن نیازمند توسعه نرم افزارهای هوشمند، معماریهای یکپارچه، انتقال مشتری به فضای دیجیتالی، یکپارچه کردن تیم فناوری اطلاعات با کسب و کار و بازاریابی است. در مسیر پیاده سازی بانکداری دیجیتال در بانکهای کشور چالشهایی همچون، شبکههای اجتماعی، توسعه کیف پول در سایر اکوسیستمها، توسعه اکوسیستم پرداخت، اتصال نظامهای پرداخت داخلی با بانکداری بین الملل، تحلیل دادههای عظیم جهت توسعه زنجیره ارزش و زنجیره تامین حائز توجه و چاره اندیشی است.
مقدمه
بررسی اقتصاد جوامع نمایانگر بروز انقلابهایی در صنعت اقتصاد مالی شامل انقلاب کشاورزی، انقلاب صنعتی، انقلاب خدمات و انقلاب اطلاعات است که موجب شکل گیری اقتصادهایی نوین شد. در قرن بیست و یکم، تغییرات فناورانه تاثیر شگرفی بر اقتصاد کشورها گذاشت و اقتصاد جدیدی را بر پایه فناوریهای دیجیتال و وسایل الکترونیکی خلق نمود. چنین اقتصادی را »اقتصاد دیجیتال« نام نهادهاند که گویای یک تحول اقتصادی است. در عصر دیجیتال، به سبب ظهور فناوریهای تحول آفرین باورهای سنتی کسب و کار به نحوی اساسی دگرگون گردیده و تحول دیجیتال به عنوان مفهومی نوین وارد ادبیات کسب وکار شده است. در این میان، بانکها به عنوان ارکان اصلی اقتصاد هر کشور ناگزیر به حرکت در فضای اقتصاد دیجیتال با بهرهگیری از راهبرد بانکداری باز و به تبع آن درگیر نمودن راه حلهای بانکداری دیجیتال در فعالیتهای بانکداری میباشند. اگرچه در سالهای اخیر، برخی چالشهای صنعت بانکداری از جمله رقابت ناسالم، سرعت پایین تغییر در خدمات مالی، الزامات قانونی و نظارتی محدودکننده در کنار نیاز به سرمایهگذاری از جمله موانعی بوده که صنعت بانکداری را برای ارئه خدمات مطلوب به مشتریان محدود میکرد اما، حضور بازیگران دیجیتال جدید چه در داخل و چه از خارج صنعت خدمات مالی، از طریق ایجاد زیرساختهای منعطفتر، مقرون بهصرفهتر و کاراتر، سطح انتظارات مشتریان را تغییر داده است و بهعنوان نقشه راهی برای نیل به موفقیت بانکها که همانا برآورده نمودن انتظارات مشتریان است، مد نظر قرار گرفته است. در بانکداری دیجیتال، معماری و فرآیند بانک کاملا تغییر کرده و به عنوان یک مدل کسب و کار بر روی استراتژی، ساختار سازمانی و فرهنگ سازمانی بانک تأثیرگذار می گذارد. در سیستم بانکداری دیجیتال، کلیه خدمات بانکی، جابجایی و انتقال پول، خرید و فروشهای اینترنتی و ارائه خدمات را میتوان از طریق ابزار اینترنت، کارتهای اعتباری و گوشی همراه انجام داد. در مقاله حاضر ضمن ارائه شفاف مفهوم اقتصاد دیجیتال و فرآیند شکلگیری آن، به اهمیت اجرای بانکداری باز و ضرورت حرکت صنعت بانکداری کشور به سمت ارائه راهحلهای دیجیتال اشاره شده و برخی ابزارهای آن را تبیین می نماید. در ادامه، چالش های استقرار آن در بانک های کشور ارائه می شود.
مفهوم اقتصاد دیجیتال و روند تکاملی ظهور آن
نخستین کاربرد اصطلاح »اقتصاد دیجیتال1« به کتاب اقتصاد دیجیتال نوشتهی دان تاپسکات2 در سال 1996 میلادی باز میگردد. وی در این کتاب اقتصاد دیجیتال را اقتصاد جدیدی معرفی مینماید که در آن کسب و کارها از فناوری اطلاعات استفاده میکنند. نیکلاس نگروپون3 بنیانگذار لابراتوار رسانه دانشگاه ام آی تی4نیز تقریباً همزمان با تاپسکات، کتابی منتشر نمود و در آن اقتصاد جدید را جهانی نامید که در آن، بیتها جای اتمها را گرفتهاند. اگر چه تعریف واحدی از اقتصاد دیجیتال وجود ندارد، اما شاید تعریف توربان5 از اقتصاد دیجیتال شروع مناسبی باشد. از دید وی اقتصاد دیجیتال که به آن اقتصاد اینترنت6هم گفته میشود، اقتصادی است که پایه آن بر تراکنشها/تعاملهای اینترنتی گذاشته شده است - جدول. - 1
