بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه زمین و مدیریت آن از مباحث مهم در بخشهاي دولتی و خصوصی در اغلب کشورهاست. زمین به عنـوان کـالایی غیرمنقـول کـه بـاز تولید نمی شود به عنوان موجودیتی پایدار از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود. اینجاست که نقشههاي ثبتی یا کاداستر میتواند به عنوان ضامنی براي نقل و انتقالات به صورت امن ایفاي نقش کند. آنچه امروزه با آن به عنوان یک نکته حائز اهمیت در مقوله مدیریت شهري روبهرو هستیم وجود انبوه سازي در شکلهاي مختلف و به طبع آن به وجود آمدن دادههاي چند بعدي است.
یعنی حالا باید این دادهها به عنوان اطلاعاتی سودمند پردازش و از آنها بهرهبرداري شود. سیستم اطلاعات مکانی بـه عنـوان ابـزاري قدرتمنـد میتواند روند تبدیل کاداستر به عنوان نقشههاي ثبتی ساده به کاداستر سه بعدي را هموار نماید.
امروزه سیستم هاي اطلاعات مکانی رشد فراگیري داشته اند و در بستر اینترنت و تکنولـوژيهـاي مـدرن پایـه گـذار SDI کشـورهاي مختلـف شدهاند. Mobile GIS در واقع رویکردي دیگر از سیستم اطلاعات مکانی در موقعیتهاي مکانی غیرثابت است.
به اشتراك گذاري مدل سه بعدي کاداستر در فضاي Mobile GIS این امکان را فراهم میسازد که در محل پارسلهاي مختلف به بررسـی و ارزیابی و اصلاح نقشه هاي کاداستر موجود پرداخت. این مسئله خود باعث مدیریت و عملکرد بهتر سـازمان نظـارتی خواهـد شـد. هـدف ایـن پژوهش رسیدن به مدلی مفهومی و پایهاي براي ایجاد یک پایگاه داده سه بعدي کاداستر در بستر Mobile GIS است.
واژگان کلیدي:
کاداستر سه بعدي، دادههاي سه بعدي، سیستم اطلاعات مکانی، پایگاه داده، Mobile GIS، SDI
1
-1 مقدمه
امروزه داشتن اطلاعات زمین از شاخصههاي توسعه یافتگی براي هر کشوري محسوب میشود. این مسئله با توجه به رشد جمعیت و افزایش ساخت و سازها اهمیت بیشتري پیدا میکنند. بسیاري از تصمیم گیريهـاي مـدیران و برنامـه ریـزان اجرایـی در هـر کشـوري بـا استفاده از اطلاعات زمین و املاك و منابع مربوط به آن میباشد.
دراکثرطرح هاي توسعه و سازندگی، زمین یا مکان احداث پروژه مهمترین پارامتر خواهد بود. با وجـود اهمیـت زمـین، نبـود یـک سیستم کامل زمین و املاك که به لحاظ موقعیت مکانی و حقوقی بتواند به صورت روشن و کامل وضـعیت قطعـات زمـین (parcel) را تعیین نماید میتواند منجر به بروز دعاوي حقوقی و بازدارندهاي در راه توسعه سازندگی شود.[1]
کاداستر به عنوان یک سیستم اطلاعات ثبت زمین که زیرمجموعهاي از مجموعه سیستمهاي اطلاعات مکانی است مـیتوانـد تمـامی مسائل مربوط به ملک و مسائل حقوقی آن، مسئولیتها و محدودیتها را ثبت نماید ولی کاداستر فعلی (دو بعدي) در ثبـت حقـوق سـه بعدي زمین محدودیت دارد.[2] در بسیاري از کشورها تحقیقات زیادي در خصوص تهیه بانک دادهاي کاداسـتر بـه خصـوص در مـورد کاداستر سه بعدي با اضافه کردن بعد ارتفاع و کاداستر چهار بعدي با اضافه شدن بعد زمان، شده است.
اطلاعات رقومی زمین اهمیت به سزایی در مدیریت و اداره زمین و املاك میتواند داشته باشد.
تهیه (Digital Cadastre Data Base) DCDB یا پایگاه داده کاداستر رقومی به عنوان یک مسـئله مهـم راه را بـراي رسـیدن بـه مدیریتی کارآمد در خصوص املاك و نوع کاربري آن همواه نماید. رسیدن به این مدل دادهاي نیازمند مقدماتی است که مـیتوانـد راه را براي رسیدن به این هدف تسهیل نماید.[3]
این نکته را باید در نظر داشت که فضاسازي هاي شهري در ابعاد سه بعدي اتفاق میافتد با این حال مدیریت و اداره این فضـا متکـی بر بیان دو بعدي است. این مسئله خود به تنهایی ابهامات قانونی و اداري خود را به همراه خواهد داشت.
دکتر رجبی فرد در مقالهاي به بررسی تأثیرات مسائل حقوقی براي پیاده سازي یک کاداستر سه بعدي میپردازد.[5]
قطعا فناوريهاي مدرن فرصت مناسبی را براي تهیه یک کاداستر سه بعدي و کارآمد فراهم کرده است البته نبود یک SDI ملی سد بزرگی در راه رسیدن به یک LAS منطقی و کارآمد خواهد بود. ولی داشتن نقشههاي به روز و قابـل اطمینـان کاداسـتر مقـدماتیتـرین مرحله براي رسیدن به یک سیستم مدیریت اراضی در دولت الکترونیک خواهد بود.
برهمین اساس سیستم اطلاعات مکانی میتواند به عنوان یک ابزار مفید و سودمند در خدمت کاداستر سه بعدي قرار گیـرد. سیسـتم اطلاعات مکانی همراه این امکان را فراهم میآورد که پایگاه داده کاداستر سه بعدي براي مدیریت و نظارت بهتر بـه اشـتراك گـذارده شود.
این نکته دسترسی سازمان هاي ذي ربط را تسهیل میکند حال اگر ایـن دسترسـیهـا را بـه صـورت مکـان محـور در نظـر بگیـریم از تکنولوژي سیستم اطلاعات همراه میتوان بستري ایجاد کرد براي نیل به این هدف.
-2 کاداستر کلاسیک
درکاداستر کلاسیک زمین به قطعاتی دو بعدي به نام پارسل تقسیم میشـود کـه بـراي هرکـدام از ایـن پارسـلهـا حقـوق مالکیـت، استفاده، محدودیت ها و... در نظر گرفته میشود. بنا به تعریف هنسن، یک قطعه زمین کاداستر قطعهاي است پیوسته از زمین که حقوق و بهرهبرداري ملکی منحصر به فرد آن به صورت واحد و یکپارچه شناخته میشود.[5]
2
